Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định" được hoàn thành với mục tiêu nhằm làm rõ những cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp tổ chức thực hiện đảm bảo theo các tiêu chí về môi trường theo mục tiêu phát triển nông thôn bền vững trên địa bàn huyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ PHƢỚC LƢU TỔ CHỨC THỰC HIỆN TIÊU CHÍ MÔI TRƢỜNG TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Hƣờng Phản biện 1:…………………………………………………… Phản biện 2:…………………………………………………… Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại thành phố Huế Số: 201- Đường Phan Bội Châu – TP. Huế – tỉnh Thừa Thiên Huế Thời gian: vào hồi …… giờ …… tháng …… năm 2023 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Ban quản lý đào tạo sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vấn đề bảo vệ môi trường (BVMT) đang được các quốc gia trên thế giới hết sức quan tâm và đặt ưu tiên hàng đầu trong hoạch định chính sách phát triển kinh tế, xã hội của mình. Bởi lẽ, môi trường là một điều kiện cốt tử bảo đảm cho sự phát triển bền vững của tất cả các quốc gia. Ngày nay sự quan tâm của các quốc gia trên thế giới không phải là khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên để tạo ra năng suất và sản lượng bằng mọi giá mà phải bảo đảm sự cân đối với việc duy trì, bảo vệ và nuôi dưỡng nguồn tài nguyên thiên nhiên cho các thế hệ mai sau. Trong xu thế ấy, Việt Nam cũng đang tiến hành hoàn thiện hệ thống pháp luật về môi trường, cùng với việc nỗ lực tham gia các công ước quốc tế, cũng như tích cực nội luật hoá các cam kết quốc tế về BVMT nhằm BVMT hiệu quả hơn trước yêu cầu của phát triển bền vững. Tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Đảng ta khẳng định: “…bảo vệ môi trường vừa là mục tiêu, vừa là một trong những nội dung của phát triển bền vững” [60, tr.141]. Nhận thức rõ tầm quan trọng của môi trường đối với đời sống của con người, trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước, Đảng ta luôn coi BVMT là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu song hành với nhiệm vụ phát triển, bền vững kinh tế - xã hội ở nước ta. Lãnh đạo sự nghiệp CNH, HĐH đất nước đã làm thay đổi diện mạo của đất nước và đời sống của nhân dân trong giai đoạn hiện nay là tất yếu. Tuy nhiên, do còn nhiều hạn chế trong lãnh đạo, quản lý về công tác bảo vệ môi trường (CTBVMT) của Đảng, Nhà nước và các cấp ủy, chính quyền địa phương cùng với ý thức trách nhiệm của người dân chưa cao nên ở nhiều địa phương môi trường chưa được bảo vệ tốt. Ở khá nhiều nơi môi trường xuống cấp nhanh chóng, đáng báo động, tác động xấu đến sự phát triển mọi mặt, nhất là kinh tế - xã hội. 1
Chính vì vậy, chương trình xây dựng nông thôn mới theo mục tiêu quốc gia đã đưa thêm tiêu chí về môi trường nhằm đảm bảo việc triển khai hiệu quả chính sách bảo vệ môi trường từ cơ sở. Đây cũng là thách thức không nhỏ đối với chính quyền cơ sở trong việc tổ chức thực hiện theo các tiêu chí đó trong bối cảnh hiện nay. Huyện An Lão là huyện vùng cao của tỉnh Bình Định, là một trong 74 huyện nghèo theo Quyết Định số 353/QĐ-TTg ngày 15 tháng 3 năm 2022 của Chính phủ, thuộc diện thụ hưởng chính sách theo Quyết Định 1719/QĐ-TTg ngày 14 tháng 10 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ, toàn huyện có 10 xã, thị trấn (trong đó có 03 xã, thị trấn vùng núi và 07 xã vùng cao) với 57 thôn. Ngành nghề chủ yếu ở huyện là nông nghiệp, lúa nước, đời sống của người dân đang ngày càng được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều khó khăn. Hiện nay, An Lão cũng như nhiều địa phương khác đang tập trung thực hiện chương trình mục tiêu quốc xây dựng nông thôn mới, một trong những tiêu chí khó thực hiện nhất đó là tiêu chí về môi trường. Mặc dù huyện đã triển khai nhiều giải pháp để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường nhưng hiệu quả mang lại chưa cao. Công tác thu gom chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn huyện An Lão còn nhiều hạn chế, tỉ lệ thu gom mới chỉ đạt 55 – 60%, các bãi rác chủ yếu là bãi chứa rác tạm, rác thải hầu hết chỉ được đổ đống và đốt mà chưa được san gạt, đầm nén, lấp phủ đất, không có hệ thống thu gom, xử lý nước rỉ rác, không sử dụng các chế phẩm vi sinh để hạn chế mùi, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, tình trạng lạm dụng phân bón, hóa chất bảo vệ thực vật (BVTV) không đúng chủng loại, kỹ thuật, không rõ nguồn gốc xuất xứ, các loại hóa chất BVTV bị cấm và hạn chế sử dụng trong canh tác nông nghiệp vẫn đang diễn ra. Các chai lọ, vỏ, bao gói hóa chất BVTV sau khi sử dụng đều được người dân vứt bỏ tại bờ ruộng hoặc xuống các kênh tiêu thoát nước. Ngoài ra, chất thải trong chăn nuôi hầu như chưa được thu 2
gom và xử lý triệt để, thải trực tiếp xuống ao hồ, đồng ruộng hoặc các hệ thống kênh mương gây ô nhiễm nguồn nước mặt cũng như nước ngầm xung quanh khu vực tiếp nhận. Tình trạng khai thác quá mức nguồn lợi hải sản, sử dụng các phương pháp có tính hủy diệt, sử dụng chất nổ, xung điện… gây nên hiện tượng mất cân bằng hệ sinh thái. Cùng với đó việc khai thác khoáng sản chưa hợp lý dẫn đến tình trạng suy giảm nguồn tài nguyên thiên nhiên. Không những thế, khu vực miền núi đất canh tác có dấu hiệu bị suy thoái do sạt lở, rửa trôi, xói mòn ở các khu vực có địa hình dốc và chia cắt mạnh, khu vực sông, suối có hiện tượng đất bị phèn hóa,.... Từ những vấn đề nêu trên, có thể thấy rằng việc lựa chọn đề tài “Tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định” làm Luận văn mã ngành Quản lý công là xuất phát từ nhu cầu thực tế và có tính cấp thiết. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Nghiên cứu về môi trường ở nông thôn là đề tài được nhiều nhà khoa học, nhà quản lý và các chuyên gia quan tâm; đã có rất nhiều công trình là các các báo, tạp chí; đề tài khoa học, luận văn viết về vấn đề này. Dưới đây là một số bài viết có liên quan đến đề tài: - Bài viết của Nguyễn Hữu Chí, Vụ trưởng Vụ Giáo dục, Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng “Về việc thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong vấn đề bảo vệ môi trường” - Luận án tiến sĩ Hà Văn Hòa (2015) “Quản lý Nhà nước về bảo vệ môi trường biển ven bờ trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” tại Học viện Hành chính Quốc gia. - Tác giả Nguyễn Văn Thắng, Cục Cảnh sát môi trường - Bộ Công an đã đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác bảo vệ môi trường nông thôn ở nước ta hiện nay. - Tác giả Thu Hà với bài viết “Yêu cầu bảo vệ môi trường nông thôn hiện nay” 3
- GS.TS Trần Hồng Thái và nhóm tác giả khi nghiên cứu về “Thực trạng và giải pháp bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, bảo đảm phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững ở Việt Nam” Các nghiên cứu trên là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện nay, chưa có nghiên cứu nào đi sâu vào việc tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới nói chung, và việc thực hiện các tiêu chí đó trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định nói riêng. Do đó, tôi đã chọn đề tài “ Tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định” cho Luận văn thạc sĩ Quản lý công của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu làm rõ những cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp tổ chức thực hiện đảm bảo theo các tiêu chí về môi trường theo mục tiêu phát triển nông thôn bền vững trên địa bàn huyện. - Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận văn có nhiệm vụ: Thứ nhất, hệ thống hóa và xây dựng khung lý luận về tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Thứ hai, phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định. Thứ ba, đề xuất những giải pháp pháp tổ chức thực hiện đảm bảo theo các tiêu chí về môi trường theo mục tiêu phát triển nông thôn bền vững trên địa bàn huyện. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Việc tổ chức thực tiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 4
- Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi không gian: huyện An Lão, tỉnh Bình Định. Phạm vi thời gian: Luận văn nghiên kết quả bảo vệ môi trường từ thực tiễn huyện An Lão, tỉnh Bình Định từ năm 2018 đến thời điểm ban hành bộ tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, đề xuất giải pháp tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới đến năm 2025 trên địa bàn huyện An Lão. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Luận văn vận dụng cách tiếp cận từ khoa học quản lý công và khoa học liên ngành để nghiên cứu đề tài. - Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: + Phương pháp thu thập thông tin: Thông qua hệ thống tài liệu và dữ liệu thứ cấp. + Phương pháp khảo sát thực địa: Nhằm quan sát và thu thập thông tin ở các điểm đen về ô nhiễm môi trường, gồm quan sát tại chổ kết hợp với gặp gỡ, trao đổi và phỏng vấn nhanh, đánh giá nhanh thực tế. + Phương pháp phân tích: Nhằm làm rõ những yêu cầu của các tiêu chí môi trưởng và các nguồn lực, điều kiện thực hiện theo tiêu chí đó trong xây dựng nông thôn mới. + Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp, trình các luận cứ, luận chứng nhằm phục vụ cho quá trình phân tích, dự báo và xác định các vấn đề. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu phục vụ cho nội dung về thực trạng và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách ở huyện An Lão. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: + Đề tài bổ sung vào hệ thống lý luận về tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Làm sáng rõ sự phù hợp và cơ sở khoa học của bộ tiêu chí này. 5
+ Kết quả đánh giá nghiên cứu làm sáng tỏ, minh chứng cho các lý thuyết liên quan đến tổ chức thự hiện chính sách, pháp luật trong quản lý công. - Ý nghĩa thực tiễn: Những giải pháp đề xuất của luận văn đưa ra những gợi ý cho việc thực hiện các tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trước hết cho huyện An Lão, tỉnh Bình Định, cũng là tài liệu tham khảo cho các địa phương khác có điều kiện tương đồng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. - Chương 2:, Thực trạng tổ chức thực hện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định. - Chương 3: Giải pháp pháp tổ chức thực hiện tiêu chí về môi trường theo mục tiêu phát triển nông thôn mới bền vững trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN TIÊU CHÍ MÔI TRƢỜNG TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Khái quát về xây dựng nông thôn mới 1.1.1. Khái niệm về xây dựng nông thôn mới Nông thôn mới là nơi có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý; xã hội dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; đời sống vật chất, tinh thần được nâng cao; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh trật tự được giữ vững. Xây dựng nông thôn mới là cuộc cách mạng và cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư nông thôn đồng lòng xây dựng thôn, xã khang trang, sạch đẹp; phát triển sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ một cách toàn diện; có nếp sống văn hoá, môi trường và an ninh nông thôn được đảm bảo; thu nhập, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. 1.1.2. Nội dung xây dựng nông thôn mới 1.1.2.1. Phát triển hạ tầng kinh tế – xã hội, đảm bảo kết nối nông thôn – đô thị và kết nối các vùng miền 1.1.2.2. Phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập người dân 1.1.2.3. Bảo vệ môi trường và cải tạo cảnh quan nông thôn 1.1.2.4. Phát triển giáo dục, y tế, văn hóa cơ sở 1.2. Tiêu chí môi trƣờng trong xây dựng huyện nông thôn mới 1.2.1. Bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới 1.2.1.1. Quan niệm về môi trường Môi trường là các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên. Các thành tố của môi trường bao gồm: - Môi trường tự nhiên 7
- Môi trường nhân tạo Môi trường có 5 chức năng sau: - Là không gian sống - Là nơi cung cấp đầu vào (tài nguyên) - Là nơi chứa (tiếp nhận) chất thải - Bảo vệ con người và sinh vật - Là nơi lưu giữ thông tin sự sống (nguồn gen, đa dạng sinh học,...) 1.2.1.2. Bảo vệ môi trường ở nông thôn Bảo vệ môi trường là những hoạt động giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp. Cải thiện môi trường, đảm bảo cân bằng sinh thái. Ngăn chặn, khắc phục các hậu quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra cho môi trường. Khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ tất yếu không chỉ của riêng ta. Bảo vệ môi trường từ những hành động nhỏ nhất. Những hành động giữ cho môi trường xanh, sạch, đẹp. Đảm bảo sự cân bằng sinh thái. Ngăn chặn và khắc phục các hậu quả con người gây ra cho môi trường và thiên nhiên. 1.2.2. Tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới cấp huyện 1.2.2.1. Tiêu chí môi trường trong xây dựng huyện nông thôn mới giai đoạn 2016 -2020 1.2.2.2. Tiêu chí môi trường trong xây dựng huyện nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025 1.3. Tổ chức thực hiện tiêu chí môi trƣờng trong xây dựng nông thôn mới ở cấp huyện 1.3.1. Chủ thể tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới ở cấp huyện 8
(Nguồn: Dẫn theo http://nongthonmoi.langson.gov.vn/index.php/) 1.3.2. Lập và phê duyệt kế hoạch triển khai tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Lập kế hoạch xây dựng nông thôn mới là một nội dung quan trọng, trên cơ sở kế hoạch đã được phê duyệt, các cơ quan Nhà nước trên địa bàn huyện triển khai, tổ chức thực hiện việc xây dựng nông thôn mới một cách chủ động. 1.3.3. Quản lý và kiểm tra việc triển khai tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn cấp huyện, bảo đảm quy định về chất lượng, an toàn Quản lý và kiểm tra việc tổ chức phân loại, thu gom, vận chuyển chất thải rắn trên địa bàn huyện đảm bảo theo quy định; phát triển, nhân rộng các mô hình phân loại chất thải tại nguồn phát sinh. Xử lý, khắc phục ô nhiễm và cải thiện chất lượng môi trường tại những khu vực tập trung nhiều nguồn thải, những nơi gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và các khu vực mặt nước bị ô nhiễm; sử dụng hiệu quả và tiết kiệm các nguồn tài nguyên. Quản lý và kiểm tra việc xây dựng cơ sở hạ tầng bảo vệ môi trường nông thôn; thu hút các doanh nghiệp đầu tư các khu xử lý chất thải tập trung quy mô liên huyện, liên tỉnh; đầu tư hạ tầng các điểm tập kết, trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt; xây dựng các mô hình xử lý chất thải sinh hoạt quy mô tập trung (cấp huyện và liên huyện), ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, thân thiện với môi trường; đầu tư, cải 9
tạo, nâng cấp đồng bộ hệ thống thu gom, thoát nước thải và các công trình xử lý nước thải sinh hoạt tập trung và tại chỗ phù hợp. 1.3.4. Phổ biến, tuyên truyền chính sách bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Để thực hiện tốt công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách bảo vệ môi trường, cần phải đào tạo đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên có trình độ chuyên môn, có phẩm chất tốt và có năng lực truyền thông; đầu tư trang thiết bị,... 1.4. Quy trình tổ chức thực hiện tiêu chí môi trƣờng trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện 1.4.1. Xác định các tiêu chí môi trường và mục tiêu tổ chức thực hiện tiêu chí trên địa bàn huyện trong xây dựng nông thôn mới Tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới đối với cấp huyện được quy định trong Quyết định số 320/QĐ-TTg ngày 18/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ, theo đó có 8 tiêu chí được quy định với các yêu cầu về mức đọ cần đạt. Để tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, việc xác định những nội dung cụ thể trong bộ tiêu chí là điều cần thiết và cũng là bước đầu tiên cần thực hiện khi triển khai quy trình. 1.4.2. Đánh giá tình hình môi trường hiện tại trên địa bàn trên cơ sở khảo sát tại địa bàn xây dựng nông thôn mới Xác định những vấn đề môi trường hiện tại, bao gồm cả khí thải, nước thải, chất thải và ô nhiễm môi trường khác và đánh giá thực trạng một cách chính xác, đầy đủ là cơ sở để xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện. Đây là bước tiếp theo trong quy trình cần phải thực hiện để cung cấp cơ sở dữ liệu cho những nội dung cần triển khai khi tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường. 1.4.3. Lập kế hoạch thực hiện Lập kế hoạch thực hiện để đạt được các tiêu chí và mục tiêu đã đề ra, bao gồm các hoạt động cụ thể và phương tiện cần thiết để thực 10
hiện kế hoạch. Xác định các tiêu chí và mục tiêu cần đạt được liên quan đến môi trường trong xây dựng nông thôn mới ở huyện. Xây dựng các giải pháp thích hợp để giảm thiểu tác động tiêu cực của xây dựng nông thôn mới đến môi trường, bao gồm cả việc bảo vệ đất, nước, khí, chất thải và tài nguyên thiên nhiên. 1.4.4. Triển khai kế hoạch Tổ chức các hoạt động đã lập kế hoạch để đạt được các mục tiêu về môi trường trong khu vực xây dựng nông thôn mới ở huyện. Đảm bảo sự hợp tác và hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, cộng đồng địa phương và các bên liên quan khác để thực hiện kế hoạch. 1.4.5. Đánh giá và kiểm soát kết quả tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Việc đánh giá và kiểm soát kết quả tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện là một nội dung tất yếu trong quy trình nói trên. Việc đánh giá dựa trên các chỉ số theo tiêu chí môi trường về huyện nông thôn mới đã được ban hành. 1.5. Thực tiễn việc tổ chức thực hiện tiêu chí môi trƣờng ở một số địa phƣơng của Việt Nam 1.5.1. Thực tiễn tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quãng Nam 1.5.2. Kinh nghiệm thành phố Hội An, tỉnh Quãng Nam 1.5.3. Bài học kinh nghiệm Tiểu kết chương 1: Trong chương 1, luận văn đã phân tích được những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Thông qua một số khái niệm về xây dựng nông thôn mới và quan niệm về môi trường. Luận văn đã đưa ra chủ thể của việc tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới cấp huyện cũng như việc lập kế hoạch xây dựng nông thôn mới từ đó phân tích được công tác quản lý và kiểm tra việc triển khai tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn cấp huyện, bảo đảm quy định về chất lượng và an toàn. Để việc tổ chức 11
thực hiện các tiêu chí đảm bảo xây dựng môi trường nông thôn mới đạt được kết quả luận văn cũng đã đề ra việc thực hiện tốt công tác phổ biến, tuyên truyền chính sách bảo về môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện. Với mục đích đạt được các tiêu chí đề ra trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện luận văn nêu ra đươc quy trình tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện. Những nội dung cơ bản về lý luận đã được phân tích ở Chương 1 sẽ làm cơ sở cho việc phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới tại huyện An Lão, tỉnh Bình Định trong Chương 2. Chương 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN TIÊU CHÍ MÔI TRƢỜNG TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH 2.1. Tổng quan về huyện An Lão 2.1.1. Điều kiện tự nhiên An Lão là huyện vùng cao của tỉnh Bình Định, trung tâm huyện lỵ cách Quốc lộ 1A 32km về hướng Tây Bắc và cách thành phố Quy Nhơn 115km về hướng Bắc. Phía Bắc giáp huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi), Phía Nam giáp huyện Hoài Ân và Vĩnh Thạnh, Phía Đông giáp huyện Hoài Nhơn, Phía Tây giáp huyện Vĩnh Thạnh và huyện Kờ Bang (tỉnh Gia Lai). Huyện An Lão có khí hậu nhiệt đới gió mùa, nơi ít nắng nhất trong tỉnh, nhưng cũng có được số giờ nắng rất phong phú: 2.200- 2.300 giờ trong năm. Tổng lượng bức xạ năm khá cao (130-140 Kcal/cm2) và giữa các tháng chênh lệch nhau không nhiều, cán cân bức xạ dương và lớn (80-90 Kcal/cm2/năm) là cơ sở để có nền nhiệt cao và ít biến đổi trong năm. An Lão có 03 con sông: Sông Đinh, Sông Sang, Sông An Lão. 12
Theo số liệu hiện trạng sử dụng đất tính đến 31 tháng 12 năm 2021, diện tích tự nhiên của huyện An Lão là 69.688,0 ha, chiếm 11,2% tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh. Cơ cấu các loại đất chính của huyện (năm 2021) gồm: Đất nông nghiệp: 6.900,7 ha, chiếm 10,0% DTTN; Diện tích đất lâm nghiệp: 60.109,6 ha, chiếm 86,25% DTTN; Diện tích đất chuyên dùng: 960,7 ha, chiếm 1,37% DTTN; Diện tích đất ở: 283,0 ha, chiếm 0,4% DTTN; (Nguồn: Niên giám thống kê huyện An Lão năm 2021 [tr 09]). 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội Huyện An Lão có 10 đơn vị hành chính gồm 09 xã và 01 thị trấn với 57 thôn, trong đó 40 thôn đồng bào dân tộc thiểu số. Với 8.848 hộ, dân số 28.106 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số 11.818 người, chiếm 42,04%. (Nguồn: Niên giám thống kê huyện An Lão năm 2021 [tr 16]). Mật độ dân sổ trung bình 40 người/km2. Mật độ dân số cao nhất tập trung vào xã An Hòa (256 người/km2), Thị trấn An Lão (290 người/km2), xã An Tân (142 người/km2). Các xã vùng cao có mật độ dân số thấp hơn như xã An Trung (34 người/km2), xã An Vinh (23 người/km2), xã An Quang (23 người/km2), xã An Hưng (20 người/km2), xã An Nghĩa (19 người/km2), xã An Toàn (3 người/km2).(Nguồn: Niên giám thống kê huyện An Lão – năm 2021 [tr 16]). Mức tăng trưởng tổng sản phẩm địa phương bình quân hàng năm (giai đoạn 2015 – 2020) đạt 7,2%. Cơ cấu kinh tế chủ yếu là nhóm ngành Nông – Lâm nghiệp (chiếm 68,39%); Công nghiệp – Xây dựng (chiếm 12,23%); Thương mại – Dịch vụ - Du lịch (chiếm 19,38% %). Thu nhập bình quân đầu người năm 2019: 20 triệu đồng/người/năm. Cơ sở hạ tầng được đầu tư phát triển, lưới điện quốc gia đã phủ kín 100% thôn, bản; kết cấu hạ tầng được đầu tư xây dựng thường xuyên, toàn huyện có 57/57 thôn bản với trên 99% hộ được dùng điện; mạng lưới giao thông nông thôn ngày càng được 13
kiên cố hóa có 387km/500km đường liên thôn, liên xã được bê tông xi măng. Về thủy lợi: Toàn huyện hiện nay có 12 hồ chứa nước lớn nhỏ, đảm bảo tưới cho trên 7.247 ha ruộng đất canh tác. Toàn huyện có 21 trang trại, tổng vốn đầu tư trên 90 tỷ đồng (tổng giá trị sản xuất bình quân 1 trang trại năm 2019 đạt 400 triệu đồng). 2.1.3. Một số vấn đề môi trường chủ yếu của huyện An Lão Huyện An Lão là một huyện mà ngành chăn nuôi phát triển mạnh, quy mô chăn nuôi trong các hộ nông dân và các trang trại ngày càng tăng, nhờ đó đã đóng góp đáng kể vào thu nhập của hộ nông dân. Tuy nhiên việc xử lý chất thải, nước thải trong hoạt động kinh doanh, sản xuất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân của các địa phương chưa được quan tâm đúng mức; tình trạng các cơ sở chăn nuôi của hộ gia đình, gia trại đan xen trong khu dân cư là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường ở khu vực nông thôn trên địa bàn huyện hiện nay. Mặc khác, ý thức bảo vệ môi trường của người dân còn nhiều hạn chế nên chưa thực hiện đúng quy định Luật Bảo vệ môi trường; tình trạng vức xác súc vật chết, rác thải sinh hoạt ra khu vực công cộng, sông, suối, cầu, cống đã gây ô nhiễm môi trường một số nơi. Đồng thời việc thu gom xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn thị trấn An Lão, xã An Hòa và An Tân đang gặp nhiều khó khăn, chưa có vị trí ổn định để thu gom xử lý, mà phải tạm thời sử dụng trên địa bàn thị trấn, vì vậy số lượng rác thải sinh hoạt thu gom còn thấp. Tình trạng ô nhiễm nguồn nước ở sông suối, ao hồ khá cao. Các khu vực có mức độ nhiễm cao thường tập trung gần các bãi rác, khu vực sản xuất tiểu thủ công nghiệp, các khu chăn nuôi heo tập trung, qua đó cho thấy sự ảnh hưởng của tất cả các lĩnh vực đến chất lượng nước ngầm trên địa huyện. * Chất lượng môi trường đất: Hiện trạng môi trường đất năm 2017 được thực hiện thông qua việc lấy mẫu và phân tích các chỉ số kim loại nặng và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong đất tại các khu vực gần bãi chôn lấp chất thải rắn, khu vực đất nông nghiệp. 14
* Chất lượng môi trường nước thải: Trong năm 2019, Trung tâm quan trắc tài nguyên và môi trường đã tiến hành lấy mẫu tại các khu vực có mật độ chăn nuôi heo tập trung cao và các làng nghề, kết quả cho thấy mức độ ô nhiễm cao khi tại hầu hết các điểm lấy mẫu phân tích đều vượt tiêu chuẩn cho phép. Bên cạnh đó, một số tập quán sinh hoạt của các cộng đồng, nhất là cộng đồng người dân tộc thiểu số với những thói quen gây nhiều ảnh hưởng đến môi trường. Đây là những trở ngại rất lớn trong việc triển khai tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. 2.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định 2.2.1. Công tác chỉ đạo xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện An Lão Ban chỉ đạo huyện được thành lập tại Quyết định số 2326/QĐ- UBND ngày 23/6/2022 của UBND huyện An Lão về việc thành lập Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia huyện An Lão giai đoạn 2021 – 2025”. Phòng Nông nghiệp và PTNT – Văn phòng Điều phối nông thôn mới huyện là cơ quan Thường trực về xây dựng nông thôn mới, tham mưu cho Ban chỉ đạo về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025; quản lý, điều phối, tổ chức thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện. Ở cấp xã có Ban quản lý xây dựng nông thôn mới xã, Ban phát triển các thôn, thực hiện triển khai các chủ trương, đường lối, chính sách của Trung ương, của tỉnh về Chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn. Các Ban chỉ đạo cấp Huyện, cấp xã đã triển khai thực hiện các nhiệm vụ 2.2.2. Kết quả xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện An Lão, tỉnh Bình Định Nhờ chương trình xây dựng NTM, hệ thống kết cấu hạ tầng trên địa bàn huyện không ngừng được nâng cấp cải thiện. Đến nay, toàn huyện đã làm mới, nâng cấp, sửa chữa được trên 356 km đường 15
trục xóm, liên xóm; 30,7 km đường ngõ xóm; trên 69 km đường nội đồng; 220 km kênh mương, xây mới, sửa chữa, nâng cấp để công nhận chuẩn quốc gia 12/27 trường học; sửa chữa, nâng cấp 10 nhà văn hóa xã, 57 nhà văn hóa thôn. 2.2.3. Về việc huy động các nguồn lực xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện An Lão Trong giai đoạn từ 2016 – 2023, Huyện An Lão đã huy động được hơn 441 tỷ đồng thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, trong đó, vốn Trung ương hỗ trợ là 174,63 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương là 110,604 tỷ đồng, lồng ghép các nguồn vốn hợp pháp khác 151,371 tỷ đồng, phần còn lại do nhân dân và các DN đóng góp. Huyện đã huy động và quản lý có hiệu quả các nguồn vốn trong xây dựng nông thôn mới, nhiều chương trình, dự án đã được triển khai thực hiện hiệu quả, góp phần quan trọng làm thay đổi bộ mặt nông thôn mới trên địa bàn huyện. 2.3. Thực trạng tổ chức thực hiện tiêu chí môi trƣờng trong xây dựng nông thôn mới ở huyện An Lão, tỉnh Bình Định 2.3.1. Hiện trạng về môi trường nông thôn trên địa bàn huyện Huyện An Lão là một huyện mà ngành chăn nuôi phát triển mạnh, quy mô chăn nuôi trong các hộ nông dân và các trang trại ngày càng tăng, nhờ đó đã đóng góp đáng kể vào tổng thu nhập của hộ nông dân. Tuy nhiên việc xử lý chất thải, nước thải trong hoạt động kinh doanh, dịch vụ của hộ gia đình, cá nhân của các địa phương chưa được quan tâm đúng mức; tình trạng các cơ sở chăn nuôi của hộ gia đình, gia trại đan xen trong khu dân cư là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường ở khu vực nông thôn trên địa bàn huyện hiện nay. Mặc khác, ý thức bảo vệ môi trường của người dân còn nhiều hạn chế nên chưa thực hiện đúng quy định Luật Bảo vệ môi trường; tình trạng vức xác súc vật chết, rác thải sinh hoạt ra khu vực công cộng, sông, suối, cầu cống đã gây ô nhiễm môi trường một số nơi. 16
Đồng thời việc thu gom xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn thị trấn An Lão, xã An Hòa, An Tân đang gặp nhiều khó khăn, chưa có vị trí ổn định để thu gom xử lý, mà phải tạm thời sử dụng trên địa bàn thị trấn, vì vậy số lượng rác thải sinh hoạt thu gom tại thị trấn còn thấp. 2.3.2. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo về tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới Hướng triển khai đối với tiêu chí môi trường trên địa bàn huyện như sau: - Xây dựng và tổ chức hướng dẫn thực hiện các Đề án/Kế hoạch tổ chức phân loại, thu gom, vận chuyển chất thải rắn trên địa bàn xã đảm bảo theo quy định; phát triển, nhân rộng các mô hình phân loại chất thải tại nguồn phát sinh. - Thu gom, tái chế, tái sử dụng các loại chất thải (phụ phẩm nông nghiệp, chất thải chăn nuôi, bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng, chất thải nhựa...) theo nguyên lý tuần hoàn; tăng cường công tác quản lý chất thải nhựa trong hoạt động sản xuất nông, lâm nghiệp ở huyện; xây dựng cộng đồng dân cư không rác thải nhựa. - Đẩy mạnh xử lý, khắc phục ô nhiễm và cải thiện chất lượng môi trường tại những khu vực tập trung nhiều nguồn thải, những nơi gây ô nhiễm môi trường và các khu vực mặt nước bị ô nhiễm; sử dụng hiệu quả và tiết kiệm các nguồn tài nguyên. - Cải tạo nghĩa trang, khu chôn cất phù hợp với cảnh quan môi trường; xây dựng mới và mở rộng các cơ sở mai táng phải phù hợp với các quy định và theo quy hoạch; - Giữ gìn và khôi phục cảnh quan truyền thống của nông thôn; tăng tỷ lệ trồng hoa, cây xanh phân tán gắn với triển khai Kế hoạch số 36/KH-UBND ngày 24/3/2021 của UBND tỉnh về Kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình Trồng mới một tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Bình Định; tập trung phát triển các mô hình thôn, xóm sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn; khu dân cư kiểu mẫu. - Tăng cường quản lý an toàn thực phẩm tại các cơ sở, hộ gia 17
đình sản xuất, kinh doanh thực phẩm; đảm bảo vệ sinh môi trường tại các cơ sở chăn nuôi, trồng trọt; cải thiện vệ sinh hộ gia đình. - Triển khai hiệu quả Chương trình “Tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025”. - Cơ quan chủ trì, hướng dẫn thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện được giao cho Phòng Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn thực hiện nội dung trên. 2.3.3. Kết quả tổ chức thực hiện tiêu chí môi trường trên địa bàn huyện An Lão trong xây dựng nông thôn mới Theo đánh giá của UBND huyện, thời gian qua, công tác thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã không ngừng được cải tiến và đổi mới nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả, rút ngắn thời gian thẩm định, phê duyệt. Hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM ngày càng được nâng cao về trình độ và năng lực, nội dung báo cáo ĐTM ngày càng chất lượng hơn. Đối với công tác thẩm định, xác nhận bản cam kết bảo vệ môi trường các dự án, công trình ở huyện được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và đảm bảo quy trình theo quy định. 2.3.4. Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về môi trường trên địa bàn huyện Công tác tuyên truyền được thực hiện thường xuyên, xuyên suốt từ khi triển khai thực hiện Chương trình; chất lượng tuyên truyền ngày một được nâng cao, nội dung tuyên truyền được lồng ghép vào các chương trinh, hội nghị ở xã, thôn, hình thức truyên truyền phong phú bằng nhiều hình thức: Băng rôn, tranh cổ động, pano, áp phích, tờ rơi, sách… - Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về môi trường được triển khai dưới nhiều hình thức, đa dạng và đổi mới về nội dung. Nhân các ngày lễ hàng năm về môi trường như Ngày môi trường Thế giới (05/6), Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn (tháng 18