Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Giải pháp cải thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Trà Vinh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Trà Vinh.Từ đó đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm cải thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội, góp phần phát triển sự nghiệp bảo hiểm xã hội một cách bền vững trên địa bàn tỉnh Trà Vinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Giải pháp cải thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Trà Vinh

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH ____________________________ ISO 9001:2008 NGUYỄN GIÁP NGUYÊN GIẢI PHÁP CẢI THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS BÙI VĂN TRỊNH TRÀ VINH, NĂM 2015
TÓM TẮT Thu BHXH không những là khâu đầu tiên của một quá trình thực hiện chính sách, chế độ BHXH, mà bản thân nó thường chiếm một khối lượng lớn công việc, chi phối đến các hoạt động của toàn ngành BHXH. Vai trò của công tác thu BHXH được khẳng định là cơ sở hình thành nguồn quỹ BHXH và cũng là cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH cho người lao động. Số thu và lao động tham gia BHXH như là sự sống còn của sự nghiệp BHXH; vì vậy, quản lý thu BHXH luôn được sự quan tâm thường xuyên, là một trong những nhiệm vụ then chốt của toàn Ngành. -iii-
SUMMARY Collectingsocial insuranceis not onlythe first stageofaprocess ofpolicy implementation, the regulation of socialinsurance which itselfaccounts foralarge numberof workgovernstheoperationof the entire social insurance industry.The roleofthe collection ofsocial insurancewas confirmedthat it’s a basis to take form ofsocial insurancefundsas well as a basis forsolvingthesocialinsurance policies for employees. Totalrevenuesandemployees who join in social insuranceasthe survival ofsocial insurancebusiness; therefore,collection management of social insuranceis observedfrequently. It isone of thekey tasksofthe whole industry. -iv-
MỤC LỤC Trang Trang tựa Quyết định giao đề tài LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ii TÓM TẮT .............................................................................................................iii SUMMARY .......................................................................................................... iv DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. ix DANH SÁCH CÁC HÌNH .................................................................................... x DANH SÁCH CÁC BẢNG .................................................................................. xi PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .................................................................... 1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU............................................................................. 3 2.1 Mục tiêu chung ......................................................................................... 3 2.2 Mục tiêu cụ thể ......................................................................................... 3 2.3 Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................... 3 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .................................................. 4 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................... 5 4.1 Phương pháp thu thập số liệu ..................................................................... 5 4.2 Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ...................................................... 5 5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ................................................................................ 5 6. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN ....................................................... 6 7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN ......................................................................... 6 PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................ 8 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ............................................................................. 8 1.1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI ................................ 8 1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội...................................................................... 8 -v-
1.1.2 Bản chất của chính sách bảo hiểm xã hội .............................................. 10 1.1.3 Vai trò của chính sách bảo hiểm xã hội ................................................. 13 1.2 QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ........................................................ 14 1.2.1 Khái niệm quản lý thu bảo hiểm xã hội ................................................. 14 1.2.2 Nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hội ............................................... 16 1.2.3 Vai trò quản lý thu bảo hiểm xã hội...................................................... 17 1.2.4 Mục đích quản lý thu bảo hiểm xã hội .................................................. 18 1.2.5 Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội .................................................. 19 1.2.5.1 Quy định các mức thu BHXH các thời kỳ ...................................... 19 1.2.5.2 Quản lý mức đóng và phương thức đóng BHXH ........................... 23 1.2.5.3 Quản lý trình tự, thủ tục tham gia BHXH ...................................... 26 1.2.6 Tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội ........................................................... 29 1.3 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ THU TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH.............................................................................................. 30 1.3.1 Chính sách tiền lương ........................................................................... 30 1.3.2 Tuổi nghỉ hưu ....................................................................................... 30 1.3.3 Chính sách lao động và việc làm ........................................................... 31 1.3.4 Tốc độ tăng trưởng kinh tế và thu nhập bình quân đầu người ................ 32 1.3.5 Nhận thức, ý thức, tâm lý, thói quen của người lao động và người sử dụng lao động; sự quan tâm lãnh đạo của cấp ủy Đảng và chính quyền.......... 33 1.4 KINH NGHIỆM Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG TRONG NƯỚC VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI .......................................................................... 34 1.4.1 Kinh nghiệm của thành phố Hồ Chí Minh ........................................... 34 1.4.2 Kinh nghiệm của tỉnh Nam Định .......................................................... 35 Chương 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH .......................................................... 36 2.1 ĐẶC ĐIỂM QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH ........................................................................................................ 36 2.1.1 Khái quát đặc điểm tự nhiên-kinh tế-xã hội tỉnh Trà Vinh đến quản lý thu bảo hiểm xã hội ............................................................................................. 36 -vi-
2.1.1.1 Đặc điểm về tự nhiên và dân số ...................................................... 36 2.1.1.2 Đặc điểm về kinh tế - xã hội ........................................................... 37 2.1.2 Tổ chức và nhân sự thực hiện quản lý thu bảo hiểm xã hội của Bảo hiểm xã hội tỉnh Trà Vinh....................................................................................... 39 2.1.3 Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc ở Trà Vinh ................................... 41 2.2 ĐÁNH GIÁ VIỆC THỰC HIỆN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH ................................................................. 44 2.2.1 Triển khai các quy định về quản lý thu bảo hiểm xã hội ........................ 44 2.2.2 Những kết quả đạt được và nguyên nhân ............................................... 47 2.2.2.1 Kết quả thu đạt được ...................................................................... 47 2.2.2.2 Nguyên nhân đạt được.................................................................... 61 2.2.3 Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 64 2.2.3.1 Những hạn chế ............................................................................... 64 2.2.3.2 Nguyên nhân hạn chế ..................................................................... 66 Chương 3: GIẢI PHÁP CẢI THIỆN QUẢN LÝ THU BHXH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH ................................................................................................ 70 3.1 CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ................................................................... 70 3.1.1 Tồn tại và nguyên nhân từ kết quả phân tích: ........................................ 70 3.1.1.1 Đối với công tác triển khai các qui định quản lý thu bảo hiên xã hội trên địa bàn: ............................................................................................... 70 3.1.1.2 Đối với kết quả thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn qua các năm gần đây . 74 3.1.2 Tham khảo kinh nghiệm quản lý thu BHXH của các địa phương khác .. 75 3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP CẢI THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH TRÀ VINH ................................................................. 76 3.2.1 Tăng cường phát huy triển khai thực hiện các quy định quản lý thu ...... 76 3.2.2 Khắc phục sai sót trong triển khai các qui định quản lý thu. .................. 76 3.2.3 Cải tiến phương thức quản lý thu bảo hiểm xã hội ................................. 77 3.2.3.1 Cải cách thủ tục hành chính trong quản lý thu BHXH .................... 77 3.2.3.2 Đổi mới phong cách phục vụ .......................................................... 79 3.2.4 Tổ chức tuyên truyền, giáo dục thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội ........... 80 -vii-
3.2.5 Mở rộng, phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội ....................... 82 3.2.6 Khắc phục nợ đọng tiền đóng bảo hiểm xã hội ...................................... 83 3.2.7 Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra................................................ 85 KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ ................................................................................. 88 1. KẾT LUẬN ................................................................................................... 88 2. KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 88 2.1 Kiến nghị với chính phủ ........................................................................... 88 2.2 Kiến nghị với Ủy ban nhân dân tỉnh ........................................................ 90 2.3 Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam................................................. 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 92 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 95 -viii-
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXH : Biểm hiểm xã hội LĐTB&XH : Lao động Thương binh và Xã hội LĐLĐ : Liên đoàn Lao động WTO : Tổ chức thương mại thế giới HCSN : Hành chính sự nghiệp BHYT : Bảo hiểm y tế BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp ILO : Tổ chức lao động quốc tế TNLĐ : Tai nạn lao động BNN : Bệnh nghề nghiệp HĐLĐ : Hợp đồng lao động CNVC : Công nhân viên chức NSDLĐ : Người sử dụng lao động NLĐ : Người lao động TNHH : Trách nhiệm hữu hạn NSNN : Ngân sách nhà nước DNNN : Doanh nghiệp nhà nước DNFDI : Doanh nghiệp có vốn nước ngoài DNNQD : Doanh nghiệp ngoài quốc doanh NCL : Ngoài công lập HTX : Hợp tác xã TLĐLĐ Tổng Liên đoàn lao động BLĐTB&XH : Bộ Lao động Thương binh và Xã hội ASXH : An sinh xã hội -ix-
DANH SÁCH CÁC HÌNH Số hiệu Tên hình Trang hình Hình 1.1 Sơ đồ quy trình quản lý thu BHXH 28 Hình 2.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy BHXH Trà Vinh 40 Hình 2.2 Biểu đồ phát triển Lao động tham gia BHXH 50 Hình 2.3 Biểu đồ kết quả thu BHXH 55 Hình 3.1 Mô tả mức quan trọng các khâu trong qui trình thu BHXH 72 Hình 3.2 Đồ thị mô tả qui trình thu BHXH phát sinh sai sót 72 -x-
DANH SÁCH CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang bảng Bảng 1.1 Các mức đóng BHXH cơ bản qua từng thời kỳ 19 Bảng 1.2 Mức đóng BHXH theo nhóm đối tượng 20 Bảng 1.3 Tỷ lệ đóng góp vào quỹ BHXH của người lao động 21 Bảng 1.4 Mức đóng của người LĐ và người SDLĐ trong các quỹ thành phần 21 Bảng 2.1 Cơ cấu loại hình, đối tượng, tiền lương tham gia BHXH năm 2011 43 Bảng 2.2 Cơ cấu loại hình, đối tượng, tiền lương tham gia BHXH năm 2012 43 Bảng 2.3 Cơ cấu loại hình, đối tượng, tiền lương tham gia BHXH năm 2013 44 Bảng 2.4 Lao động tham gia BHXH (2009-2013) 49 Bảng 2.5 Đơn vị tham gia BHXH (2009-2013) 50 Bảng 2.6 Tổng quỹ tiền lương đóng BHXH (2009 – 2013) 52 Bảng 2.7 Tỷ trọng số thu BHXH trong các lĩnh vực 52 Sự biến động tiền đóng BHXH khi Nhà nước điều chỉnh Bảng 2.8 lương tối thiểu chung qua các thời kỳ của nhóm đối tượng hưởng 53 lương từ Ngân sách Bảng 2.9 Kết quả tiền thu BHXH trong các năm (2009 – 2013) 54 Bảng 2.10 Tình hình giải quyết nợ tồn đọng BHXH (2009-2013) 57 Bảng 2.11 Tổng hợp đối tượng hưởng BHXH dài hạn (2009- 2013) 59 Bảng 2.12 Tổng hợp kinh phí chi BHXH dài hạn (2009 –2013) 59 Bảng 2.13 Kết quả chi trả hai chế độ BHXH ngắn hạn (2009 – 2013) 59 Bảng 2.14 Tình hình giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo về BHXH 61 Tiền lương tháng đóng BHXH của người lao động ở doanh Bảng 2.15 66 nghiệp ngoài quốc doanh (thời điểm 2010) Bảng 3.1 Các bước trong qui trình thu Bảo hiểm xã hội tại tỉnh Trà Vinh 71 -xi-
PHẦN MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Chính sách BHXH được Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm ban hành, thực hiện ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công và thường xuyên bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp yêu cầu thực tiễn của từng thời kỳ; đảm bảo cuộc sống cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, tạo thành sức mạnh toàn dân, góp phần làm nên thắng lợi vĩ đại trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới: hoà bình, thống nhất, độc lập và vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Để thực hiện chính sách BHXH phù hợp với công cuộc đổi mới của đất nước, hoà nhập với xu thế phát triển của thời đại, thực hiện Hiến pháp năm 1992 và Bộ Luật lao động, Chính phủ ban hành Nghị định số 12/CP ngày 26/01/1995 kèm theo Điều lệ BHXH đối với cán bộ, công nhân, viên chức, người lao động và Nghị định số 45/CP ngày 15/7/1995 kèm theo Điều lệ BHXH đối với sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân và công an nhân dân. Theo đó, ngày 16/02/1995, Chính phủ ban hành Nghị định số 19/CP thành lập BHXH Việt Nam trên cơ sở thống nhất các tổ chức BHXH ở Trung ương và địa phương thuộc hệ thống LĐTB&XH và LĐLĐ Việt Nam. Thực hiện chủ trương cải cách tổ chức bộ máy của Chính phủ trong tình hình mới, từ ngày 01/01/2003, BHXH Việt Nam có thêm nhiệm vụ quản lý quỹ và tổ chức thực hiện chính sách BHYT theo Nghị định số 100/2002/NĐ-CP ngày 06/12/2002 của Chính phủ. Đặc biệt, ngày 26/9/2006, Quốc hội khoá XI, kỳ họp thứ 9 thông qua Luật BHXH, có hiệu lực từ ngày 01/ 01/2007, đây là cơ sở pháp lý vững chắc thực hiện quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia BHXH, nội dung của Luật thể hiện quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trong lĩnh vực BHXH. Cùng với sự hình thành của hệ thống BHXH, BHXH tỉnh Trà Vinh được thành lập theo Quyết định số 62/QĐ-TCCB ngày 22/07/1995 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam. Qua gần 19 năm tổ chức hoạt động, với những kết quả đạt được, -1-
BHXH Trà Vinh đã góp phần ổn định chính trị, thúc đẩy sự phát triển kinh tế- xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh trên địa bàn. Tuy nhiên, quá trình thực hiện chính sách BHXH ở tỉnh Trà Vinh trong thời gian qua còn bộc lộ một số hạn chế, thiếu sót, đặc biệt trong công tác quản lý thu BHXH, đã và đang đặt ra những vấn đề cần quan tâm giải quyết, đó là: - Việc phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhất là khu vực Doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Đây là khu vực có nhiều lao động, nhưng tỷ lệ tham gia BHXH còn quá thấp, chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh. - Vấn đề quản lý lao động trong độ tuổi có việc làm trong các thành phần kinh tế. Đây là cơ sở để phát triển đối tượng tham gia BHXH, nhưng cũng là khâu còn yếu, hoặc có thể đánh giá là chưa quản lý được. - Việc tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật BHXH đối với chủ doanh nghiệp cố tình không đóng, đóng không đúng, không kịp thời, đóng không đầy đủ BHXH cho người lao động; vấn đề giải quyết nợ tồn đọng BHXH đang là một trong những bức xúc hiện nay. - Việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính, đổi mới phong cách phục vụ của đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác thu BHXH và ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thu BHXH bắt buộc. Những vấn đề trên, nếu không được quan tâm khắc phục sẽ tác động xấu đến toàn bộ hoạt động BHXH trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. Đây là sự tác động khách quan do quá trình hội nhập mang lại và do chính vị trí và vai trò của quản lý thu BHXH. Sự hội nhập WTO của nước ta cũng đồng nghĩa với việc nước ta tham gia vào quá trình phân công lao động quốc tế. Tuy nhiên, sự phân công lao động lần này không phải là sự phân công lao động thuần tuý theo nghĩa của sự hợp tác kinh tế quốc tế giữa các quốc gia nhằm đảm bảo một cách cân đối và có kế hoạch mà là sự phân công thực hiện trên cơ sở của sự cạnh tranh gay gắt; nó kéo theo sự di chuyển nguồn lao động từ trong nước ra nước ngoài cũng như dòng lao động từ nước ngoài vào nước ta. Tương ứng như vậy, việc đóng BHXH cũng như quyền lợi về BHXH -2-
của ngườilao động Việt Nam tại nước ngoài cũng như người lao động nước ngoài tại Việt Nam cần phải được đảm bảo theo hướng phù hợp với chính sách BHXH của nước sở tại. Những thách thức đối với hoạt động BHXH rất lớn, đó là sự biến động của đối tượng lao động tham gia BHXH trong khu vực doanh nghiệp khi phải hoạt động trong môi trường cạnh tranh khắc nghiệt hơn. Tất cả điều đó đang đặt ra những vấn đề bức xúc cần có những giải pháp mang tính khả thi cao, vì vậy thực hiện tốt việc quản lý thu BHXH có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc.Là người trực tiếp làm công tác quản lý thu BHXH ở địa phương tôi chọn vấn đề "Giải pháp cải thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Trà Vinh” để phân tích thực trạng về quản lý thu BHXH, chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế, thiếu sót và những vấn đề đang đặt ra hiện nay trong quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. Đồng thời, đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm cải thiện công tác quản lý thu BHXH, góp phần phát triển sự nghiệp BHXH bền vững trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1 Mục tiêu chung Đề tài nghiên cứu những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn tỉnh Trà Vinh.Từ đó đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm cải thiện công tác quản lý thu BHXH, góp phần phát triển sự nghiệp BHXH một cách bền vữngtrên địa bàn tỉnh Trà Vinh 2.2 Mục tiêu cụ thể (1) Phân tích thực trạng thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Trà Vinh; (2) Đánh giá tồn tại và nguyên nhân quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Trà Vinh; (3) Đề xuất giải pháp cải thiện quản lý thu BHXH trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. 2.3 Câu hỏi nghiên cứu (1) Cơ sở lý luận nào để rút ra kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thu BHXH trên địa bàn tỉnh Trà Vinh? -3-
(2) Thực trạng về công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn tỉnh Trà Vinh như thế nào? (3) Những giải pháp nào nhằm cải thiện công tác quản lý thu BHXH, góp phần phát triển sự nghiệp BHXH bền vững trên địa bàn tỉnh Trà Vinh? 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU BHXH mang nội hàm rất rộng, với chức năng cơ bản là thực hiện các chế độ BHXH cho người lao động (hình thức BHXH bắt buộc với 5 chế độ áp dụng cho đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện với 2 chế độ áp dụng cho đối tượng tham gia BHXH tự nguyện) ở cơ quan HCSN, các tổ chức Đảng, đoàn thể, các doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, hợp tác xã, các đơn vị ngoài công lập, bán công, tư thục. Thực hiện chế độ BHYT cả hai loại hình bắt buộc và tự nguyện; quản lý các nguồn quỹ. Để thực hiện các chức năng trên, ngành BHXH có 15 nhiệm vụ, có thể nhóm lại gồm: Thu BHXH, BHYT, BHTN; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT; chi lương hưu và trợ cấp BHXH; thẩm định, giải quyết các chế độ BHXH, BHYT, BHTN; ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý; lưu trữ hồ sơ các đối tượng tham gia và thụ hưởng chế độ BHXH, BHYT, BHTN; kiểm tra, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo; thực hiện đầu tư xây dựng cơ bản, trang thiết bị công nghệ thông tin; công tác tổ chức, bộ máy và cán bộ... Trong giới hạn của luận văn, chỉ tập trung vào một nội dung trong nhiệm vụ thu BHXH: - Phạm vi về không gian: chỉ nghiên cứu đối với những đối tượng tham gia BHXH bắt buộc trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. - Phạm vị về thời gian: Đề tài sử dụng số liệu sơ cấp được thu thập từ cuộc điều tra trực tiếp 180 đơn vị sử dụng lao động và người lao động trên địa bàn tỉnh Trà Vinh từ tháng 1 năm 2014 đến tháng 2 năm 2014. Ngoài ra, để phân tích thực trạng quản lý thu trên địa bàn tỉnh Trà Vinh, các tài liệu thứ cấp cũng được thu thâp từ năm 2009 đến năm 2013. -4-
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4.1 Phương pháp thu thập số liệu - Dữ liệu sơ cấp: Thu thập từ cuộc điều tra trực tiếp 180 đơn vị sử dụng lao động và người lao động trên địa bàn tỉnh Trà Vinh bằng phương pháp chọn mẫu phân tầng kết hợp với ngẫu nhiên vào tháng 01 năm 2014. - Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ báo cáo hoạt động của Bảo hiểm Xã hội tỉnh Trà Vinh qua các năm 2009-2013. Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở LĐTB và Xã hội, Cục Thống kê và một số bài viết trên các báo điện tử, tạp chí BHXH đã được công bố. 4.2 Phương pháp phân tích và xử lý số liệu - Kế thừa phần lý thuyết từ một số công trình đã công bố có liên quan đến vấn đề nghiên cứu để đánh giá và làm sáng tỏ các vấn đề về chính sách BHXH, BHYT hiện nay. - Sử dụng tổng hợp các phương pháp: Thống kê mô tả, tổng hợp, chứng minh, diễn giải, phân tích số liệu, so sánh, đối chiếu, suy luận 5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU - Nguyễn Văn Châu (1996), nghiên cứu về "Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội hiện nay và các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu". Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm quản lý thu BHXH của một số nước trên thế giới và tổng kết hoạt động thực tiễn của quản lý thu BHXH ở Việt Nam trước năm 1995 và đến năm 1996; tác giả nghiên cứu sử các phương pháp thống kê mô tả, so sánh và dự báo làm rõ thực trạng hoạt động BHXH đặc biệt là công tác thu BHXH trong thời gian qua, nhằm phân tích khả năng thu BHXH để bù đắp các chế độ BHXH, thay thế dần các nguồn chi lấy từ Ngân sách nhà nước, đồng thời đề xuất một số kiến nghị cụ thể nhằm cải tiến công tác thu BHXH ở Việt Nam. - Dương Xuân Triệu (1999), nghiên cứu về "Cơ sở khoa học hoàn thiện quy trình quản lý thu bảo hiểm xã hội“. Trên cơ sở nghiên cứu 5 mô hình quản lý thu BHXH của các nước trong khu vực và thế giới, tác giả sử dụng phương pháp thống -5-
kê mô tả, so sánh liên hoàn và sử dụng mô hình 9Ps đã làm rõ một số khái niệm xung quang vấn đề thu BHXH, thực trạng quản lý thu BHXH, đồng thời đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình quản lý thu BHXH phù hợp với từng loại đối tượng ở Việt Nam. - Trần Quốc Tuý (2000), nghiên cứu về "Hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Việt Nam". Đề tài nghiên cứu quá trình tổ chức thực hiện thu BHXH khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh từ năm 1995 đến năm 2000; tác giả sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu BHXH khu vực này; thực trạng và giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Việt Nam. 6. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN Đề tài của luận văn nghiên cứu về một trong những nhiệm vụ thường xuyên của ngành, đã và đang có những vấn đề đặt ra cần phải giải quyết, tháo gỡ để góp phần phát triển bền vững sự nghiệp BHXH, đáp ứng được yêu cầu hiện tại cũng như thực hiện mục tiêu "BHXH cho mọi người lao động". Những giải pháp được đề xuất và những kiến nghị với các cấp có thẩm quyền có thể tham khảo, vận dụng vào thực tế công tác quản lý thu BHXH ở một địa phương cụ thể là tỉnh Trà Vinh. 7. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN Phần mở đầu: Giới thiệu về sự cần thiết nghiên cứu, mục tiêu, phạm vi và kết cấu của đề tài nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Chương này cũng đã cũng đã giới thiệu phương pháp nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu. Bênh cạn đó chương này còn nêu lên những đóng góp của đề tài Chương 1: Một số vấn đề chung về bảo hiểm xã hội và quản lý thu bảo hiểm xã hội cũng như kinh nghiệm ở một số địa phương trong nước về quản lý thu bảo hiểm. Chương 2: Giới thiệu thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Trà Vinh, nêu lên đặc điểm quản lý thu bảo hiểm xã hội và đánh giá việc thực hiện quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Trà Vinh -6-
Chương 3: Nêu lên các giải pháp cải thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trong thời gian tới trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. Phần kết luật và kiến nghị: Đưa ra một số kết luận và kiến nghị nhằm thực hiện giải pháp đề ra. -7-
-1- PHẦN MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Chính sáchBHXH được Đảng, Nhà nước và Chủ tịch HồChí Minh quan tâm ban hành, thực hiện ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công và thường xuyên bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp yêu cầu thực tiễn của từng thời kỳ; đảm bảo cuộc sống cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, tạo thành sức mạnh toàn dân, góp phần làm nên thắng lợi vĩ đại trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới: hoà bình, thống nhất, độc lập và vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Để thực hiện chính sách BHXH phù hợp với công cuộc đổi mới của đất nước, hoà nhập với xu thế phát triển của thời đại, thực hiện Hiến pháp năm 1992 và Bộ Luật lao động, Chính phủ ban hành Nghị định số 12/CP ngày 26/01/1995 kèm theo Điều lệ BHXH đối với cán bộ, công nhân, viên chức, người lao động và Nghị định số 45/CP ngày 15/7/1995 kèm theo Điều lệ BHXH đối với sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân và công an nhân dân. Theo đó, ngày 16/02/1995, Chính phủ ban hành Nghị định số 19/CP thành lập BHXH Việt Nam trên cơ sở thống nhất các tổ chức BHXH ở Trung ương và địa phương thuộc hệ thống LĐTB&XH và LĐLĐ Việt Nam. Thực hiện chủ trương cải cách tổ chức bộ máy của Chính phủ trong tình hình mới, từ ngày 01/01/2003, BHXH Việt Nam có thêm nhiệm vụ quản lý quỹ và tổ chức thực hiện
-2- -19- chính sách BHYT theo Nghị định số 100/2002/NĐ-CP ngày thu BHXH phù hợp với đặc điểm tổ chức hoạt động của 06/12/2002 của Chính phủ. Đặc biệt, ngày 26/9/2006, Quốc các đơn vị, đặc biệt là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, hội khoá XI, kỳ họp thứ 9 thông qua Luật BHXH, có hiệu hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác...đảm bảo liên thông với lực từ ngày 01/ 01/2007, đây là cơ sở pháp lý vững chắc thực BHXH tự nguyện và bảo hiểm thất nghiệp phù hợp với hội hiện quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia BHXH, nội nhập kinh tế thế giới. dung của Luật thể hiện quan điểm, chủ trương, chính sách - Đầu tư cơ sở vật chất, bao gồm cả việc nâng cấp của Đảng, Nhà nước trong lĩnh vực BHXH. Trụ sở làm việc và trang bị hệ thống máy vi tính, đảm bảo Cùng với sự hình thành của hệ thống BHXH, mỗi cán bộ, công chức có 1 máy và BHXH huyện, Thành BHXH tỉnh Trà Vinh được thành lập theo Quyết định số phố đều có máy chủ nhằm đáp ứng yêu cầu mở rộng, phát 62/QĐ-TCCB ngày 22/07/1995 của Tổng Giám đốc triển nguồn thu ở khu vực kinh tế ngoài nhà nước. BHXH Việt Nam. Qua gần 19 năm tổ chức hoạt động, với - Bổ sung nhân sự đủ về số lượng và có chất lượng để những kết quả đạt được, BHXH Trà Vinh đã góp phần ổn bố trí trực tiếp quản lý thu BHXH hiện nay còn quá mỏng; định chính trị, thúc đẩy sự phát triển kinh tế- xã hội, đảm thường xuyên tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, bảo quốc phòng, an ninh trên địa bàn. Tuy nhiên, quá trình nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức nói chung, cán bộ thực hiện chính sách BHXH ở tỉnh Trà Vinh trong thời chuyên quản thu nói riêng. Thí điểm thành lập Phòng thu gian qua còn bộc lộ một số hạn chế, thiếu sót, đặc biệt BHXH cấp huyện ở những nơi có số thu BHXH hằng năm từ trong công tác quản lý thu BHXH, đã và đang đặt ra 60 tỷ đồng và quản lý thu từ 200 đơn vị trở lên. những vấn đề cần quan tâm giải quyết, đó là: - Việc phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhất là khu vực Doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Đây là khu vực có nhiều lao động, nhưng tỷ lệ tham gia BHXH còn quá thấp, chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh. - Vấn đề quản lý lao động trong độ tuổi có việc làm trong các thành phần kinh tế. Đây là cơ sở để phát triển đối tượng tham gia BHXH, nhưng cũng là khâu còn yếu, hoặc có thể đánh giá là chưa quản lý được.
-18- -3- hệ tiền công nhưng chưa được đưa vào diện tham gia - Việc tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi BHXH bắt buộc. phạm pháp luật BHXH đối với chủ doanh nghiệp cố tình 2.2 Kiến nghị với Ủy ban nhân dân tỉnh không đóng, đóng không đúng, không kịp thời, đóng - Chỉ đạo các ngành chức năng tăng cường kiểm tra không đầy đủ BHXH cho người lao động; vấn đề giải các doanh nghiệp trên địa bàn thực hiện nghiêm túc việc quyết nợ tồn đọng BHXH đang là một trong những bức ký thỏa ước lao động tập thể, hợp đồng lao động theo đúng xúc hiện nay. các nội dung quy định trong Bộ Luật lao động, làm cơ sở - Việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính, đổi cho việc đăng ký tham gia BHXH theo quy định của pháp mới phong cách phục vụ của đội ngũ cán bộ trực tiếp làm luật về BHXH. công tác thu BHXH và ứng dụng công nghệ thông tin vào - Đưa việc thực hiện thu, nộp BHXH cho người lao quản lý thu BHXH bắt buộc. động là một trong những tiêu chí đánh giá mức độ hoàn Những vấn đề trên, nếu không được quan tâm khắc thành nhiệm vụ hằng năm và bình xét thi đua, khen th- phục sẽ tác động xấu đến toàn bộ hoạt động BHXH trên ưởng, công nhận các danh hiệu thi đua của doanh nghiệp. địa bàn tỉnh Trà Vinh. Đây là sự tác động khách quan do - Chỉ đạo các ngành chức năng khi xem xét đăng ký quá trình hội nhập mang lại và do chính vị trí và vai trò kinh doanh đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh của quản lý thu BHXH. Sự hội nhập WTO của nước ta phải có nội dung tham gia BHXH, yêu cầu các doanh cũng đồng nghĩa với việc nước ta tham gia vào quá trình nghiệp thực hiện nghiêm túc các quy định về Hợp đồng phân công lao động quốc tế. Tuy nhiên, sự phân công lao lao động và đăng ký tham gia BHXH cho người lao động động lần này không phải là sự phân công lao động thuần đầy đủ, kịp thời, đúng các quy định. tuý theo nghĩa của sự hợp tác kinh tế quốc tế giữa các 2.3 Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam quốc gia nhằm đảm bảo một cách cân đối và có kế hoạch - Thí điểm uỷ nhiệm cho cơ quan thuế ở địa phương mà là sự phân công thực hiện trên cơ sở của sự cạnh tranh trực tiếp thu hộ BHXH khu vực cá thể, vì có đặc thù là họ gay gắt; nó kéo theo sự di chuyển nguồn lao động từ trong vừa là người lao động vừa là người sử dụng lao động, tuy nước ra nước ngoài cũng như dòng lao động từ nước ngoài nhiều, nhưng nhỏ lẻ, manh mún, khó quản lý và việc tham vào nước ta. Tương ứng như vậy, việc đóng BHXH cũng gia đóng BHXH giản đơn. như quyền lợi về BHXH của ngườilao động Việt Nam tại - Phân cấp cho BHXH ở huyện, Thành phố trong nước ngoài cũng như người lao động nước ngoài tại Việt quản lý thu BHXH bắt buộc, không phân biệt loại hình Nam cần phải được đảm bảo theo hướng phù hợp với doanh nghiệp như hiện nay. Xây dựng quy trình quản lý chính sách BHXH của nước sở tại. Những thách thức đối