Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng; đánh giá thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian qua, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi

BỘ TÀI CHÍNH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - KẾ TOÁN PHAN THỊ MỸ HOÀNG TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CỤC THUẾ TỈNH QUẢNG NGÃI Ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH TÀI CHÍNH -NGÂN HÀNG Quảng Ngãi – Năm 2023
Công trình được hoàn thành tại TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - KẾ TOÁN Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Đỗ Đức Minh Phản biện 1: TS. Tống Thiện Phước Phản biện 2: PGS.TS Phạm Thị Bích Duyên Luận văn đã được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành Tài chính- Ngân hàng họp tại Trường Đại học Tài chính- Kế toán vào ngày 25 tháng 3 năm 2023 Có thể tìm hiểu luận văn tại: Thư viện Trường Đại học Tài chính- Kế toán
1 MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Thuế là công cụ quan trọng được Nhà nước sử dụng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế, thực hiện phân phối thu nhập đảm bảo công bằng xã hội và huy động nguồn thu cho NSNN. Để phát huy hiệu quả chức năng, vai trò của thuế, mỗi quốc gia đều chú trọng xây dựng và ban hành hệ thống thuế phù hợp. Trong những năm qua, hệ thống thuế ở Việt Nam đã được sửa đổi, bổ sung hoàn thiện cho phù hợp với thông lệ quốc tế, đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn, góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển. Trong hệ thống thuế nói chung, Thuế GTGT đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư, khuyến khích xuất khẩu, góp phần phát triển sản xuất kinh doanh, tạo nguồn thu thường xuyên, kịp thời và ổn định cho NSNN. Hoàn thuế GTGT là một nội dung cấu thành chính sách thuế GTGT có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh của đối tượng nộp thuế, góp phần tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. Hoàn thuế GTGT là việc nhà nước hoàn trả lại số thuế GTGT mà đối tượng nộp thuế đã nộp cho NSNN trong một số trường hợp nhất định. Hoàn thuế GTGT là một nội dung trong chính sách thuế GTGT có ý nghĩa quan trọng thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội. Những trường hợp được hoàn thuế GTGT thường liên quan đến cơ sở kinh doanh hoặc tổ chức, cá nhân mua hàng hóa, dịch vụ mà số tiền thuế GTGT đầu vào đã trả khi mua hàng hóa, dịch vụ chưa được khấu trừ trong kỳ tính thuế hoặc hàng hóa, dịch vụ trong trường hợp tiêu dùng của tổ chức, cá nhân đó không thuộc diện chịu thuế GTGT. Tuy nhiên, hiện nay nhiều cơ sở kinh doanh đang lợi dụng chính sách hoàn thuế GTGT để gian lận nhằm chiếm đoạt tiền thuế của NSNN. Các hành vi gian lận thuế GTGT của
2 doanh nghiệp rất tinh vi, với nhiều thủ thuật phức tạp, nên rất khó phát hiện. Trong hoạt động thực tiễn, các CQT cũng gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện hoàn thuế GTGT cho các doanh nghiệp. Đặc biệt là trong điều kiện quản lý thuế được thực hiện theo cơ chế tự kê khai, tự tính, tự nộp, việc hoàn thuế của CQT cho các doanh nghiệp cũng được thực hiện dựa trên cơ sở hồ sơ tự kê khai của doanh nghiệp. Vì thế, việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra tính đúng đắn, hợp pháp, hợp lý của bộ hồ sơ hoàn thuế GTGT trở thành nhiệm vụ trung tâm của cơ quan quản lý thuế, nhằm đảm bảo hiệu quả cho công tác hoàn thuế GTGT. Theo mô hình quản lý thuế hiện hành, cơ quan thuế thực hiện quản lý theo chức năng; đồng thời, trao quyền cho người nộp thuế tự khai, tự tính, tự nộp thuế và chịu trách nhiệm về việc kê khai, nộp thuế của mình. Bên cạnh những doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc việc kê khai và nộp thuế, vẫn còn nhiều doanh nghiệp lợi dụng cơ chế “tự khai, tự tính thuế” để gian lận, trốn thuế. Điều này sẽ tạo môi trường cạnh tranh không lành mạnh giữa người nộp thuế, đồng thời làm thất thu cho ngân sách nhà nước, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong những năm qua, Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi đã tập trung làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra chống gian lận trong hoàn thuế GTGT, đặc biệt chú trọng đến các cơ sở kinh doanh có dấu hiệu rủi ro cao về hoàn thuế GTGT, nhằm hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật trong hoàn thuế GTGT. Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được, công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục thuế Quảng Ngãi cũng bộc lộ nhiều hạn chế, tồn tại như vẫn còn tình trạng hồ sơ hoàn thuế có dấu hiệu gian lận, trục lợi; trong khi hiệu quả thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT của Cục thuế còn thấp, quá trình xử lý sau thanh tra, kiểm tra còn chậm trễ, công tác lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Điều đó đòi hỏi cần tìm kiếm các giải pháp khắc phục.
3 Xuất phát từ những lý do đó, việc lựa chọn chủ đề “Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi” làm đề tài luận văn thạc sĩ có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1. Mục tiêu tổng quát Trên cơ sở hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT; đánh giá thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian qua, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới, góp phần tăng cường tính tuân thủ về thuế và củng cố nguồn thu NSNN. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT. - Phân tích thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi, đánh giá những kết quả, hạn chế và nguyên nhân trong công tác hoàn thuế GTGT trong giai đoạn 2018 - 2021. - Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn 2022 - 2025. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề về thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT đối với doanh nghiệp.
4 - Về không gian: Công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT đối với doanh nghiệp tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi. - Về thời gian: Số liệu phân tích, đánh giá thực tiễn từ năm 2018 đến năm 2021, đề xuất phương hướng, mục tiêu và giải pháp trong giai đoạn 2022 - 2025. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để đạt được các mục tiêu đã đề ra, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu: 4.1. Phương pháp thu thập số liệu Dữ liệu thứ cấp từ các nguồn: số liệu thống kê, số liệu thực tiễn của Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi [11], Tổng cục Thuế; tình hình, số liệu điều tra hoặc nghiên cứu của các chuyên gia, nhà quản lý, các doanh nghiệp. Ngoài ra còn sử dụng các nguồn tư liệu trên các sách báo, đề tài, bài viết, kết quả điều tra, khảo sát bằng bảng hỏi đối với đối tượng nộp thuế và công chức quản lý thuế về công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT của Cục thuế tỉnh Quảng Ngãi. 4.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu - Việc xử lý và tính toán số liệu được thực hiện trên máy tính theo các phần mềm thống kê như Excel,… - Sử dụng phương pháp hệ thống hoá, phân tích, tổng hợp để hệ thống, phân tích làm rõ cơ sở lý luận về thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tạo khung lý thuyết cho việc đánh giá hoạt động thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT trong thực tiễn; đồng thời sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp để xem xét, đánh giá thực trạng thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại đơn vị nghiên cứu, chỉ rõ những kết quả và hạn chế tồn tại để đề xuất giải pháp hoàn thiện. 4.3. Phương pháp thống kê, so sánh Tác giả sử dụng phương pháp thống kê, so sánh để thu thập hệ thống dữ liệu, trên cơ sở đó tổng hợp, phân loại và so sánh số liệu cụ thể thực tế tại cơ sở nghiên cứu về công tác thanh tra kiểm tra hoàn
5 thuế GTGT , trên cơ sở đó đánh sự tăng trưởng, phát triển, tính quy luật của hệ thống các chỉ số đánh giá kết quả thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT của đơn vị nghiên cứu, từ đó đề xuất phương hướng, mục tiêu cho công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT trong thời gian tới. 4.4. Phương pháp điều tra khảo sát Thực hiện điều tra số liệu bằng bảng hỏi về mức độ hài lòng của NNT và công chức thuế liên quan đến công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT, nhằm đề xuất các giải pháp nâng câo chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại đơn vị nghiên cứu. 5. BỐ CỤC ĐỀ TÀI Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các bảng biểu, danh mục các chữ viết tắt, tài liệu tham khảo, phụ lục thì nội dung chính của đề tài gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng. Chương 2: Thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi. Chương 3: Giải pháp tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi. 6. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU Thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT có vai trò quan trọng, góp phần tăng tính tuân thủ đối với pháp luật thuế GTGT của cơ sở kinh doanh, tạo sự công bằng giữa các đối tượng nộp thuế trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước. Chủ đề này đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học và các nhà quản lý với các bài viết và công trình nghiên cứu được đăng tải trên các sách, tạp chí khoa học, luận án và luận văn thạc sĩ, trong đó có thể kể đến một số các nghiên cứu nổi bật như sau: Nguyễn Thị Hoa (2014), “Giải pháp tăng cường công tác hoàn thuế GTGT đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Giang”,
6 Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Học viện Nông nghiệp Việt Nam [17]. Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận, thực tiễn về hoàn thuế GTGT đối với các doanh nghiệp, làm rõ các khái niệm hoàn thuế GTGT, đối tượng và các trường hợp được hoàn thuế GTGT, nội dung và phương pháp hoàn thuế GTGT, các yếu tố ảnh hưởng đến công tác hoàn thuế GTGT; từ đó vận dụng vào phân tích thực tiễn công tác hoàn thuế GTGT đối với các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Giang theo 5 khâu quản lý, bao gồm: Tiếp nhận hồ sơ hoàn thuế, phân loại hồ sơ hoàn thuế, giải quyết hồ sơ hoàn thuế, thẩm định pháp chế và quyết định hoàn thuế. Bên cạnh đó, tác giả cũng phân tích một số khó khăn trở ngại của công tác hoàn thuế GTGT và tác động của nó đối công tác quản lý của CQT, từ đó đề xuất một số giải pháp tăng cường quản lý công tác hoàn thuế GTGT tại tỉnh Bắc Giang. Mặc dù, việc tăng cường thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT được coi là giải pháp quan trọng, song vẫn chưa cụ thể hoá công tác kiểm tra sau hoàn thuế GTGT và những trường hợp cần kiểm tra trước và sau hoàn thuế GTGT đối với doanh nghiệp. Lê Bích Hằng (2016), “Kiểm tra hoàn thuế GTGT đối với doanh nghiệp trên địa bàn quận Thanh Xuân - Thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Đại học Thương mại Hà Nội [18]. Luận văn đi sâu nghiên cứu công tác kiểm tra hoàn thuế GTGT đối với các doanh nghiệp trên địa bàn quận Thanh Xuân - Thành phố Hà Nội và đưa ra một số giải pháp tăng cường công tác kiểm tra hoàn thuế GTGT trong giai đoạn 2016 - 2020. Trần Thuỳ Hoài An (2018), “Pháp luật về thuế GTGT, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị”, Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Trường Đại học Luật, Đại học Huế [1]. Luận văn đã phân tích những tồn tại, hạn chế đối với công tác hoàn thuế GTGT về các phương diện quy định của pháp luật hoàn thuế thuế GTGT chưa chặt chẽ; trình độ quản lý của CQT trên địa bàn còn hạn chế; ý thức tuân thủ pháp luật của đối tượng nộp thuế chưa tốt. Vì vậy, cần hoàn thiện pháp luật thuế và tăng cường công tác
7 thanh tra, kiểm tra thuế để nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật thuế GTGT trong thực tiễn. Bùi Thị Kim Sa (2019), trên cơ sở nghiên cứu công tác hoàn thuế GTGT tại Cục thuế tỉnh Quảng Ngãi đã phân tích các kết quả đạt được, đồng thời chỉ rõ những hạn chế, tồn tại, từ đó đề xuất các giải pháp chủ yếu hoàn thiện công tác hoàn thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi, bao gồm: nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT; nâng cao năng lực, trình độ của công chức thuế và tăng cường sự phối hợp với các cơ quan chức năng trong việc phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật hoàn thuế GTGT trên địa bàn [23]. Trần Thị Kim Ấn (2020), tập trung nghiên cứu công tác thanh tra, kiểm tra thuế nói chung, trong đó trọng tâm là thanh tra kiểm tra thuế TNDN tại Cục thuế tỉnh Quảng Ngãi; từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra thuế nói chung, trong đó có thanh tra kiểm tra thuế TNDN tại tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới [2]. Những công trình nghiên cứu trên đều có cách tiếp cận khác nhau về công tác thanh tra, kiểm tra thuế nói chung và thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT. Tuy nhiên, trong bối cảnh khung pháp luật về thuế GTGT và hoàn thuế GTGT ở Việt Nam đã có nhiều thay đổi so với giai đoạn trước đây và việc tiếp tục nghiên cứu chủ đề hoàn thuế GTGT trong thời điểm hiện nay cũng là cần thiết, đặc biệt là việc nghiên cứu từ góc độ thực tiễn, gắn với quá trình thực hiện công tác quản lý hoàn thuế GTGT trên địa bàn cụ thể. Để xây dựng được một hệ thống pháp lý hoàn chỉnh về hoàn thuế GTGT, điều cần thiết là phải chỉ ra được những vướng mắc, những điểm không phù hợp và đề xuất sửa đổi, bổ sung những quy định mới cho hợp lý hơn; trên cơ sở đó tăng cường hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT trong hoạt động thực tiễn. Chính vì vậy, tác giả sẽ kế thừa một số vấn đề lý luận đã được nghiên cứu làm rõ, tập trung phân tích nội dung quy định của pháp luật
8 về hoàn thuế GTGT, đồng thời đánh giá những ưu điểm, hạn chế trong trong công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi để đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT trong thời gian tới.
9 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG 1.1. TỔNG QUAN VỀ THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG VÀ HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG 1.1.1. Những vấn đề cơ bản về thuế giá trị gia tăng Trong quá trình sản xuất, lưu thông và tiêu dùng, một sản phẩm hàng hóa từ khi còn là nguyên liệu thô sơ đến sản phẩm hoàn thành cuối cùng đến tay người tiêu dùng, giá trị sản phẩm hàng hoá qua từng công đoạn sẽ tăng lên, hình thành cơ sở thuế tương ứng với phần giá trị tăng thêm của từng công đoạn đó và gọi đó là thuế GTGT. Như vậy, thuế GTGT là thuế tính trên phần giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng [Luật thuế GTGT]. 1.1.1.1. Khái niệm về thuế giá trị gia tăng Thực chất thuế GTGT là thuế doanh thu có khấu trừ phần thuế bị đánh trùng trong mỗi giai đoạn từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ. Chính vì vậy, thuế GTGT còn được gọi là thuế doanh thu có khấu trừ số thuế đã nộp ở giai đoạn trước. Thuế giá trị gia tăng được cộng vào giá bán hàng hoá, dịch vụ, và do người tiêu dùng chịu khi mua hàng hoá, sử dụng dịch vụ., Hoạt động thanh toán quốc tế và đặc điểm hoạt động thanh toán quốc tế 1.1.2.2. Đặc điểm của thuế giá trị gia tăng Thứ nhất, thuế giá trị gia tăng là thuế gián thu Thứ hai, thuế GTGT chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa dịch vụ. Thứ ba, thuế GTGT là loại thuế mang tính trung lập
10 1.1.2. Vai trò của thuế giá trị gia tăng Thứ nhất, thuế GTGT góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển, khuyến khích xuất khẩu, khuyến khích đầu tư đổi mới công nghệ, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Thứ hai, thuế GTGT thúc đẩy công tác hạch toán kế toán, quản trị doanh nghiệp, sử dụng hoá đơn, chứng từ, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Thứ ba, thuế GTGT bảo đảm nguồn thu thường xuyên, kịp thời và ổn định cho NSNN, bảo đảm nguồn lực tài chính quốc gia để phát triển kinh tế - xã hội, xoá đói, giảm nghèo và củng cố an ninh, quốc phòng. 1.1.3. Những vấn đề cơ bản về hoàn thuế giá trị gia tăng Cơ sở kinh doanh hoặc tổ chức, cá nhân (hay còn gọi là NNT) khi mua hàng hóa, dịch vụ thì trong giá mua đã bao gồm khoản thuế GTGT đầu vào mà người mua đã trả khi mua hàng hóa, dịch vụ. Khi tính thuế GTGT phải nộp, NNT cần tính toán số thuế GTGT đầu ra và xác định số thuế GTGT đầu vào để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào hoặc hoàn thuế GTGT. Vậy, hoàn thuế GTGT là việc Nhà nước hoàn trả lại số thuế GTGT mà NNT đã nộp cho NSNN trong một số trường hợp nhất định [Luật thuế GTGT]. Các trường hợp hoàn thuế GTGT thường bao gồm: - Hoàn thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ mua vào phục vụ dự án đầu tư; - Hoàn thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ mua vào phục vụ sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu; - Hoàn thuế GTGT đối với chương trình, dự án ODA viện trợ không hoàn lại;
11 - Hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa, dịch vụ mua trong nước bằng nguồn vốn viện trợ không hoàn lại không thuộc hỗ trợ phát triển chính thức của các cơ quan, tổ chức nước ngoài. Tóm lại, hoàn thuế GTGT là việc NSNN hoàn trả cho cơ sở kinh doanh hoặc tổ chức, cá nhân mua hàng hóa, dịch vụ số tiền thuế GTGT đầu vào đã trả khi mua hàng hóa, dịch vụ mà cơ sở kinh doanh còn chưa được khấu trừ trong kỳ tính thuế hoặc hàng hóa, dịch vụ trong trường hợp tiêu dùng của tổ chức, cá nhân đó không thuộc diện chịu thuế GTGT. 1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG 1.2.1. Khái niệm và vai trò của thanh tra và kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng Trong hoạt động quản lý thuế của CQT, thanh tra kiểm tra thuế là một trong các chức năng rất quan trọng, theo đó thanh tra, kiểm tra thuế là hoạt động giám sát của CQT đối với các hoạt động, giao dịch liên quan đến phát sinh nghĩa vụ thuế và tình hình thực hiện thủ tục hành chính thuế, chấp hành nghĩa vụ nộp thuế của NNT, nhằm bảo đảm pháp luật thuế được thực thi nghiêm chỉnh trong đời sống kinh tế - xã hội. Thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT là một nội dung thanh tra kiểm tra thuế. Đó là hoạt động giám sát của CQT đối với các hoạt động, giao dịch liên quan đến phát sinh nghĩa vụ thuế GTGT và tình hình thực hiện thủ tục hành chính thuế GTGT, chấp hành nghĩa vụ nộp thuế của NNT GTGT, nhằm nâng cao ý thức tuân thủ đối với pháp luật thuế GTGT và đảm bảo nguồn thu NSNN. Thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT có vai trò quan trọng đối với công tác quản lý thuế. Đặc biệt trong cơ chế NNT tự khai, tự xác định số thuế GTGT phải nộp, thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT càng trở nên quan trọng trong hệ thống quản lý thuế.
12 Thứ nhất, thanh tra, kiểm tra thuế GTGT góp phần hoàn thiện pháp luật thuế. Thứ hai, thanh tra, kiểm tra thuế GTGT góp phần tăng cường tính tuân thủ pháp luật, ngăn ngừa, răn đe các hành vi vi phạm pháp luật. Thứ ba, thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT góp phần củng cố thu NSNN. 1.2.2. Nội dung thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT Nội dung chi tiết về thực hiện kiểm tra, thanh tra hoàn thuế GTGT như sau: 1.2.2.1. Xây dựng kế hoạch thanh tra hoàn thuế giá trị gia tăng 1.2.2.2. Xây dựng quy trình, thủ tục thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT 1.2.2.3. Tổ chức thực hiện kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng 1.2.2.4. Các chỉ số đánh giá kết quả thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng 1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG 1.3.1. Nhân tố khách quan - Chất lượng của công tác lập kế hoạch và chuẩn bị công tác thanh tra, kiểm tra - Hệ thống cơ sở dữ liệu và ứng dụng công nghiệp thông tin phục vụ cho việc khai thác, phân tích thông tin NNT - Trình độ chuyên môn, kỹ năng và phẩm chất đạo đức của công chức thanh tra, kiểm tra thuế - Hoạt động tuyên truyền hỗ trợ NNT 1.3.2. Nhân tố chủ quan - Các yếu tố thuộc về cơ chế chính sách, pháp luật về thuế và thuế GTGT.
13 - Trình độ dân trí, ý thức tuân thủ pháp luật thuế của NNT - Sự hợp tác giữa các cơ quan hữu quan và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thuế
14 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Chương 1 đã tổng hợp và hệ thống hóa các vấn đề cơ sở lý luận về thuế, thuế GTGT, hoàn thuế GTGT; lý luận chung về thanh tra, kiểm tra về thuế nói chung và phương pháp thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT và nêu lên những nhân tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT. Thuế GTGT có 3 đặc điểm chính: (1) thuế GTGT là loại thuế gián thu; (2) thuế GTGT chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa dịch vụ; (3) Thuế GTGT có tính luỹ thoái. Hoàn thuế GTGT là việc nhà nước hoàn trả lại số thuế GTGT mà đối tượng nộp thuế đã nộp cho NSNN trong một số trường hợp nhất định. Cụ thể hơn hoàn thuế GTGT là việc NSNN hoàn trả cho cơ sở kinh doanh hoặc tổ chức, cá nhân mua hàng hóa, dịch vụ số tiền thuế đầu vào đã trả khi mua hàng hóa, dịch vụ mà cơ sở kinh doanh còn chưa được khấu trừ trong kỳ tính thuế hoặc hàng hóa, dịch vụ trong trường hợp tiêu dùng của tổ chức, cá nhân đó không thuộc diện chịu thuế Để tiến hành công tác thanh tra, hoàn thuế GTGT, luận văn đã chỉ rõ nội dung, trình tự, phương pháp và các chỉ số đánh giá kết quả thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT, đồng thời làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT.
15 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CỤC THUẾ TỈNH QUẢNG NGÃI 2.1. KHÁI QUÁT VỀ CỤC THUẾ TỈNH QUẢNG NGÃI 2.1.1. Cơ cấu tổ chức và nguồn nhân lực tham gia thanh tra, kiểm tra thuế tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi Ngày 21/08/1990, Bộ Tài chính đã có Quyết định số 315/QĐ- BTC về việc thành lập Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi, trên cơ sở sáp nhập Chi cục thu quốc doanh, Chi cục Thuế công thương nghiệp và bộ phận thuế nông nghiệp của Sở Tài chính theo hệ thống ngành dọc từ Trung ương đến địa phương. Hiện nay bộ máy tổ chức quản lý của Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi được thực hiện theo mô hình tổ chức cơ cấu trực tuyến - chức năng. Đây là kiểu cơ cấu trong đó có hai cấp quản lý: cấp Cục Thuế (cấp Tỉnh) và cấp Chi Cục Thuế (cấp Huyện, Thành phố). Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi là cơ quan trực thuộc Tổng cục Thuế, có chức năng tổ chức thực hiện công tác quản lý thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác của ngân sách nhà nước thuộc phạm vi nhiệm vụ của CQT quản lý thu trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi theo quy định của pháp luật. Về cơ cấu tổ chức bộ máy: Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi hiện có 08 Chi cục Thuế huyện, khu vực, 12 phòng chức năng với 508 công chức và người lao động (Đến thời điểm 30/6/2022). Các phòng chức năng gồm 09 Phòng tham mưu, quản lý thuế (Văn phòng; Phòng Tuyên truyền - Hỗ trợ NNT; Phòng Kê khai và Kế toán thuế; Phòng Quản lý nợ và Cưỡng chế nợ thuế; Phòng Nghiệp vụ - Dự toán - Pháp chế; Phòng Kiểm tra nội bộ; Phòng Tổ chức cán bộ; Phòng Công nghệ Thông tin; Phòng Quản lý Hộ kinh doanh, cá nhân và thu khác) và 03 Phòng Thanh tra – Kiểm tra. Chi cục Thuế huyện, khu vực gồm: Chi cục Thuế Quảng Ngãi Sơn Tịnh, Chi cục Thuế khu vực Tư Nghĩa – Mộ Đức, Chi cục Thuế huyện Bình Sơn, Chi cục Thuế huyện Lý Sơn, Chi cục Thuế khu vực
16 Đức Phổ - Ba Tơ, Chi cục Thuế khu vực Sơn Hà - Sơn Tây, Chi cục Thuế huyện Trà Bồng, Chi cục Thuế khu vực Nghĩa Hành – Minh Long. 2.1.2. Khái quát kết quả công tác quản lý thuế tại Cục thuế tỉnh Quảng Ngãi 2.1.2.1. Kết quả thu NSNN 2.1.2.2. Kết quả công tác quản lý thuế 2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CỤC THUẾ TỈNH QUẢNG NGÃI GIAI ĐOẠN 2019 – 2021 2.2.1. Tổ chức xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng 2.2.2. Kết quả công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục Thuế tỉnh Quảng Ngãi 2.3. ĐIỀU TRA KHẢO SÁT SỰ HÀI LÒNG CỦA NGƯỜI NỘP THUẾ ĐỐI VỚI CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CỤC THUẾ TỈNH QUẢNG NGÃI 2.3.1. Tổ chức điều tra khảo sát 2.3.2. Kết quả điều tra khảo sát 2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC THANH TRA, KIỂM TRA HOÀN THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG TẠI CỤC THUẾ TỈNH QUẢNG NGÃI TRONG GIAI ĐOẠN 2018 - 2021 2.4.1. Những kết quả đạt được - Thứ nhất, Cục thuế luôn hoàn thành kế hoạch thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT - Thứ hai, hiệu quả thanh tra, kiểm tra thuế ngày càng được cải thiện - Thứ ba, qua thanh tra, kiểm tra công tác hoàn thuế GTGT đã phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về
17 thuế GTGT; góp phần tăng thu cho NSNN và nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của NNT - Thứ tư, Cục Thuế đã triển khai nhiều biện pháp phòng ngừa tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế, chưa có phát sinh đơn thư khiếu nại, tố cáo công chức Thuế lợi dụng chức vụ, quyền hạn phục vụ động cơ cá nhân và vụ lợi trong thực thi công vụ. - Thứ năm, Cục thuế đã nghiên cứu và áp dụng phương pháp quản lý rủi ro trong công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quy trình thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT 2.4.2. Những hạn chế Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT trong những năm qua tại Cục thuế tỉnh Quảng Ngãi cũng bộc lộ một số tồn tại, hạn chế cần khắc phục, như: - Thứ nhất, mặc dù công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại trụ sở NNT đã được tăng cường và hoàn thành kế hoạch được phê duyệt, nhưng hiệu quả thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT còn thấp. - Thứ hai, công tác giám sát, nắm bắt doanh nghiệp cũng như trong quản lý phân tích rủi ro còn hạn chế, dẫn đến việc xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra hàng năm chưa hiệu quả; - Thứ ba, quá trình thực hiện thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT còn tồn tại nhiều vướng mắc về thuế, dẫn đến nhiều trường hợp quá trình xử lý sau khi thực hiện thanh tra, kiểm tra còn chậm trễ; - Thứ tư, kế hoạch thanh tra, kiểm tra thuế được dựa vào điểm rủi ro qua sử dụng ứng dụng TPR chưa thật sự hiệu quả. 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế 2.4.3.1. Nguyên nhân khách quan - Một số ngành nghề kinh doanh mới phát sinh như: Kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh đa cấp... gây khó khăn cho cán bộ làm
18 công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT do chưa am hiểu về lĩnh vực này. - Một số đối tượng nộp thuế là các doanh nghiệp mới thành lập chưa nắm bắt kịp thời các quy định của chính sách thuế GTGT. Do việc thành lập mới, sáp nhập, giải thể của các doanh nghiệp diễn ra tương đối thường xuyên, cán bộ kế toán không ổn định nên việc nắm bắt và thực hiện các chính sách về thuế GTGT còn nhiều hạn chế. - Ý thức, mức độ chấp hành pháp luật của doanh nghiệp còn thấp, nhiều đối tượng lạm dụng, lợi dụng kẽ hở của pháp luật nhằm trục lợi, trốn thuế. - Một số tổ chức, cá nhân kinh doanh do hiểu biết không đầy đủ các qui định về quản lý, sử dụng hoá đơn nên đã vô tình có các hành vi vi phạm các qui định về quản lý, sử dụng hoá đơn trong mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ thu tiền. 2.4.3.2. Nguyên nhân chủ quan - Một là, tổ chức bộ máy thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT còn nhiều bất cập; - Hai là, năng lực, trình độ chuyên môn của đội ngũ thanh tra, kiểm tra hoàn thuế GTGT tại Cục thuế Quảng Ngãi chưa đáp ứng công việc theo yêu cầu đòi hỏi thực tiễn đặt ra; - Ba là, việc phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan trong công tác thanh tra, kiểm tra thuế chưa được chặt chẽ, kịp thời.