Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Những khó khăn tâm lý trong giao tiếp với giáo viên của học sinh khiếm thính Trường Trung học Tư thục Kinh tế - Du lịch Hoa Sữa

Luận văn Thạc sỹ<br /> <br /> Bùi Thị Thu Hằng<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> KHOA TÂM LÝ HỌC<br /> <br /> BÙI THỊ THU HẰNG<br /> <br /> NHỮNG KHÓ KHĂN TÂM LÝ TRONG GIAO TIẾP<br /> VỚI GIÁO VIÊN CỦA HỌC SINH KHIẾM THÍNH<br /> TRƯỜNG TRUNG HỌC TƯ THỤC KINH TẾ - DU<br /> LỊCH HOA SỮA<br /> <br /> Luận văn Thạc sỹ Tâm lý học<br /> Mã số: 60.31.80<br /> Người hướng dẫn khoa học:PGS.TS. Phạm Thành Nghị<br /> <br /> Hà nội, 2008<br /> 1<br /> <br /> Luận văn Thạc sỹ<br /> <br /> Bùi Thị Thu Hằng<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Trong bất kì lĩnh vực nào của đời sống xã hội, vấn đề con người và quan<br /> hệ con người có ý nghĩa quan trọng quyết định tới hiệu quả hoạt động và hình<br /> thành nhân cách.<br /> Con người quan hệ với nhau qua hoạt động giao tiếp. Giao tiếp là một<br /> dạng hoạt động đặc thù của con người, có mặt trong mọi lĩnh vực đời sống xã<br /> hội, là phương tiện có ý nghĩa quan trọng nhất để con người trao đổi thông tin,<br /> tình cảm, hợp tác và tiến hành các loại hoạt động. Có thể nói trong hoạt động<br /> giao tiếp, giao tiếp là điều kiện để cả xã hội loài người tồn tại và phát triển; Bởi<br /> vì giao tiếp là phương thức tồn tại của cá nhân và cả xã hội loài người. Sự<br /> phong phú trong đời sống tâm lý mỗi cá nhân phụ thuộc vào sự phong phú các<br /> mối quan hệ quan hệ của họ. Các quan hệ này không phải tự nhiên mà có mà<br /> phải được xác lập lên, hơn nữa một khi đã được xác lập thì không phải mặc<br /> nhiên chúng cứ thế tồn tại mà phải vận hành, điều khiển làm phong phú thêm<br /> lên. Nhà tâm lý học Xô Viết nổi tiếng B.P.Lômôv cho rằng: “Khi chúng ta<br /> nghiên cứu lối sống của một cá nhân cụ thể, chúng ta không thể chỉ giới hạn ở<br /> sự phân tích xem nó làm cái gì và làm như thế nào? mà còn phải nghiên cứu<br /> xem nó giao tiếp với ai? và như thế nào?” [23;56]<br /> Như vậy, giao tiếp có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của<br /> mỗi cá nhân và cả xã hội, là điều kiện của sự hình thành và phát triển nhân cách.<br /> Nhờ giao tiếp con người gia nhập vào các quan hệ xã hội, lĩnh hội nền văn hoá<br /> xã hội, chuẩn mực xã hội và “tổng hoà các quan hệ xã hội” làm thành bản chất<br /> con người; Đồng thời thông qua giao tiếp, con người góp tài lực của mình vào<br /> kho tàng chung của nhân loại, nhờ vậy lịch sử của loài người được tiếp nối.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Luận văn Thạc sỹ<br /> <br /> Bùi Thị Thu Hằng<br /> <br /> Tuy nhiên, không phải bao giờ quá trình giao tiếp cũng diễn ra một cách<br /> suôn sẻ, thuận chiều giữa các chủ thể mà trong mối quan hệ đó thường xuyên<br /> xảy ra những khó khăn tâm lý nhất định làm cản trở quá trình giao tiếp. Vì vậy,<br /> để nâng cao hiệu quả của quá trình giao tiếp chúng ta cần tìm cách khắc phục<br /> những khó khăn đó.<br /> Trong trường học luôn tồn tại mối quan hệ thầy và trò - đây là mối quan<br /> hệ giữa thế hệ trước và thế hệ sau; Thế hệ trước truyền đạt những kinh nghiệm<br /> mọi mặt cho thế hệ sau bước vào cuộc sống, vào hoạt động sống và hoạt động<br /> nghề nghiệp.<br /> Giao tiếp sư phạm là một trong những nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến<br /> chất lượng đào tạo chung của nhà trường. Thực tế cho thấy trong các nhà trường<br /> mối quan hệ này không phải bao giờ cũng diễn ra thuận lợi, đặc biệt ở những<br /> học sinh khuyết tật và khuyết tật các cơ quan nhận và phát thông tin thì những<br /> mối quan hệ giao tiếp này có phần khó khăn hơn nhiều.<br /> Trường Trung học Tư thục Kinh tế - Du lịch Hoa Sữa là nơi đào tạo nghề<br /> cho các trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, hoàn cảnh đặc biệt như: Con liệt sỹ, con<br /> thương binh, con các gia đình khó khăn, trẻ mồ côi, trẻ khuyết tật (trong đó có<br /> trẻ khiếm thính). Do học sinh khiếm thính khó có thể nghe và nói được vì vậy<br /> trong giao tiếp với bạn, với thầy cô giáo các em còn gặp rất nhiều khó khăn.<br /> Đây là yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến mối quan hệ, đến kết quả học tập, rèn<br /> luyện và làm việc của các em.<br /> Việc tìm hiểu những khó khăn tâm lý trong giao tiếp với giáo viên của<br /> học sinh khiếm thính, tìm ra nguyên nhân và thử nghiệm các biện pháp hạn chế<br /> những khó khăn tâm lý là việc làm cần thiết và cấp bách giúp trẻ khiếm thính<br /> vượt qua khó khăn tâm lý trong giao tiếp.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Luận văn Thạc sỹ<br /> <br /> Bùi Thị Thu Hằng<br /> <br /> Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu:<br /> “Những khó khăn tâm lý trong giao tiếp với giáo viên của học sinh khiếm<br /> thính Trường Trung học Tư thục Kinh tế - Du lịch Hoa Sữa”.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Phát hiện những khó khăn tâm lý trong giao tiếp với giáo viên của học<br /> sinh khiếm thính, tìm hiểu nguyên nhân những khó khăn đó, đồng thời thử<br /> nghiệm biện pháp tác động nhằm hạn chế những khó khăn này.<br /> 3. Khách thể nghiên cứu<br /> Khách thể chính: 48 học sinh khiếm thính Trường Trung học Tư thục<br /> Kinh tế - Du lịch Hoa Sữa, đồng thời nghiên cứu trên 48 học sinh bình thường<br /> của trường để có kết quả so sánh, đối chiếu với học sinh khiếm thính.<br /> 4. Giả thuyết nghiên cứu<br /> Trong giao tiếp với giáo viên, học sinh khiếm thính gặp khó khăn tâm lý<br /> trên cả 3 mặt: Nhận thức, xúc cảm-tình cảm và hành vi ứng xử; Những khó khăn<br /> đó ảnh hưởng đến mối quan hệ và hiệu quả giao tiếp của học sinh. Nếu giúp học<br /> sinh khiếm thính khắc phục được những khó khăn tâm lý đó thì sẽ tăng được<br /> hiệu quả giao tiếp.<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Để đạt được mục đích nghiên cứu, đề tài tập trung vào giải quyết các<br /> nhiệm vụ sau:<br /> 1. Phân tích một số vấn đề lí luận và làm sáng tỏ một số khái niệm quan<br /> trọng trong phạm vi nghiên cứu của đề tài (Giao tiếp, phương tiện giao tiếp, giao<br /> tiếp sư phạm, khó khăn tâm lý trong giao tiếp, ảnh hưởng của khó khăn tâm lý<br /> đến hiệu quả giao tiếp…).<br /> 2. Phát hiện thực trạng một số khó khăn tâm lý trong giao tiếp với giáo<br /> viên của học sinh khiếm thính và nguyên nhân nảy sinh các khó khăn đó.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Luận văn Thạc sỹ<br /> <br /> Bùi Thị Thu Hằng<br /> <br /> 3. Thử nghiệm biện pháp tác động nhằm hạn chế khó khăn tâm lý trong<br /> giao tiếp với giáo viên của học sinh khiếm thính.<br /> 6. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> 6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận<br /> 6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn<br /> 6.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi<br /> Xây dựng 3 bảng hỏi cho giáo viên, học sinh khiếm thính và học sinh<br /> thường.<br /> 6.2.2. Phương pháp quan sát<br /> Dự một số giờ học văn hóa và học nghề (gồm cả học lý thuyết và thực<br /> hành), quan sát việc giao tiếp của giáo viên với học sinh trong các giờ dạy, giờ<br /> ra chơi để thấy được khó khăn tâm lý của học sinh trong giao tiếp với giáo viên.<br /> Quan sát giao tiếp của học sinh khiếm thính với các cán bộ quản lí, cán bộ<br /> tâm lý, nhân viên y tế... trong các giờ sinh hoạt cá nhân như: Giờ ăn, giờ học bài<br /> tại nội trú, giờ vui chơi, giờ sinh hoạt ngoại khoá…. Do học sinh khiếm thính<br /> chủ yếu sống ở nội trú trong trường dưới sự quản lí của tổ Quản lí nội trú sau<br /> giờ các em lên lớp, vì vậy việc quan sát cũng sẽ cung cấp rất nhiều thông tin cần<br /> thiết cho đề tài nghiên cứu.<br /> 6.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu<br /> Với học sinh: Trao đổi với một số học sinh khiếm thính, học sinh bình<br /> thường để thấy được ý kiến chủ quan và khách quan của các em về những khó<br /> khăn tâm lý trong giao tiếp với giáo viên.<br /> Với giáo viên: Trao đổi trực tiếp với giáo viên giảng dạy, cán bộ quản lí,<br /> cán bộ tâm lý để tham khảo ý kiến nhận xét của họ về những khó khăn tâm lý<br /> trong giao tiếp của học sinh khiếm thính.<br /> <br /> 5<br /> <br />