Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Những yếu tố tâm lý tác động đến việc sinh con thứ ba trở lên của người dân huyện Gia Lâm

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> -----***-----<br /> <br /> NGUYỄN THỊ NGỌC PHƢƠNG<br /> <br /> NHỮNG YẾU TỐ TÂM LÝ<br /> TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC SINH CON THỨ BA TRỞ<br /> LÊN<br /> CỦA NGƢỜI DÂN HUYỆN GIA LÂM - HÀ NỘI<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI - 2009<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Dân số và sự gia tăng dân số từ lâu đã trở thành mối quan tâm của nhiều<br /> quốc gia trên thế giới, đặc biệt đối với các nước đang phát triển có tốc độ gia tăng<br /> dân số nhanh. Các vấn đề thuộc về dân số luôn đi liền với các vấn đề về phát triển<br /> bền vững của các quốc gia, tương lai của dân tộc phụ thuộc vào ý thức trách nhiệm<br /> và sự nỗ lực của mỗi cá nhân. Việt Nam sẽ sống trong nghèo đói hay phồn vinh,<br /> trong bất công hay bình đẳng, trong bệnh tật hay khỏe mạnh, trong môi trường suy<br /> thoái, cạn kiệt hay môi trường mà con người và thiên nhiên được sống trong sự<br /> phát triển bền vững… điều đó liên quan chặt chẽ đến sự quan tâm của chúng ta tới<br /> công tác dân số/KHHGĐ. Như một nhà hiền triết đã từng nói “Trái đất này không<br /> phải chúng ta thừa hưởng của các bậc tiền bối mà chúng ta mượn trước của thế hệ<br /> mai sau, làm tốt công tác dân số có nghĩa là chúng ta để lại cho con cháu chúng ta<br /> một trái đất xanh tươi, nơi mà con người và thiên nhiên phát triển một cách hài<br /> hòa và cân đối”.<br /> Việt Nam hiện là quốc gia đông dân thứ 13 trên thế giới với mật độ dân số<br /> gấp 1,8 lần Trung Quốc, gấp 10 lần các nước đang phát triển và gấp 5 lần mật độ<br /> dân số thế giới. Theo Liên hợp quốc, để cuộc sống thuận lợi bình quân trên 1km2<br /> chỉ nên có từ 35 – 40 người, mật độ dân số của Việt Nam là 254 người/km2, gấp 7<br /> lần mật độ chuẩn, mật độ dân số của thành phố Hà Nội là 3.490 người/km2, gấp<br /> 100 lần mật độ chuẩn. Hàng năm Việt Nam có thêm 1,6 triệu trẻ em ra đời và mức<br /> sinh vẫn tiếp tục tăng, số phụ nữ trong độ tuổi sinh sản cũng đang không ngừng<br /> tăng lên. Chất lượng cuộc sống phụ thuộc trực tiếp vào những việc chúng ta làm<br /> nhằm hạn chế sự gia tăng dân số. Ý thức được tầm quan trọng của công tác Dân số<br /> - kế hoạch hóa gia đình nên ngay từ năm 1993 Đảng ta đã nhận định: Dân số là<br /> một bộ phận quan trọng của chiến lược phát triển đất nước, một trong những vấn<br /> <br /> đề kinh tế - xã hội hàng đầu, là yếu tố cơ bản để nâng cao chất lượng cuộc sống…<br /> (3).<br /> Sinh con là điều mong muốn của tất cả các cặp vợ chồng, tuy nhiên việc<br /> quyết định sinh bao nhiêu con đặc biệt việc sinh nhiều lại là vấn đề quan tâm của<br /> toàn xã hội. Thời gian vừa qua, việc sinh con thứ ba trở lên đang trở thành vấn đề<br /> “nóng” ở Việt Nam nói chung và huyện Gia Lâm nói riêng, nó không chỉ gây ảnh<br /> hưởng rất lớn đến hạnh phúc mỗi gia đình mà còn ảnh hưởng đến chất lợng cuộc<br /> sống của toàn xã hội.<br /> Chúng tôi muốn nhấn mạnh đến vấn đề sinh con thứ ba trở lên bởi sự tăng<br /> mạnh như vậy trong thời gian qua không chỉ gây ảnh hưởng rất lớn đến tình hình<br /> xã hội nói chung và chính sách sinh đẻ của Nhà nước ta nói riêng mà còn gây nên<br /> biến động mạnh về quy mô dân số và ảnh hưởng chung đến tình hình kinh tế, văn<br /> hoá xã hội. Từ năm 2003 đến nay, huyện Gia Lâm cũng không tránh khỏi tình<br /> trạng chung của cả nước, tỷ lệ sinh con thứ ba tăng đột biến và có nhiều trường<br /> hợp là cán bộ công chức, giáo viên, đảng viên. Vậy đâu là nguyên nhân thực sự của<br /> thực trạng đó, Pháp lệnh dân số ra đời là nguyên nhân chính hay chỉ là cái cớ cho<br /> sự gia tăng dân số đột biến này? Ngay cả các nhà Dân số học đã thừa nhận không<br /> thể cắt nghĩa được các xu thế hiện đại của dân số chỉ bằng các nhân tố lịch sử, kinh<br /> tế xã hội và nhân khẩu, hay coi đó là kết quả của của một chính sách dân số nào<br /> đó, vấn đề gia tăng dân số nói chung và hành vi sinh đẻ nói riêng còn chịu tác động<br /> trực tiếp của các yếu tố tâm lý cá nhân và tâm lý xã hội.<br /> Qua việc tìm hiểu các tài liệu và các nghiên cứu có liên quan, chúng ta thấy<br /> những vấn đề các yếu tố tác động đến hành vi sinh đẻ, đến mức sinh và đến sự gia<br /> tăng dân số được nghiên cứu khá nhiều ở nhiều góc độ: dân số học, xã hội học,<br /> kinh tế học và tâm lý học…. Tuy nhiên, nghiên cứu về các yếu tố tâm lý tác động<br /> đến việc người dân quyết định sinh con thứ ba trở lên thì chưa có một nghiên cứu<br /> <br /> cụ thể nào.<br /> Xuất phát từ những vấn đề đã nêu ở trên, chúng tôi - những người nghiên<br /> cứu khoa học rất tâm huyết với công tác Dân số/KHHGĐ- nhận thấy cần phải có<br /> trách nhiệm góp phần vào việc nghiên cứu và kiến nghị tìm giải pháp để thực hiện<br /> công tác Dân số/KHHGĐ tốt hơn. Trong giới hạn nghiên cứu, chúng tôi chọn đề<br /> tài là “Những yếu tố tâm lý tác động đến việc sinh con thứ ba trở lên của người<br /> dân huyện Gia Lâm”. Với mong muốn từ kết quả thu được không chỉ có ý nghĩa<br /> khảo sát thực tiễn mà còn giúp những người làm công tác dân số – KHHGĐ nhận<br /> thức được những yếu tố tâm lý thực sự tác động đến người dân trong việc quyết<br /> định sinh thêm con thứ ba trở lên, từ đó đề ra được những kiến nghị về giải pháp<br /> nhằm hạn chế được mức sinh con thứ ba trở lên cao trên cơ sở tác động tích cực<br /> vào những yếu tố tâm lý đó. Ngoài ra, chúng tôi còn hy vọng qua nghiên cứu này<br /> góp phần bổ xung cơ sở lý luận của một hướng nghiên cứu mới cho phân ngành<br /> tâm lý học dân số.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Trên cơ sở nghiên cứu những yếu tố tâm lý: nhận thức, thái độ và hành vi<br /> sinh con thứ ba trở lên của người dân huyện Gia Lâm, đề tài đề xuất một số kiến<br /> nghị và giải pháp nhằm góp phần làm giảm và hạn chế việc sinh con thứ ba trở lên<br /> trên địa bàn huyện.<br /> 3. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Trên cơ sở mục đích nghiên cứu đề tài đưa ra những nhiệm vụ sau:<br /> 3.1. Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản (các khái niệm nhận thức,<br /> thái độ, hành vi sinh sản, các yếu tố ảnh hưởng đến việc sinh con thứ ba trở lên).<br /> 3.2. Tiến hành khảo sát thực tiễn để tìm hiểu về những yếu tố nhận thức, thái<br /> độ tác động đến hành vi sinh con thứ ba trở lên của người dân huyện Gia Lâm.<br /> <br /> 3.3. Đề xuất một số kiến nghị góp phần vào việc xây dựng các giải pháp làm<br /> giảm và hạn chế việc sinh con thứ ba trở lên.<br /> 4. Đối tƣợng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu<br /> 4.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Những yếu tố tâm lý tác động đến hành vi sinh con thứ ba trở lên của người<br /> dân huyện Gia Lâm (Hà Nội).<br /> 4.2. Khách thể nghiên cứu<br /> - 150 người dân đã sinh con thứ ba trở lên, trong độ tuổi từ 25-49 tuổi trên<br /> địa bàn huyện Gia Lâm .<br /> - 10 cán bộ làm công tác DS – KHHGĐ cấp xã, cấp huyện, thành phố.<br /> 5. Phạm vi nghiên cứu của đề tài<br /> 5.1. Về nội dung nghiên cứu<br /> Có nhiều yếu tố tâm lý tác động đến việc sinh con thứ ba trở lên nhưng đề<br /> tài nghiên cứu chỉ tập trung vào các yếu tố tâm lý như : Nhận thức, thái độ và hành<br /> vi.<br /> 5.2. Về địa bàn nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tại các xã, thị trấn khác nhau trên địa bàn huyện Gia Lâm với<br /> các đặc trưng:<br /> + Thị trấn (đại diện là Thị trấn Trâu Quỳ).<br /> + Làng nghề (đại diện là xã Ninh Hiệp).<br /> + Làng thuần nông (đại diện là xã Dương Quang).<br /> 5.3. Về khách thể nghiên cứu<br /> <br />