Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Chăm sóc người bệnh chảy máu mũi do tăng huyết áp được phẫu thuật nội soi cầm máu tại khoa cấp cứu Bệnh viện Tai Mũi Họng trung ương

Chia sẻ: Huyen Nguyen My | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tiến hành mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng người bệnh chảy máu mũi do tăng huyết áp từ tháng 01/2019 đến tháng 07/2019 tại khoa cấp cứu bệnh viện tai mũi họng trung ương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Chăm sóc người bệnh chảy máu mũi do tăng huyết áp được phẫu thuật nội soi cầm máu tại khoa cấp cứu Bệnh viện Tai Mũi Họng trung ương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG NGUYỄN THỊ THU HIỀN CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH CHẢY MÁU MŨI DO TĂNG HUYẾT ÁP ĐƯỢC PHẪU THUẬT NỘI SOI CẦM MÁU TẠI KHOA CẤP CỨU BỆNH VIỆN TAI MŨI HỌNG TRUNG ƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ ĐIỀU DƯỠNG HÀ NỘI – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG NGUYỄN THỊ THU HIỀN CHĂM SÓC NGƯỜI BỆNH CHẢY MÁU MŨI DO TĂNG HUYẾT ÁP ĐƯỢC PHẪU THUẬT NỘI SOI CẦM MÁU TẠI KHOA CẤP CỨU BỆNH VIỆN TAI MŨI HỌNG TRUNG ƯƠNG Chuyên ngành : Điều dưỡng Mã số : 8.72.03.01 LUẬN VĂN THẠC SỸ ĐIỀU DƯỠNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Phạm Trần Anh Hà Nội - 2019
LỜI CẢM ƠN Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới: Ban giám hiệu, Phòng đào tạo sau đại học, Bộ môn Điều Dưỡng trường Đại học Thăng Long, đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập. Ban giám đốc, Khoa cấp cứu, Phòng kế hoạch tổng hợp Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương đã luôn giúp đỡ tôi trong quá trình làm đề tài. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS Phạm Trần Anh giảng viên chính Bộ môn Tai Mũi Họng trường Đại học Y Hà Nôi một người thầy tận tụy đã dành nhiều tâm huyết và thời gian quý báu của mình, trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị, các bạn bè, các em đã chia sẻ cổ vũ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới những người thân trong gia đình đã tạo mọi điều kiện, luôn bên cạnh động viên, giúp đỡ tôi để có được thành công như ngày hôm nay. Hà Nội, ngày 16 tháng 09 năm 2019 TÁC GIẢ Nguyễn Thị Thu Hiền
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Chăm sóc người bệnh chảy máu mũi do tăng huyết áp được phẫu thuật nội soi cầm máu mũi tại khoa cấp cứu bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương” là do tôi thực hiện và các số liệu trong đề tài hoàn toàn chính xác, trung thực, chưa từng công bố tại bất kỳ nghiên cứu nào khác. Hà Nội, ngày 16 tháng 09 năm 2019 Người viết cam đoan Nguyễn Thị Thu Hiền
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BKC Bướm khẩu cái BVTMH TW Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương CMM Chảy máu mũi ĐM Động mạch HATT Huyết áp tâm thu HATTr Huyết áp tâm trương THA Tăng huyết áp
MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN........................................................................... 3 1.1. Những ghi nhận về lịch sử nghiên cứu chảy máu mũi........................... 3 1.1.1. Thế giới ........................................................................................... 3 1.1.2. Việt Nam ......................................................................................... 4 1.2. Đại cương về bệnh tăng huyết áp ........................................................... 4 1.2.1. Phân loại .......................................................................................... 4 1.2.2. Những yếu tố nguy cơ ..................................................................... 5 1.2.3. Các giai đoạn của bệnh ................................................................... 6 1.2.4. Điều trị tăng huyết áp ..................................................................... 6 1.3. Những đặc điểm chính về giải phẫu, sinh lý và hệ mạch máu mũi ....... 7 1.3.1. Những nét chính về đặc điểm giải phẫu của mũi ............................ 7 1.3.2. Giải phẫu mạch máu của hốc mũi ................................................. 10 1.3.3. Giải phẫu chức năng hốc mũi ....................................................... 13 1.4. Nguyên nhân ........................................................................................ 13 1.5. Đặc điểm lâm sàng của chảy máu mũi ................................................. 15 1.5.1. Phân loại chảy máu mũi ................................................................ 15 1.5.2. Triệu chứng bệnh lý của CMM ..................................................... 16 1.5.3. Các phương pháp xử trí CMM ...................................................... 16 1.6. Các nguy cơ sau cầm máu .................................................................... 20 1.7. Điều trị sau phẫu thuật ......................................................................... 20 1.8. Chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật .................................................. 20 1.8.1. Vai trò của việc chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật nội soi cầm máu mũi ....................................................................................... 20 1.8.2. Quy trình chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật. ........................... 21 1.8.3. Chăm sóc người bệnh giờ đầu sau phẫu thuật .............................. 22
1.8.4. Hướng dẫn chăm sóc người bệnh ngày đầu sau phẫu thuật.......... 23 1.8.5. Chăm sóc NB những ngày thứ 2, ngày thứ 3 cho đến khi ra viện. .... 25 1.8.6. Chăm sóc giảm đau sau phẫu thuật .............................................. 26 1.8.7. Chăm sóc tình trạng nhiễm trùng sau phẫu thuật .......................... 26 1.8.8. Đánh giá về rối loạn giấc ngủ sau phẫu thuật............................ 26 1.8.9. Chăm sóc về mặt tinh thần và giảm lo lắng cho người bệnh. ....... 27 1.9. Tư vấn người bệnh khi ra viện ............................................................ 27 1.10. Khung lý thuyết .................................................................................. 29 1.11. Giới thiệu về địa bàn nghiên cứu. ...................................................... 30 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 31 2.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 31 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ...................................................................... 31 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ........................................................................ 31 2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................... 31 2.2.1 Thiết kế nghiên cứu ........................................................................ 31 2.2.2 Thời gian nghiên cứu ..................................................................... 31 2.2.3. Địa điểm nghiên cứu ..................................................................... 32 2.2.4. Cỡ mẫu và chọn mẫu nghiên cứu. ................................................. 32 2.2.5. Các bước tiến hành nghiên cứu ..................................................... 32 2.2.6 Nội dung nghiên cứu và các biến số nghiên cứu. .......................... 33 2.2.7. Đạo đức nghiên cứu. ..................................................................... 36 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 38 3.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu ................................................ 38 3.1.1. Phân bố về tuổi .............................................................................. 38 3.1.2. Phân bố về giới .............................................................................. 39 3.1.3 Phân bố về nơi sinh sống ............................................................... 39 3.1.4. Nghề nghiệp ................................................................................. 40
3.1.5. Thói quen sinh hoạt liên quan đến chảy máu mũi do tăng huyết áp..... 40 3.1.6 Các bệnh lý kèm theo khi bị CMM do tăng huyết áp .................... 41 3.1.7. Tiền sử và điều trị tăng huyết áp ................................................... 41 3.2. Đặc điểm lâm sàng ............................................................................... 42 3.2.1. Các dấu hiệu báo trước.................................................................. 42 3.3.2. Đánh giá mạch............................................................................... 47 3.3.3. Đánh giá nhiệt độ .......................................................................... 47 3.3.4. Đánh giá nhịp thở. ......................................................................... 48 3.3.5. Đánh giá mức độ đau theo nét mặt Wong – Baker ....................... 48 3.3.6. Đánh giá tình trạng rối loạn giấc ngủ sau 3 ngày phẫu thuật........ 49 3.3.7. Các dấu hiệu bất thường sau phẫu thuật ....................................... 50 3.4. Đặc điểm cận lâm sàng ........................................................................ 51 3.4.1. Số lượng Hồng cầu, Hemoglobin, Hematocrit ............................. 51 3.4.2. Men gan ......................................................................................... 51 3.4.3. Chỉ số Ure, Creatinin..................................................................... 52 3.5. Mức độ tuân thủ chăm sóc mũi của người bệnh sau phẫu thuật .......... 53 3.5.1. Mức độ tuân thủ chăm sóc mũi của người bệnh sau phẫu thuật ... 53 3.5.2. Chế độ dinh dưỡng sau phẫu thuật................................................ 53 3.5.3 Biến chứng chảy máu tái phát sau phẫu thuật................................ 54 3.5.4 Giáo dục sức khỏe của điều dưỡng với người bệnh sau phẫu thuật ..... 54 3.5.5. Thay đổi tâm lý người bệnh sau khi được nhân viên y tế tư vấn .. 55 3.5.6. Số ngày điều trị ............................................................................. 55 3.6. Một số yếu tố liên quan ........................................................................ 56 3.6.1. Mối liên quan giữa tuổi và số ngày điều trị .................................. 56 3.6.2 Mối liên quan giữa chảy máu mũi và các bệnh lý kèm theo ......... 57 3.6.3. Mối liên quan giữa CMM và thói quen sinh hoạt ......................... 58 3.6.4. Liên quan giữa mức độ THA và mức độ CMM khi nhập viện..... 59
3.6.5. Các biến chứng sau phẫu thuật liên quan đến nhu cầu chăm sóc . 60 CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ............................................................................ 61 4.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu ................................................ 61 4.1.1. Tuổi ............................................................................................... 61 4.1.2. Giới ................................................................................................ 61 4.1.3. Nơi sinh sống ................................................................................ 62 4.1.4. Nghề nghiệp .................................................................................. 62 4.1.5. Một số yếu tố liên quan đến chảy máu mũi do tăng huyết áp....... 63 4.1.6. Các bệnh lý kèm theo khi bị chảy máu mũi do tăng huyết áp ...... 63 4.1.7. Tiền sử và điều trị tăng huyết áp ................................................... 64 4.2. Đặc điểm lâm sàng ............................................................................... 64 4.2.1. Các dấu hiệu báo trước.................................................................. 64 4.2.2. Phân độ tăng huyết áp ................................................................... 65 4.2.3. Thời gian chảy máu trong ngày .................................................... 66 4.2.4. Mức độ chảy máu khi nhập viện ................................................... 66 4.2.5. Số lần chảy máu ............................................................................ 66 4.2.6. Vị trí chảy máu .............................................................................. 67 4.3. Đặc điểm cận lâm sàng ........................................................................ 68 4.3.1. Số lượng Hồng cầu, Hemoglobin, Hematocrit ............................. 68 4.3.2. Phân loại men gan: ......................................................................... 68 4.3.3. Chỉ số Ure, Creatinin..................................................................... 68 4.4. Đánh giá chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật .................................... 68 4.4.1. Theo dõi huyết áp sau 3 ngày........................................................ 68 4.4.2. Đánh giá mạch, nhiệt độ: .............................................................. 69 4.4.3. Đánh giá nhịp thở .......................................................................... 70 4.4.4. Đánh giá mức độ đau theo nét mặt Wong – Baker ....................... 70 4.4.5. Đánh giá tình trạng rối loạn giấc ngủ sau 3 ngày phẫu thuật........ 70
4.4.6. Các dấu hiệu bất thường sau phẫu thuật ....................................... 71 4.5. Mức độ tuân thủ chăm sóc mũi của người bệnh sau phẫu thuật .......... 71 4.5.1. Mức độ tuân thủ chăm sóc mũi của người bệnh sau phẫu thuật ... 71 4.5.2. Chế độ dinh dưỡng sau phẫu thuật. ............................................... 71 4.5.3. Biến chứng chảy máu mũi sau phẫu thuật .................................... 72 4.5.4. Giáo dục sức khỏe của điều dưỡng với người bệnh sau phẫu thuật ..... 72 4.5.5. Thay đổi tâm lý người bệnh sau khi được nhân viên y tế tư vấn .. 72 4.5.6. Số ngày điều trị ............................................................................. 72 4.6. Một số yếu tố liên quan ........................................................................ 73 4.6.1. Liên quan giữa tuổi và số ngày điều trị......................................... 73 4.6.2. Liên quan giữa chảy máu mũi và tiền sử bệnh tật ........................ 73 4.6.3. Mối liên quan giữa chảy máu mũi và thói quen sinh hoạt ............ 73 4.6.4. Liên quan giữa mức độ THA và mức độ CMM khi nhập viện..... 74 4.6.5. Các biến chứng sau phẫu thuật liên quan đến nhu cầu chăm sóc . 75 KẾT LUẬN .................................................................................................... 76 KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Phân loại THA .....................................................................................4 Bảng 3.1. Phân bố theo nghề nghiệp .................................................................40 Báng 3.2. Thói quen sinh hoạt liên quan đến chảy máu mũi do THA ............40 Bảng 3.3. Các bệnh lý kèm theo khi bị chảy máu mũi do tăng huyết áp .......41 Bảng 3.6. Theo dõi huyết áp sau 3 ngày ...........................................................46 Bảng 3.7. Đánh giá mạch ...................................................................................47 Bảng 3.8. Đánh giá nhiệt độ ..............................................................................47 Bảng 3.9. Đánh giá nhịp thở ..............................................................................48 Bảng 3.10. Bảng công thức máu .........................................................................51 Bảng 3.11. Phân loại men gan .............................................................................51 Bảng 3.12. Chỉ số Ure, Creatinin ........................................................................52 Bảng 3.13. Chế độ dinh dưỡng sau phẫu thuật ...................................................53 Bảng 3.14. Biến chứng chảy máu tái phát sau phẫu thuật .................................54 Bảng 3.15. Giáo dục sức khỏe của điều dưỡng với người bệnh sau phẫu thuật ....54 Bảng 3.16. Số ngày điều trị .................................................................................55 Bảng 3.17. Mối liên quan giữa tuổi và số ngày điều trị .....................................56 Bảng 3.18 Mối liên quan giữa CMM và các bệnh lý kèm theo .......................57 Bảng 3.19. Mối liên quan giữa CMM và thói quen sinh hoạt ...........................58 Bảng 3.20. Liên quan giữa mức độ THA và mức độ CMM khi nhập viện ......59 Bảng 3.21. Các biến chứng sau phẫu thuật liên quan đến nhu cầu chăm sóc ..60
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Phân bố về tuổi của ĐTNC ...................................................... 38 Biểu đồ 3.2: Phân bố về giới của đối tượng nghiên cứu .............................. 39 Biểu đồ 3.3: Phân bố về nơi sinh sống ......................................................... 39 Biểu đồ 3.4: Tiền sử và điều trị tăng huyết áp ............................................. 41 Biểu đồ 3.5: Các dấu hiệu báo trước. ........................................................... 42 Biểu đồ 3.6: Thời gian chảy máu trong ngày ............................................... 44 Biểu đồ 3.7: Số lần chảy máu. ...................................................................... 45 Biểu đồ 3.8: Vị trí chảy máu ........................................................................ 45 Biểu đồ 3.9: Đánh giá mức độ đau theo nét mặt Wong – Baker .................. 48 Biểu đồ 3.10: Đánh giá tình trạng rối loạn giấc ngủ sau 3 ngày phẫu thuật .. 49 Biểu đồ 3.11: Các dấu hiệu bất thường sau phẫu thuật .................................. 50 Biểu đồ 3.12. Mức độ tuân thủ chăm sóc mũicủa người bệnh sau PT .......... 53 Biểu đồ 3.13. Thay đổi tâm lý của người bệnh sau khi được nhân viên y tế tư vấn 55 Biểu đồ 3.14: Liên quan giữa mức độ THA với mức độ chảy máu mũi. ...... 59
DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1. Thành ngoài hốc mũi .................................................................... 8 Hình 1.2. Hệ thống động mạch vùng hốc mũi ............................................ 10 Hình 1.3. Điểm mạch Kiesselbach.............................................................. 11 Hình 1.4. Các động mạch cung cấp máu .................................................... 12 Hình 1.5. Nhét meche mũi trước ................................................................ 17 Hình 1.6. Nhét meche mũi sau .................................................................... 18 Hình 1.7. Cầm máu bằng Merocel .............................................................. 19 Hình 1.8. Đo huyết áp ................................................................................. 23 Hình 1.9. Hướng dẫn cách nhỏ thuốc ......................................................... 24 Hình 1.10. Thang điểm mức độ đau theo nét mặt Wong – Baker ................ 25
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Chảy máu mũi là một trong những cấp cứu thường gặp nhất trong chuyên ngành Tai Mũi Họng với nhiều mức độ và nguyên nhân khác nhau [12]. Chảy máu mũi chiếm vị trí thứ nhất về tần số gặp trong chảy máu đường hô hấp trên tự phát [29], [37]. Theo y văn thế giới báo cáo khoảng hơn 60% dân số từng bị chảy máu mũi một lần trong đời nhưng trong đó chỉ có khoảng 6% cần đến chăm sóc y tế [35], [46], [48]. Mức độ trầm trọng của Chảy máu mũi thường tùy thuộc vào vị trí, nguyên nhân của chảy máu mũi. Chảy máu mũi trước chiếm tỷ lệ lớn, thường lành tính và tự cầm. Chảy máu mũi sau ít gặp hơn nhưng thường nặng do chảy máu nhiều hoặc vừa, hay tái phát, khó xử trí, gây nguy hiểm cho người bệnh [12], [37]. Có nhiều nguyên nhân gây nên Chảy máu mũi. Loại chảy máu mũi xảy ra sau chấn thương, sau can thiệp ngoại khoa ở vùng mũi xoang được gọi là chảy máu mũi gây nên. Đa số các trường hợp chảy máu mũi xảy ra một cách tự nhiên, có thể kèm theo bệnh cảnh tại chỗ (khối u) hoặc toàn thân (cao huyết áp, rối loạn đông máu) rõ ràng hoặc xác định được nhưng rất phức tạp được gọi là chảy máu mũi tự phát [13], [14], [30]. Những năm gần đây cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, tăng huyết áp đang trở thành một vấn đề sức khỏe trên toàn cầu, đây cũng là một trong những nguyên nhân thường gặp gây chảy máu mũi. Tăng huyết áp gây tăng áp lực máu đột ngột trong tình trạng mạch máu xơ vữa, lão hóa nên tính chất co giãn mềm mại của thành mạch bị giảm đi không đáp ứng được sự thay đổi nhanh chóng về huyết động học của dòng chảy gây chảy máu [3], [44], [39]. Mặt khác đặc điểm cấu trúc của niêm mạc mũi và sự cung cấp máu phong phú ở vùng này nên chảy máu mũi càng dễ xảy ra [45], [42]. Thường chảy máu mũi
2 sau kéo dài, có tính chất tái diễn và xảy ra tự nhiên, có thể là dấu hiệu kèm theo hoặc báo trước các tai biến mạch máu não gây nguy hiểm tới tính mạng. Do đó việc chẩn đoán và chăm sóc chảy máu mũi do tăng huyết áp vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Ngày nay với sự ra đời và phát triển của kỹ thuật nội soi mũi xoang đã đem lại những tiến bộ trong điều trị các bệnh lý mũi xoang nói chung và trong chẩn đoán và điều trị chảy máu mũi do tăng huyết áp nói riêng. Quy trình chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật đóng vai trò quan trọng trong điều tri, hạn chế tối đa các biến chứng giúp cuộc mổ đạt kết quả mong muốn và giúp người bệnh hiểu và có kiến thức phòng tránh bệnh cho bản thân và cộng đồng. Hiện nay, tại Việt Nam chưa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống về quy trình chăm sóc người bệnh sau phẫu thuật nội soicầm máu mũi trên bệnh nhân chảy máu mũi do tăng huyết áp. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Chăm sóc người bệnh chảy máu mũi do tăng huyết áp được phẫu thuật nội soi cầm máu tại khoa cấp cứu bệnh viện Tai mũi họng Trung ương”. Với hai mục tiêu sau đây: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng người bệnh chảy máu mũi do tăng huyết áp từ tháng 01/2019 đến tháng 07/2019 tại khoa cấp cứu bệnh viện tai mũi họng trung ương. 2. Phân tích kết quả chăm sóc người bệnh chảy máu mũi do tăng huyết áp và một số yếu tố liên quan.