Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Thực trạng thiếu máu và một số yếu tố liên quan ở phụ nữ có thai tại 9 xã huyện Bố Trạch, Quảng Bình năm 2019

Chia sẻ: Huyen Nguyen My | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của luận văn này là nghiên cứu thiếu máu ở phụ nữ trong thời kỳ mang thai; một số yếu tố liên quan đến thiếu máu ở phụ nữ có thai; một số hoạt động phòng chống thiếu máu dinh dưỡng ở phụ nữ có thai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Thực trạng thiếu máu và một số yếu tố liên quan ở phụ nữ có thai tại 9 xã huyện Bố Trạch, Quảng Bình năm 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG TRẦN THỊ DIỆU HƯƠNG THỰC TRẠNG THIẾU MÁU VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở PHỤ NỮ CÓ THAI TẠI 9 XÃ HUYỆN BỐ TRẠCH, QUẢNG BÌNH NĂM 2019 LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG HÀ NỘI- 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG KHOA: KHOA HỌC SỨC KHỎE BỘ MÔN: Y TẾ CÔNG CỘNG TRẦN THỊ DIỆU HƯƠNG- C01060 THỰC TRẠNG THIẾU MÁU VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở PHỤ NỮ CÓ THAI TẠI 9 XÃ HUYỆN BỐ TRẠCH, QUẢNG BÌNH NĂM 2019 Chuyên ngành: Y TẾ CÔNG CỘNG Mã ngành: 8 72 07 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS-TS. NGUYỄN BẠCH NGỌC HÀ NỘI- 2019
i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn này, em đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của quý thầy cô giáo, gia đình và bạn bè. Trước hết em xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các Khoa – Phòng, Bộ môn, cùng quý thầy cô giáo và cán bộ Trường Đại học Thăng Long đã nhiệt tình giảng dạy, quan tâm, giúp đỡ em trong suốt thời gian học tập. Em xin trân trọng cảm ơn cô giáo PGS-TS. Nguyễn Bạch Ngọc đã tận tâm góp nhiều ý kiến, hướng dẫn, hỗ trợ em hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn TTYT huyện Bố Trạch và các phụ nữ mang thai tại địa bàn nghiên cứu huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, nhiệt tình tham gia, giúp đỡ em trong khi triển khai đề tài. Em xin gửi lời cảm ơn đến các anh chị, bạn bè trong lớp Cao học Y tế Công Cộng 6.1B đã giúp đỡ, chia sẽ nhiều kinh nghiệm cho em trong quá trình học tập. Cuối cùng, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới những người thân trong gia đình, những người bạn thân thiết đẫ động viên, khuyến khích em, cùng em chia sẻ những khó khan và dành cho em những tình cảm, sự chăm sóc quý báu trong suốt thời gian qua. Trân trọng! Hà Nội, ngày 03 tháng 12 năm 2019 Học viên cao học YTCC 6.1B TRẦN THỊ DIỆU HƯƠNG
ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn: “Thực trạng thiếu máu và một số yếu tố liên quan ở phụ nữ có thai tại 9 xã huyện Bố Trạch, Quảng Bình năm 2019” là một công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của cô giáo PGS-TS. Nguyễn Bạch Ngọc. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới hình thức nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc. Nếu có phát hiện bất kỳ sự gian lận nào tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về luận văn của mình. Hà Nội, ngày 03 tháng 12 năm 2019 Học viên cao học YTCC 6.1B TRẦN THỊ DIỆU HƯƠNG
iii MỤC LỤC Trang ĐẶT VẤN ĐỀ ......................................................................................... ...... 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN................................................................. ...........3 1.1. Khái niệm thiếu máu .......................................................................... 3 1.2. Nghiên cứu thiếu máu ở phụ nữ trong thời kỳ mang thai .................. 6 1.3 Một số yếu tố lien quan đến thiếu máu ở PNMT ................................ 9 1.4. Một số hoạt động phòng chống thiếu máu dinh dưỡng ở PNMT .... 15 1.5. Giới thiệu địa bàn nghiên cứu .......................................................... 17 1.6. Khung lý thuyết ................................................................................ 19 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 20 2.1. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................... 20 2.2. Thời gian nghiên cứu và địa điểm nghiên cứu................................. 20 2.3. Phương pháp nghiên cứu.................................................................. 20 2.4. Các biến, chỉ số nghiên cứu và tiêu chuẩn đánh giá ........................ 22 2.5. Thu thập và xử lý số liệu .................................................................. 26 2.6. Khó khăn, hạn chế và biện pháp khắc phục ..................................... 28 2.7. Đạo đức nghiên cứu ......................................................................... 29 2.8. Hạn chế của nghiên cứu ................................................................... 29 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................... 30 3.1. Một số đặc điểm của mẫu nghiên cứu.............................................. 30 3.2. Thực trạng thiếu máu ở phụ nữ có thai ............................................ 34 3.3. Một số yếu tố liên quan đến thiếu máu ở PNMT ............................. 36 CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN .............................................................................. 41 4.1. Thực trạng thiếu máu ở PNMT trong địa bàn nghiên cứu ............... 41 4.2. Các yếu tố liên quan đến thiếu máu ở PNMT .................................... 42 KẾT LUẬN . ........................................................................................................... 49 1. Tỷ lệ thiếu máu ở PNMT ........................................................................... 49 2. Các yếu tố liên quan đến PNMT ............................................................... 49 KHUYẾN NGHỊ .................................................................................................... 50
iv TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 51 PHỤ LỤC ................................................................................................................ 56 PHỤ LỤC 1. PHIẾU ĐIỀU TRA VÀ PHỎNG VẤN PHỤ NỮ CÓ THAI ..... 56 PHỤ LỤC 2. PHIẾU XÉT NGHIỆM MÁU......................................................... 61 PHỤ LỤC 3. HƯỚNG DẪN LẤY MÁU VÀ LÀM XÉT NGHIỆM MÁU ..... 62
v DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 3.1. Đặc điểm nhân khẩu học của ĐTNC ..................................................... 30 Bảng 3.2. Đặc điểm gia đình của ĐTNC ............................................................ 31 Bảng 3.3. Tiền sử sản khoa và bệnh tật của ĐTNC .......................................... 31 Bảng 3.4. Tình trạng mang thai hiện tại của ĐTNC ......................................... 32 Bảng 3.5. Thời gian bổ sung viên sắt ................................................................ 33 Bảng 3.6. Thông tin về sử dụng dịch vụ khám thai của ĐTNC .......................... 33 Bảng 3.7. Mức độ thiếu máu ............................................................................. 34 Bảng 3.8. Tỷ lệ thiếu máu theo đặc điểm nhân khẩu học của ĐTNC ............... 35 Bảng 3.9. Tỷ lệ thiếu máu theo vùng và kinh tế gia đình của ĐTNC ............... 35 Bảng 3.10. Tỷ lệ thiếu máu theo số lần mang thai và số con hiện có ............... 36 Bảng 3.11. Phân bố thiếu máu theo từng giai đoạn thai kỳ của ĐTNC ............ 36 Bảng 3.12. Mối liên quan giữa một số đặc điểm nhân khẩu học với thiếu máu của đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 37 Bảng 3.13 Mối liên quan giữa một số đặc điểm gia đình PNMT với thiếu máu .. ......................................................................................................................... 37 Bảng 3.14. Mối liên quan giữa một số yếu tố về cá nhân của đối tượng mang thai với thiếu máu ..................................................................................................... 38 Bảng 3.15. Mối liên quan giữa tiền sử bệnh của ĐTNC với thiếu máu ........... 38 Bảng 3.16. Mối liên quan giữa tình trạng mang thai lần này của ĐTNC với thiếu máu .................................................................................................................... 39 Bảng 3.17. Mối liên quan giữa ăn uống khi mang thai của ĐTNC với thiếu máu ......................................................................................................................... 39
vi DANH MỤC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ chung phụ nữ có thai thiếu máu .......................................... 34 DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1.1. Tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ mang thai theo vùng ................................. 8 Hình 1.2. Bản đồ huyện Bố Trạch, Quảng Bình .............................................. 17
vii CHỮ VIẾT TẮT ĐTNC Đối tượng nghiên cứu CBVC Cán bộ viên chức CB-CN-VC Cán bộ - công nhân – viên chức HC Hồng cầu Hb Hemoglobin PNMT Phụ nữ mang thai PNCT Phụ nữ có thai THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TTYT Trung tâm y tế TYT Trạm y tế VTN Vị thành niên WHO Tổ chức y tế thế giới (The World Health Organizaton)
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Chăm sóc sức khỏe sinh sản nói chung và chăm sóc sức khỏe cho người phụ nữ trong khi mang thai nói riêng là mối quan tâm của mọi gia đình và của toàn xã hội. Thiếu máu là một hội chứng bệnh lý hay gặp ở phụ nữ mang thai. Tình trạng phụ nữ mang thai bị thiếu máu có tính phổ biến trên thế giới, đặc biệt ở các nước đang phát triển, mà trước hết ở những người nghèo khổ có thu nhập thấp. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), có tới 50% phụ nữ mang thai trên thế giới bị thiếu máu, trong đó các nước công nghiệp phát triển chiếm khoảng 18% và các nước đang phát triển chiếm tỷ lệ từ 35-75% [53]. Ở Việt Nam, số liệu điều tra năm 2014 của Vụ sức khỏe bà mẹ trẻ em cho thấy tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ mang thai là 32,8% [39]. Thiếu máu ở phụ nữ mang thai luôn có ở mọi vùng từ thành thị đến nông thôn, ở mọi tầng lớp xã hội, ở mọi thời kỳ thai nghén (3 tháng đầu, 3 tháng giữa, 3 tháng cuối). Số liệu của viện dinh dưỡng cho thấy rằng, tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ mang thai cao nhất ở vùng núi phía Bắc 45,7%, tiếp đến là khu vực Bắc và ven biển miền Trung 44,1% và thấp nhất là vùng Đông Nam Bộ là 24% [37]. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng tỷ lệ thiếu máu đặc biệt cao ở các phụ nữ mang thai ở dân tộc thiểu số Đắc Lắc là 50,1% [20], ở 6 tỉnh miền núi phía Bắc, miền Trung, Tây Nguyên là 34% [18], tỉnh Kon Tum, Lai Châu là 31,8% và 38,6% [23]. Phụ nữ mang thai có thể bị thiếu máu do rất nhiều nguyên nhân khác nhau: Do chảy máu, do nhiễm ký sinh vật, do hậu quả của một số bệnh lý, do các tác nhân vật lý, hóa học, do ức chế tủy xương. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng thiếu máu do thiếu các yếu tố tạo máu (thiếu máu dinh dưỡng) là nguyên nhân quan trọng và phổ biến hơn cả. Trong thiếu máu dinh dưỡng ở phụ nữ có thai thì hàng đầu là thiếu máu do thiếu sắt, thiếu acid folic và thiếu vitamin B12. Đặc biệt thiếu máu do thiếu sắt được coi là yếu tố bệnh nguyên quan trọng nhất của thiếu máu thai nghén. Ngoài ra người ta còn đề cập đến một số nguyên nhân khác gây thiếu máu ở phụ nữ có thai như: Nhiễm độc nội sinh gây ức chế tủy xương và đặc biệt là sự thay đổi các yếu tố miễn dịch. Thiếu máu khi có thai làm ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ, tạo điều kiện phát sinh hoặc phát triển các bệnh tật khi mang thai, làm cho người mẹ dễ bị các tai biến trong quá trình mang thai và trong khi đẻ. Với thai nhi: thiếu máu của mẹ trong thời kỳ có thai có thể làm thai nhi kém phát
2 triển, giảm cân nặng sơ sinh, làm ảnh hưởng đến sự phát triển thể lực. Đặc biệt khi thiếu máu nặng và kéo dài có thể làm giảm sự phát triển trí tuệ của thai nhi sau này. Bố Trạch là một huyện của tỉnh Quảng Bình với đầy đủ địa hình đồng bằng, miền núi, trung du và ven biển; có đồng bào dân tộc sinh sống như Vân Kiều, Arem, Makong... Nghề nghiệp chủ yếu là làm nông nghiệp ở vùng đồng bằng, vùng núi, đánh bắt thủy hải sản ở vùng ven biển. Trình độ học vấn, điều kiện kinh tế, xã hội của người dân trong huyện còn thấp hơn ở các nơi khác. Các dịch vụ chăm sóc bà mẹ và trẻ em còn nhiều hạn chế, việc phòng chống thiếu máu cho trẻ em và phụ nữ mang thai chưa được quan tâm đúng mức [34]. Bố Trạch còn là nơi có bệnh sốt rét lưu hành [33] và tỷ lệ nhiễm giun còn cao [34]... Do đó sự hiểu biết đầy đủ các khía cạnh của thiếu máu ở phụ nữ có thai như: tỷ lệ thiếu máu, tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến thiếu máu sẽ giúp cho việc đề ra các giải pháp khống chế và làm giảm tỷ lệ thiếu máu ở phụ nữ có thai, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em và sức khỏe sinh sản. Tuy nhiên ở huyện Bố Trạch chưa có nghiên cứu nào về thiếu máu ở phụ nữ mang thai? Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: Thực trạng thiếu máu và một số yếu tố liên quan ở phụ nữ có thai tại 9 xã huyện Bố Trạch, Quảng Bình năm 2019 nhằm mục tiêu: 1. Mô tả thực trạng thiếu máu ở phụ nữ có thai ở 9 xã huyện Bố Trạch, Quảng Bình năm 2019. 2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến thiếu máu ở đối tượng nghiên cứu.