Trường môn phú

Chia sẻ: Nguyen Hoang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

86
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trường môn phú Tư Mã Tương Như tự Tràng Khanh, người đất Thục đời Tiền Hán (206 trước D.L.-8 sau D.L.), rất đa tài, văn hay, đàn giỏi. Ông nổi tiếng nhất về phú. Nguyên Trần hoàng hậu bị vua Hán Vũ đế ghét bỏ đày ra Trường Môn. Sống lẻ loi trong thâm cung, nàng lấy làm đau đớn cho thân phận. Không biết làm thế nào tỏ hết nỗi lòng để mong nhà vua hồi tâm xe lại mối tơ duyên. Nghe Tư Mã Tương Như có văn tài, nàng nhờ người đem 100 lượng vàng đến, yêu cầu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Trường môn phú

Trường môn phú Tư Mã Tương Như tự Tràng Khanh, người đất Thục đời Tiền Hán (206 trước D.L.-8 sau D.L.), rất đa tài, văn hay, đàn giỏi. Ông nổi tiếng nhất về phú. Nguyên Trần hoàng hậu bị vua Hán Vũ đế ghét bỏ đày ra Trường Môn. Sống lẻ loi trong thâm cung, nàng lấy làm đau đớn cho thân phận. Không biết làm thế nào tỏ hết nỗi lòng để mong nhà vua hồi tâm xe lại mối tơ duyên. Nghe Tư Mã Tương Như có văn tài, nàng nhờ người đem 100 lượng vàng đến, yêu cầu Tương Như viết một bài phú để dâng vua. Tương Như bằng lòng. Bài phú nhan đề là "Trường Môn phú", rất hay, lời lẽ vô cùng ai oán. Bài ấy có đoạn: Sầu nhìn chung quanh mà rỏ lệ chừ, nước mắt ròng ròng chảy dọc ngang. Ráng thở dài mà thêm thẹn chừ, xỏ giày đứng dậy mà bàng hoàng. Vung tay áo để che mặt chừ, nhớ ngày xưa lầm lỗi mà sinh tai ương. Mặt mày coi tiều tụy chừ, buồn lòng mà lên giường. Vò bông để làm gối chừ, trải cỏ thơm mà ướp hương. Hốt ngủ quên mà nằm mộng chừ, phách như ở bên quân vương. Chợt tỉnh mà chẳng thấy chừ, hồn hốt hoảng như mất vật gì.
Nghe gà gáy mà lòng rầu chừ, dậy coi trăng sáng long lanh. Xem sao bầy hàng chừ, Tất, Mão hiện ở phương đông. Nhìn ra sân lạnh lẽo chừ, như tháng chín trời gieo sương. Đêm dằng dặc như năm chừ, lòng uất ức mà chẳng nguôi. Lặng lẽ trăn trở đợi sáng chừ, trời hừng hừng đã rạng đông. Thiếp trộm buồn tủi chừ, cho đến già chẳng dám quên. Nguyên văn: Tả hữu bi nhi thùy lệ hề, thế lưu ly nhi tung hoành. Thư tức ấp nhi tăng hi hề, đồ lý khởi nhi bàng hoàng. Du trường duệ dĩ tự ế hề, sổ tích nhật chi thiên ương. Vô diện mục chi khả hiển hề, toại đồi tứ nhi tựu sàng, Đoàn phân nhược dĩ vi chẩm hề, tịch thuyên lan nhi chi hương. Hốt tẩm mị nhi mộng tưởng hề, phách nhược quân chi tại bàng. Dịch ngộ giác nhi vô kiến hề, hồn cuống cuồng nhược hữu vong. Chúng kê minh nhi sầu dư hề, khỏi thị nguyệt chi tinh quang. Quan chúng tinh chi hàng liệt hề, tất mão xuất ư đông phương. Vọng trung đình chi ái ái hề, nhược quí thu chi giáng sương, Dạ mạn mạn nhước tuế hề, hoài uất uất kỳ bất khả tài canh. Đạm yển kiển nhi đãi thự hề, khương đình đình nhi phục minh. Thiếp nhân thiết tự bi hề, cứu niên tuế nhi bất khả cảm vương. ............................
Xem qua bài phú, nhà vua cảm động, nghĩ ngợi, xót thương nên đem nàng về phục ngôi hoàng hậu. Giá trị thay bài phú! Nhưng bài phú chỉ giá 100 lượng vàng. Một trăm lượng vàng mua lại được lòng yêu dấu của đấng quân vương. Trong "Nhị độ mai" của Vô Danh có câu: "Phú Tương Như dễ mấy vàng chuốc nên", là do điển tích trên. Lá thắm đưa duyên Triều vua nào cũng vậy, nhiều giai nhân tuyệt sắc trong nước được tuyển vào cung để làm cung nữ. Họ là những giai nhân bạc mạng, đi chẳng có về, suốt đời chịu cảnh lạnh lùng, buồn tủi, sầu đau trong chốn thâm cung. Nhà vua có cả tam cung, lục viện, hàng ngàn cung nữ phi tần toàn bực diễm kiều, tài sắc cả. Mỗi đêm ngủ ở cung nào, nhà vua phải nhờ xe dê đưa đến. Xe dừng trước cung nào thì nhà vua vào cung ấy. Có những nàng hằng năm không được đoái hoài, đành chịu cảnh cô phòng giá lạnh. Đời Đường (618-907), đời vua Hy Tông có nàng cung nữ tuyệt sắc tên Hàn Thúy Tần sống cảnh lẻ loi buồn bực trong thâm cung, nên thường nhặt những chiếc lá đỏ (hồng diệp) rồi đề thơ lên trên lá, thả xuống ngòi nước: Nước chảy sao mà vội?
Cung sâu suốt buổi nhàn. Ân cần nhờ lá thắm Trôi tuốt đến nhân gian. Nguyên văn: Lưu thủy hà thái cấp Cung trung tận nhật nhàn. Ân cần tạ hồng diệp. Hảo khứ đáo nhân gian. Chiếc lá chở bài thơ theo dòng nước chảy xuôi ra ngoài vòng cấm lũy. Lúc bấy giờ có người môn khách của quan Tể Tướng Hàn Vinh tên Vưu Hựu vốn kẻ phong lưu tài tử, thơ hay, chữ tốt, chỉ hiềm một nỗi vận chưa đạt nên đành chịu sống nhờ nơi quan Tể Tướng họ Hàn. Đương thơ thẩn ngắm dòng nước chảy, Hàn bỗng nhìn thấy chiếc lá có bài thơ, lấy làm lạ mới vớt lên xem. Cảm tình chan chứa với người gởi thơ lạ mặt, chàng cũng bẻ một chiếc lá, viết một bài thơ vào đấy, đợi dòng nước xuôi mới thả lá xuống cho trôi trở vào cung. Nghe oanh thấy liễu chạnh lòng thương, Thương kẻ trong cung lúc đoạn trường. Chiếc lá đề thơ trôi mặt nước, Gởi cho ai đó nói không tường. (Bản dịch của Phan Như Xuyên) Người cung nữ họ Hàn thường ngồi nhìn dòng nước chảy, bỗng bắt được chiếc lá trở vào của người không quen biết, mới đem cất vào rương son phấn.
Ba năm sau, nhà vua sa thải một số cung nữ, trong đó có Thúy Tần. Nàng đến ở tạm dinh quan Tể Tướng họ Hàn để chờ thuyền trở về quê cũ, bỗng gặp Vưu Hựu. Hai người trò chuyện, ý hợp tâm đầu. Tể Tướng họ Hàn thấy cả hai đều xứng đôi vừa lứa nên làm mối thành duyên giai ngẫu. Đêm tân hôn, Hựu chợt mở rương của vợ thấy chiếc lá của mình ngày xưa. Lấy làm lạ lùng, chàng cũng đem chiếc lá của mình vớt được cho vợ xem. Thì ra cả hai lại giữ hai chiếc lá của nhau. Cho là thật duyên trời định. Cổ thi có bài: (*) Một đôi thi cú theo dòng nước Mười mấy năm qua nhớ dẫy đầy. Mừng bấy ngày nay loan sánh phụng Cũng nhờ lá thắm khéo làm mai. Nguyên văn: Nhất liên giai cú tùy lưu thủy, Thập tải ưu tư mãn tố hoài. Kim nhật khước thành loan phượng lữ, Phương tri hồng diệp thị lương môi. Trong "Đoạn trường tân thanh" của cụ Nguyễn Du, có câu: Thâm nghiêm kín cổng cao tường, Cạn dòng lá thắm, dứt đường chim xanh.
hay: Dù khi lá thắm chỉ hồng, và: Nàng rằng hồng diệp xích thằng, Nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha. "Lá thắm", "Hồng diệp" đều do điển tích trên.