Từ bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát, em có suy nghĩ gì về lối học thi cử của ngày xưa và nay?

Đề bài: Từ bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát, em có suy nghĩ gì về lối <br /> học thi cử của ngày xưa và nay<br /> Bài làm<br /> Bài được sáng tác vào lúc Cao Bá Quát đi thi hương tại trường thi Nam định. Đường công <br /> danh trong bối cảnh đất nước tối hù khiến người nho sĩ lưỡng lự như lạc đường trên “bãi  <br /> cát dài”, lẽ nào không lối thoát.<br /> ‘Bãi cát dài lại bãi cát dài<br /> Một bước tới kéo lùi một bước<br /> Trời tối đi chẳng nghỉ<br /> Lữ khách rơi nước mắt.<br /> Anh chẳng học phép ông tiên ngủ<br /> Trèo non lội nước oán vô cùng!<br /> Xưa nay kẻ vì danh lợi<br /> Tất tả trên đường lộ<br /> Trước quán rượu gió tạt hơi rượu ngon<br /> Người tỉnh thường ít, kẻ say thì nhiều.<br /> Bãi cát dài, bãi cát dài, tính sao đây?<br /> Đường bằng thì mờ mịt, đường hiểm ác thì nhiều<br /> Nghe ta hát một khúc ca đường cùng<br /> Phương bắc, núi Bắc núi vạn trùng<br /> Phương nam núi Nam sóng vạn đợt<br /> Cớ sao anh vẫn còn đứng thẳng đây trên cát?’<br /> ‘Trường sa’, là “bãi cát dài”. Lời dạo trong bốn câu đầu thể  hiện lòng quyết tâm của  <br /> người lữ khách. Hành nhân với nỗi trong cô đơn tuyệt đối. “Vừa đi vừa ngủ” là một phép <br /> thuật của người tiên để  họ  đi xa mà không biết mệt. ‘Khúc cùng đồ’ (khúc ca ‘đường <br /> cùng’) là khúc hát của người đang ở bước đường cùng. Ai là người hát khúc cùng đồ?. Đó  <br /> là người nho sĩ quyết một lòng ở ẩn không chịu ra làm quan, nếu bị ép thì họ “chuồn” vào <br /> núi. Phương Nam, phương Bắc núi non trùng trùng điệp điệp, người nho sĩ lo sợ gì không <br /> có chổ dung thân. Hậu Hán thư có chép: Pháp Chân bảo viên Thái thú rằng: “nếu ông cứ <br /> bắt tôi ra làm quan thì ở phía bắc thì tôi vào núi Bắc, ở phía nam thì tôi vào núi Nam”. Việt  <br /> Nam mình có câu “Đói thì về cạp đất mà ăn”. Tự tin! Bản lĩnh! Khí phách!.<br /> Rất ít khi Cao Bá Quát chịu phung phí lời thơ  trong việc tả  cảnh, tác giả  chịu “xuất  <br /> chiêu”, núi non nhấp nhô như sóng biển Đông. Núi non vốn tỉnh, xưa nay như một ước lệ <br /> trong Đường thi, đó là nơi dành cho người ở ẩn, nay với Cao Bá Quát lại trở thành động,  <br /> núi liền núi nhấp nhô như sóng vận hành trong yên lặng mà nghe chừng như có tiếng thét  <br /> gào của gió phụ họa. Núi tiếp hơi người để nâng cao chí khí của người quân tử  đang cố <br /> tìm phương hành động giúp đời . ..<br /> Những câu thơ đầu của "Sa hành đoản ca" mở ra một hiện trạng, một cảnh ngộ và cũng <br /> là sự lên tiếng đầy bức xúc, bức bối của nhân vật trữ tình (Khách tử). Không gian và thời  <br /> gian từ những câu thơ trên như đe doạ, như dồn lữ khách tới cái bi thương của hoàn cảnh:  <br /> ngày sắp tàn (thời gian) mà không gian vẫn trải mở  dằng dặc, mênh mang cát trắng <br /> (trường sa phục trường sa). Thực cảnh "bãi cát dài" ấy đem đến cảm giác thật rùng mình  <br /> ­ "Đi một bước như  lùi một bước". Hình  ảnh "bãi cát dài" vì thế  có thể  khơi gợi cảm  <br /> hứng từ hiện thực khách quan, "được hình thành trong những lần Cao Bá Quát đi thi Hội, <br /> qua các tỉnh miền Trung đầy cát trắng. Nhưng, hình  ảnh "Trường sa phục trường sa"  <br /> trong thơ  Cao Bá Quát, thực sự  bức bách như  nỗi ám  ảnh tâm tưởng. Thế  nên, sự  lên  <br /> tiếng của nhân vật trữ  tình mới quá đỗi chân thực và xúc động: "Khách tử  lệ  giao lạc" <br /> (Lữ khách trên đường nước mắt rơi).<br /> Từ  hình  ảnh về  con người nhỏ  bé, mong manh giữa biển cát ­ cuộc đời (tất nhiên hình  <br /> ảnh "trường sa" vừa mang ý nghĩa tả thực, vừa là một ẩn dụ ­ tượng trưng), bài thơ  của <br /> Cao Bá Quát lại mở tiếp ra một cấp độ nữa của cảm xúc và suy tư.<br /> Tứ thơ của "Sa hành đoản ca" ­ trong những câu thơ cuối đang thực sự vận động với nội  <br /> lực đầy day dứt, trăn trở như sắp bùng phát cơn bão tố của lòng người:<br /> ‘Bãi cát dài, bãi cát dài biết tính sao đây?’<br /> Một câu thơ, một câu hỏi ­ tự nó ngân vang lời bi thiết trước hiện trạng như bế tắc, bần  <br /> cùng khi con người đi đường mà chưa tìm ra đường. Chỉ  thấy trước mắt: đường thật  <br /> nhiều ám ảnh, ghê sợ mà "bước đường bằng phẳng thì mờ mịt"!<br /> "Sa hành đoản ca" của Cao Bá Quát, chợt cất lên tiếng thơ, tiếng hát khởi phát từ  lòng  <br /> người, thật lạ:<br /> ‘Hãy nghe ta hát khúc "đường cùng"<br /> Cái hay và ấn tượng trong những con chữ của Cao Bá Quát là ở chỗ: tác giả dùng chữ "ca" <br /> (hát) chứ không dùng chữ "thuyết" (nói). Thế nên không thể: "Thính ngã nhất xướng cùng <br /> đồ thuyết" (hãy nghe ta nói lời đường cùng).<br /> Nỗi bi phẫn, u uất trong lòng, làm sao chỉ giải toả bằng lời nói thường tình? Phải cuồng <br /> ca, sảng ca ­ những lời ca dậy lửa, dậy sóng từ  con tim đang ngập tràn nỗi đau và niềm  <br /> kiêu hãnh. Khúc ca bi tráng của Cao Bá Quát đã đến độ  cao trào của cảm hứng. Trước  <br /> cảnh tượng điệp trùng vây bủa của núi, của sóng, của cát... phải biết đi tìm sự giải thoát <br /> cho số phận.<br /> Nhà thơ họ  Cao chợt tìm đến mà hạ  bút kết lại "Sa hành đoản ca" trong một câu thơ  lạ.  <br /> Và, cũng chính vì lạ mà chợt nâng cao và rộng mở, tầm cảm xúc và suy tư cho toàn bộ thi  <br /> phẩm; tứ thơ cũng đột ngột dâng trào từ hình thức nghi vấn.<br /> ‘Anh còn đứng làm chi trên bãi cát’<br /> Bài thơ  khép lại bằng câu hỏi với bao nhiêu băn khoăn, u uất. Nhưng, cũng chính từ  câu <br /> chữ  ấy, lại đánh thức sự tung phá và giải thoát cho con người và cảnh ngộ. Với Cao Bá <br /> Quát, con đường giải thoát cho số phận mình là tìm đến và tham gia cuộc khởi nghĩa Mỹ <br /> Lương (1854) chống lại triều Nguyễn. Từ buồn đau, bế tắc và cô đơn, trước bãi cát mịt  <br /> mùng nghiệt ngã của cuộc đời ­ tiên sinh họ  Cao tìm đến kiêu hãnh giữa thiên nhiên  <br /> khoáng đạt vĩnh hằng.<br />