Từ giọng hát em…
TRUYỆN NGẮN CỦA VÕ THU HƯƠNG
Khi Ly vừa lớn lên đã ý thức được mình đẹp, vẻ đẹp rắn chắc, khỏe khoắn với nét duyên
ngầm của con gái miền biển mà em được thừa hưởng từ mẹ. Ly ghét điều đó, dù đó là
điều Ly không bao giờ có thể thay đổi. Em thèm có nét thật thà chất phác trên khuôn mặt
của ba, em yêu cả nước da đen sạm vì nắng gió cao nguyên của ba… Nhưng bói cũng
không ra có nét gì Ly được thừa hưởng điều gì từ ba.
Quán cà phê của mẹ nằm liêu xiêu giữa những gốc phi lao già. Thực chất là cái rạp ba
dựng từ những gốc cây trong vườn và kê những bộ bàn ghế nho nhỏ. Quán lạ, nằm xa
trung tâm, ở khu vực xung quanh toàn đồi cát hoang vu nhưng khách theo nhau đến từng
đoàn. Không chỉ xe máy, khách còn có cả những chiếc ô tô bóng loáng mang biển số Sài
Gòn ra. Ly tự giải thích điều này, vì mẹ đẹp và hát hay. Lớn hơn một chút, Ly hiểu vì
giọng hát mẹ lạ, mẹ có duyên lạ và đôi mắt khéo đưa đẩy với khách hàng.
Khi mẹ hát, ba luôn là người đệm đàn. Tiếng guitar gỗ trầm buồn của ba hòa với giọng
hát hoang vu của mẹ trong tiếng phi lao vi vút gió làm thành cặp bài trùng, có sức mê
hoặc. Tàn đêm, khi mẹ còn tẩy trang và bôi những thứ kem dưỡng da lên mặt, lên người
thì ba dọn dẹp bàn ghế, rửa hết đống li chén. Ly đòi rửa nhưng ba luôn ngăn cản: “Thôi
con, tay con gái ba đẹp vậy, chạm vô nước lạnh lâu ngày bị nhăn da đó. Cứ để ba làm
loáng chút sẽ xong”. Ly đứng gần nhìn liền bị ba nhắc: “Vô đi con, ngoài này lạnh, coi
chừng bệnh”. Những lúc ấy tốt hơn hết Ly đứng nem nép phía cửa, nhòm ra. Thấy lòng
se sắt khi cảm nhận rõ tiếng gió rít lên từ những tán phi lao sàn sạt quất vào nhau, gió
chạy ràn rạt trên vai ba. Phía góc vườn quen thuộc, dáng ba cong cong như dấu hỏi đen
nặng ngả vào đêm.
Nhiều khi, Ly không hiểu vì sao ba chấp nhận khổ cực âm thầm chi vậy. Ngày, ba vất vả
với xưởng làm nước mắm khá lớn trong vùng. Công việc của ba không đến nỗi không
nuôi nổi vợ con nhưng ba vẫn nai lưng ra làm đến tận nửa đêm. Mẹ hầu như không quan
tâm sự nhọc nhằn ấy. Mẹ hát buổi tối, ngày rảnh rỗi đánh bài, thua nợ đầm đìa. Tối về lại
hát day dứt với những phận đời đơn độc, như chưa hề biết đến những khoản nợ mình gây
ra. Những khoản nợ ấy ba luôn là người theo sau giải quyết, không một lời phàn nàn.
Nhịn đến mức như ba, Ly nghĩ chỉ có một. Có lúc Ly chỉ mong người chồng mình sau
này được như ba hoặc thậm chí, phân nửa ba cũng được. Nhưng mẹ khác Ly, mẹ không
thích trò chuyện với ba. Hai người nói câu trước bình thường, câu sau mẹ đã cao giọng
gây gổ. Nguyên nhân để mẹ gây gổ thường rất vô lí: Sao nhà này ngửi đâu cũng mùi
nước mắm, sao trời oi nực quá, sao bực mình quá… Những lúc ấy ba vẫn lặng im.
Sự im lặng chịu đựng của ba không níu mẹ lại được. Ngày bỏ đi, mẹ để lại ba bức thư. Ly
không biết thư viết gì nhưng mắt ba vằn lên vẻ giận dữ. Khi ba nhìn Ly, ông vẫn giữ vẻ
uất giận ấy, nước mắt lăn dài trên vầng má ba đen sạm. Ba cười như mếu: “Mẹ mày
không chịu nổi mùi nước mắm, ưa mùi nước hoa Sài Gòn. Mà cái đời tao có hơn gì một
chum nước mắm đâu” – Đó là lần đầu tiên ba nói từ “mày - tao” với Ly, sao khó nghe.
Ba tìm hết những gì còn sót lại của mẹ trong căn nhà chất thành một đống giữa sân, châm
lửa đốt. Trong đêm, những ngọn lửa nhảy múa hình ma quái, rần rật, rần rật phả hơi nóng
rát mặt. Trong ngọn lửa ấy, Ly nghe tiếng hát mẹ ngân nga đâu đó. Ly kịp giấu một tấm
hình mẹ đang bế Ly trên tay, ba choàng cánh tay rắn chắc ôm cả hai mẹ con. Lúc ấy Ly
ba tuổi, hai mẹ con cười tươi rói, ba cười mim mím miệng không giấu vẻ hạnh phúc. Ba
không nói nhưng nhiều người nói với Ly: “Mẹ mày theo giai”. “Giai” là người đàn ông
bụng bự, da trắng lốp, đi chếc ô tô hơi đen bóng biển số Sài Gòn, cuối tuần nào cũng
đánh xe ra đây nghe mẹ hát.
Lúc ấy Ly bước vào tuổi 15. Ba chở Ly bằng chiếc Honda chaly lùn xỉn, chạy trên con
đường nhựa xuôi ra phố. Hai bên đường, những trảng cát trắng đến nhức mắt. “Mình đi
lên phố tìm mẹ hả ba”. Ba ậm ừ gì đó. Ly không níu kéo: “Thôi, hay ba cho mẹ đi luôn,
lúc nào mẹ hối lỗi mẹ về. Con thấy mẹ là người có lỗi, sao ba phải đi tìm? Ba kêu mẹ về,
mẹ lại nợ nần chồng chất, ba phải còng lưng trả nợ, sao chịu nổi”. Lặng một lúc, Ly nói:
“Con sắp lớn rồi ba, sau này ba cần gì con sẽ giúp ba, con sẽ nuôi ba”. Ba dừng xe lại
trước trung tâm một trại trẻ mồ côi. Ly thắc mắc: “Sao tìm mẹ mà ghé đây ba? Hay ba
con mình đi thăm ai?”. Ba nhìn Ly bằng đôi mắt nặng trĩu. Ông nhắm mắt. Giọt nước mát
hiếm hoi trĩu nặng rớt xuống. Ông quay đầu xe lao ma đuổi chạy về nhà. Ly lặng im, thấy
cuộc đời sao khó hiểu.
* * *
Mẹ đi rồi, ba bán luôn xưởng nước mắm cho một ông chủ khác, quyết định dọn vào Sài
Gòn sinh sống. Ly cảm nhận đó là cách ba chạy trốn nỗi đau của mình bằng một nỗi đau
khác. Xưởng nước mắm có từ đời ông nội, đến nay ngót nghét gần 40 năm. Khi bước
chân đi, Ly thấy mắt ba đỏ hoe, những vết nhăn trên trán ba hệt như những vệt cát cong
cong thành vệt trên bãi biển. Nước mắt Ly chạy vòng quanh. Ly nhớ những sáng sớm
cùng ba ra bãi biển, xem những người làng háo hức bưng từng thúng cá tươi rói vào bờ
khi được mùa hoặc tranh giành nhau chí chết cũng những thúng cá bé nhỏ ấy những ngày
mất mùa. Ly nhớ ông lão cụt chân sáng nào cũng cà thọt đi xin vài ba nhúm cá cơm về ăn
qua bữa. Những đứa trẻ tuổi lên 4, lên 5 đã theo mẹ khom lưng như con còng trên biển
nhặt từng con cá rơi rớt về cho bữa cơm nhà nghèo. Nhớ cả những người đàn bà nạng đôi
quang gánh, nón rách vành chưa bao giờ biết tới mùi nước hoa xịn, phấn son thơm như
mẹ… Chia xa những cảnh bình thường ấy sao khó thế. Vào Sài Gòn, chắc chẳng báo giờ
Ly gặp lại những yêu thương ấy.
Ba đổi sang nghề chạy xe ôm. Buổi tối về ba thường nằm dài trên chiếc võng, hát bài Lý
con sáo buồn hiu. Thi thoảng, giữa những đoạn bài hát, ba ngưng lại thở dài đánh thượt.
Ly nhìn thấy, chịu không nổi, quay ra ngoài sân, ánh trăng hắt những tàu lá dừa xuống
run rẩy trên nền đất ẩm ướt vì vừa qua một cơn mưa đêm. Cảnh còn buồn hơn cả người.
Khách hàng thân nhất của ba là cô Mai. Cô có một phòng trà nhỏ nằm ven sông, ngày
nào cũng thuê ba hai cữ đưa đi đón về. Ly quý cô Mai vì cô cười rất hiền. Cô mở phòng
trà nhưng ăn mặc giản dị, thoa một chút son màu hồng nhạt, cuộn tròn tóc gọn gàng sau
gáy. Khi đứng gần cô thoang thoảng mùi dễ chịu chứ không sực nức phấn son như mẹ
Ly. Cô Mai lấy chồng hai năm thì góa chồng, chẳng gần gũi người đàn ông nào trong
xóm ngoài ba.
- Ba, ba thấy cô Mai đẹp không?
- Ừa, đẹp. Mà đàn bà đẹp chỉ tội làm khổ đàn ông.
Ba triết lí một câu nghe… trớt quớt. Ly cụt hứng không nói gì nữa. Lại nghe tiếng thở dài
thườn thượt của ba. Ly định kể cho ba nghe chuyện có một cậu bạn cùng lớp viết thư gửi
Ly, mời đi ăn kem, nhưng thôi. Những câu chuyện không đầu không đuôi của Ly chẳng
thể làm nhạt đi nỗi buồn trong ba. Có khi Ly nghĩ ích kỉ rằng, chắc ba còn thương mẹ, ba
chẳng nghĩ tới ai ngoài mẹ, Ly muốn giữ cho mình người ba như thế. Nhưng nghĩ ngược
lại, mẹ khinh ba, chê mùi nước mắm, mùi biển mặn bỏ đi mất hút, đâu thể xứng đáng với
ba? Nó luôn mâu thuẫn bởi những suy nghĩ.
- Con nghĩ kĩ rồi, ba quên mẹ đi. Con biết sáu bảy năm nay, rất nhiều lần ba chạy xe ôm
không phải vì đón khách mà vì muốn tìm thấy mẹ ở góc nào đó trong Sài Gòn này. Sài
Gòn rộng lắm chứ có nhỏ như quê mình đâu ba. Mà chật chội như quê mình, ba còn
không giữ được mẹ, huống gì…
Khi nói những điều ấy, mắt Ly cay xè, sống mũi nghèn nghẹn. Ba ngồi im như pho
tượng, chỉ duy đôi mắt nhìn Ly khẽ nhíu lại, ươn ướt như hồ nước cạn cuối mùa khô.
- Con gái ba hai mươi hai rồi, đã thương ai chưa? – Ngày sinh nhật 22 tuổi, cũng là ngày
Ly ra trường, xin được việc làm, bỗng dưng ba hỏi.
Ly ngúc ngoắc đầu. Ba nhìn dõi xa xăm: “Hồi xưa, mười tám tuổi mẹ con đã theo ba về
nhà. Hai mươi tuổi đã có con gái bi bô tập nói”. Biết rằng để ba đuổi theo dòng hồi tưởng
ấy, chắc sẽ tìm tới nỗi buồn nào đó, Ly đánh trống lảng: “Ba đàn con nghe nha ba, sinh
nhật con mà”. Ba lặng im ngoảnh nhìn cây đàn bụi phủ mờ kê trên nóc tủ. Nhìn qua vẻ
mặt háo hức của Ly, ba kéo cây đàn, phù phù thổi bụi, so lại dây và dạo những nốt nhạc
nhẹ nhàng như gió lướt qua. Ly cất tiếng hát: “Trời còn làm mưa, mưa rơi mưa rơi, sợi
tóc em buồn…”
Khi điệu nhạc kết thúc, Ly thấy ba cười tươi. Bảy năm, từ hôm rời quê đến nay, Ly mới
gặp lại nụ cười rạng rỡ ấy.
- Ba, con sẽ đi hát ở phòng trà của cô Mai, ba đệm đàn cho con nha?
Sau một khoảng không tưởng như cô đặc vì im lặng, ba bảo: “Nghề đó phù du lắm con.
Con cứ làm cô giáo, đúng như nghề con học”. “Con làm cô giáo, nhưng con sẽ tranh thủ
những ngày cuối tuần đi hát phòng trà để được nghe ba đàn như xưa, để ba lại vui như
xưa. Nha ba…”
Khuya hôm ấy, trong giấc ngủ chập chờn, Ly nhìn thấy ba ngồi bần thần rất lâu lật dở
chiếc hộp Ly vẫn cất giữ những kỉ vật nho nhỏ của mình. Ba cầm tấm hình duy nhất Ly
còn giữ lại được có đủ mặt ba, mẹ và Ly. Hình như khóe miệng ba khe khẽ cười rất hiền.
* * *
Khi tôi hỏi em, vì sao em hát hay, em đẹp mà em không nổi tiếng? Em đã kể lại câu
chuyện dài ấy. Em bảo, em đi hát không cầu sự nổi tiếng, hát chỉ vì muốn được sẻ chia,
được thấy nụ cười hàng ngày vẫn nở trên gương mặt khổ hạnh của ba em. Vì thế, em
không muốn hát ở đâu khác ngoài phòng trà bé nhỏ ven sông này. Khó có thể đưa câu
chuyện này vào một bài phỏng vấn cho số báo tiếp theo. Nhưng tôi không tiếc thời gian
những buổi tối ngồi đợi em để sau những bài hát, được nghe nốt câu chuyện. Phải nhiều
tối cuối tuần, câu chuyện mới kể hết, chỉ để giải đáp cho một câu hỏi. Câu hỏi đã có câu
trả lời nhưng tiếng hát điệu đàn vẫn ngân vang. Trong tôi, những day dứt, những trở trăn,
hờn dỗi trong giọng hát người con gái ấy và tiếng đàn của người cha dường như là tri kỉ,
không thể không đi song song với nhau. Nhiều khách quen như tôi đến quán này cũng chỉ
vì hai cha con em gái tóc chấm vai ấy.
Sau những buổi tối khách đã vãn, khi cô gái tranh thủ đọc sách, tôi vẫn thấy người đàn
ông chơi đàn cùng bà chủ phòng trà xếp đàn lại, dọn dẹp bàn ghế, thu xếp bộ ấm chén, ly
tách. Họ trò chuyện ít nhưng ấm cúng. Thi thoảng bà chủ quán lấy tay che miệng cười khi
nghe điều gì đó thú vị, vẻ mặt bẽn lẽn như tuổi đôi mươi. Người đàn ông chơi đàn đưa
mắt nhìn chị rất đỗi dịu dàng. Tôi thấy một niềm vui nho nhỏ vừa nhóm lên.
Có một điều mà tôi vốn được xếp vào hàng giàu trí tưởng tượng vẫn thấy bất ngờ, khi
biết em là con riêng của mẹ. Ngày mẹ em ra đi, lá thư bà để lại có ghi rằng: “Con Ly
không phải con ông. Nó lớn lên chắc cũng chẳng chịu nổi mùi nước mắm khẳm thối. Ông
hãy đưa nó vào trại mồ côi Hoa Hướng Dương bảo bố mẹ nó bỏ nó, nhờ xã hội nuôi dùm.
Sau này nếu có điều kiện tôi sẽ quay lại nơi ấy tìm nó”. Sau này mẹ em có quay lại tìm
thật. Cũng vì bà quay lại em mới biết sự thật này. Bà quyết định kể câu chuyện để kéo em
về phía máu mủ ruột rà nhưng em nói: “Mẹ sai rồi, con luôn yêu mùi nước mắm, mùi mồ
hôi của ba. Mẹ có thể bỏ ba đi nhưng con thì không bao giờ”.
Tối nay, khi đến nghe em hát, tôi đã chọn cho mình một nụ hồng. Nụ hồng đầu tiên mà
tôi gửi một người con gái…
