Tư tưởng Hồ Chí Minh vê con người và phát triển toàn diện con người

T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ con ng−êi<br /> vµ ph¸t triÓn toµn diÖn con ng−êi<br /> <br /> Phïng Danh C−êng (*)<br /> <br /> <br /> <br /> c¸ch m¹ng. Sù nghiÖp gi¶i phãng con<br /> Trong di s¶n t− t−ëng cña Hå ChÝ<br /> Minh, tuú thuéc tõng bèi c¶nh cô thÓ, ng−êi ph¶i xuÊt ph¸t tõ gi¶i phãng d©n<br /> kh¸i niÖm con ng−êi ®−îc biÓu thÞ b»ng téc, x©y dùng CNXH; ph¶i trªn c¬ së<br /> nhiÒu thuËt ng÷ kh¸c nhau, nh− ng−êi, “dùa vµo lùc l−îng cña d©n, tinh thÇn<br /> con ng−êi, ng−êi ta, quÇn chóng, d©n cña d©n, ®Ó g©y h¹nh phóc cho d©n” (1,<br /> chóng, d©n, nh©n d©n, ®ång bµo, c¸n bé, tr.444). ∗<br /> ®¶ng viªn... Nh−ng dï ®−îc diÔn ®¹t thÕ Khi x¸c ®Þnh ph¸t triÓn con ng−êi<br /> nµo th× Hå ChÝ Minh còng vÉn lu«n xem võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc cña<br /> xÐt con ng−êi trong chØnh thÓ thèng c¸ch m¹ng ViÖt Nam, Hå ChÝ Minh lu«n<br /> nhÊt ®a chiÒu, c¶ t©m lùc lÉn trÝ lùc, c¶ xem xÐt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã trong<br /> thÓ lùc lÉn ®¹o ®øc, v¨n ho¸ vµ ®Æt mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a môc tiªu<br /> trong bèi c¶nh chÞu sù chi phèi cña c¸c vµ ®éng lùc cña c¸ch m¹ng, lu«n chó ý<br /> ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. Trong quan ®Õn hoµn c¶nh lÞch sö, ®Õn thùc tiÔn<br /> niÖm cña Ng−êi, con ng−êi lu«n h−íng c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Theo Ng−êi, môc<br /> tíi hÖ gi¸ trÞ ch©n - thiÖn - mü, tíi tù do, tiªu chung cña c¸ch m¹ng lµ gi¶i phãng<br /> h¹nh phóc vµ d©n chñ. V× vËy, cã thÓ d©n téc, gi¶i phãng x· héi, gi¶i phãng<br /> nãi, viÖc nghiªn cøu quan niÖm cña Hå con ng−êi; song, trong mçi giai ®o¹n lÞch<br /> ChÝ Minh vÒ con ng−êi vµ x©y dùng con sö, mçi chÆng ®−êng c¸ch m¹ng, chóng<br /> ng−êi víi tÝnh c¸ch võa lµ môc tiªu, võa ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh môc tiªu cô thÓ.<br /> lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn cã ý nghÜa §Ò cao vai trß ®éng lùc cña con<br /> hÕt søc quan träng. ng−êi, Hå ChÝ Minh coi viÖc kÕt hîp<br /> NhËn thøc mét c¸ch s©u s¾c, khoa chÆt chÏ gi÷a ®éng lùc vËt chÊt vµ ®éng<br /> häc vµ ®óng ®¾n vÒ vÞ trÝ vµ vai trß cña lùc tinh thÇn lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt<br /> con ng−êi, Hå ChÝ Minh lu«n nhÊt qu¸n ®Ó ph¸t triÓn con ng−êi toµn diÖn. Víi<br /> quan ®iÓm coi con ng−êi lµ môc tiªu vµ Ng−êi, sö dông c¸c ®éng lùc nµy chÝnh<br /> ®éng lùc cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Víi lµ ®Ó ph¸t huy cao ®é n¨ng lùc cña tõng<br /> Ng−êi, gi¶i phãng d©n téc, x©y dùng c¸ nh©n còng nh− søc m¹nh cña khèi<br /> CNXH - xÐt ®Õn cïng - chÝnh lµ v× con ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc vµo viÖc gi¶i<br /> ng−êi, g¾n liÒn víi vÊn ®Ò ph¸t triÓn con<br /> ng−êi. Con ng−êi kh«ng chØ lµ môc tiªu, (∗)<br /> ThS. triÕt häc, tr−êng §¹i häc C«ng nghiÖp Hµ<br /> mµ cßn lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn Néi.<br /> T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ… 11<br /> <br /> quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña c¸ch m¹ng trong “biÕt h−ëng”, “biÕt dïng” quyÒn d©n chñ<br /> mçi giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh. Kh¼ng cña m×nh. Theo quan niÖm cña Hå ChÝ<br /> ®Þnh ®éng lùc vËt chÊt víi t− c¸ch mét Minh, d©n chñ kh«ng chØ lµ thµnh qu¶<br /> trong nh÷ng ®éng lùc c¬ b¶n ®Ó ph¸t ®Êu tranh giai cÊp, mµ cßn chøa ®ùng<br /> triÓn con ng−êi, Ng−êi cho r»ng: “Tôc nh÷ng gi¸ trÞ chung cña nh©n lo¹i. Nã<br /> ng÷ cã c©u: D©n dÜ thùc vi thiªn, nghÜa g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng<br /> lµ d©n lÊy ¨n lµm trêi, nÕu kh«ng cã ¨n d©n téc, gi¶i phãng giai cÊp vµ gi¶i<br /> lµ kh«ng cã trêi. L¹i cã c©u: Cã thùc míi phãng con ng−êi. §Ó d©n chñ trë thµnh<br /> vùc ®−îc ®¹o; nghÜa lµ kh«ng cã ¨n th× ®éng lùc m¹nh mÏ trong ph¸t triÓn con<br /> ch¼ng lµm ®−îc viÖc g× c¶” (1, T.7, ng−êi, theo Ng−êi, chóng ta ph¶i ph¸t<br /> tr.572). triÓn d©n chñ ®Õn tèi ®a, ®−a c¸c gi¸ trÞ<br /> NhÊn m¹nh ®éng lùc vËt chÊt trong d©n chñ vµo qu¶ng ®¹i quÇn chóng ®Ó<br /> ph¸t triÓn con ng−êi, song Hå ChÝ Minh ph¸t huy cao nhÊt trÝ tuÖ, tiÒm n¨ng v«<br /> còng rÊt coi träng ®éng lùc tinh thÇn, tËn cña mäi tÇng líp nh©n d©n”; do vËy,<br /> xem ®ã lµ mét ®éng lùc c¬ b¶n, kh«ng “thùc hµnh d©n chñ lµ c¸i ch×a kho¸ v¹n<br /> thÓ thiÕu ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn con n¨ng cã thÓ gi¶i quyÕt mäi khã kh¨n” vµ<br /> ng−êi toµn diÖn. Ng−êi ®· nhiÒu lÇn “cã ph¸t huy d©n chñ ®Õn cao ®é th× míi<br /> kh¼ng ®Þnh nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ ®éng viªn ®−îc tÊt c¶ lùc l−îng cña<br /> truyÒn thèng d©n téc, nh− v¨n ho¸, häc nh©n d©n ®−a c¸ch m¹ng tiÕn lªn” (1,<br /> vÊn, trÝ tuÖ, d©n chñ,... chÝnh lµ nh÷ng T.9, tr.592).<br /> ®éng lùc tinh thÇn quan träng ®ã, lµ c¸i<br /> Víi quan niÖm con ng−êi võa lµ môc<br /> lµm nªn søc m¹nh cña mçi con ng−êi vµ<br /> tiªu, võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn,<br /> cña c¶ céng ®ång, cña toµn d©n trong<br /> trong suèt cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng<br /> c«ng cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc,<br /> cña m×nh, Hå ChÝ Minh lu«n dµnh sù<br /> còng nh− trong sù nghiÖp x©y dùng<br /> quan t©m hµng ®Çu cho sù nghiÖp “trång<br /> CNXH. Ng−êi viÕt: “Tinh thÇn yªu n−íc<br /> ng−êi”, ph¸t triÓn toµn diÖn con ng−êi;<br /> còng nh− c¸c thø cña quý. Cã khi ®−îc<br /> coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt trong c«ng<br /> bµy trong tñ kÝnh, trong b×nh pha lª, râ<br /> cuéc x©y dùng ®Êt n−íc.<br /> rµng dÔ thÊy. Nh−ng còng cã khi cÊt<br /> giÊu kÝn ®¸o trong r−¬ng, trong hßm. Víi Hå ChÝ Minh, con ng−êi lµ mét<br /> Bæn phËn cña chóng ta lµ lµm cho hÖ thèng bao gåm nhiÒu yÕu tè: søc<br /> nh÷ng cña quý kÝn ®¸o Êy ®Òu ®−îc ®−a khoÎ, tinh thÇn, tri thøc,... MÆc dï mçi<br /> ra tr−ng bµy” (1, T.6 tr.172). yÕu tè ®ã cã vai trß nhÊt ®Þnh, song gi÷a<br /> Mét trong nh÷ng ®éng lùc tinh thÇn chóng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ t¸c<br /> hÕt søc quan träng ®Ó ph¸t triÓn con ®éng qua l¹i, lµm tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn cho<br /> ng−êi toµn diÖn mµ Hå ChÝ Minh lu«n nhau, ¶nh h−ëng lÉn nhau. Tõ nh÷ng<br /> nh¾c ®Õn lµ “d©n chñ”. Coi d©n chñ lµ quan ®iÓm khoa häc, c¸ch m¹ng cña c¸c<br /> b¶n chÊt cña chÕ ®é XHCN vµ “thùc nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa Marx - Lenin vÒ<br /> hµnh d©n chñ ®Ó lµm cho d©n ai còng con ng−êi vµ ph¸t triÓn con ng−êi kÕt<br /> ®−îc h−ëng quyÒn d©n chñ, tù do” (1, hîp víi truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ ®iÒu<br /> T.5, tr.30), Ng−êi lu«n ®ßi hái d©n chñ kiÖn lÞch sö - cô thÓ cña ViÖt Nam, Hå<br /> ph¶i ®−îc më réng, nhÊt lµ d©n chñ ChÝ Minh chñ tr−¬ng x©y dùng vµ ph¸t<br /> trong ®êi sèng chÝnh trÞ, ®Ó sao cho d©n triÓn con ng−êi ViÖt Nam míi víi tÝnh<br /> 12 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2010<br /> <br /> c¸ch võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc niÖm hiÖn ®¹i vÒ søc kháe do Tæ chøc Y<br /> cña sù ph¸t triÓn x· héi. tÕ thÕ giíi nªu ra n¨m 1978 r»ng, søc<br /> Thø nhÊt, ph¸t triÓn con ng−êi vÒ khoÎ lµ tr¹ng th¸i tho¶i m¸i vÒ t©m hån,<br /> ph−¬ng diÖn thÓ lùc. vÒ thÓ x¸c, vÒ x· héi, chø kh«ng ph¶i<br /> Trong quan niÖm cña chñ nghÜa ®¬n thuÇn lµ kh«ng bÖnh tËt hoÆc<br /> Marx - Lenin, con ng−êi lµ mét chØnh kh«ng bÞ chÊn th−¬ng.<br /> thÓ thèng nhÊt gi÷a hai mÆt tù nhiªn vµ §Ó cã søc khoÎ tèt, ngoµi yÕu tè di<br /> x· héi; trong ®ã, tù nhiªn lµ yÕu tè cã truyÒn, vÊn ®Ò quan träng lµ con ng−êi<br /> tr−íc, song c¸i lµm nªn tÝnh “ng−êi” l¹i ph¶i ®−îc ®¶m b¶o vÒ chÕ ®é dinh d−ìng,<br /> lµ yÕu tè x· héi. MÆc dï vËy, yÕu tè tù ch¨m sãc søc khoÎ, m«i tr−êng sèng<br /> nhiªn vÉn ®ãng vai trß hÕt søc quan trong lµnh, ®−îc kh¸m ch÷a bÖnh<br /> träng vµ cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi yÕu th−êng xuyªn... Trªn c−¬ng vÞ ng−êi l·nh<br /> tè x· héi. TiÕp thu vµ ph¸t triÓn quan ®¹o, bªn c¹nh viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn<br /> niÖm ®óng ®¾n ®ã, Hå ChÝ Minh cho ®Ò lín cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, Hå ChÝ<br /> r»ng, thÓ lùc, søc khoÎ lµ mÆt quan Minh lu«n dµnh sù quan t©m ®Æc biÖt<br /> träng trong ®êi sèng cña mçi c¸ nh©n vµ ®Õn ®êi sèng vËt chÊt cña nh©n d©n, coi<br /> cña c¶ céng ®ång. Theo ®ã, viÖc ph¸t ®ã lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi<br /> triÓn con ng−êi toµn diÖn tr−íc hÕt cÇn søc kháe vµ do vËy, ®èi víi sù ph¸t triÓn<br /> ph¶i quan t©m tíi sù ph¸t triÓn thÓ lùc cña con ng−êi ViÖt Nam. Thùc tÕ cho<br /> cña con ng−êi, bëi nã ¶nh h−ëng trùc thÊy, ngay sau khi ®Êt n−íc giµnh ®−îc<br /> tiÕp ®Õn sù sinh tån cña con ng−êi, cña ®éc lËp d©n téc vµ thiÕt lËp nªn Nhµ<br /> c¶ x· héi loµi ng−êi. ThÓ lùc lµ mét n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa, vÊn ®Ò<br /> trong nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp diÖt giÆc ®ãi ®−îc Ng−êi x¸c ®Þnh lµ mét<br /> ®Õn tuæi thä vµ kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cña con trong nh÷ng nhiÖm vô cÇn kÝp, quan<br /> ng−êi, kh«ng thÓ cã mét tinh thÇn minh träng kh«ng kÐm nhiÖm vô diÖt giÆc dèt<br /> mÉn trong mét c¬ thÓ èm yÕu. vµ diÖt giÆc ngo¹i x©m. Ng−êi chØ thÞ:<br /> ViÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn x· héi “Chóng ta ph¶i thùc hiÖn ngay: lµm cho<br /> míi tr−íc hÕt ph¶i cÇn ®Õn con ng−êi. d©n cã ¨n, lµm cho d©n cã mÆc. Lµm cho<br /> Do ®ã, víi tÝnh c¸ch lùc l−îng trùc tiÕp d©n cã chç ë, lµm cho d©n ®−îc häc hµnh”<br /> x©y dùng x· héi míi, con ng−êi ph¶i cã (1, T.4, tr.152).<br /> nÒn t¶ng thÓ chÊt sung m·n, cã søc Khi miÒn B¾c b−íc vµo thêi kú x©y<br /> kháe tèt. Qu¶ thùc, theo Hå ChÝ Minh, dùng CNXH, tr−íc biÕt bao khã kh¨n to<br /> søc kháe lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó lµm lín vµ thö th¸ch nÆng nÒ vÒ mäi mÆt,<br /> viÖc cã hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt cao; thËm Hå ChÝ Minh vÉn th−êng xuyªn quan<br /> chÝ, ngay c¶ nh÷ng viÖc nh− “gi÷ g×n t©m ®Õn viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng cña<br /> d©n chñ, x©y dùng n−íc nhµ, g©y ®êi nh©n d©n: “Ta ph¶i tÝnh c¸ch nµo, nÕu<br /> sèng míi, viÖc g× còng cÇn søc khoÎ míi cÇn cã thÓ gi¶m bít mét phÇn x©y dùng<br /> thµnh c«ng” (1, T.4, tr.214). Víi Hå ChÝ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ¨n mÆc cña<br /> Minh, søc khoÎ lµ sù lµnh m¹nh c¶ vÒ nh©n d©n ®−îc tèt h¬n n÷a, ®õng ®Ó cho<br /> thÓ x¸c lÉn tinh thÇn: “KhÝ huyÕt l−u t×nh h×nh ®êi sèng c¨ng th¼ng qu¸” (2,<br /> th«ng, tinh thÇn ®Çy ®ñ, nh− vËy lµ søc tr.272); ®ång thêi, nhÊn m¹nh sù cÇn<br /> khoΔ (1, T.4, tr.212). Quan niÖm ®ã cña thiÕt ph¶i n©ng cao dÇn møc sèng vµ<br /> Ng−êi vÒ søc kháe trïng hîp víi quan gi¶m nhÑ sù ®ãng gãp cña nh©n d©n.<br /> T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ… 13<br /> <br /> Trong ®iÒu kiÖn miÒn Nam tiÕp tôc cuéc bÖnh nh− anh em ruét thÞt. L−¬ng y<br /> kh¸ng chiÕn chèng Mü, miÒn B¾c tËp nh− tõ mÉu” (1, T.7, tr.88).<br /> trung nh©n lùc vµ vËt lùc cho x©y dùng §Æc biÖt, theo quan ®iÓm cña Hå ChÝ<br /> vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, Hå ChÝ Minh vÉn Minh, mçi ng−êi cÇn ph¶i tÝch cùc rÌn<br /> lu«n chó ý ®Õn ®êi sèng cña nh©n d©n, luyÖn thÓ dôc, thÓ thao. Sinh thêi, Hå<br /> ®Æt biÖt lµ thiÕu niªn, nhi ®ång. Ng−êi ChÝ Minh lµ mét tÊm g−¬ng s¸ng vÒ tÝnh<br /> chØ râ: “Chóng ta ph¶i hÕt søc ch¨m lo tù gi¸c vµ kiªn tr× trong tËp luyÖn thÓ<br /> ®Õn ®êi sèng cña nh©n d©n, nhÊt lµ ®êi dôc, thÓ thao. Ng−êi chØ râ mèi quan hÖ<br /> sèng cña c¸c ch¸u, cña gia ®×nh th−¬ng kh¨ng khÝt gi÷a søc khoÎ cña c¸ nh©n<br /> binh liÖt sÜ, ®êi sèng cña nh©n d©n ë c¸c víi søc khoÎ cña céng ®ång, d©n téc. Do<br /> vïng bÞ b¾n ph¸ nhiÒu... nh÷ng gia ®×nh vËy, n©ng cao søc khoÎ c¸ nh©n chÝnh lµ<br /> thu nhËp thÊp ®«ng con” (1, T.11, gãp phÇn n©ng cao søc khoÎ cho toµn x·<br /> tr.573). héi. Ng−êi viÕt: “Mçi mét ng−êi d©n yÕu<br /> Hå ChÝ Minh kh«ng chØ quan t©m ít tøc lµ c¶ n−íc yÕu ít, mçi mét ng−êi<br /> ®Õn ®êi sèng vËt chÊt, mµ cßn quan t©m d©n khoÎ m¹nh lµ c¶ d©n téc khoÎ m¹nh.<br /> ®Õn c«ng t¸c vÖ sinh phßng chèng bÖnh, VËy nªn luyÖn tËp thÓ dôc, båi bæ søc<br /> ch¨m sãc y tÕ… Theo Ng−êi, ®Ó lµm tèt khoÎ lµ bæn phËn cña mçi ng−êi d©n yªu<br /> c«ng t¸c b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn søc khoÎ n−íc” (1, T.4, tr.212). Ng−êi kªu gäi toµn<br /> cña nh©n d©n th× cÇn ph¶i gi¶i quyÕt d©n tËp thÓ dôc, bëi muèn “gi÷ g×n søc<br /> cho ®−îc hai vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ vÖ sinh khoÎ th× ph¶i th−êng xuyªn tËp thÓ dôc<br /> phßng bÖnh vµ ch¨m sãc, cøu ch÷a thÓ thao” vµ “tËp thÓ dôc ®Æng gi÷ g×n vµ<br /> ng−êi bÖnh mét c¸ch chu ®¸o. Víi båi ®¾p søc khoΔ (1, T.4, 116, 212); coi<br /> ph−¬ng ch©m “phßng bÖnh h¬n trÞ bÖnh”, viÖc rÌn luyÖn th©n thÓ lµ bæn phËn cña<br /> Ng−êi lu«n nh¾c nhë c¸c tÇng líp nh©n mçi ng−êi d©n yªu n−íc.<br /> d©n, c¸c cÊp, c¸c ngµnh, mét mÆt, ph¶i Thø hai, ph¸t triÓn con ng−êi vÒ<br /> gi÷ g×n vÖ sinh, m«i tr−êng sèng s¹ch sÏ, mÆt trÝ lùc.<br /> nh− trång c©y xanh, diÖt c«n trïng g©y<br /> bÖnh; mÆt kh¸c, ph¶i thùc hiÖn “¨n s¹ch, Víi quan niÖm cho r»ng, muèn x©y<br /> uèng s¹ch, mÆc s¹ch, ë s¹ch th× míi cã dùng CNXH tr−íc hÕt ph¶i cã con ng−êi<br /> søc khoΔ. Ng−êi cßn cho r»ng, ®©y lµ XHCN, Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh chóng<br /> nh÷ng viÖc rÊt quan träng kh«ng chØ ta ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc, båi<br /> nh»m b¶o vÖ søc khoÎ cña nh©n d©n, d−ìng nh»m t¹o ra nh÷ng con ng−êi<br /> mµ cßn cã ý nghÜa chÝnh trÞ vµ quan hÖ võa hång, võa chuyªn, ®ñ søc ®¶m<br /> mËt thiÕt ®Õn kinh tÕ, v¨n ho¸. ®−¬ng träng tr¸ch x©y dùng x· héi míi.<br /> §Ó lµm ®−îc nh− vËy, cÇn:<br /> Cïng víi tÝch cùc, chñ ®éng thùc<br /> hiÖn vÖ sinh phßng bÖnh Hå ChÝ Minh Mét lµ, ph¶i chó träng gi¸o dôc lý<br /> cßn nhÊn m¹nh viÖc ph¶i kÞp thêi cøu t−ëng c¸ch m¹ng.<br /> ch÷a vµ ch¨m sãc chu ®¸o vÒ y tÕ ®èi víi Hå ChÝ Minh th−êng xuyªn nhÊn<br /> bÖnh nh©n. Ng−êi cho r»ng, ®Ó ch÷a m¹nh r»ng, muèn x©y dùng CNXH,<br /> bÖnh vµ phôc håi søc khoÎ cña con tr−íc hÕt ph¶i cã con ng−êi XHCN vµ<br /> ng−êi, ngoµi viÖc dïng thuèc, ng−êi thÇy muèn cã con ng−êi XHCN cÇn ph¶i cã t−<br /> thuèc cßn ph¶i n©ng ®ì tinh thÇn nh÷ng t−ëng XHCN. Theo ®ã, x©y dùng vµ båi<br /> ng−êi èm yÕu, “ph¶i th−¬ng yªu ng−êi d−ìng nh÷ng con ng−êi cã t− t−ëng tiÕn<br /> 14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 7.2010<br /> <br /> bé, c¸ch m¹ng lµ mét yªu cÇu kh¸ch T. 10, tr.727). V× thÕ, sau khi n−íc nhµ<br /> quan cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi, giµnh ®−îc ®éc lËp, Ng−êi chñ tr−¬ng<br /> lµ mét trong nh÷ng “viÖc cÇn ph¶i lµm x©y dùng mét nÒn gi¸o dôc XHCN, coi<br /> tr−íc tiªn”. viÖc xo¸ n¹n mï ch÷ lµ mét trong nh÷ng<br /> XuÊt ph¸t tõ quan niÖm cho r»ng, yªu cÇu cã tÝnh cÊp b¸ch.<br /> nÕu con ng−êi kh«ng ®−îc trang bÞ lý NhiÖm vô cña ngµnh gi¸o dôc, nh−<br /> t−ëng c¸ch m¹ng v÷ng vµng, kh«ng cã Hå ChÝ Minh ®· tõng chØ râ, lµ n©ng cao<br /> lËp tr−êng ®óng ®¾n th× “nh− ng−êi tr×nh ®é v¨n hãa cña nh©n d©n. Ng−êi<br /> nh¾m m¾t mµ ®i” (1, T.8, tr.221) vµ c¸ch cho r»ng, mét d©n téc dèt lµ mét d©n téc<br /> m¹ng khã thµnh c«ng, Hå ChÝ Minh yÕu; r»ng, muèn v−¬n lªn s¸nh vai víi<br /> lu«n coi träng viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ, c¸c c−êng quèc n¨m ch©u th× kh«ng cã<br /> båi d−ìng lý t−ëng c¸ch m¹ng cho con con ®−êng nµo kh¸c lµ ph¶i ph¸t triÓn<br /> ng−êi ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ cho tÇng líp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, mçi ng−êi ph¶i tÝch<br /> thanh niªn - nh÷ng ng−êi chñ t−¬ng lai cùc häc tËp vµ häc tËp suèt ®êi. Môc<br /> cña ®Êt n−íc. Lý t−ëng chÝnh trÞ cao ®Ñp ®Ých cña viÖc häc tËp lµ ®Ó lµm ng−êi, ®Ó<br /> nhÊt cña con ng−êi ViÖt Nam trong thêi gãp phÇn x©y dùng CNXH. X¸c ®Þnh<br /> ®¹i ngµy nay, theo Hå ChÝ Minh, lµ ®éc c¸ch m¹ng XHCN g¾n liÒn víi sù ph¸t<br /> lËp d©n téc vµ CNXH, lµ “phÊn ®Êu cho triÓn cña khoa häc - kü thuËt vµ v¨n<br /> Tæ quèc ta hoµn toµn ®éc lËp, cho CNXH ho¸ cña nh©n d©n, Hå ChÝ Minh ®ßi hái<br /> toµn th¾ng trªn ®Êt n−íc ta vµ trªn toµn ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo<br /> thÕ giíi” (1, T.11, tr.372). §Ó lý t−ëng t¹o nh»m n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn,<br /> c¸ch m¹ng Êy thùc sù thÊm s©u vµo mçi kiÕn thøc v¨n ho¸, khoa häc - kü thuËt<br /> con ng−êi, trë thµnh ®éng c¬ bªn trong cho quÇn chóng nh©n d©n. Theo Ng−êi,<br /> thóc ®Èy hä hµnh ®éng th× cÇn ph¶i “tæ nÕu kh«ng ra søc häc tËp v¨n ho¸,<br /> chøc häc tËp cã hÖ thèng chñ nghÜa M¸c kh«ng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ th× kh«ng häc<br /> - Lªnin” (1, T.3, tr.139), båi d−ìng vµ tËp ®−îc kü thuËt, mµ kh«ng häc tËp<br /> n©ng cao tinh thÇn yªu n−íc, yªu CNXH, ®−îc kü thuËt th× kh«ng theo kÞp ®−îc<br /> n©ng cao gi¸c ngé chÝnh trÞ cho c¸c tÇng nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. Do ®ã,<br /> líp nh©n d©n; gióp hä n¾m b¾t ®−îc quy n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, kiÕn thøc vµ<br /> luËt vËn ®éng cña lÞch sö, tin t−ëng vµo v¨n ho¸ lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn con ng−êi<br /> sù thµnh c«ng cña c¸ch m¹ng. vÒ trÝ tuÖ, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó con<br /> Hai lµ, gi¸o dôc v¨n hãa, khoa häc ng−êi n¾m b¾t thµnh tùu cña nh©n lo¹i<br /> vµ kü thuËt. phôc vô cho sù nghiÖp x©y dùng CNXH.<br /> Bªn c¹nh viÖc gi¸o dôc lý t−ëng Cã thÓ nãi, t− t−ëng ®ã cña Hå ChÝ<br /> c¸ch m¹ng, Hå ChÝ Minh cßn chó träng Minh mang ý nghÜa v« cïng s©u s¾c, ®Æc<br /> viÖc gi¸o dôc kiÕn thøc v¨n ho¸, khoa biÖt lµ trong bèi c¶nh hiÖn nay – sù<br /> häc - kü thuËt nh»m ph¸t triÓn trÝ tuÖ ph¸t triÓn bïng næ cña c¸ch m¹ng khoa<br /> cho con ng−êi ViÖt Nam. Ng−êi viÕt: häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i còng nh− sù<br /> “Trªn nÒn t¶ng gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ ra ®êi cña kinh tÕ tri thøc.<br /> l·nh ®¹o t− t−ëng tèt, ph¶i phÊn ®Êu Ba lµ, ph¸t triÓn vµ n©ng cao ®êi<br /> n©ng cao chÊt l−îng v¨n ho¸ vµ chuyªn sèng tinh thÇn cho nh©n d©n.<br /> m«n. Trong mét thêi gian kh«ng xa, ®¹t Coi ®©y lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan<br /> tíi ®Ønh cao cña khoa häc, kü thuËt” (1, träng ®Ó ph¸t triÓn con ng−êi ViÖt Nam<br /> T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ… 15<br /> <br /> toµn diÖn, Hå ChÝ Minh ®· ®−a ra viÖc lµm ph¶n nh©n v¨n, tr¸i víi xu<br /> nh÷ng chñ tr−¬ng vµ biÖn ph¸p mang h−íng tiÕn bé cña nh©n lo¹i.<br /> tÝnh thiÕt thùc thÓ hiÖn sù b×nh ®¼ng vÒ §Ó ph¸t triÓn vµ n©ng cao n¨ng lùc<br /> quyÒn ®−îc häc tËp vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ thÈm mü cho nh©n d©n, chóng ta cÇn<br /> trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn cho nh©n d©n. x©y dùng vµ gióp hä cã ®Þnh h−íng<br /> Môc tiªu mµ Ng−êi ®−a ra lµ “ai còng thÈm mü ®óng ®¾n. §Þnh h−íng thÈm<br /> ®−îc häc hµnh”. Cïng víi viÖc thùc hiÖn mü nµy g¾n liÒn víi lý t−ëng chÝnh trÞ,<br /> quyÒn tù do häc tËp, tù do s¸ng t¹o v¨n ®¹o ®øc cña x· héi, víi v¨n hãa truyÒn<br /> ho¸, Hå ChÝ Minh cßn nãi ®Õn viÖc ph¸t thèng vµ hiÖn ®¹i cña d©n téc ViÖt Nam.<br /> triÓn vµ n©ng cao n¨ng lùc thÈm mü cho Theo Ng−êi, chØ cã trªn c¬ së ®ã, con<br /> nh©n d©n. Theo Ng−êi, con ng−êi kh«ng ng−êi ViÖt Nam míi cã nhËn thøc ®óng<br /> nh÷ng cã nhu cÇu vÒ ®êi sèng vËt chÊt, ®¾n vµ s©u s¾c vÒ c¸i ®Ñp, c¸i tèt, c¸i<br /> mµ cßn cã nhu cÇu ph¸t triÓn ®êi sèng ®óng, c¸i cao c¶. Vµ, chóng ta cÇn ph¶i<br /> tinh thÇn, v−¬n tíi c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n chØ ra c¸i hay, c¸i ®Ñp trong truyÒn<br /> cao quý. X· héi cµng ph¸t triÓn, cµng thèng v¨n ho¸ cña d©n téc, trong nghÖ<br /> v¨n minh th× nhu cÇu v−¬n tíi c¸i ®Ñp, thuËt d©n téc còng nh− tinh hoa v¨n<br /> c¸i cao c¶ cµng cao. Tr×nh ®é thÈm mü, ho¸ nh©n lo¹i; ®ång thêi, cæ vò vµ häc<br /> kh¶ n¨ng th−ëng thøc vµ s¸ng t¹o ra c¸i tËp nh÷ng tËp thÓ, c¸ nh©n ®iÓn h×nh<br /> ®Ñp lµ mét phÈm chÊt quan träng cña tiªn tiÕn trong chiÕn ®Êu vµ s¶n xuÊt.<br /> con ng−êi toµn diÖn. Qu¸ tr×nh v−¬n tíi §ã lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó gi¸o dôc thÈm mü<br /> c¸i hay, c¸i ®Ñp, c¸i cao c¶ còng lµ qu¸ cho quÇn chóng, khuyÕn khÝch hä v−¬n<br /> tr×nh con ng−êi tõng b−íc c¶i t¹o chÝnh tíi nh÷ng gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mü.<br /> b¶n th©n m×nh, lo¹i bá dÇn nh÷ng g× xÊu Tãm l¹i, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ<br /> xa, Ých kû ®Ó “lµm cho phÇn tèt trong mçi con ng−êi vµ ph¸t triÓn toµn diÖn con<br /> con ng−êi n¶y në nh− hoa mïa xu©n vµ ng−êi chøa ®ùng nh÷ng gi¸ trÞ to lín, cã<br /> phÇn xÊu mÊt dÇn ®i” (1, T.12, tr.558). ý nghÜa s©u s¾c c¶ vÒ mÆt lý luËn lÉn<br /> thùc tiÔn. Sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t<br /> Theo Hå ChÝ Minh, con ng−êi ai<br /> triÓn ®Êt n−íc theo ®Þnh h−íng XHCN<br /> còng cã −íc väng v−¬n tíi “ch©n, thiÖn,<br /> trong bèi c¶nh c¸ch m¹ng khoa häc vµ<br /> mü”. §ã lµ b¶n chÊt nh©n v¨n lu«n tiÒm<br /> c«ng nghÖ hiÖn ®¹i còng nh− kinh tÕ tri<br /> Èn trong con ng−êi. V× vËy, trong qu¸<br /> thøc… ®ang ®ßi hái chóng ta ph¶i ®Èy<br /> tr×nh x©y dùng con ng−êi míi, Ng−êi<br /> m¹nh sù nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn<br /> chñ tr−¬ng kh¬i dËy, ph¸t triÓn n¨ng<br /> con ng−êi ViÖt Nam, bëi chÝnh con ng−êi<br /> lùc vµ n©ng cao thÈm mü cho con ng−êi<br /> lµ môc tiªu vµ ®éng lùc lín nhÊt cña sù<br /> ViÖt Nam, gióp hä hiÓu biÕt s©u s¾c h¬n<br /> ph¸t triÓn.<br /> mèi quan hÖ thÈm mü gi÷a con ng−êi<br /> víi hiÖn thùc, cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt vµ<br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> nhËn ch©n sù tèt xÊu, thiÖn ¸c, ®óng sai<br /> trong cuéc sèng. Tõ ®ã, phÊn ®Êu kh«ng 1. Hå ChÝ Minh toµn tËp. H.: ChÝnh trÞ<br /> ngõng ®Ó v−¬n tíi c¸i hay, c¸i ®Ñp, c¸i quèc gia, 1995.<br /> cao c¶ vµ tõng b−íc hoµn thiÖn b¶n th©n 2. ViÖn Nghiªn cøu Chñ nghÜa M¸c-<br /> m×nh; ®ång thêi, gãp phÇn x©y dùng Lªnin vµ T− t−ëng Hå ChÝ Minh. Hå<br /> nh÷ng quan hÖ x· héi tèt ®Ñp, ®Êu ChÝ Minh - Biªn niªn tiÓu sö (TËp 8).<br /> tranh chèng l¹i thãi h− tËt xÊu, nh÷ng H.: ChÝnh trÞ quèc gia, 1996.<br />