Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng dân quân du kích và vận dụng của Đảng bộ tỉnh Hải Dương trong kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946-1954)

LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> <br /> Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng dân quân du<br /> kích và vận dụng của Đảng bộ tỉnh Hải Dương trong kháng<br /> chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946-1954)<br /> Ho Chi Minh’s congress on the development of the multi<br /> personal and military population of the Hai Duong province<br /> in the longterm foreign war (1946–1954)<br /> Đặng Thị Dung<br /> Email: dungdungdhsd@gmail.com<br /> Trường Đại học Sao Đỏ<br /> Ngày nhận bài: 13/4/2018<br /> Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 22/12/2018<br /> Ngày chấp nhận đăng: 27/12/2018<br /> Tóm tắt<br /> Chủ tịch Hồ Chí Minh trong suốt quá trình hoạt động của mình đã để lại cho Đảng, nhân dân và quân đội<br /> ta những tư tưởng cách mạng và tư tưởng quân sự vô giá. Trong đó, tư tưởng về xây dựng lực lượng<br /> dân quân du kích là một trong những tư tưởng đã thâm nhập sâu sắc trong quần chúng, trở thành sức<br /> mạnh vật chất to lớn, đưa nhân dân ta đi đến chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược. Nhận thức đúng đắn<br /> về vai trò của lực lượng dân quân du kích và chiến tranh du kích trong kháng chiến chống Pháp, Đảng<br /> bộ tỉnh Hải Dương đã vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để đề ra những chủ trương, đường lối xây dựng<br /> lực lượng dân quân du kích phù hợp với thực tiễn, góp phần tạo nên thắng lợi của dân tộc trong kháng<br /> chiến toàn quốc chống thực dân Pháp giai đoạn 1946-1954. Đây cũng là cơ sở để xây dựng nền quốc<br /> phòng toàn dân trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và trong giai đoạn xây dựng và bảo vệ đất nước<br /> hiện nay.<br /> Từ khóa: Xây dựng lực lượng dân quân du kích ở Hải Dương giai đoạn 1946-1954; lực lượng dân quân<br /> du kích; tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng dân quân du kích.<br /> Abstract<br /> President Ho Chi Minh during his activities left the Party, people and army of revolutionary thoughts<br /> and invaluable military ideals. In it, the idea of ​​building a guerrilla militia is one of the thoughts that have<br /> penetrated deeply in the masses, becoming great material forces, bringing our people to victory over<br /> all invading enemies. The right understanding of the role of guerrilla militia and guerrilla warfare in the<br /> resistance war against the French, the Party of Hai Duong province has applied Ho Chi Minh thought<br /> to set the guidelines, guidelines for building forces guerrilla militia in line with reality, contributing to the<br /> victory of the nation in the national resistance against the French colonial period 1946-1954. This is also<br /> the basis for the building of the entire people’s defense in the resistance war against American salvation<br /> and in the period of construction and protection of the country today.<br /> Keywords: Building guerrilla militias in Hai Duong period; guerrilla militia; Ho Chi Minh’s idea<br /> of ​​b uilding militias.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ đội và vũ khí hiện đại lại có thể đánh thắng được<br /> kẻ thù đế quốc hung bạo, có tiềm lực kinh tế và<br /> Từ khi đất nước ta bị thực dân Pháp thống trị,<br /> một vấn đề trọng đại đặt ra cho dân tộc ta là làm quân sự lớn mạnh. Xuất phát từ lòng yêu nước,<br /> thế nào một nước thuộc địa, nửa phong kiến, đất thương dân, quyết chí giải phóng gông cùm nô lệ<br /> không rộng, người không đông, kinh tế nghèo nàn, cho đồng bào, tiếp thu và phát triển lý luận cách<br /> trình độ khoa học kỹ thuật lạc hậu, không có quân mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh đã<br /> thấy được sức mạnh vĩ đại và năng lực sáng tạo<br /> Người phản biện: 1. PGS.TS. Đoàn Ngọc Hải của quần chúng nhân dân, Người đã khẳng định:<br /> 2. TS. Phạm Thị Hồng Hoa “Du kích là một cách chiến tranh của dân chúng<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018 121<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> dùng khí giới ít và kém chống với đế quốc có khí Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Hồ Chí Minh, lực<br /> giới tốt và nhiều” [4]. Do vậy, xây dựng lực lượng lượng vũ trang ba thứ quân đã được hình thành<br /> vũ trang, trong đó có lực lượng dân quân du kích trong kháng chiến chống Pháp. Xã nào, thôn nào<br /> là tất yếu để phát huy sức mạnh toàn dân và thực cũng có dân quân du kích tạo thành một tấm lưới<br /> hiện cách đánh sáng tạo của dân tộc. Vận dụng rộng mênh mông, bao trùm cả nước, hễ giặc Pháp<br /> tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng và Việt gian bước chân tới đâu là mắc phải lưới đó<br /> dân quân du kích, Đảng bộ tỉnh Hải Dương trong ngay. Trong kháng chiến họ rất kiên cường, trong<br /> những năm 1946-1954 đã tích cực xây dựng lực sản xuất họ rất hăng say tăng gia sản xuất và bảo<br /> vệ lợi ích cho quần chúng. Chính vì thế Bác đã<br /> lượng dân quân du kích phát triển về mọi mặt, đáp<br /> khẳng định: “Du kích là một lực lượng vô cùng<br /> ứng được yêu cầu của cuộc kháng chiến chống<br /> to lớn trong chiến tranh giải phóng dân tộc. Sức<br /> thực dân Pháp.<br /> du kích thật mạnh thì chiến tranh giải phóng nhất<br /> 2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG định thắng lợi. Tổ chức chặt chẽ và rộng khắp,<br /> LỰC LƯỢNG DÂN QUÂN DU KÍCH trong vùng địch và xung quanh vùng địch, làng<br /> nào, huyện nào, tỉnh nào cũng có du kích thì nó<br /> 2.1. Dân quân du kích là lực lượng chiến lược<br /> trở thành một tấm lưới sắt, một thứ “thiên la, địa<br /> tham gia sự nghiệp đấu tranh cách mạng<br /> võng” mà địch không tài nào thoát ra được. Địch<br /> Dân quân du kích là lực lượng vũ trang quần đi đến đâu cũng bị chặn đánh. Địch làm gì cũng<br /> chúng gồm những công dân tình nguyện tham gia bị phá hoại. Du kích làm cho địch có mắt cũng<br /> công tác quân sự địa phương, có nhiệm vụ chiến như mù, có tai cũng như điếc, có chân tay cũng<br /> đấu chống giặc, bảo vệ chính quyền, nhân dân, như què. Một bộ phận địch thì bị du kích tỉa dần,<br /> là lực lượng đông đảo nhất được vũ trang và có tỉa mòn. Bộ phận địch còn sống sót thì ăn không<br /> tổ chức ở cơ sở, không thoát ly sản xuất. Họ vừa yên, ngủ không yên, nghe gió thổi chim kêu cũng<br /> bám đất, bám dân, vừa đánh giặc, vừa cày ruộng, hoảng sợ, rồi cũng bị tiêu diệt nốt” [7].<br /> vừa sản xuất, vừa chiến đấu, vừa là quân, vừa là Như vậy, dân quân du kích giữ vai trò chiến lược,<br /> dân. Đây là lực lượng hùng hậu để bổ sung cho quan trọng trong suốt quá trình đấu tranh vũ trang<br /> bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương. giành thắng lợi cho cách mạng. Là lực lượng xây<br /> dựng và bảo vệ hậu phương của ta. Địch luôn<br /> Dân quân du kích được tổ chức rất linh hoạt và<br /> phá hoại hậu phương của ta với nhiều thủ đoạn.<br /> rộng rãi. Ở thành phố, họ là những người công<br /> Nhưng bộ đội chủ lực cần tập trung tác chiến,<br /> nhân; ở vùng nông thôn họ là những người nông<br /> không thể dàn ra khắp mọi nơi. Vì vậy, dân quân<br /> dân. Họ được tổ chức, trang bị, huấn luyện cách<br /> du kích và bộ đội địa phương là lực lượng quan<br /> sử dụng vũ khí cũng như hoạt động sáng tạo trên trọng để xây dựng và bảo vệ hậu phương một<br /> địa bàn… Ngoài những đơn vị gồm những người cách hiệu quả nhằm làm tê liệt bộ máy của quân<br /> hăng hái còn có các đội du kích như: “bạch đầu thù, biến hậu phương địch thành tiền phương của<br /> quân”, “nữ du kích”, “thiếu niên du kích”… Đó là ta, mở rộng vùng tự do sau lưng địch… Chính vì<br /> một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang vậy, Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Dân quân, tự vệ<br /> nhân dân Việt Nam, là nòng cốt để phát động toàn và du kích là một lực lượng của toàn dân tộc, là<br /> dân kháng chiến. một bức tường sắt của Tổ quốc. Vô luận kẻ địch<br /> hung bạo thế nào, hễ động vào lực lượng đó, bức<br /> Trong Chỉ thị thành lập đội Việt Nam tuyên truyền<br /> tường đó thì địch nào cũng phải tan rã” [5].<br /> giải phóng quân (22-12-1944) Hồ Chí Minh đã<br /> nêu rõ: “Vì cuộc kháng chiến của ta là cuộc kháng 2.2. Xây dựng lực lượng dân quân du kích<br /> chiến của toàn dân, cần phải động viên toàn dân vững mạnh góp phần sử dụng triệt để chiến<br /> và vũ trang toàn dân, cho nên trong khi tập trung thuật du kích, tạo nên thắng lợi của cách mạng<br /> lực lượng để lập một đội quân đầu tiên, cần phải Hồ Chí Minh đã khẳng định: Du kích là cách đánh<br /> duy trì lực lượng vũ trang trong các địa phương giặc của dân tộc bị áp bức chống đế quốc. Mục<br /> cùng phối hợp hành động và giúp đỡ về mọi đích của chiến thuật du kích là đánh vào những<br /> phương diện, cho nên cần phải tổ chức du kích yếu điểm của kẻ thù địch. Lối đánh du kích bao<br /> khắp nơi, tăng gia sản xuất khắp nơi” [10]. gồm các cuộc phục kích, phá hoại, đánh bất ngờ,<br /> <br /> <br /> 122 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018<br />  LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> chớp nhoáng và rút lui nhanh. Do vậy, tiếp thu chủ Ba là, phối hợp thật chặt chẽ với Vệ quốc quân.<br /> nghĩa Mác - Lênin về khởi nghĩa vũ trang, chiến<br /> Bốn là, làm cho mỗi đội viên hiểu rõ nhiệm vụ vẻ<br /> tranh và quân đội, xuất phát từ thực tiễn dân tộc vang của họ.<br /> Việt Nam bị chủ nghĩa thực dân thống trị, ngay<br /> khi mới về nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chú Năm là, làm cho họ hiểu rõ chiến thuật du kích là:<br /> trọng đến việc xây dựng các đội dân quân du kích Phải luôn giữ quyền chủ động, phải tìm địch mà<br /> đánh, phải luôn khuấy rối phá hoại địch, phải cộng<br /> từ tiểu tổ, tiểu đội, trung đội, đại đội đến chi đội.<br /> những thắng lợi nhỏ thành thắng lợi to.<br /> Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng một lực lượng<br /> dân quân du kích lớn mạnh cả về số lượng và Sáu là, phải thực hành tự cấp, tự túc, bằng cách<br /> chất lượng: Phải phát triển và củng cố dân quân thiết thực, bằng cách tăng gia sản xuất.<br /> du kích về mọi mặt: tổ chức, trang bị, huấn luyện Bảy là, phải thực hành những điều đó bằng cách<br /> và tổ chức chiến đấu. Đi đôi với việc xây dựng về thi đua.<br /> chính trị tư tưởng, phải xây dựng tổ chức thích<br /> Đồng thời, Người cũng đưa ra bốn mưu mẹo khi<br /> hợp và chú ý đến vấn đề trang bị. Phương hướng<br /> đánh du kích: Thứ nhất: Tránh chỗ mạnh, đánh<br /> chung để giải quyết vấn đề trang bị cho dân quân<br /> chỗ yếu, náo phía Đông đánh phía Tây…Thứ hai:<br /> du kích là phát triển vũ khí thô sơ. Dân quân du<br /> Tránh trận gay go, không sống chết giữ đất…Thứ<br /> kích phải sử dụng mọi loại vũ khí cổ truyền: chông<br /> ba: Hóa chỉnh vi linh (nghĩa là phân tán), hóa linh<br /> tre, cung nỏ, lao, giáo mác, cuốc… và các vũ khí<br /> vi chỉnh (nghĩa là tập trung)…Thứ tư: Mình yên<br /> lấy được của kẻ thù.<br /> đánh quân thù động, mình khỏe đánh quân thù<br /> Người đã khẳng định, xây dựng dân quân du kích mệt… [6]. Những mưu mẹo này là cơ sở để dân<br /> phải dựa trên cơ sở quần chúng, cần phải có dân quân du kích đánh bất ngờ, linh hoạt, đánh nhanh<br /> chúng tham gia và giúp sức. Du kích như cá, dân di chuyển nhanh, khi phân tán, lúc tập trung, đánh<br /> chúng như nước, cá không có nước thì cá chết, địch mọi lúc, mọi nơi, đánh địch bằng mọi vũ khí<br /> du kích không có dân thì du kích chết. Cho nên và bằng mọi hình thức.<br /> cần phải thu hút đông đảo quần chúng tham gia: Trong quá trình kháng chiến được Đảng và Chủ<br /> Ai là người dân Việt Nam khỏe mạnh, muốn đánh tịch Hồ Chí Minh giáo dục, rèn luyện, dân quân du<br /> Tây - Nhật, không sợ khó nhọc, nguy hiểm đều có kích đã trở thành nguồn nhân lực dồi dào bổ sung<br /> thể thành một đội viên du kích. Do đó phải làm cho và dự trữ cho việc mở rộng, phát triển bộ đội chủ<br /> dân tin, dân phục, dân yêu, phải tổ chức chặt chẽ, lực và bộ đội địa phương. Lực lượng dân quân<br /> tập huấn hẳn hoi, chuẩn bị chu đáo để có giặc du kích đã phát triển rộng khắp. Tháng 4-1949,<br /> là đánh. Đồng thời phải có kỷ luật nghiêm minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh thành lập bộ<br /> Người khẳng định: Phải đặc biệt chú ý tổ chức đội địa phương. Tháng 8-1949, Đại đoàn bộ binh<br /> thật mạnh và nghiêm ngay trong vùng địch kiểm 308 - Đại đoàn chủ lực đầu tiên của quân đội ta<br /> soát… kỷ luật phải nghiêm như sắt, tinh thần vững được thành lập. Tiếp đó, trong những năm 1950-<br /> như đồng, cái chí quật cường tất thắng, cái đạo 1952, các đại đội bộ binh 304, 312, 320, 316, 325<br /> đức: trí, dũng, liêm, trung của giải phóng quân. lần lượt được thành lập. Nhiều chiến sĩ và cán bộ<br /> du kích có phẩm chất chính trị và kinh nghiệm đã<br /> Để xây dựng dân quân du kích vững mạnh, trong được bổ sung vào các đơn vị bộ đội chủ lực và<br /> thư gửi Hội nghị dân quân toàn quốc (4-1948) Hồ bộ đội địa phương. Dân quân du kích trong kháng<br /> Chí Minh đã nêu bảy nguyên tắc tổ chức và hoạt chiến chống Pháp đã phát triển cả về số lượng<br /> động của dân quân du kích trong chiến tranh và khả năng tác chiến, trở thành nòng cốt trong<br /> cách mạng: phong trào toàn dân đánh giặc. Phối hợp cùng bộ<br /> đội chủ lực và bộ đội địa phương đánh bại nhiều<br /> Một là, thiết thực tổ chức và thiết thực huấn luyện<br /> cuộc càn quét của địch, mở rộng khu căn cứ, bảo<br /> dân quân du kích từng làng, lấy dân quân du kích<br /> vệ vùng tự do của ta. Thực hiện chủ trương của<br /> làng làm nền tảng; đồng thời phải kiện toàn các<br /> Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh về đẩy mạnh chiến<br /> đội du kích thoát ly.<br /> tranh du kích ở vùng sau lưng địch, dân quân du<br /> Hai là, làm cho mỗi đội viên hiểu rõ và tin tưởng kích đã phối hợp cùng bộ đội chủ lực và bộ đội địa<br /> vào lực lượng của ta, tin tưởng vào vũ khí thô sơ phương chiến đấu tiêu hao, tiêu diệt một bộ phận<br /> của ta. sinh lực địch, nổi bật là trong chiến dịch Hòa Bình<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018 123<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> và chiến dịch Điện Biên Phủ, góp phần vào thắng mạnh, tiến lên thành tiểu đoàn bộ đội tỉnh. Mỗi<br /> lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. huyện xây dựng một đại đội, các xã phải phát<br /> triển mạnh lực lượng dân quân du kích và lập đơn<br /> Như vậy, xây dựng lực lượng dân quân du kích<br /> vị du kích tập trung; đẩy mạnh huấn luyện quân<br /> và phát triển chiến tranh du kích góp phần tạo<br /> sự, thực hiện học quân sự ngay trong tác chiến…<br /> lực, lập thế, đánh địch bằng mưu mẹo, lấy ít đánh<br /> xây dựng tinh thần sẵn sàng chiến đấu; khuyến<br /> nhiều của dân tộc ta. Chiến tranh du kích phải tiến<br /> lên chiến tranh chính quy và kết hợp chiến tranh khích các gia đình có điều kiện đứng ra đỡ đầu lực<br /> du kích với chiến tranh chính quy, thực hiện quan lượng dân quân du kích” [9].<br /> điểm chiến tranh nhân dân, toàn dân đánh giặc Ngày 29 tháng 8 năm 1949, Tỉnh ủy ra Nghị quyết<br /> một cách toàn diện. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây Phát động chiến tranh nhân dân, Nghị quyết chỉ<br /> dựng lực lượng dân quân du kích là một trong rõ: “Thành lập thêm các đội vũ trang tuyên truyền,<br /> những nội dung quan trọng, khoa học và nghệ chú trọng đặc biệt việc xây dựng bộ đội địa<br /> thuật quân sự của chiến tranh nhân dân Việt Nam phương và dân quân du kích xã cả về số lượng<br /> trong thời đại mới. và chất lượng” [1].<br /> 3. SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH HẢI Thực hiện theo chủ trương của Đảng bộ, các đoàn<br /> DƯƠNG TRONG KHÁNG CHIẾN TOÀN QUỐC thể như: Công đoàn, Thanh niên, Phụ nữ và lực<br /> CHỐNG THỰC DÂN PHÁP (1946–1954) lượng vũ trang được các cấp ủy Đảng chăm lo xây<br /> Hải Dương - một vùng đất thuộc châu thổ sông dựng cả về số lượng và chất lượng. Lực lượng vũ<br /> Hồng, là một địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng trang Hải Dương ngày càng phát triển, trong đó<br /> nối liền thủ đô Hà Nội với Hải Phòng và Quảng có đội nữ du kích Mê Linh. Ngoài ra mỗi huyện<br /> Ninh. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, dưới còn có một trung đội du kích thoát ly, nhiều xã có<br /> sự lãnh đạo của Đảng đứng đầu là Chủ tịch Hồ du kích bán thoát ly hoạt động ngay tại địa bàn. Ở<br /> Chí Minh đã xây dựng và phát triển lực lượng dân một số xã trong huyện Nam Sách còn thành lập<br /> quân du kích rộng khắp trong đó có lực lượng dân đội lão dân quân như: Hợp Tiến, An Bình, Đồng<br /> quân du kích tỉnh Hải Dương. Ngay từ khi mới Lạc… vừa xây dựng lực lượng dân quân du kích<br /> thành lập, Đảng bộ tỉnh Hải Dương đã chú trọng công khai, vừa xây dựng lực lượng dân quân du<br /> lãnh đạo xây dựng lực lượng dân quân du kích từ kích bí mật để diệt ác, trừ gian, bảo vệ cán bộ. Ở<br /> không đến có, từ yếu đến ngày càng vững mạnh, Vĩnh Bảo, Ninh Giang còn thành lập các đội “Lão<br /> đáp ứng yêu cầu của cuộc kháng chiến chống dân quân”, “Thiếu niên dân quân” và hội “Mẹ chiến<br /> ngoại xâm cùng cả nước đánh đuổi quân thù. Căn sĩ”… Tính đến cuối năm 1949, tỉnh Hải Dương có<br /> cứ vào: điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã 5.875 du kích, 12.172 dân quân [9].<br /> hội, truyền thống dựng nước, giữ nước của nhân Xây dựng về chính trị<br /> dân cũng như nhiệm vụ quân sự của địa phương,<br /> Xây dựng dân quân du kích phải đảm bảo vững<br /> Đảng bộ tỉnh Hải Dương đã có những chủ trương,<br /> mạnh về chính trị, là cơ sở nâng cao chất lượng<br /> biện pháp đúng đắn, sáng tạo trong việc xây dựng<br /> tổng hợp để đủ sức chiến đấu bảo vệ làng, xã,<br /> và phát triển lực lượng dân quân du kích địa<br /> góp phần làm thất bại âm mưu của thực dân<br /> phương, làm nên những chiến công oanh liệt, góp<br /> sức vào thắng lợi chung của dân tộc và làm rạng Pháp. Tỉnh đã mở nhiều lớp cảm tình ở các tỉnh và<br /> rỡ thêm truyền thống anh hùng bất khuất trong các huyện để giáo dục tư tưởng cho quần chúng.<br /> lịch sử chống giặc ngoại xâm của một vùng đất Nội dung, chương trình học tập như: lịch sử tiến<br /> “giàu của, giàu người, giàu chiến công” [2]. hóa của nhân loại, chủ nghĩa cộng sản sơ giải,<br /> tóm tắt lịch sử Đảng, đường lối chính sách kháng<br /> 3.1. Đảng bộ tỉnh Hải Dương xác định dân chiến… Nhờ vậy, nhân dân trong tỉnh đã nêu cao<br /> quân du kích là lực lượng chiến lược của cách hiểu biết về Đảng, về kháng chiến. Ngoài ra, Tỉnh<br /> mạng, tích cực chỉ đạo xây dựng lực lượng đội đã cử nhiều cán bộ quân sự đi tập huấn ở<br /> dân quân du kích giai đoạn 1946-1950 khu hoặc ở các trung đoàn chủ lực. Các trường<br /> Xây dựng và phát triển lực lượng quân chính thường xuyên mở lớp huấn luyện cho<br /> Tháng 4 năm 1947, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh các đồng chí cán bộ tiểu đội, trung đội và huyện<br /> lần thứ II họp tại Triều Dương xã Hòa Bình họp và đội. Cán bộ của tỉnh đội, huyện xuống cơ sở huấn<br /> khẳng định: “Vừa đánh vừa bảo toàn lực lượng luyện tại chỗ cho dân quân, du kích xã. Tháng<br /> và phát triển lực lượng. Phải xây dựng ba đại đội 12 năm 1949, Tỉnh ủy Hải Dương quyết định cử<br /> <br /> <br /> 124 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018<br />  LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> 1/3 số đảng viên vào dân quân du kích. Bí thư chi Như vậy, trong giai đoạn 1946-1950 Đảng bộ tỉnh<br /> bộ hoặc thường vụ chi ủy trực tiếp làm công tác Hải Dương đã quán triệt đường lối chiến tranh<br /> chính trị viên xã đội. Qua đó tăng thêm sức mạnh nhân dân của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh,<br /> cho dân quân du kích vừa rèn luyện đảng viên xây dựng lực lượng dân quân du kích trong<br /> trong thực tế đấu tranh, nâng cao vai trò của Đảng kháng chiến chống Pháp từ không đến có, từ ít<br /> đối với lực lượng dân quân du kích. Đồng thời, đến ngày càng đông đảo, từ số lượng đến đảm<br /> đã khơi sâu lòng căm thù cũng như khơi dậy lòng bảo về chất lượng. Với vũ khí tự tạo kết hợp với<br /> yêu nước, hiểu rõ nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc, bảo lối đánh linh hoạt với từng địa hình, lực lượng<br /> vệ thành quả cách mạng của mỗi một người dân. dân quân du kích đã phối hợp với bộ đội chủ lực<br /> Về tổ chức và bộ đội địa phương làm nên những thắng lợi<br /> to lớn trên địa bàn tỉnh, góp phần vào thắng lợi<br /> Trong tỉnh đã thành lập các tổ đội chuyên môn để<br /> chung của đất nước.<br /> hướng dẫn dân quân du kích làm vũ khí tự tạo<br /> và hướng dẫn cách đánh, cách dùng vũ khí. Tổ 3.2. Đảng bộ tỉnh Hải Dương chỉ đạo tăng<br /> chức huấn luyện cho công binh, du kích và tự vệ cường xây dựng lực lượng dân quân du kích<br /> chiến đấu làm nòng cốt. Các đơn vị ở vùng tự do trong giai đoạn tiến công chiến lược của cuộc<br /> đã lần lượt đưa các đơn vị lên vùng có chiến sự kháng chiến (1951-1954)<br /> để tập dượt, dưới hình thức “nghe súng”, vây đồn, Bước sang giai đoạn 1951-1954, cách mạng<br /> quấy rối phá hoại…; một bộ phận được tổ chức chuyển sang tình hình mới. Trên địa bàn tỉnh Hải<br /> đi sản xuất nông nghiệp, các “trại dân quân thành Dương, ở vùng địch chiếm đóng chúng sử dụng<br /> lập để du kích thoát ly, thay phiên nhau lao động lực lượng tại chỗ, tăng cường củng cố bộ máy<br /> sản xuất”. Bên cạnh đó, các loại chông bẫy, mìn, tề ngụy, tăng cường mở các cuộc càn quét xung<br /> tre, nứa, gỗ, sành sứ, sắt vụn… cũng là những quanh vị trí chiếm đóng và trục đường giao thông<br /> dụng cụ để phục vụ cho đời sống và sinh hoạt để ngăn cản hoạt động của du kích nhất là trên<br /> đều có thể làm ra vũ khí để giết giặc. Nguyên liệu trục đường 186, 188. Sau 1 năm địch bắn phá,<br /> sản xuất ra vũ khí không chỉ một vài nơi có, mà từ bình định đã trở thành “vùng tạm chiếm”, “vùng<br /> đồng bằng đến miền núi, từ nông thôn đến thành sau lưng địch”. Ở các huyện Đông Bắc của tỉnh<br /> thị đều có và không bao giờ hết. Nhân dân tự nghĩ, (Chí - Nam - Kinh) địch hoàn toàn bình định.<br /> tự làm phù hợp với sở trường mỗi người, mọi địa Chúng chiếm đóng 191 vị trí, tổng số quân lên tới<br /> phương, phù hợp với lối đánh giặc độc đáo của 10.987 tên. Chiếm giữ 402 làng trong tổng số 755<br /> dân tộc ta từ bao đời nay. làng trong tỉnh. Bộ đội địa phương ở các huyện<br /> Quán triệt theo tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng rút vào căn cứ tránh giặc, không dìu dắt được dân<br /> dân quân du kích, Tỉnh ủy đã lãnh đạo nhân dân quân du kích. Trước tình hình trên, nhiệm vụ quân<br /> sản xuất vũ khí, xây dựng làng chiến đấu. Tính sự của tỉnh là phải đối phó với âm mưu của địch,<br /> đến cuối năm 1949, xưởng quân khí sản xuất đồng thời tích cực xây dựng lực lượng để chuyển<br /> được 36.800 quả lựu đạn, 19.600 quả mìn. Xây sang tổng tiến công.<br /> dựng được 200 làng chiến đấu, trong đó có các Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Củng cố<br /> làng rất kiên cố như làng chiến đấu thôn Nhân và gia cường bộ đội chủ lực, củng cố bộ đội địa<br /> Kiệt, xã Hùng Thắng (Bình Giang). Trong kháng phương và dân quân du kích. Riêng liên khu III,<br /> chiến chống Pháp, du kích đường 5 dùng mìn phải đặc biệt chú trọng phát triển chiến tranh du<br /> đánh đổ một tàu chở quân, diệt và làm bị thương kích đến cao độ.Thực hiện theo tư tưởng Hồ Chí<br /> 100 tên lính Pháp. Ngoài ra còn làm tiêu hao lực Minh, Đảng bộ tỉnh đã họp và tiếp tục khẳng định:<br /> lượng địch khi dân quân du kích sử dụng vũ khí Xây dựng lực lượng vũ trang (bộ đội huyện, du<br /> tự làm khiến cho quân thù ở trong cứ điểm thì bị kích xã) đủ mạnh để đánh địch; Đẩy mạnh chiến<br /> phóng bắn, ra ngoài cổng thì sa vào chông mìn, tranh du kích lên cao độ, bộ đội địa phương và<br /> cạm bẫy, đi hành quân càn quét cũng bị chông dân quân du kích của xã phải chủ động đánh địch<br /> mìn, cạm bẫy, tên phóng, ong đốt, trâu húc… từ ở địa phương của mình; dân quân du kích các<br /> đó buộc phải bỏ ý đồ tấn công hoặc càn quét, ta xã tích cực rèn luyện phối hợp với bộ đội đánh<br /> thực hiện được ý định ngăn chặn và giam chân địch mọi lúc. Hội nghị ở Rồi Son (8/1950) thuộc xã<br /> địch, bảo vệ được tài sản của nhân dân đồng thời Thanh Cường thuộc khu du kích Hà Đông (Thanh<br /> giành thế chủ động. Hà) và hội nghị ở Đèo Voi (Quảng Yên) đánh dấu<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018 125<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> bước trưởng thành của Tỉnh ủy, chuyển hướng Thạch Khôi, Nghĩa Hưng (Gia Lộc), Dân Chủ (Tứ<br /> chỉ đạo kịp thời với tình hình những vấn đề then Kỳ) để bảo vệ việc đưa đón, giao nhận tài liệu<br /> chốt: Xây dựng ngay những căn cứ du kích với trong mọi tình huống.<br /> mật danh A, B, C, D, E, H… gọi là kế hoạch “mở<br /> Tiêu biểu cho tinh thần của dân quân du kích đó là<br /> đất”, vừa tác chiến vừa xây dựng:<br /> tấm gương của chị Mạc Thị Bưởi (người làng Mộc<br /> A: Khu Hà Đông (Thanh Hà) là du kích mạnh nhất Lĩnh xã Nam Tân – Nam Sách). Ngày 18 tháng 4<br /> B: Khu tây nam Ninh Giang và nam Thanh Miện năm 1951 địch bắt và tra tấn chị, biết không khuất<br /> phục được chị, chiều ngày 23 tháng 4 năm 1951,<br /> C: Khu bắc Thanh Miện và nam Bình Giang chúng dùng dao cắt vú chị, và sau đó ném xác<br /> C’: Khu bắc Bình Giang, Gừng, Đọ (đường 20) xuống ao khi chị tròn 24 tuổi đời. Địch tưởng sẽ<br /> khủng bố được tinh thần nhân dân, nhưng ngược<br /> D: Khu nam Tứ Kỳ<br /> lại tấm gương dũng cảm của chị Bưởi đã cổ vũ<br /> D’: Khu cầu Ràm nhân dân anh dũng kháng chiến. Một trung đội<br /> E: Khu đông đường 17 nữ du kích xã được thành lập, mang tên Mạc Thị<br /> Bưởi. Ngày 02-9-1955, Mạc Thị Bưởi được hội<br /> H: Khu bắc Ninh Giang, nam Gia Lộc đồng Chính phủ truy tặng danh hiệu anh hùng lực<br /> Các chủ trương của Tỉnh ủy là cơ sở để chỉ đạo lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Nhằm tiếp tục<br /> thực tiễn xây dựng lực lượng dân quân du kích đẩy mạnh phong trào du kích chiến tranh và học<br /> đáp ứng nhu cầu mới của cuộc kháng chiến. tập gương hy sinh anh dũng của nữ anh hùng<br /> Về phát triển lực lượng và củng cố tổ chức liệt sĩ Mạc Thị Bưởi, Tỉnh ủy Hải Dương đã phát<br /> động phong trào “Nữ du kích thành Đông”. Thực<br /> Tỉnh đã xây dựng được 1 trung đội của đại đội 75<br /> hiện chủ trương của Tỉnh ủy, huyện Thanh Miện<br /> đóng quân ở xã Trường Thành, với trang bị bao<br /> chỉ đạo tập trung 24 nữ du kích của một xã lên<br /> gồm: 1 bazoka, 2 trung liên, 4 tiểu liên và một số<br /> thành lập đơn vị nữ du kích tập trung, lấy tên là<br /> súng trường. Bộ đội huyện Thanh Hà ở khu Hà<br /> “Du kích Hoàng Ngân”. Ngày 01-3-1953, đội du<br /> Đông cũng có 1 trung đội đóng quân ở xã Tân<br /> kích Hoàng Ngân đã hóa trang tập kích tại chợ<br /> Hưng, trang bị có: 1 trung liên, 2 tiểu liên và một<br /> Chương diệt nhiều tên địch. Chiến công của du<br /> số súng trường, du kích có 170 đồng chí… Trong<br /> kích Hoàng Ngân đã cổ vũ phong trào nữ du kích<br /> vòng 3 tháng thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy,<br /> trong tỉnh phát triển mạnh mẽ và trở thành cao<br /> dân quân du kích đã phát triển mạnh. Phong trào<br /> thanh niên xung phong vào du kích khá sôi nổi trào, góp phần đưa phong trào du kích toàn tỉnh<br /> nhất là ở Thanh Hà và Kinh Môn. Được trang bị phát triển rầm rộ.<br /> thêm vũ khí, bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và Với khẩu hiệu “tất cả cho tiền tuyến, tất cả để<br /> dân quân du kích đã tổ chức nhiều trận đánh gây chiến thắng”, quân và dân Hải Dương trên dưới<br /> cho địch nhiều thiệt hại. Tỉnh đã mở được 117 một lòng rầm rộ khí thế giết giặc lập công. Hàng<br /> lớp huấn luyện với 4.190 học viên được học tập nghìn tấn lương thực được gửi ra tiền tuyến,<br /> các thao tác cơ bản trong sử dụng súng, lựu đạn, ngoài gạo, thóc còn có hàng trăm kilogam đậu,<br /> mìn và các chiến thuật chiến đấu cơ bản. Cuối lạc, vừng, hàng nghìn bánh thuốc, hàng chục<br /> năm 1953 toàn tỉnh có 7.812 du kích, 16.041 dân tấn đường góp phần làm nên chiến thắng Điện<br /> quân [9]. Biên Phủ.<br /> Đẩy mạnh công tác giáo dục tư tưởng chính trị, Trong giai đoạn từ năm 1951 đến năm 1954,<br /> trang bị huấn luyện. Đảng bộ tỉnh Hải Dương đã quán triệt đường lối<br /> Lực lượng dân quân du kích được tổ chức từ thôn của Đảng, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây<br /> đến xã, có hệ thống theo dõi chặt chẽ từ tỉnh xuống dựng lực lượng dân quân du kích để đề ra đường<br /> huyện. Quán triệt tư tưởng chỉ đạo của Tỉnh ủy, lối kháng chiến chống Pháp phù hợp với tình hình<br /> nhân dân nêu cao tinh thần đoàn kết, đội ngũ cán và phát huy được tinh thần yêu nước của nhân<br /> bộ, đảng viên nhân dân không sợ nguy hiểm, lăn dân trong tỉnh. Dân quân du kích với khẩu hiệu:<br /> lộn với phong trào. Nhiều đơn vị bộ đội huyện, dân chiến đấu khi giặc đến, sản xuất khi giặc đi, đã đạt<br /> quân du kích các xã ven đường quốc lộ như xã được những thắng lợi to lớn trong xây dựng lực<br /> Ái Quốc (Nam Sách), Quyết Thắng (Thanh Hà), lượng dân quân du kích cả về số lượng và chất<br /> <br /> <br /> 126 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018<br />  LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC<br /> <br /> lượng, trình độ tác chiến được nâng lên so với giai tinh gọn chặt chẽ, trang bị vũ khí phù hợp. Quy mô<br /> đoạn 1946-1950. Nhân dân Hải Dương đã kiên tổ chức cân đối giữa các thành phần lực lượng,<br /> cường vượt lên khó khăn, gian khổ, dũng cảm giữa số lượng và chất lượng phù hợp với yêu cầu<br /> đấu tranh cách mạng, chiến đấu liên tục ròng rã của tỉnh. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng,<br /> suốt 2.777 ngày đêm trên địa bàn mang tính chiến bồi dưỡng, tập huấn… cũng được đổi mới về nội<br /> lược, một cuộc chiến tranh du kích với đầy đủ tính dung, phương pháp nhằm phát hiện, ngăn chặn<br /> chất toàn dân, toàn diện, chiến thắng cuộc chiến và xử lý có hiệu quả các tình huống ở cơ sở. Làm<br /> tranh tổng lực của thực dân Pháp và tay sai phản nòng cốt của tỉnh trong phong trào chống lụt bão,<br /> động. Quân và dân Hải Dương đã chủ động tích tìm kiếm, cứu nạn, chữa cháy, khắc phục hậu quả<br /> cực xây dựng lực lượng dân quân du kích dưới thiên tai, tăng gia sản xuất, tuyên truyền, vận động<br /> sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, kết hợp chặt nhân dân tham gia các phong trào… góp phần giữ<br /> chẽ với bộ đội chủ lực đánh địch bằng mọi thứ vũ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội trong<br /> khí có trong tay, lấy vũ khí địch tiêu diệt địch, hoàn toàn tỉnh.<br /> thành nhiệm vụ mà Tỉnh ủy và Tỉnh đội giao phó.<br /> Thực tiễn xây dựng lực lượng dân quân du kích<br /> 4. VẬN DỤNG XÂY DỰNG LỰC LƯỢNG DÂN ở Hải Dương trong kháng chiến toàn quốc chống<br /> QUÂN DU KÍCH Ở HẢI DƯƠNG TRONG GIAI thực dân Pháp giai đoạn 1946-1954 đã rút ra<br /> ĐOẠN HIỆN NAY những kinh nghiệm để vận dụng vào xây dựng<br /> dân quân, du kích giai đoạn hiện nay như sau:<br /> Trong giai đoạn cách mạng mới, trước những diễn<br /> biến phức tạp của tình hình thế giới và khu vực, sự Thứ nhất, nhận thức đúng vị trí, vai trò lực lượng<br /> chống phá của các thế lực bằng chiến lược “diễn dân quân du kích để xác định chủ trương phù hợp.<br /> biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ, nhiệm vụ bảo vệ<br /> Thứ hai, muốn xây dựng lực lượng dân quân du<br /> Tổ quốc đặt ra những yêu cầu cao hơn. Quán triệt<br /> kích có số lượng và chất lượng cao, quá trình chỉ<br /> quan điểm của Đảng về đường lối quân sự, Đảng<br /> đạo phải linh hoạt, thích hợp với hoàn cảnh từng<br /> bộ tỉnh Hải Dương đã tích cực xây dựng lực lượng<br /> địa phương.<br /> vũ trang gồm ba thứ quân: bộ đội chủ lực, bộ đội<br /> địa phương và dân quân du kích với phương Thứ ba, cần kết hợp đúng đắn giữa xây dựng lực<br /> châm “vững mạnh, rộng khắp và vững chắc”. Dân lượng dân quân du kích với lực lượng vũ trang<br /> quân du kích tỉnh đã được quán triệt sâu sắc về khác. Gắn xây dựng lực lượng dân quân du kích<br /> đường lối, quan điểm quốc phòng, quân sự của với xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện.<br /> Đảng trong tình hình mới, là lực lượng nòng cốt Thứ tư, dựa vào dân, thông qua phong trào cách<br /> trong phong trào toàn dân đánh giặc ở cơ sở khi mạng của quần chúng nhân dân để xây dựng lực<br /> có chiến tranh, góp phần tích cực vào công cuộc lượng dân quân, du kích.<br /> lao động sản xuất, xây dựng hòa bình, ổn định<br /> 5. KẾT LUẬN<br /> đất nước, tăng cường sức mạnh quốc phòng và<br /> an ninh của Tổ quốc. Dân quân du kích tỉnh cũng Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực lượng<br /> quán triệt sâu sắc Nghị quyết Trung ương 8 (khóa dân quân du kích là cơ sở để Đảng bộ và nhân<br /> XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình dân các địa phương cả nước, trong đó có Đảng<br /> mới; Nghị quyết Đại hội XII của Đảng: “Xây dựng bộ tỉnh Hải Dương quán triệt, vận dụng, đề ra chủ<br /> lực lượng dự bị động viên hùng hậu, dân quân trương, biện pháp chỉ đạo phù hợp với yêu cầu<br /> du kích, tự vệ rộng khắp, chủ động chuẩn bị lực thực tiễn của Hải Dương. Trên cơ sở nắm chắc<br /> lượng và các kế hoạch, phương án tác chiến cụ điều kiện địa lý tự nhiên, văn hóa – xã hội, truyền<br /> thể, khoa học, đủ khả năng bảo vệ vững chắc độc thống lịch sử của địa bàn tỉnh, Đảng bộ tỉnh Hải<br /> lập chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ và an Dương đã đề ra chủ trương, biện pháp chỉ đạo xây<br /> ninh quốc gia trong mọi tình huống” [3]; Luật dân dựng lực lượng dân quân du kích rộng khắp tạo<br /> quân du kích và các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo ra sức mạnh thắng lợi thực dân Pháp xâm lược,<br /> khác. Thực hiện quan điển chỉ đạo của Đảng bộ đồng thời những bài học kinh nghiệm của tỉnh Hải<br /> tỉnh, số lượng dân quân du kích được xây dựng Dương về xây dựng lực lượng dân quân du kích<br /> hợp lý, chất lượng ngày càng cao, lấy xây dựng cũng là cơ sở để cả nước xây dựng lực lượng dân<br /> chất lượng chính trị là chính, tổ chức biên chế, quân du kích vững mạnh trong giai đoạn hiện nay.<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018 127<br />  NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO [5] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, t5. NXB Chính trị<br /> Quốc gia, Hà Nội, tr. 136.<br /> [1] Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hải Dương (2008).<br /> [6] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, t3. NXB Chính trị<br /> Các kỳ Đại hội Đảng bộ. Nhà in Hải Dương, tr. 58.<br /> Quốc gia, Hà Nội, tr. 327.<br /> [2] Ban Thông sự tỉnh Hải Dương (4/1988). Báo cáo<br /> [7] Hồ Chí Minh (1980). Chiến tranh nhân dân Việt<br /> kinh nghiệm chiến tranh du kích của Tỉnh Hải<br /> Nam. NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội, tr.67.<br /> Dương từ 19/12/1946 đến 1950. Lưu tại Thư viện<br /> [8] Hải Dương, lịch sử kháng chiến chống thực dân<br /> tỉnh Hải Dương.<br /> Pháp và đế quốc Mỹ 1945-1975 (2001). NXB<br /> [3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội Quân đội nhân dân, Hà Nội.<br /> đại biểu toàn quốc lần thứ XII. NXB Chính trị quốc [9] Lịch sử Đảng bộ tỉnh Hải Dương (2008). NXB<br /> gia, Hà Nội, tr. 147. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr. 166, tr. 172, tr. 185.<br /> [4] Sự nghiệp và tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh [10] Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam (1930 – 2006).<br /> (1990). NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội, tr. 43 NXB Lao động, Hà Nội.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 128 Tạp chí Nghiên cứu khoa học - Đại học Sao Đỏ, ISSN 1859-4190 Số 4(63).2018<br />