Tư tưởng Hồ Chí Minh với vấn đề đại đoàn kết dân tộc

Chia sẻ: Truong Thi Hong | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

136
lượt xem 40
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong mọi thời đại muốn chiến thắng kẻ thù xâm lược xây dựng đất nước thì chính sách quan trọng nhất chính là tạo một khối đoàn kết trong nhân dân. Qủa thật nếu trong một đất nước không có sự đoàn kết thì chắc chắn đất nước sẽ suy đồi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tư tưởng Hồ Chí Minh với vấn đề đại đoàn kết dân tộc

TRƯ ỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP.HCM KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TIỂU LUẬN MÔN HỌC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH ĐỀ TÀI TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC SINH VIÊN THỰC HIỆN: 1. BÙI PHI CÔNG 10327441 2. NGUYỄN TẤN CƯ ỜNG 10307391 3. HÀ SƠN ĐẠI 10307331 4. PH ẠM VĂN ĐẠT 10318891 5. VƯƠNG ANH VIỄN ĐÔNG 10358531 6. NGUYỄN TRƯỜNG HẢO 10318921 7. PHAN HIẾU PHƯỚC 10326581 8. VÕ THANH SƠN 10339351 9. TR ẦN VINH THẠNH 10313371 10.NGUYỄN HỮU TRÍ 10339371 11.CAO VĂN TRÍ 10345911 12.NGUYỄN CÔNG ỬNG 10329871 GVHD: TS. NGUYỄN MINH TRÍ. TP.HCM, THÁNG 3/2011
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................. 2 1. Lý do chọn đề tài ................................................................ .................. 2 2................................................................. ............... Mục đích nghiên cứu ................................................................................................................... 2 CH ƯƠNG I:TƯ TƯỞNG H Ồ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN K ẾT DÂN TỘC .......................................................................................................... 5 1. C ơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc .... 5 1.1 Truyền thống yêu nước, nhân ái, tinh thần đoàn kết cộng đồng của dân tộc Viện Nam..................................................................................... 5 1.2 Người trăn trở về vấn đề đoàn kết lực lượng chống Pháp và cách mạng giải phóng dân tộ c trên thế giới .................................................... 6 1.3 Tiếp thu quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về đoàn kết lực lượng trong cách mạng XHCN ................................................................ 6 1.4 Tổng kết kinh nghiệm thành công và thất bại của các phong trào cách mạng thế g iới ................................................................................... 7 2. Những quan điểm cơ bản của Hồ C hí Minh về đại đoàn kết dân tộc8 2.1 Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược, bảo đảm thành công củ a cách mạng ................................................................................................. 8 “Đoàn kết, đoàn kết, đạ i đoàn kết ............................................................. 8 2.2 Đại đoàn kết dân tộc là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng ......................................................................................................... 9 2.3 Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân ................................. 9 CH ƯƠNG II:TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ KẾT HỢP SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚ I SỨC MẠNH THỜ I ĐẠI............................... 12 1. Qúa trình nhận thức của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. .................................................... 12 2. N ội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại................................................................................... 14 CH ƯƠNG III: P HÁT HUY SỨC MẠNH ĐẠI Đ OÀN KẾT DÂN TỘC, K ẾT HỢP SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠ I TRONG BỐ I CẢNH HIỆN NAY ................................................. 18 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ SUẤT ................................ .................................... 20 PHỤ LỤC ............................................................................................... 22 1
LỜI CAM KẾT Nhóm chúng em cam kết đây là tiểu luận của riêng nhóm chúng em không sao chép của bất cứ ai. Chỉ sử dụng các đoạn văn trích dẫn bằng 1/10 số chữ trong tiểu luận. Ký tên Nhóm trưởng Bùi Phi Công MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong mọi thời đại muốn chiến thắng kẻ thù xâm lược xây dựng đất nước thì chính sách quan trọng nhất chính là tạo một khối đoàn kết trong nhân dân. Quả thật nếu trong một đất nước không có sự đoàn kết chắc chắn đất nước sẽ suy đồi, vì thế khi sinh thời H ồ Chí Minh luôn quan tâm đến chính sách đại đoàn kết dân tộc, vì theo Người muốn giải phóng đất nước thì phải giải phóng dân tộc trước, tức là phải tạo một khối đoàn kết giữa các dân tộc với nhau. Chính vì chính sách này mà cách mạng ta đã thành công và ngày nay tiếp bước tư tưởng của Bác, Đ ảng và nhà nước ta không ngừng phát huy tinh thần đại đo àn kết dân tộc. Để hiểu rõ hơn tư tưởng Hồ Chí Minh vể vần đề này, nhóm chúng em đã chọn đề tài Tư Tưởng Hồ Chí Minh V ề Vấn Đề Đại Đoàn Kết Dân Tộc làm tiểu luận môn học. 2. Mục đích nghiên cứu Như Hồ Chí Minh đã nói : “ Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết, 2
Thành công, thành công, đại thành công.” Đoàn kết là sức mạnh mà không một kẻ thù nào có thể đánh thắng được. Có đoàn kết sẽ có thành công, có đại đoàn kết sẽ có đại thành công, vì thế mà H ồ Chí Minh không ngừng kêu gọi sự đoàn kết trong to àn dân, dù họ là ai, thuộc tầng lớp hay tôn giáo nào. Có thể nói Bác chính là ngọn cờ đầu khơi lên tinh thần đo àn kết dân tộc mở ra một chiến lựơc giải phóng, xây dựng đất nước. Khi chọn đề tài này làm tiểu luận mục đích của nhóm chúng em là hiểu và nắm bắt được tầm quan trọng của việc đoàn kết giữa các dân tộc, đồng thời trang bị cho mình một kiến thức về tư tưởng của Bác trong việc thực hiện đại đoàn kết dân tộc. 1. Tóm tắt nội dung nghiên cứu Nội dung chính của bài tiểu luận của nhóm chúng em gồm có 3 chương như sau: Chương 1: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc. Nội dung chính của chương này nói về việc Hồ Chí Minh nhận thức một cách sâu sắc của việc đoàn kết to àn dân chống giặc cứu nước. Từ những lần thất bại của các phong trào khởi nghĩa trước đó và sự thành công mạnh mẽ của cách mạng tháng 10 Nga, Bác nhận thấy muốn cách mạng thành công điều cần thiết là phải đoàn kết các dân tộc lại thành một lực lượng thống nhất và từ đó đ ã hình thành nên tư tưởng của Bác. Chương 2: Tư tưởng Hồ Chí Minh kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Từ thành công của cách mạng tháng 10 Nga đã làm tình hình thế giới bắt đầu có nhiều chuyển biến tích cực cho các nước thuộc địa. Bác đ ã áp d ụng ho àn cảnh nước nhà vào hoàn cảnh thời đại, Bác cho rằng muốn cách mạng Việt Nam thành công thì điều cần thiết là phải phát huy sức mạnh toàn dân với sự đoàn kết quốc tế, và từ đây Bác đã không ngừng kêu 3
gọi sự đoàn kết giữa các nước vô sản với nhau để làm cách mạng thành công. Đ ặc biệt là sự đo àn kết giữa các dân tộc Việt Nam với thế giới. Chương 3: Phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong bối cảnh hiện nay. Tiếp b ước tư tưởng của Bác về vấn đề đại đoàn kết dân tộc Đảng và nhà nước ta không ngừng áp dụng tư tưởng vào thực tiễn xã hội. Nhiều nghị quyết của Đảng vể vấn đề dân tộc cho thấy nhà nước ta đang cố gắng đưa tư tưởng của bác vào để xây dựng một x ã hội công bằng hơn, đoàn kết hơn. 1 . Kết quả nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu đề tài nhóm chúng em đã học được rất nhiều điều. Chúng em hiểu thêm về tầm quan trọng của việc đại đoàn kết dân tộc, quả thật cũng từ tư tưởng của Bác mà quân và dân ta đ ã chíên thắng kẻ thù xâm lược giành độc lập dân tộc. Nhờ chính sách đại đoàn kết dân tộc m à giờ đây đất nước ta đ ã trở thành một khối đoàn kết anh em dù chúng ta có tới 54 dân tộc, đây cũng là một thành công lớn của Đảng và nhà nước ta trong việc thực thi tư tưởng của Bác. Từ tư tưởng của Bác mà Đảng ta cũng tổ chức nhiều buổi,chương trình đa dân tộc như cuộc gặp các dân tộc thiểu số gần đây[3], chứng tỏ nhà nước đang đặc biệt quan tâm đến việc làm sao cho 54 dân tộc trên đất nước Việt Nam trở thành một khối đoàn kết vững mạnh. 2 . Kết luận và đề suất 4
CHƯƠNG I:TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC 1. Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc 1.1 Truyền thống yêu nước, nhân ái, tinh thần đoàn kết cộng đồng của dân tộc Viện Nam. Dân tộc ta hình thành, tồn tại và phát triển suốt bốn nghìn năm lịch sử, gắn liền với yếu tố đoàn kết cộng đồng dựng nước và giữ nước. Để tồn tại và phát triển, dân ta phải chống lại thiên tai thường xuyên và liên tục, trị thủy các con sông lớn, cải tạo xây dựng đồng ruộng, trồng lúa nước. V ới nền văn minh nông nghiệp trồng lúa nước chính là văn hóa tạo ra yếu tố đoàn kết cộng đồng, của những người cùng sống trên một dải đất, có chung một kiểu sinh hoạt và kinh tế. Mặt khác dân tộc ta phải thường xuyên đối đầu với các thế lực ngoại bang hung bạo. Để chiến thắng dân ta phải xiết chặt muôn người như một chống xâm lược tạo nên truyền thống yêu nước quý báu của dân tộc. Yêu nước – nhân nghĩa – đoàn kết đã trở thành một tình cảm tự nhiên, in đậm dấu ấn trong cấu trúc xã hội truyền thống, tạo thành quan hệ ba tầng chặt chẽ : gia đình – làng xã – quốc gia. Từ đời này sang đời khác, tổ tiên ta đã có rất nhiều những câu ca dao, chuyện cổ tích, ngạn ngữ ca ngợi truyền thống dân tộc. Hồ Chí Minh đã sớm hấp thụ và nhận thức được vai trò của truyền thống yêu nước – nhân nghĩa – đoàn kết của dân tộc. Người khẳng định: “ dân ta có một lòng nòng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi quốc gia bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọ i sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”. 5
Chủ nghĩa yêu nước, truyền thống đoàn kết cộng đồng của dân tộc Việt Nam là cơ sở đầu tiên, sâu xa cho sự hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc. 1.2 Người trăn trở về vấn đề đoàn kết lực lượng chống Pháp và cách mạng giải phóng dân tộc trên thế giới Hồ Chí Minh thấy các phong trào chống Pháp của dân ta tuy rầm rộ nhưng đều thất bại, do không quy tụ được sức mạnh của dân tộc. Người thấy được những hạn chế trong việc tập hợp lực lượng yêu nước của các nhà yêu nước tiền bối. Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Nguyễn Thái Học… đều yêu nước thương dân, nhưng về tập hợp lực lượng thì các bậc tiền bối này đ ều có vấn đề, cho nên tập hợp không được rộng rãi, không đầy đủ vì thế tất cả các cuộc khởi nghĩa đều thất bại. Như cụ Phan Bội Châu chủ chương tập hợp 10 hạng người chống Pháp: Phú hào, Quý tộc, Nhi nữ, Anh sĩ, Du đồ, Hôi đảng, Thông ngôn, Ký lục, Bồi bếp, tín đồ Thiên Chúa giáo nhưng lại không có công nhân và nông dân. N gười đ ã đi khắp các thuộc địa và nhiều nước đế quốc, nhưng vẫn chưa thấy dân tộc nào làm giải phóng thành công, do thiếu sự lãnh đạo đúng đắn, chưa biết tổ chức đoàn kết lực lượng. Nghiên cứu Cách mạng Tháng 10 Nga, Người thấy nổi bậc bài học về đoàn kết tập hợp lực lượng công nông để làm cách mạng giành chính quyền và bảo vệ chính quyền non trẻ, đánh tan sự tấn công của 14 nước đế quốc và bọn Bạch vệ, xây dựng đất nước theo con đường XHCN. 1.3 Tiếp thu quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về đoàn kết lực lượng trong cách mạng XHCN Chủ nghĩa Mác-Lênin cho rằng, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, nhân dân là người sáng tạo ra lịch sử, giai cấp vô sản muốn thực hiện vai trò lãnh đạo cách mạng phải trở thành dân tộc, liên minh công nông là cơ sở để xây dựng lực lượng to lớn của cách mạng. 6
Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác-Lênin là vì chủ nghĩa Mác- Lênin đ ã chỉ ra cho các dân tộc bị áp bức con đường tự giải phóng. Khi Người đọc được tác phẩm của V.I.Lênin: sở khảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa, Người đã vui đến phát khóc[4.tr21]. Lênin cho rằng, sự liên minh giai cấp, trước hết liên minh công nông là hết sức cần thiết bảo đảm cho thắng lợi của cách mạng vô sản, nếu không có sự đồng tình và ủng hộ của nhân dân lao động với đội ngũ tiên phong của nó, tức giai cấp vô sản, thì cách mạng vô sản không thể thực hiện được. Như vậy chủ nghĩa Mác-Lênin có ý nghĩa rất to lớn, không những đ ã chỉ ra vai trò của quần chúng nhân dân trong lịch sử mà còn chỉ ra vị trí của khối liên minh công nông trong cách mạng vô sản. Đó còn là những quan điểm lý luận hết sức cần thiết để Hồ Chí Minh có cơ sở khoa học trong đánh giá chính xác yếu tố tích cực cũng như những hạn chế trong các di sản truyền thống, trong tư tưởng tập hợp lực lượng của các nhà yêu nước tiền bối, các nhà cách mạng lớn trên thế giới và từ đó hình thành nên tư tưởng của Người về đại đoàn kết dân tộc. 1.4 Tổng kết kinh nghiệm thành công và thất bại của các phong trào cách mạng thế giới Trong quá trình đi tìm đường cứu nước cũng như sau này, Hồ Chí Minh đã luôn chú ý nghiên cứu, tổng kết những bài học kinh nghiệm của phong trào yêu nước Việt Nam và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa. Đặc biệt, Hồ Chí Minh nghiên cứu những bài học của cách mạng Tháng 10 Nga. Là bài học về huy động, tập hợp lực lượng quần chúng công nông đông đảo để giành chính quyền cách mạng, để xây dựng chế độ XHCN đã giúp Hồ Chí Minh thấy rõ tầm quan trọng của việc đoàn kết, tập hợp lực lượng cách mạng, trước hết là công nông. Những kinh nghiệm rút ra từ thành công hay thất bại của phong trào dân tộc dân chủ, nhất là kinh nghiệm thắng lợi của cách mạng Tháng 10 7
Nga là cơ sở thực tiễn cần thiết cho việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc. 2. Những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc 2.1 Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược, bảo đảm thành công của cách mạng Hồ Chí Minh đ ã nói: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết Thành công, thành công, đại thành công.” Hồ Chí Minh cho rằng, cuộc đấu tranh cứu nước của nhân dân ta cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX bị thất bại có một nguyên nhân sâu xa là cả nước đã không đoàn kết được thành một khối thống nhất. Người thấy rằng, muốn đưa cách mạng đến thành công phải có lực lượng cách mạng đủ mạnh để chiến thắng kẻ thù và xây d ựng thành công xã hội mới, muốn có được lực lượng cách mạng đủ mạnh phải thực hiện đại đoàn kết, quy tụ mọi lực lượng cách mạng thành một khối vững chắc. Do đó đoàn kết trở thành vấn đề chiến lược lâu dài của cách mạng, là nhân tố bảo đảm cho sự thắng lợi của cách mạng. Hồ Chí Minh đi đến kết luận: muốn giải phóng các dân tộc bị áp bức và nhân dân lao động phải tự mình cứu lấy mình bằng đấu tranh cách mạng. Người đã vận dụng những quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về cách mạng vô sản vào thực tiễn Việt Nam, xây d ựng lý luận cách mạng thuộc địa, trong đó người quan tâm nhiều đến vấn đề lực lượng cách mạng và phương pháp cách mạng. Hồ Chí Minh luôn luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải thấm nhuần quan điểm coi sức mạnh của cách mạng là sức mạnh của nhân dân: “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”[4.tr45]. Đồng thời, người lưu ý rằng, nhân dân bao gồm nhiều lứa tuổi, nghề nghiệp, nhiều tầng lớp, giai cấp, nhiều dân tộc, tôn giáo, do đó phải đoàn 8
kết nhân dân vào trong Mặt trận dân tộc thống nhất. Để làm được việc đó, Người yêu cầu Đảng, nhà nước phải có chủ trương, chính sách đúng đắn, phù hợp với giai cấp, tầng lớp, trên cơ sở lấy lợi ích chung của Tổ quốc và những quyền lợi cơ bản của nhân dân lao động, “làm mẫu chung” cho sự đoàn kết. 2.2 Đại đoàn kết dân tộc là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng Đối với Hồ Chí Minh, yêu nước phải thực hiện thành thương dân, không thương dân thì không thể có tinh thần yêu nước. Dân ở đây là số đông, phải làm cho số đông đó ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành, sống tự do, hạnh phúc. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc, chúng ta không chỉ thấy rõ việc Người nhấn mạnh vai trò to lớn của dân mà còn coi đại đoàn kết dân tộc là mục tiêu của cách mạng. Do đó, tư tưởng đại đoàn kết dân tộc phải được quán triệt trong mọi đường lối, chủ chương, chính sách của Đảng. Trong lời kết thúc buổi ra mắt của Đảng lao động Việt Nam ngày 3-3-1951, Hồ Chí Minh đã thay m ặt Đảng tuyên bố trước toàn thể dân tộc mục đ ích của Đảng lao động Việt Nam có thể gồm trong 8 chữ là: Đoàn kết toàn dân, phụng sự tổ quốc[4.tr98]. Xem dân là gốc, là lực lượng tự giải phóng nên H ồ Chí Minh vấn đề đoàn kết dân tộc, đoàn kết to àn dân để tạo ra sức mạnh là vấn đề cơ bản của cách mạng. H ồ Chí Minh còn cho rằng, đại đo àn kết dân tộc không chỉ là mục tiêu nhiệm vụ hàng đ ầu của Đảng mà còn là m ục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của cả dân tộc. 2.3 Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, khái niệm dân dùng để chỉ “ mọi con dân đất Việt ” , mỗi một người đều là “ con rồng cháu tiên ”, không phân biệt “ già, trẻ, trai, gái, giàu, nghèo, quý tiện ”[4.tr99]. Đ ại đoàn kết dân tộc 9
có nghĩa là phải tập hợp được mọi người dân vào một khối trong cuộc đấu tranh chung. Người đã nhiều lần nêu rõ: “Ta đoàn kết để đấu tranh cho thống nhất và độc lập của Tổ quốc; ta còn phải đoàn kết để xây dựng nước nhà. Ai có tài, có đức, có sức, có lòng phụng sự Tổ quốc và phục vụ nhân dân thì ta đoàn kết với họ”[4.tr100]. Để xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, Người đã đưa ra những nguyên tắc sau: 2.3.1 Phải thừa kế truyền thống yêu nước, đoàn kết, nhân nghĩa của dân tộc, phải có tấm lòng khoang dung, độ lượng với con người. Hồ Chí Minh cho rằng, ngay cả đối với những người lầm đường, lạc lối nhưng đã biết hối cải, chúng ta vẫn kéo họ về phía dân tộc, vẫn đoàn kết với họ. 2.3.2 Đại đoàn kết dân tộc phải biến thành sức mạnh vật chất, có tổ chức là Mặt trận dân tộc thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng. Theo Hồ Chí Minh, đại đoàn kết là để tạo nên lực lượng cách mạng, để làm cách mạng xóa bỏ chế độ cũ, xây dựng chế độ mới. Do đó, đại đoàn kết dân tộc không thể chỉ dừng lại ở quan niệm, ở tư tưởng, ở những lời kêu gọi, mà phải trở thành một chiến lược cách mạng, trở thành khẩu hiệu hành động của toàn Đảng, toàn dân ta. Nó phải trở thành sức mạnh vật chất, thành lực lượng vật chất có tổ chức và tổ chức đó là Mặt trận dân tộc thống nhất. Từ khi tìm thấy được con đường và sức mạnh để giải phóng dân tộc, Hồ Chí Minh đã chú ý đ ến việc đưa quần chúng nhân dân vào những tổ chức yêu nước phù hợp với từng giai cấp, tầng lớp, từng giới, từng ngành nghề, từng lứa tuổi, từng tôn giáo. Đó là các trưởng bản, các hội ái hữu, tương trợ, công hội, nông hội, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, đội thiếu niên nhi đ ồng, hội Phật giáo cứu quốc, Công giáo yêu nước, v.v., bao trùm nhất là Mặt trận dân tộc thống nhất. Mặt trận chính là nơi quy tụ mọ i tổ chức và cá nhân yêu nước, tập hợp mọi người dân nước Việt, không chỉ ở trong 10
nước mà cả những người định cư ở nước ngo ài, dù ở bất cứ phương trời nào nếu có tấm lòng hướng về đất nước, về Tổ quốc. Để Mặt trận dân tộc thống nhất trở thành một tổ chức cách mạng to lớn, theo Hồ Chí Minh, nó cần được xây dựng theo nguyên tắc cơ bản sau[4.tr103-108]: Thứ nhất: Đoàn kết phải xuất phát từ mục tiêu vì nước, vì dân, trên cơ sở yêu nước, thương dân, chống áp bức bóc lột, nghèo nàn lạc hậu. Hồ Chí Minh cho rằng, nước độc lập mà dân không được hưởng tự do, hạnh phúc, thì độc lập chẳng có ý nghĩa gì. Sự đoàn kết phải lấy lợi ích tối cao của dân tộc, lợi ích căn bản của nhân dân lao động làm mục tiêu phấn đấu. Thứ hai: Đại đoàn kết dân tộc phải được xây dựng trên nền tảng liên minh công – nông – lao động trí óc. Phải trên cơ sở của khối liên minh cơ b ản đó mà mở rộng Mặt trận, làm cho Mặt trận thực sự quy tụ được cả dân tộc, tập hợp đ ược toàn dân, kết thành một khối vững chắc. Thứ ba: H oạt động của Mặt trận theo nguyên tắc hiệp thương dân chủ. Khi có những lợi ích riêng biệt, Mặt trân sẽ giải quyết bằng việc nêu cao lợi ích chung của dân tộc, bằng sự vận động hiệp thương dân chủ, tạo ra nhận thức ngày càng đúng đắn hơn cho mỗi người, mỗi bộ phận về lợi ích chung và lợi ích riêng. Thứ tư: Khối đoàn kết trong Mặt trận là lâu dài, chặt chẽ, đoàn kết thật sự, chân thành, thân ái giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Giữa các thành viên của khối đại đoàn kết dân tộc, bên cạnh những điểm tương đồng vẫn có những điểm khác nhau cần bàn bạc để đi đến nhất trí, bên cạnh những nhân tố tích cực vẫn có những nhân tố tiêu cực cần phải khắc phục. Để giải quyết vấn đề này, một mặt Hồ Chí Minh nhấn mạnh phương châm “cầu đồng tồn dị”, lấy cái chung để hạn chế cái riêng. 11
Mặt còn lại, Người nêu rõ: “ Đoàn kết phải gắn với đấu tranh, đấu tranh để tăng cường đoàn kết”. Người thường xuyên căn dặn phải khắc phục tình trạng đoàn kết xuôi chiều, phải nêu cao tinh thần tự phê bình và phê bình để biểu dương mặt tốt, khắc phục mặt chưa tốt, củng cố đo àn kết nội bộ. CHƯƠNG II:TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ KẾT HỢP SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠI 1. Qúa trình nhận thức của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Nhân dân ta có lịch sử hàng ngàn năm d ựng nước và giữ nước. Trong đ ấu tranh chống kẻ thù xâm lược cũng như trong lao động sản xuất nhân dân Việt Nam đã thể hiện tinh thần chiến đấu ngoan cường, sự thông minh sáng tạo, ý thức độc lập tự chủ, tự lực, tự cường. Trong truyền thống dân tộc ấy Hồ Chí Minh nhìn thấy nổi bật lên sức mạnh của lòng yêu nước. Tinh thần yêu nước của nhân dân Việt Nam có những đặc điểm riêng biệt, đặc sắc, vì phải luôn luôn đối đầu với nhiều khó khăn của tự nhiên và chiến tranh xâm lược, sự đô hộ của kẻ thù từ nhiều phương kéo đến. Lòng yêu nước Việt Nam đ ã trở thành sức mạnh, m ột thứ đạo lý, một lẽ sống của mỗi người dân, cũng là một tiêu chí cao nhất để đánh giá con người trong xã hội ta. Hồ Chí Minh xác định con đường cứu nước đúng đắn để giải phóng dân tộc đã phát huy lòng yêu nước truyền thống và nâng thành lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa. Tinh thần, ý chí độc lập, tự chủ, tự cường và lòng yêu nước phát huy được sức mạnh to lớn, tạo nên truyền thống đoàn kết dân tộc, đoàn kết toàn dân. Hồ Chí Minh đã làm nổi bật sức mạnh của con người Việt Nam, đó là sức mạnh thể lực và trí tuệ, sức mạnh của bề dày 12
lịch sử và trong cuộc đấu tranh hiện tại, sức mạnh của sự thông minh và dũng cảm, của lòng tin chân chính không gì lay chuyển. Sức mạnh ấy bền vững và được nhân lên nhiều lần dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. Thời đại của chúng ta mở đầu bằng Cách mạng tháng Mười Nga 1917[xem phụ lục 1]. Cuộc cách mạng này đ ã mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cả loài người, mở đầu thời đại mới trong lịch sử. Theo Hồ Chí Minh sức mạnh thời đại là sức mạnh của giai cấp vô sản thế giới, của nhân dân lao động thế giới. Trong quá trình nhận thức và vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác-Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của Vịêt Nam, Hồ Chí Minh nhận thấy phải dựa vào sức mạnh của dân tộc là chủ yếu, đồng thời phải khai thác sức mạnh của thời đại. Những nội dung, nguyên tắc về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại là một bộ phận quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh. Thời đại ngày nay, đặc biệt là giai đo ạn hiện nay đang diễn ra một cuộc đấu tranh gay gắt trên mặt trận tư tưởng cũng như về hoạt động thực tiễn m à chúng ta cần nhận thức đúng đắn để tiến hành những hoạt động quốc tế phù hợp phục vụ sự nghiệp xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Do vậy phải giáo dục cho nhân dân có được niềm tin về lý tưởng XHCN trong điều kiện thế giới có nhiều biến đổi. Cần phải xử lý nghiêm minh, công bằng đối với những hành vi vi phạm pháp luật làm suy thoái tư tưởng, băng hoại đạo đức xã hội. Hội nhập quốc tế mà không được chệch hướng XHCN, bảo đảm mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ, giàu mạnh và góp phần xứng đáng vào cách mạng thế giới. Không ngừng bảo vệ và pháy huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, làm cho bản sắc văn hoá đ ược giữ vững và phát triển. Giữ vững tinh thần độc lập tự chủ trong tiếp thu sức mạnh b ên ngoài, kết hợp sức mạnh trong nước. Việc giáo dục tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc 13
chính đáng, ý thức bảo vệ văn hoá dân tộc, tiếp thu có chọn lọc văn hoá nước ngoài là những yêu cầu cấp thiết được đặt ra đối với việc “mở cửa”. Công tác đối ngo ại được xác định có vai trò quan trọng đối với việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại. Tư tưởng về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại là một nội dung lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh. Tư tưởng đó được vận dụng và phát triển trong thực tiễn cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đ ạo của Đảng. Nội dung cuả tư tưởng này rất phong phú, sâu sắc về thời đại, về sự kết hợp các sức mạnh này trong thực tiễn đấu tranh. Tư tưởng của Người còn thấm đượm chủ nghĩa nhân văn sâu sắc, tính cách mạng triệt đ ể tạo nên ảnh hưởng to lớn đến cuộc đấu tranh lâu dài cho nhân dân các nước vì sự nghiệp”Giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người”. 2. Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại Đặt cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam trong sự gắn bó với cách mạng vô sản thế giới Thời đại mà Hồ Chí Minh sống và hoạt động là thời đại đã chấm dứt sự tồn tại biệt lập giữa các quốc gia, mở ra mối quan hệ quốc tế ngày càng lớn giữa các dân tộc. Sự thất bại của các phong trào yêu nước chống Pháp cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX không phải vì nhân dân ta thiếu anh dũng, các lãnh tụ phong trào kém nhiệt huyết mà do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân thiếu đường lối cách mạng đúng đắn, phương pháp cách mạng không phù hợp với xu thế thời đại. Do nhận thức sự biến chuyển của thời đại, Hồ Chí Minh đ ã sớm đến được với cách mạng Pháp, gặp được luận cương của V.I.Lênin, tán thành Quốc tế III, tìm thấy con đ ường giải phóng dân tộc Việt Nam theo con đường cách mạng vô sản. Người viết: “ Thời đại của CNTB lũng đoạn cũng là thời đại một nhóm nước do bọn tư bản tài chính cầm đầu thống trị 14
các nước thuộc địa và nửa thuộc địa, bởi vậy công cuộc giải phóng các nước và các dân tộc bị áp bức là một bộ phận khắn khít của cách mạng vô sản. D o đó mà trước hết nảy ra khả năng và sự cần thiết phải có liên minh chiến đấu chặc chẽ giữa các dân tộc thuộc địa với giai cấp vô sản của các nước đế quốc để thắng kẻ thù chung” Hồ Chí Minh nhấn mạnh chủ nghĩa yêu nước chân chính phải gắn liền với chủ nghĩa quốc tế vô sản trong sáng. Tinh thần vị quốc chân chính đối lập với tinh thần vị quốc của bọn phản động cầm đầu các nước tư bản, đế quốc. Trong kháng chiến chống, Pháp, Mỹ, người luôn giáo dục cho nhân dân ta phân biệt rõ người Pháp-Mỹ chân chính với những người Pháp-Mỹ thực dân, đế quốc; những người lao động yêu hòa bình công lý ở các nước tư bản, đế quốc, với những người Pháp -Mỹ hiếu chiến, xâm lược. Hồ Chí Minh đã chứng kiến sự thối nát của chủ nghĩa thực dân khi còn ở trong nước cũng như khi đi tìm đường cứu nước, song người cũng đã chứng kiến về sự chan hòa giữa các dân tộc. Người rất phấn khởi nhìn thấy ở trường đại học phương Đông hình ảnh đoàn kết giữa các dân tộc đủ màu da. Hồ Chí Minh là người đã đóng góp lớn vào lý luận Mác-Lênin về kết hợp chặt chẽ giữa chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Đề cao sự giúp đỡ quốc tế với cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh cũng đồng thời nhấn mạnh trách nhiệm của cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới. Khi phong trào cộng sản và công nhân quốc tế bị chia rẽ, Đảng ta và Hồ Chí Minh đã hoạt động không mệt mỏi để mong góp phần khôi phục sự đoàn kết quốc tế. Như vậy theo Hồ Chí Minh, đại đoàn kết dân tộc không chỉ là đoàn kết dân tộc trong nước mà còn phải đoàn kết quốc tế, đại đoàn kết dân tộc đúng đắn là cơ sở cho việc thực hiện đoàn kết quốc tế trong sáng. Đại đoàn kết dân tộc là một trong những nhân tố đảm bảo cho thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đoàn kết quốc tế là một nhân tố hết sức quan trọng giúp 15
cho cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi hoàn toàn của sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, đưa nước ta quá độ lên CNXH[5]. Kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế vô sản đòi hỏi phải đấu tranh chống lại mọi biểu hiện chủ nghĩa dân tộc vị kỷ, chúng ta chiến đấu không chỉ vì tự do cho nước mình mà còn vì độc lập, tự do cho nước khác, không chỉ vì bảo lợi ích sống còn của dân tộc mình mà còn vì lợi ích của tất cả các dân tộc bị áp bức trên thế giới. Ta không nhận sự giúp đỡ một chiều của bạn bè quốc tế, mà phải bằng thành quả của cách mạng nước ta để góp phần tăng cường sức mạnh cách mạng thế giới, theo tinh thần giúp bạn là tự giúp mình. Hồ Chí Minh đã khằng định: trong đấu tranh cách mạng ta phải “tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính”. Người còn viết: “muốn người giúp thì trước tiên mình phải tự giúp lấy mình đã”, “một dân tộc không tự lực cánh sinh m à cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập”. V à trong lời kêu gọi gửi tới những người anh em ở các nước thuộc địa, Người viết: Anh em làm thế nào đ ể được giải phóng? Vận dụng công thức của Các-Mác, chúng tôi xin nói với anh em rằng, công cuộc giải phóng anh em chỉ có thể thực hiện được bằng nỗ lực của bản thân anh em. Mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác, sẵn sàng làm bạn với các nước dân chủ: Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên ở một nước thuộc địa, phong kiến lạc hậu, phải bôn ba tìm đường cứu nước cho dân tộc Người thấu hiểu sâu sắc nỗi nhục mất nước của các dân tộc và sự thống khổ của nhân dân lao động trên thế giới. V ì vậy, trong suốt cuộc đời hoạt động của m ình, Hồ Chí Minh luôn luôn chăm lo, xây dựng tình hữu nghị, hợp tác đoàn kết giữa dân tộc Việt Nam và các dân tộc trên thế giới, nhằm tạo nên sức mạnh to lớn cho sự nghiệp cách mạng của các dân tộc. N hững năm bôn ba Hồ Chí Minh đ ã đặt cơ sở đầu tiên cho tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân nhiều nước trên thế giới. Sau 16
khi giành được độc lập Người đã tuyên bố: “Chính sách ngoại giao của chính phủ thì chỉ có một điều, tức là thân thiện với tấc cả các nước dân chủ trên thế giới để giữ hòa bình”. Hồ Chí Minh thực hiện quan điểm đối ngoại hòa bình , hữu nghị và đã thể hiện là một nhà ngoại giao mẫu mực, vừa cứng rắn vùa nguyên tắc, vừa mềm dẻo vừa sách lược. Hồ Chí Minh chủ trương giương cao ngọn cờ hòa bình, đoàn kết quốc tế, đồng thời luôn phân biệt rõ b ạn và thù, tỉnh táo với mọi âm mưu xấu xa của kẻ thù. Trong lời kêu gọi gửi tới Liên hiệp quốc năm 1946, Hồ Chí Minh đã nêu rõ trong chính sách đối ngoại, nhân dân Việt Nam sẽ tuân thủ theo những nguyên tắc sau: Thứ nhất: Đối với Campuchia, Việt Nam sẽ tôn trọng nền độc lập của hai nước đó và bày tỏ lòng mong muốn hợp tác trên cơ sở b ình đẳng tuyệt đối giữa các nước có chủ quyền. Thứ hai: Đối với các nước dân chủ, Việt Nam sẵn sàng thi hành chính sách mở cửa và hợp tác trong mọi lĩnh vực. Trong quan hệ mở rộng, Hồ Chí Minh đã dành ưu tiên đối với các nước xã hội chủ nghĩa anh em, những nước trên bán đảo Đông Dương Hồ Chí Minh dành sự quan tâm đặc biệt, ra sức xây dựng quan hệ đoàn kết, thiết lập quan hệ hữu nghị láng giềng trong khu vực. V ới trí tuệ của mình Hồ Chí Minh đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách, từ trong mối quan hệ chồng chéo, phức tạp của thời đại, Người đã đề ra những chủ trương, phương châm, đối sách, ứng xử quốc tế đúng đắn để đưa dân tộc ta hòa nhập vào thế giới. 17
CHƯƠNG III: PHÁT HUY SỨC MẠNH ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC, KẾT HỢP SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠI TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY Phát huy sức mạnh đại đo àn kết dân tộc dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh trong bối cảnh hiện nay: Hiện nay Đảng và nhà nước đã thực hiện công cuộc đổi mới thành công. Đảng và Nhà nước ta đã xây dựng và phát huy hết sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Trong thời gian qua, nhìn chung, khối đại đoàn kết dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức được mở rộng hơn, đó là nhân tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của kinh tế - xã hội, chính trị - xã hội được ổn định. Tuy nhiên, công cuộc đổi mới còn hạn chế ở những vùng dân tộc ít người, những nơi còn nghèo nàn lạc hậu. Yêu cầu đặt ra trong giai đoạn hiện nay là phải củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân, tiến hành thắng lợi của sự nghiệp công nghiêp hóa, hiện đại hóa đất nước, giúp đỡ những nơi còn nghèo nàn, lạc hậu vươn lên thoát khỏi đói nghèo. Trong tình hình nước ta hiện nay, để đưa tư tưởng Hồ Chí Minh vào việc xây dựng, cũng cố, mở rộng khối đai đàon kết dân tộc, thì cần chú ý những điểm sau: Thứ nhất: Phải thấu suốt quan điểm đại đo àn kết dân tộc là nguồn sức mạnh, là động lực chủ yếu để đảm bảo thắng lợi của sự nghiệp xây dựng Tổ quốc. Thứ hai: Lấy mục tiêu chung của sự nghiệp cách mạng làm điểm tương đồng, xóa bỏ những mặc cảm, định kiến, quá khứ trước đây để hướng đến tương lai cho dân tộc. 18
Thứ ba: Bảo đảm công bằng và bình đẳng xã hội, chăm lo lợi ích và đời sống của nhân dân. Chống lại những tham ô, lãng phí, nêu cao phong trào yêu nước trong nhân dân. Xây dựng và phát triển nền giáo d ục của nước ta, khuyến khích các lớp đàn em học tập. Thứ tư: Đại đoàn kết là sự nghiệp của cả dân tộc, của cả hệ thống chính trị m à hạt nhân lãnh đạo là các tổ chức đảng được thực hiện bằng nhiều biện pháp, hình thức, trong đó chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước có ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Đảng và Nhà nước ta chủ trương: thực hiện nhất quán và lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, nói gọn là nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Mục đích của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là phát triển lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế để xây dựng cơ sở vật chất- kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. Sử dụng cơ chế thị trường, áp dụng các hình thức kinh tế và phương pháp quản lý của kinh tế thị trường để kích thích sản xuất, phát huy tinh thần năng động, sáng tạo của người lao động, giải phóng sức sản xuất, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa; phát triển nền kinh tế đúng định hướng xã hội chủ nghĩa. Tư tưởng Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại là nền tảng chính trị trong đường lối đổi mới của Đảng ta. Thấm nhuần Tư tưởng Hồ Chí Minh, các văn kiện của Đảng trong những năm đổi mới đều khẳng định sự cần thiết phải vận dụng sáng tạo tư tưởng kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại do Người nêu lên. Nghị quyết Đại hội VII của Đảng ( 1991 )khẳng định[6] ; Trong điều kiện mới càng phải coi trọng vận dụng bài học kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế, yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại để phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc x ã hội chủ nghĩa. 19