Bài giảng Dân số và phát triển: Bài 2 - ThS. Nguyễn Thành Nghị

Chia sẻ: Hgfch Hgfch | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

153
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong bài 2 Mức chết các yếu tố ảnh hưởng thuộc bài giảng dân số và phát triển nhằm trình bày về cách tính chỉ số đánh giá mức chết, trình bày được phương pháp chuẩn hóa tỷ suất chế thô. Bài giảng trình bày các chỉ số căn bản giúp học viên hiểu sâu hơn về Dân số và phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Dân số và phát triển: Bài 2 - ThS. Nguyễn Thành Nghị

Møc chÕt vµ C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng: PhÇn I: C¸c chØ b¸o c¬ b¶n Bé m«n D©n sè Tr-êng §¹i häc Y TÕ C«ng Céng, 2008 1
Môc tiªu 1.BiÕt c¸ch tÝnh mét sè chØ sè ®¸nh gi¸ møc chÕt, 2.Tr×nh bµy ®-îc ph-¬ng ph¸p chuÈn hãa tû suÊt chÕt th« 2
Nh÷ng néi dung chÝnh - Kh¸i niÖm vµ c¸ch tÝnh mét sè chØ sè ®¸nh gi¸ møc chÕt, sè liÖu minh ho¹, - Ph-¬ng ph¸p chuÈn ho¸ 3
Kh¸i niÖm ChÕt: mÊt ®i vÜnh viÔn tÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn sèng t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã sau khi ®· cã sù kiÖn sinh sèng x¶y ra ( WHO) 4
Kh¸i niÖm Mét sù kiÖn sinh sèng: sù lÊy ra tõ c¬ thÓ ng-êi mÑ mét s¶n phÈm sau thêi gian thai nghÐn mµ kh«ng chó ý ®Õn ®é dµi thêi gian mang thai, vµ sau khi t¸ch biÖt khái c¬ thÓ cña ng-êi mÑ, s¶n phÈm nµy cã biÓu hiÖn cña sù sèng nh- lµ h¬i thë, nhÞp ®Ëp cña tr¸i tim, hoÆc những cö ®éng tù nhiªn cña b¾p thÞt ... 5
Mét sè chØ sè vÒ møc chÕt 1. Tû suÊt chÕt th« (Crude Death Rate - CDR): CDR = D x 1000 P D: tæng sè chÕt trong n¨m P: d©n sè trung b×nh (hay gi÷a kú) ViÖt Nam 2006, CDR 5,3%o: trong n¨m 2006, Trung b×nh cø 1000 ng-êi d©n cã kho¶ng 5 ng-êi chÕt. CDR bÞ ¶nh h-ëng bëi c¬ cÊu tuæi do vËy CDR cña mét sè n-íc ph¸t triÓn cao h¬n CDR cña mét sè n-íc ®ang ph¸t triÓn. Dïng ph-¬ng ph¸p chuÈn ho¸ theo tuæi ®Ó so s¸nh 6
2. Tû suÊt chÕt ®Æc tr-ng theo tuæi (Age Specific Death Rate - ASDR) ASDR = Dx x 1000 Px Dx: tæng sè chÕt ë nhãm tuæi x trong n¨m Px: d©n sè trung b×nh ë nhãm tuæi x trong n¨m  Kh«ng bÞ ¶nh h-ëng bëi c¬ cÊu tuæi  Dïng so s¸nh tö vong gi÷a c¸c løa tuæi  Dïng so s¸nh tö vong cña cïng løa tuæi qua c¸c thêi kú vµ/hoÆc gi÷a c¸c d©n sè  Dïng chuÈn ho¸ tû suÊt chÕt th«, tÝnh b¶ng sèng 7
Tû suÊt chÕt ®Æc tr-ng theo tuæi: ViÖt Nam 200 180 160 140 ASDR (phÇn ngh×n) 120 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 '5-9 '10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+ C¶ hai giíi Nam N÷ 8 nguån: GSO - Population & Housing Census 1999 (2001)
3. Tû suÊt chÕt TE d-íi 1 tuæi (Infant Mortality Rate IMR) IMR = D0 x 1000 B D0: tæng sè chÕt TE d-íi 1 tuæi trong n¨m B: tæng sè trÎ sinh sèng trong cïng n¨m  Thùc chÊt lµ tû sè  Dïng ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña mét d©n sè, ®Æc biÖt phô n÷, trÎ em  Lµ chØ sè ¶nh h-ëng tuæi thä trung b×nh  Nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi 9
Tû suÊt chÕt trÎ em d-íi 1 tuæi (IMR), ViÖt Nam 1960-1999 nguån: WB Vietnam – Vietnam Growing Healthy: A Review of the Health Sector (2001) 10
Tû suÊt chÕt TE d-íi 1 tuæi (IMR) vµ tû suÊt chÕt th« (CDR) cña ViÖt Nam theo vïng sinh th¸i (phÇn ngh×n) 70 64.4 58.3 60 50 40.8 40.6 37.0 38.0 36.7 40 30 26.5 23.6 20 7.0 8.7 10 5.1 6.4 6.7 6.4 5.0 5.6 4.5 0 §ång b»ng §«ng B¾c T©y B¾c B¾c Trung Duyªn h¶i T©y Nam bé §ång b»ng C¶ n-íc s«ng Hång bé miÒn Nguyªn s«ng Cöu Trung long IMR CDR nguån: GSO: Results of 3% sample survey – Population & Housing Census -1999 11
4. Tû suÊt chÕt ®Æc tr-ng theo nguyªn nh©n (Cause- specific mortality rate ) Dc x 100.000 P Dc: tæng sè chÕt do 1 nguyªn nh©n nhÊt ®Þnh trong n¨m P: d©n sè TB n¨m  Th-êng rÊt thÊp v× vËy tÝnh trªn 100.000 d©n  Nguyªn nh©n chÕt thay ®æi theo thêi gian (qu¸ ®é dÞch tÔ)  Theo dâi nguyªn nh©n chÕt theo thêi gian, hoÆc gi÷a c¸c d©n sè 12
5. ChÕt mÑ: chÕt cña bµ mÑ trong khi cã thai hoÆc trong vßng 42 ngµy sau khi ®×nh chØ thai nghÐn. - kh«ng ph©n biÖt tuæi thai, vÞ trÝ cã thai - do bÊt kú nguyªn nh©n nµo g©y ra hoÆc nÆng lªn bëi t×nh tr¹ng thai nghÐn hoÆc do quan lý thai nghÐn, trõ tai n¹n (chÊn th-¬ng) 5.1 Tû sè chÕt mÑ (Maternal Mortality Ratio MMR) MMR= Dm x 100.000 B Dm: tæng sè chÕt mÑ trong n¨m B: tæng sè s¬ sinh sèng trong n¨m Nãi lªn møc ®é nguy hiÓm cña thai nghÐn víi tai biÕn s¶n khoa 13
5.2 Tû suÊt chÕt mÑ (Maternal Mortality Rate) = Dm x 1000 P15-49 Dm: tæng sè chÕt mÑ trong n¨m P15-49: tæng sè phô n÷ tuæi sinh ®Î (15-49) Nãi lªn c¶ møc ®é nguy hiÓm cña thai nghÐn víi tai biÕn s¶n khoa vµ tÇn sè xuÊt hiÖn. Trªn thùc tÕ hay dïng tû sè chÕt mÑ (sè chÕt mÑ trªn 100.000 trÎ ®Î sèng) nh-ng th-êng ®-îc gäi lµ tû suÊt chÕt mÑ. 14
Ph-¬ng ph¸p chuÈn ho¸ theo tuæi Nguyªn t¾c: biÕn c¸c tû suÊt chÕt th« cña c¸c d©n sè cã cÊu tróc tuæi kh¸c nhau thµnh c¸c tû suÊt t-¬ng øng víi cïng c¬ cÊu tuæi. ý nghÜa: so s¸nh tû suÊt chÕt theo thêi gian/gi÷a c¸c d©n sè. SCDRA, SCDRB : Tû suÊt chÕt th« ®· ®-îc qui chuÈn cña d©n sè A vµ d©n sè B. ASDRxA ASDRxB : Tû suÊt chÕt ®Æc tr-ng theo tuæi cña d©n sè A vµ B S Sè d©n trung b×nh trong ®é tuæi x cña d©n sè P x ®-îc chän lµm chuÈn 15
Ph-¬ng ph¸p chuÈn ho¸ theo tuæi 1. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (Direct Standardization Death Rate DSDR) - §¬n gi¶n, dÔ tÝnh to¸n, dÔ hiÓu - Tû suÊt chÕt theo tuæi cña c¸c d©n sè cÇn nghiªn cøu ®-îc ¸p dông cho 1 d©n sè chung (d©n sè chuÈn). Cã thÓ chän 1 trong nh÷ng DS cÇn nghiªn cøu lµm DS chuÈn hoÆc lÊy cÊu tróc tuæi trung b×nh tõ tÊt c¶ c¸c DS cÇn nghiªn cøu lµm chuÈn  Dx D  ASDR .P x x ASDRx   Dx  ASDRx .Px CDR   x 0  Px P P x 0 x 16
1. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (Direct Standardization Death Rate DSDR)     ASDR  ASDR  ASDR S S S A x  Px A x  Px S x  Px SCDR A  x 0   x 0   x 0  P  ASDR P S S S x S x  Px x x 0 x 0 x 0   S ASDRxA  Px x 0   CDR S = sè tr-êng hîp dù b¸o trong ds nghiªn cøu  CDRS  sè tr-êng hîp quan s¸t ®-îc trong ds chuÈn S ASDRx  Px S x 0    ASDR  Px / P  ASDRxA  Px / P S A S S S x x 0   CDR S  x 0  CDR S CDR S  ASDR S S x  Px / P S x 0 17
Ph-¬ng ph¸p chuÈn ho¸ theo tuæi VÝ dô ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp:   ASDRxB  Px  S  ASDR S A x  Px SCDR A  x 0 SCDRB  x 0    Px S P S x x 0 x 0 Nhãm tuæi §Þa ph-¬ng A §Þa ph-¬ng B Sè d©n Sè chÕt ASDR Sè d©n Sè chÕt ASDR TTDS trung b×nh (ng-êi) (%o) trung b×nh (ng-êi) (%o) CNT* (ng-êi) (ng-êi) (%) 0 - 19 5000 50 10 3000 24 8 30 20 - 59 4000 52 13 5000 65 13 50 >60 1000 14 14 2000 32 16 20 Tæng sè 10000 116 11,6 10000 121 12,1 100 *TTDSCNT: Tû trọng d©n sè c¸c nhãm tuæi 116 121 CDRA  x1000  11,6%o CDRB  x1000  12,1%o 10.000 10.000 18
Ph-¬ng ph¸p chuÈn ho¸ theo tuæi Chän d©n sè B lµm chuÈn, ta cÇn tÝnh l¹i CDR cña A theo cÊu tróc tuæi cña B:  ASDR B A x  Px SCDRA   (0.01  0.3) + (0.013  0.5) + (0.014  0.2) = 0.0123 P B x CDR qui chuÈn cña A lóc nµy lµ 0.0123 19
Chuẩn hoá IMR IMR = D0 x 1000 B D0 Số trẻ em dưới 1 tuổi chết trong năm B0 Số trẻ sinh sống trong cùng năm F0G0 biểu thị số trẻ em sinh năm 1996 (B0) E0 F0 biểu thị số trẻ em sinh năm 1995 (B-1) 20