Bài giảng Kinh tế vi mô: Chương 7 - Hồ Văn Dũng (2017)

Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM<br /> Khoa Thương mại - Du lịch<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Mục lục chương 7<br /> <br /> <br /> CHƯƠNG 7.<br /> THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH<br /> KHÔNG HOÀN HẢO<br /> (Imperfect Competition)<br /> <br /> 7.1. Thị trường cạnh tranh độc quyền<br /> (Monopolistic Competition)<br /> <br /> <br /> 7.1.1. Khái niệm, đặc điểm của thị trường cạnh tranh độc<br /> quyền<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 1<br /> <br /> <br /> <br /> 7.2. Thị trường độc quyền nhóm (Oligopoly)<br /> 7.2.1. Khái niệm, đặc điểm của thị trường độc<br /> quyền nhóm<br />  7.2.2. Phân loại thị trường độc quyền nhóm<br />  7.2.3. Đường cầu gãy khúc của doanh nghiệp<br /> độc quyền nhóm<br />  7.2.4. Cạnh tranh về giá trong thị trường độc<br /> quyền nhóm<br />  7.2.5. Cân bằng trong thị trường độc quyền nhóm<br />  7.2.6. Cartel<br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 3<br /> <br /> 7.1. Thị trường cạnh tranh độc quyền<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> Độc quyền thuần túy và cạnh tranh hoàn hảo<br /> rất ít có trong thế giới thực. Hầu hết các ngành<br /> và thị trường trong thế giới thực đều nằm<br /> trong phạm trù “cạnh tranh không hoàn hảo”.<br /> Không có sự phân biệt rõ rệt giữa cạnh tranh<br /> độc quyền và độc quyền nhóm, tuy nhiên cả<br /> hai cấu trúc thị trường đều có đặc điểm là các<br /> công ty có một mức độ quyền lực thị trường<br /> nào đó.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> <br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 2<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 4<br /> <br /> 7.1. Thị trường cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> <br /> 7.1.1. Khái niệm, đặc điểm của thị trường<br /> cạnh tranh độc quyền<br /> 7.1.1.1. Khái niệm<br /> “Thị trường cạnh tranh độc quyền là thị<br /> trường mà ở đó có nhiều nhà cung cấp và<br /> cung cấp những sản phẩm dễ thay thế cho<br /> nhau”.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> CHƯƠNG 7. THỊ TRƯỜNG CẠNH TRANH<br /> KHÔNG HOÀN HẢO<br /> <br /> <br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 7.1.2.1. Cân bằng trong ngắn hạn<br /> 7.1.2.2. Cân bằng trong dài hạn<br /> <br /> 7.1.3. Tính hiệu quả trong thị trường cạnh tranh độc<br /> quyền<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Mục lục chương 7 (tt)<br /> <br /> 7.1.1.3. Đường cầu và đường doanh thu biên của doanh nghiệp<br /> cạnh tranh độc quyền<br /> <br /> 7.1.2. Cân bằng trong thị trường cạnh tranh độc quyền<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 7.1.1.1. Khái niệm<br /> 7.1.1.2. Đặc điểm<br /> <br /> 5<br /> <br /> 7.1.1.2. Đặc điểm của thị trường cạnh tranh<br /> độc quyền<br /> Số lượng doanh nghiệp khá nhiều<br /> Sản phẩm của thị trường này là sản phẩm được<br /> dị biệt hóa (sản phẩm có sự khác biệt về thương<br /> hiệu, kiểu dáng, mùi vị… có thể thay thế tốt cho<br /> nhau ở mức độ cao nhưng không phải là thay<br /> thế hoàn hảo).<br /> Điều kiện gia nhập thị trường khá dễ<br /> Quyền định giá của các doanh nghiệp yếu (có<br /> nhưng yếu)<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 6<br /> <br /> 1<br /> <br /> Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM<br /> Khoa Thương mại - Du lịch<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 7.1. Thị trường cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> <br /> 7.1. Thị trường cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> Các ví dụ về thị trường cạnh tranh độc quyền:<br />  Kem đánh răng<br />  Xà bông<br />  Dầu gội đầu<br />  Kem cạo râu<br />  Thuốc chữa cảm cúm<br />  Xe đạp<br />  Dịch vụ taxi<br />  Cửa hàng bán lẻ<br />  …<br /> <br /> 7.1.1.2. Đặc điểm của thị trường cạnh tranh<br /> độc quyền (tt)<br /> <br /> <br /> Số lượng doanh nghiệp khá nhiều <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thị phần nhỏ (Small Market Shares)<br /> Không cấu kết (No Collusion)<br /> Hành động độc lập (Independent Action)<br /> <br /> Sản phẩm khác biệt:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thuộc tính sản phẩm (Product Attributes)<br /> Dịch vụ (Service)<br /> Vị trí bán hàng (Location)<br /> Nhãn hiệu và bao bì (Brand Names and Packaging)<br /> Doanh nghiệp có khả năng kiểm soát giá nhưng không nhiều<br /> (Some Control Over Price)<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 7.1.1.3. Đường cầu và đường doanh thu<br /> biên của doanh nghiệp<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 7.1.1.3. Đường cầu và đường doanh thu<br /> biên của doanh nghiệp (tt)<br /> <br /> Đường cầu dốc xuống là đặc trưng của<br /> mọi doanh nghiệp trong thị trường cạnh<br /> tranh không hoàn hảo.<br /> Vì đường cầu của các doanh nghiệp có xu<br /> thế rất co giãn. Do đó, doanh thu biên luôn<br /> nhỏ hơn mức giá (MR < P).<br /> Do sản phẩm giữa các doanh nghiệp khác<br /> nhau, nên khó xác định đường cầu thị<br /> trường cho tất cả sản phẩm.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 9<br /> <br /> 7.1.2. Cân bằng trong thị trường cạnh<br /> tranh độc quyền<br /> <br /> $/sản phẩm<br /> Đường cầu dốc ít<br /> <br /> D = AR<br /> MR < P (P = AR)<br /> MR<br /> O<br /> <br /> Lượng<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 7.1.2.1. Cân bằng trong ngắn hạn của<br /> doanh nghiệp cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> <br /> 7.1.2.1. Cân bằng trong ngắn hạn<br /> Câu hỏi đặt ra: mức sản lượng nào sẽ tối<br /> đa hóa lợi nhuận của các doanh nghiệp<br /> cạnh tranh độc quyền trong ngắn hạn?<br />  Câu trả lời cũng sẽ là: các doanh nghiệp<br /> sẽ lựa chọn mức sản lượng mà tại đó:<br /> MC = MR.<br /> <br /> Hình vẽ thể hiện cân bằng trong ngắn hạn<br /> <br /> $/sản phẩm<br /> PSR<br /> C<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> A<br /> <br /> MC<br /> <br /> AC<br /> <br /> D<br /> DSR<br /> <br /> B<br /> MRSR<br /> <br /> O<br /> <br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 10<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> <br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 8<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 11<br /> <br /> QSR<br /> <br /> Lượng<br /> <br /> Lợi nhuận tối đa là phần diện tích hình chữ nhật ABCD<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 12<br /> <br /> 2<br /> <br /> Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM<br /> Khoa Thương mại - Du lịch<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 7.1.2.2. Cân bằng trong dài hạn của doanh<br /> nghiệp cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> <br /> 7.1.2.2. Cân bằng trong dài hạn của<br /> doanh nghiệp cạnh tranh độc quyền<br /> <br /> <br /> Trong dài hạn, khi các doanh nghiệp hiện có thu<br /> được lợi nhuận kinh tế, sẽ kích thích các doanh<br /> nghiệp mới gia nhập vào ngành. Một mặt, làm<br /> giảm thị phần của các doanh nghiệp hiện có,<br /> đường cầu và đường doanh thu biên của doanh<br /> nghiệp sẽ dịch chuyển xuống dưới. Mặt khác,<br /> làm tăng nhu cầu sử dụng các yếu tố sản xuất<br /> và giá các yếu tố sản xuất thường tăng lên, làm<br /> chi phí sản xuất sản phẩm tăng, các đường chi<br /> phí sẽ dịch chuyển lên trên.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 13<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 7.1.2.2. Cân bằng trong dài hạn của doanh<br /> nghiệp cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> <br /> <br /> <br /> Lợi nhuận sẽ bị giảm từ 2 phía:<br /> Do giá giảm<br />  Do chi phí sản xuất tăng<br /> Nếu lợi nhuận vẫn còn thì các doanh nghiệp mới<br /> vẫn tiếp tục gia nhập ngành, cho đến khi giá<br /> bằng chi phí trung bình dài hạn: PLR = LAC, lợi<br /> nhuận kinh tế sẽ dần giảm xuống bằng zero.<br /> Các doanh nghiệp mới không gia nhập ngành<br /> nữa, ngành và doanh nghiệp đang ở trạng thái<br /> cân bằng dài hạn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Với thị trường cạnh tranh độc quyền, lợi nhuận<br /> kinh tế bằng 0 tất yếu sẽ xảy ra trong dài hạn.<br /> <br /> Hình vẽ thể hiện cân bằng trong dài hạn<br /> <br /> $/sản phẩm<br /> <br /> LMC<br /> <br /> <br /> <br /> LAC<br /> <br /> A<br /> <br /> PLR<br /> <br /> DLR<br /> <br /> Chìa khóa để các hãng có thể tìm kiếm<br /> được lợi nhuận, đó là tìm ra các phương<br /> cách mới để:<br /> <br /> <br /> MRLR<br /> QLR<br /> <br /> <br /> Lượng<br /> <br /> Ở trạng thái cân bằng dài hạn, đường cầu (DLR) tiếp xúc với<br /> đường chi phí trung bình dài hạn (LAC)  lợi nhuận kinh tế<br /> của doanh nghiệp cạnh tranh độc quyền = 0, doanh nghiệp<br /> chỉ có được lợi nhuận kế toán.<br /> 15<br /> <br /> A monopolistic competitor in the long run<br /> <br /> <br /> <br /> How Entry of New Firms Eliminates Profits in the Long Run<br /> Price<br /> (dollars<br /> per cup)<br /> <br /> Price = ATC<br /> <br /> Short-run<br /> profit<br /> <br /> P (short run)<br /> <br /> MC<br /> AC<br /> A<br /> M<br /> <br /> Profit- maximizing<br /> quantity<br /> <br /> Demand<br /> Quantity<br /> <br /> In a monopolistically competitive market, if firms are making profit, new firms enter, and the<br /> demand curves for the incumbent firms shift to the left. Similarly, if firms are making losses, old<br /> firms exit, and the demand curves of the remaining firms shift to the right. Because of these<br /> shifts in demand, a monopolistically competitive firm eventually finds itself in the long-run<br /> equilibrium shown here. In this long-run equilibrium, price equals average total cost, and the<br /> firm earns zero profit.<br /> 17<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> Price<br /> (dollars<br /> per cup)<br /> <br /> Q (short run)<br /> <br /> Quantity<br /> (caffe lattes<br /> per week)<br /> <br /> (a) A monopolistic competitor may<br /> earn a short-run profit<br /> 1-Aug-15<br /> <br /> AC<br /> A<br /> B<br /> <br /> P (long run)<br /> <br /> Demand (short run)<br /> MR (short run)<br /> o<br /> <br /> MC<br /> <br /> P (short run)<br /> <br /> N<br /> MR<br /> <br /> 16<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> What Happens to Profits in the Long Run?<br /> How Does the Entry of New Firms Affect the Profits of Existing Firms?<br /> <br /> ATC<br /> <br /> MC<br /> <br /> Làm khác biệt sản phẩm của mình so với các<br /> đối thủ ( nội dung nghiên cứu của môn<br /> marketing)<br /> Sản xuất các sản phẩm (dịch vụ) hiện hữu với<br /> chi phí thấp hơn.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Price<br /> <br /> 0<br /> <br /> 14<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> MR (long run)<br /> o<br /> <br /> MR (short run)<br /> Q (short run)<br /> Q (long run)<br /> <br /> Demand (short run)<br /> Demand (long run)<br /> Quantity<br /> (caffe lattes<br /> per week)<br /> <br /> (b) A monopolistic competitor’s<br /> profits are eliminated in the long run<br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 18<br /> <br /> 3<br /> <br /> Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM<br /> Khoa Thương mại - Du lịch<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 12.1<br /> <br /> The Short Run and the Long Run for the Macintosh<br /> Price and<br /> cost (dollars<br /> per<br /> computer)<br /> <br /> Big innovation in 1984 enabled<br /> Macintosh to offer a clearly<br /> differentiated product, but<br /> competitors caught up (imitated)<br /> by 1995<br /> <br /> Economic<br /> profit in<br /> 1984<br /> <br /> P (1984)<br /> <br /> Figure 12.1 (continued)<br /> A Monopolistically<br /> Competitive Firm in the<br /> Short and Long Run<br /> <br /> In the long run, these<br /> profits attract new firms<br /> with competing brands.<br /> The firm’s market share<br /> falls, and its demand<br /> curve shifts downward.<br /> <br /> P (1995)<br /> <br /> In long-run equilibrium,<br /> described in part (b),<br /> price equals average<br /> cost, so the firm earns<br /> zero profit even though<br /> it has monopoly power.<br /> <br /> Demand in 1984<br /> MR in 1995<br /> o<br /> <br /> Equilibrium in the Short Run and the Long Run<br /> <br /> <br /> <br /> AC<br /> <br /> MC<br /> <br /> MONOPOLISTIC COMPETITION<br /> <br /> MR in 1984 Demand in 1995<br /> Q (1995)<br /> <br /> Quantity<br /> <br /> Q (1984)<br /> <br /> (computers per year)<br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 19<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> Trạng thái cân bằng của doanh nghiệp<br /> cạnh tranh độc quyền<br /> $/Q<br /> <br /> Ngắn hạn<br /> <br /> $/Q<br /> <br /> MC<br /> <br /> Dài hạn<br /> <br /> So sánh cân bằng dài hạn giữa cạnh<br /> tranh độc quyền và cạnh tranh hoàn hảo<br /> <br /> MC<br /> <br /> AC<br /> PSR<br /> <br /> LMC<br /> <br /> Tổn thất vô ích<br /> <br /> A<br /> PC<br /> <br /> B<br /> <br /> C<br /> <br /> LAC<br /> PMC<br /> <br /> D<br /> <br /> LMC<br /> <br /> LAC<br /> <br /> AC<br /> <br /> A<br /> <br /> d=MR<br /> <br /> PLR<br /> <br /> DLR<br /> <br /> DSR<br /> <br /> MRLR<br /> <br /> DLR<br /> MRSR<br /> QSR<br /> <br /> Quantity<br /> <br /> Q<br /> <br /> QLR<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> So sánh cân bằng dài hạn giữa cạnh<br /> tranh độc quyền và cạnh tranh hoàn hảo<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Các hãng cạnh tranh độc quyền sẽ đưa ra mức giá cao<br /> hơn chi phí biên (P > MC)<br /> Các hãng cạnh tranh độc quyền không sản xuất ở mức<br /> chi phí trung bình tối thiểu (ACmin).<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> (b) Cân bằng dài hạn của<br /> doanh nghiệp cạnh tranh<br /> độc quyền<br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 22<br /> <br /> 7.1.3. Tính hiệu quả trong thị trường<br /> cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> <br /> Cạnh tranh độc quyền và cạnh tranh hoàn hảo có<br /> cùng tính chất đối với trạng thái cân bằng dài hạn,<br /> đó là các hãng sẽ có lợi nhuận kinh tế bằng 0.<br /> Tuy nhiên có 2 điểm khác biệt quan trọng ở trạng<br /> thái cân bằng dài hạn trong 2 thị trường:<br /> <br /> <br /> QMC<br /> <br /> QC<br /> (a) Cân bằng dài hạn của<br /> doanh nghiệp cạnh tranh<br /> hoàn hảo<br /> <br /> MRLR<br /> <br /> 23<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> a/ Giá cả và chi phí trung bình của doanh<br /> nghiệp cạnh tranh độc quyền cao hơn so<br /> với doanh nghiệp cạnh tranh hoàn hảo.<br /> b/ Sản lượng sản xuất của doanh nghiệp<br /> cạnh tranh độc quyền nhỏ hơn so với thị<br /> trường cạnh tranh hoàn hảo.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 24<br /> <br /> 4<br /> <br /> Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM<br /> Khoa Thương mại - Du lịch<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 7.2. Thị trường độc quyền nhóm (Oligopoly)<br /> <br /> 7.1.3. Tính hiệu quả trong thị trường<br /> cạnh tranh độc quyền (tt)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> c/ So với thị trường cạnh tranh hoàn hảo, thị<br /> trường cạnh tranh độc quyền hoạt động kém<br /> hiệu quả hơn (doanh nghiệp thiết lập quy mô<br /> sản xuất nhỏ hơn quy mô sản xuất tối ưu, có tổn<br /> thất vô ích nhưng không đáng kể).<br /> Nhưng bù lại, người tiêu dùng được quyền lựa<br /> chọn các sản phẩm khác nhau trong thị trường<br /> cạnh tranh độc quyền tùy theo sở thích của<br /> mình.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 25<br /> <br /> 7.2. Thị trường độc quyền nhóm (tt)<br /> <br /> <br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> <br /> <br /> 27<br /> <br /> 7.2. Thị trường độc quyền nhóm (tt)<br /> 7.2.1.2. Đặc điểm của thị trường độc quyền<br /> nhóm (tt)<br />  Các doanh nghiệp mới khó hoặc không thể gia<br /> nhập ngành vì có những hàng rào đối với sự<br /> tham gia vào thị trường, như:<br />  Bằng sáng chế, bản quyền, giấy phép<br />  Quy mô kinh tế (độc quyền tự nhiên)<br />  Danh tiếng<br />  Đầu vào chiến lược<br />  Đường cầu thị trường có thể thiết lập dễ dàng,<br /> nhưng rất khó thiết lập đường cầu của từng<br /> doanh nghiệp.<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 26<br /> <br /> 7.2. Thị trường độc quyền nhóm (tt)<br /> <br /> 7.2.1.2. Đặc điểm của thị trường độc<br /> quyền nhóm<br /> Chỉ có một số ít người bán, thị phần của<br /> mỗi doanh nghiệp là khá lớn và có quan<br /> hệ phụ thuộc lẫn nhau. Do đó, khi một<br /> doanh nghiệp tiến hành chiến lược thay<br /> đổi giá cả, sản lượng, quảng cáo… ảnh<br /> hưởng bất lợi đến các doanh nghiệp còn<br /> lại, lập tức các doanh nghiệp này sẽ phản<br /> ứng đối phó lại nhằm bảo vệ thị phần của<br /> mình.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> 7.2.1. Khái niệm, đặc điểm của thị trường<br /> độc quyền nhóm<br /> 7.2.1.1. Khái niệm<br /> “Thị trường độc quyền nhóm là thị trường<br /> mà ở đó một số doanh nghiệp sản xuất<br /> toàn bộ hay hầu hết sản lượng thị trường”.<br /> <br /> 7.2.1.2. Đặc điểm của thị trường độc<br /> quyền nhóm (tt)<br /> Trên thị trường độc quyền nhóm, sản<br /> phẩm có thể là đồng nhất (thép, nhôm, xi<br /> măng, hóa dầu) hay phân biệt (ngành sản<br /> xuất ô tô, thiết bị điện và máy tính) và các<br /> sản phẩm có khả năng thay thế lẫn nhau.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 28<br /> <br /> 7.2. Thị trường độc quyền nhóm (tt)<br /> 7.2.2. Phân loại thị trường độc quyền nhóm<br /> Thị trường độc quyền nhóm có 2 loại:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 29<br /> <br /> Các doanh nghiệp độc quyền nhóm hợp tác với nhau:<br /> các doanh nghiệp thương lượng với nhau và có những<br /> hợp đồng ràng buộc để đưa ra chiến lược chung (sản<br /> lượng sản xuất và giá cả).<br /> Các doanh nghiệp độc quyền nhóm không hợp tác với<br /> nhau: các doanh nghiệp không thương lượng với nhau,<br /> không có những hợp đồng ràng buộc mà cạnh tranh với<br /> nhau  đường cầu của các doanh nghiệp độc quyền<br /> nhóm trong trường hợp này là đường cầu gãy khúc.<br /> <br /> 1-Aug-15<br /> <br /> Hồ Văn Dũng<br /> <br /> 30<br /> <br /> 5<br /> <br />