Bài giảng Nguyên nhân trong dịch tễ học (Causality in Epidemiology) - PGS.TS. Lê Hoàng Ninh

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:33

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Nguyên nhân trong dịch tễ học (Causality in Epidemiology) do PGS.TS. Lê Hoàng Ninh biên soạn trình bày về định nghĩa; nguyên nhân và hệ quả trong dịch tễ học; kiểu hình nguyên nhân dịch tễ học và một số nội dung khác. Mời các bạn tham khảo bài giảng để hiểu rõ hơn về những nội dung này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Nguyên nhân trong dịch tễ học (Causality in Epidemiology) - PGS.TS. Lê Hoàng Ninh

NGUYÊN NHÂN TRONG DỊCH TỄ HỌC Causality in Epidemiology PGS,TS LÊ HOÀNG NINH
Định nghĩa nguyên nhân Definition of causality  Nguyên nhân được định nghĩa, xem xét trong mối quan hệ / liên quan nhân quả  Trong dịch tễ học: nguyên nhân là sự tiếp xúc và hệ quả là bệnh/ tử vong  Sự liên hệ của nguyên nhân là hiện tượng phức tạp. Khái niệm về nguyên nhân tiếp tục được tranh luận như vấn đề triết học và khoa học y học
Nguyên nhân và hệ quả Cause and effect Chúng ta định nghĩa nguyên nhân và h ệ quả?  Trước hết chúng ta cố hiểu từ hệ quả ( hệ quả?)  Tự điển chuẩn định nghĩa hệ quả : kết quả, hậu quả, cái xảy ra sau nguyên nhân  Chúng ta có thể quan sát thấy hệ quả / bệnh tật nhưng không chắc về một nguyên nhân chuyên biệt nào dẫn đến hệ quả, hậu quả đó  Hệ quả của một nguyên nhân đặc biệt có thể được hình tượng bằng kiểu hình counterfactual model
Kiểu hình counterfactual Khi chúng ta quan tâm đo hệ quả của một nguyên nhân đặc thù nào đó, chúng ta đo: • Số hệ quả quan sát được trong quần thể, những người tiếp xúc với nguyên nhân đó và • tuởng tượng ra số hệ quả quan sát được nếu một quần thể không tiếp xúc với nguyên nhân đó, tất cả các điều kiện khác cũng cần xác định • Sự khác biệt giữa 2 số đo nầy là do nguyên nhân mà chúng ta quan tâm gây ra
Counterfactual Model Khi hệ quả counterfactual effect không thấy được. Chúng ta ước lượng số lượng hệ quả gần/ surrogate amount of effect trên quần thể người không tiếp xúc với nguyên nhân và so sánh với quần thể nghiên cứu để chúng ta có hiểu biết tốt nhất về nguyên nhân
Nguyên nhân  Chúng ta dễ dàng quan sát hệ quả thường là bệnh tật hay tử vong  Nhưng dịch tễ học quan tâm đến nguyên nhân của các hệ quả  Is there any single cause that results in a disease or death inevitably?  If yes, very few
Definition of cause Dictionary defines cause as a) The producer of an effect, result, or consequence. b) The one, such as a person, an event or a condition, that is responsible for an action or a result.
Cause  Một yếu tố không phải luôn luôn gây ra bệnh một bệnh có thể xảy ra khi không có yếu tố được biết như là nguyên nhân của bệnh  hút thuốc không gây ra ung thư phổi trên từng người hút thuốc và có nhiều người không hút thuốc mắc bệnh ung thư phổi  Vậy hút thuốc có phải là nguyên nhân ung thư không?
Kiểu hình nguyên nhân  Các kiểu hình đơn giản là biểu trưng cho cơ chế nguyên nhân  Có 2 kiểu hình  Kiểu hình cổ điển giải thích nguyên nhân các bệnh nhiễm trùng  Kiểu hình nguyên nhân thành phần đủ giải thích nguyên nhân các bệnh mạn tính
Epidemiologic triangle and triad Agent Agent Host Host Environment
Infectious disease model • Ttác nhân, ký chủ, và môi trường có liên hệ nhau theo thể cách phức tạp để tạo ra bệnh ở con người • Sự cân bằng và sự tương tác thì khác nhau cho từng loại bệnh khác nhau •Khi tìm mối liên hệ nguyên nhân, chúng ta phải tìm nhiều thành tố và phân tích sự tương tác của chúng để tìm ra cách dự phòng và kiểm soát có hiệu quã
Sufficient component cause model E D H G J I A C A F F B B C A ModelI ModelIII ModelII
 Cause: A cause of a disease is an event, condition, or characteristics that plays an essential role in producing an occurrence of the disease.  Rothman points out that the cause of any effect must consist of a constellation of components that act in concert.  Sufficient cause: A set of minimal conditions and events that inevitably produce disease.
 Component cause: An individual event, condition, or characteristic required by a given sufficient cause.  Necessary cause: A component cause present in every sufficient cause.  Often there are many sufficient causes, which may produce a given effect.  A given component cause may play a role in any number of sufficient causes (i.e. different sufficient causes may share some component causes
Sufficient component cause model E D H G J I A C A F F B B C A ModelIII
How to establish causal inference For infectious disease Koch’s postulate For Chronic disease Hill’s criteria
HenleKoch postulate (1884) 1. The parasite (the original term) must be present in all who have the disease. 2. The parasite can never occur in healthy persons. 3. The parasite can be isolated, cultured and capable of passing the disease to healthy experimental animal. 4. The organism must be reisolated from the experimentally infected animal. *Not suitable for all microbial diseases
Limitations of Koch postulate 1. Bệnh có thể do nhiều yếu tố ( cofactor) 2.Viruses không thể nuôi cấy như vi trùng, do nó sống trong tế bào và phát triển ở đó 3.Vi rus có thể hiện diện mà không có t.chứng lâng sàng: người lành mang trùng…
Tiêu chí kết hợp nguyên nhân của Hill Bradford Hill proposed the following criteria for a association to be causal: Hill’s criteria: 1. Strength of association 2. Consistency 3. Specificity 4. Temporality
Hill’s Criteria of causal association 5. Biological gradient 6. Plausibility 7. Coherence 8. Experiment 9. Analogy