Bài giảng Nguyên nhân trong dịch tễ học trình bày các nội dung chính sau: Định nghĩa nguyên nhân trong dịch tễ học, kiểu hình trong dịch tễ học, hệ quả dịch tễ học,... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Nguyên nhân trong dịch tễ học - PGS. Ts Lê Hoàng Ninh
- NGUYÊN NHÂN TRONG DỊCH TỄ HỌC
Causality in Epidemiology
PGS,TS LÊ HOÀNG NINH
- Định nghĩa nguyên nhân
Definition of causality
Nguyên nhân được định nghĩa, xem xét trong
mối quan hệ / liên quan nhân quả
Trong dịch tễ học: nguyên nhân là sự tiếp xúc
và hệ quả là bệnh/ tử vong
Sự liên hệ của nguyên nhân là hiện tượng phức
tạp. Khái niệm về nguyên nhân tiếp tục được tranh
luận như vấn đề triết học và khoa học y học
- Nguyên nhân và hệ quả
Cause and effect
Chúng ta định nghĩa nguyên nhân và h ệ quả?
Trước hết chúng ta cố hiểu từ hệ quả ( hệ quả?)
Tự điển chuẩn định nghĩa hệ quả : kết quả, hậu quả,
cái xảy ra sau nguyên nhân
Chúng ta có thể quan sát thấy hệ quả / bệnh tật
nhưng không chắc về một nguyên nhân chuyên biệt nào
dẫn đến hệ quả, hậu quả đó
Hệ quả của một nguyên nhân đặc biệt có thể được
hình tượng bằng kiểu hình counterfactual model
- Kiểu hình counterfactual
Khi chúng ta quan tâm đo hệ quả của một nguyên nhân
đặc thù nào đó, chúng ta đo:
• Số hệ quả quan sát được trong quần thể, những
người tiếp xúc với nguyên nhân đó và
• tuởng tượng ra số hệ quả quan sát được nếu một
quần thể không tiếp xúc với nguyên nhân đó, tất cả các
điều kiện khác cũng cần xác định
• Sự khác biệt giữa 2 số đo nầy là do nguyên nhân mà
chúng ta quan tâm gây ra
- Counterfactual Model
Khi hệ quả counterfactual effect không thấy
được. Chúng ta ước lượng số lượng hệ quả
gần/ surrogate amount of effect trên quần
thể người không tiếp xúc với nguyên nhân
và so sánh với quần thể nghiên cứu để chúng
ta có hiểu biết tốt nhất về nguyên nhân
- Nguyên nhân
Chúng ta dễ dàng quan sát hệ quả thường là
bệnh tật hay tử vong
Nhưng dịch tễ học quan tâm đến nguyên
nhân
của các hệ quả
Is there any single cause that results in
a disease or death inevitably?
If yes, very few
- Definition of cause
Dictionary defines cause as
a) The producer of an effect, result, or
consequence.
b) The one, such as a person, an event
or a condition, that is responsible for
an action or a result.
- Cause
Một yếu tố không phải luôn luôn gây ra bệnh
một bệnh có thể xảy ra khi không có yếu tố
được biết như là nguyên nhân của bệnh
hút thuốc không gây ra ung thư phổi trên từng
người hút thuốc và có nhiều người không hút
thuốc mắc bệnh ung thư phổi
Vậy hút thuốc có phải là nguyên nhân ung
thư không?
- Kiểu hình nguyên nhân
Các kiểu hình đơn giản là biểu trưng cho cơ
chế nguyên nhân
Có 2 kiểu hình
Kiểu hình cổ điển giải thích nguyên nhân các
bệnh nhiễm trùng
Kiểu hình nguyên nhân thành phần đủ giải
thích nguyên nhân các bệnh mạn tính
- Epidemiologic triangle and triad
Agent Agent Host
Host
Environment
- Infectious disease model
• Ttác nhân, ký chủ, và môi trường có liên hệ
nhau theo thể cách phức tạp để tạo ra bệnh
ở con người
• Sự cân bằng và sự tương tác thì khác nhau cho
từng loại bệnh khác nhau
•Khi tìm mối liên hệ nguyên nhân, chúng ta phải
tìm nhiều thành tố và phân tích sự tương tác
của chúng để tìm ra cách dự phòng và kiểm soát
có hiệu quã
- Sufficient component cause model
E D H G J I
A C A F F
B B C
A
ModelI ModelIII
ModelII
- Cause: A cause of a disease is an event,
condition, or characteristics that plays an
essential role in producing an occurrence
of the disease.
Rothman points out that the cause of
any effect must consist of a constellation
of components that act in concert.
Sufficient cause: A set of minimal
conditions and events that inevitably
produce disease.
- Component cause: An individual event,
condition, or characteristic required by a
given sufficient cause.
Necessary cause: A component cause
present in every sufficient cause.
Often there are many sufficient causes,
which may produce a given effect.
A given component cause may play a
role in any number of sufficient causes
(i.e. different sufficient causes may
share some component causes
- Sufficient component cause model
E D H G J I
A C A F F
B B C
A
ModelIII
- How to establish causal inference
For infectious disease Koch’s postulate
For Chronic disease Hill’s criteria
- HenleKoch postulate (1884)
1. The parasite (the original term) must be
present in all who have the disease.
2. The parasite can never occur in healthy
persons.
3. The parasite can be isolated, cultured and
capable of passing the disease to healthy
experimental animal.
4. The organism must be reisolated from the
experimentally infected animal.
*Not suitable for all microbial diseases
- Limitations of Koch postulate
1. Bệnh có thể do nhiều yếu tố
( cofactor)
2.Viruses không thể nuôi cấy như vi trùng, do nó
sống trong tế bào và phát triển ở đó
3.Vi rus có thể hiện diện mà không có t.chứng
lâng sàng: người lành mang trùng…
- Tiêu chí kết hợp nguyên nhân của Hill
Bradford Hill proposed the following criteria
for a association to be causal:
Hill’s criteria:
1. Strength of association
2. Consistency
3. Specificity
4. Temporality
- Hill’s Criteria of causal association
5. Biological gradient
6. Plausibility
7. Coherence
8. Experiment
9. Analogy
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
