Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử (1)

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:76

Thêm vào BST

Báo xấu

128
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 3 - Chủ nghĩa duy vật lịch sử trang bị cho sinh viên những kiến thức về vai trò của sản xuất vật chất và quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ lực lượng sản xuất; biện chứng của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng; tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội và tính độc lập tương đối của ý thức xã hội;... Mời các bạn tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử (1)

Chương III. Chủ nghĩa duy vật lịch sử
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 1. Sản xuất vật chất và vai trò của nó a.Kh¸i niÖm s¶n xuÊt vËt chÊt: • S¶n xuÊt lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng ®Æc trng cña con ngêi vµ x· héi loµi ngêi bao gåm: s¶n xuÊt vËt chÊt, s¶n xuÊt tinh thÇn vµ s¶n xuÊt ra b¶n th©n con ngêi. • S¶n xuÊt vËt chÊt bao gåm c¸c yÕu tè c¬b¶n sau: * Søc lao ®éng: lµ toµn bé thÓ lùc vµ trÝ lùc cña con ngêi cã kh¶ n¨ng ®îc vËn dôngtrong c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt. * §èi tîng lao ®éng: lµ giíi tù nhiªn mµ con ngêi t¸c ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. * T liÖu lao ®éng: lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn vËt chÊt mµ con ngêi sö dông trong qu¸ tr×nh lao ®éng ®Ó t¸c
Muốn sinh tồn, con người phải tiến hành sản xuất vật chất tuy nhiên có sự khác nhau rất lớn về cách thức hái lượm và đánh bắt thời ở thời nguyên thủy và phương thức công nghiệp ở thời hiện đại
Lực lượng sản xuất: Là toàn bộ các nhân tố vật chất, kỹ thuật của quá trình sản xuất, chúng tồn tại trong mối quan hệ biện chứng với nhau tạo ra sức sản xuất làm cải biến các đối tượng trong quá trình sản xuất.
Thể lực, trí lực, Người kinh nghiệm, lao động khả năng tổ chức, quản lý… LỰC LƯỢNG Có sẵn SẢN tự nhiên Đối tượng XUẤT lao động Đã qua chế biến Tư liệu sản xuất Công cụ Tư liệu lao động lao động Tư liệu lao động khác
Các yếu tố tạo thành LLSX: Tư liệu sản xuất (đối tượng Lđ, công cụ Lđ, Tư liệu phụ trợ....) và Người lao động (Sức lao động vật chất và tinh thần của họ). Các yếu tố đó được kết hợp với nhau trong quá trinh SX.
QUAN HỆ Quan hệ về sở hữu đối SẢN XUẤT với tư liệu sản xuất LÀ QUAN HỆ GIỮA NGƯỜI VỚI NGƯỜI Quan hệ trong tổ TRONG QUÁ chức và quản lý sản xuất RÌNH SẢN XUẤT. QUAN HỆ Quan hệ trong phân SẢN XUẤT phối sản phẩm GỒM 3 MẶT
Các lớp quan hệ tạo thành QHSX bao gồm: QHSH các TLSX; QH tổ chứcquản lý QTSX; QH phân phối kết quả QTSX. Trong các điều kiện LS khác nhau, có sự biến đổi rất lớn về chủ thể của các quan hệ SX.
2. Mối quan hệ giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất: Mối quan hệ giữa LLSX và QHSX là mối quan hệ thống nhất biện chứng, trong đó LLSX quyết định QHSX và QHSX tác động trở lại LLSX. + LLSX và QHSX là hai mặt cơ bản của quá trình sản xuất, trong đó LLSX là nội dung sản xuất, còn QHSX là hình thức kinh tế của quá trình đó.
+ Mối quan hệ thống nhất giữa LLSX và QHSX tuân theo nguyên tắc khách quan: QHSX phụ thuộc vào thực trạng phát triển thực tế của LLSX hiện thực trong mỗi giai đoạn lịch sử xác định.
- QHSX cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi vµ t¸c ®éng trë l¹i LLSX: QHSX quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ngêi trong lao ®éng s¶n xuÊt, tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng, øng dông khoa häc c«ng nghÖ… Sù t¸c ®éng cña QHSX ®Õn LLSX theo hai chiÒu: tÝch cùc khi nã thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn, tøc nã phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX; tiªu cùc tøc k×m h·m LLSx khi QHSX lçi thêi, l¹c hËu hoÆc tiªn tiÕn mét c¸ch gi¶ t¹o víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX.
Mối quan hệ giữa LLSX và QHSX là mối quan hệ thống nhất có bao hàm khả năng chuyển hoá thành các mặt đối lập và phát sinh mâu thuẫn. + Sự phù hợp của QHSX với LLSX đến một giai đoạn nào đó sự phù hợp đó sẽ trở thành kìm hãm sự phát triển đó, nó đã tạo ra một mâu thuẫn giữa LLSX và QHSX.
Với trinh độ LLSX thủ công, quy mô không lớn, NS lao động thấp, tất yếu tồn tại các loại hinh SH nhỏ, với cung cách quản lý theo hinh thức kinh tế hộ gia đinh và phân phối chủ yếu là hiện vật, trực tiếp, tự cấp tự túc.
LLSX phát triển ở trinh độ công nghiệp hóa, với quy mô lớn, NSLđộng cao, tất yếu đòi hỏi các loại hinh SH có tính xã hội hóa, với phương cách quản lý hiện đại, phương thức phân phối đa dạng, qua giá trị.
• Kết luận: Mối quan hệ giữa LLSX và QHSX là mối quan hệ thống nhất có bao hàm khả năng chuyển hóa thành các mặt đối lập và phát sinh mâu thuẫn. Việc giải quyết mâu thuẫn đó làm thay đổi phương thức sản xuất và dẫn đến thay thế giữa các hình thái KTXH thúc đẩy xã hội phát triển.
II. BIỆN CHỨNG CỦA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG
Cơ sở hạ tầng: là khái niệm dùng để chỉ toàn bộ những quan hệ sản xuất của một xã hội trong sự vận động hiện thực của chúng hợp thành cơ cấu kinh tế của xã hội đó. Các quan hệ Các quan hệ Quan hệ sản sản xuất xuất mới tồn sản xuất tại dưới dạng thống trị tàn dư mầm mống
Công ty thép liên doanh Nippovina (VN – Nhật) Công ty vận tải Ngân hàng Vietcombank viễn dương Vinashin CSHT của XH Việt Nam trong thời kỳ quá độ là một cơ cấu kinh tế thống nhất của nhiều thành phần, được xác lập trên cơ sở chế độ đa loại hinh QHSX (Trên 3 mặt: SH, Tchứcquản lý và phân phối); SH công là nền tảng.
Kiến trúc thượng tầng? Kiến trúc thượng tầng là toàn bộ những quan điểm chính trị, pháp quyền, triết học, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật…cùng với những thiết chế xã hội tương ứng như nhà nước, đảng phái, giáo hội, các đoàn thể xã hội… được hình thành trên cơ sở hạ tầng nhất định.