Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin: Chương 9 - ThS. Nguyễn Thị Diệu Phương

Chia sẻ: Dat Dat | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

151
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin: Chương 9 - Chủ nghĩa xã hội hiện thực và triển vọng giới thiệu tới các bạn những nội dung về chủ nghĩa xã hội hiện thực; sự khủng hoảng, sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết và nguyên nhân của nó; triển vọng của chủ nghĩa xã hội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin: Chương 9 - ThS. Nguyễn Thị Diệu Phương

CHƯƠNG IX CHỦ NGHĨA XÃ HỘI HIỆN THỰC VÀ TRIỂN VỌNG Ths:Nguyễn thị Diệu Phương
Cấu trúc bài giảng: I. Chủ nghĩa xã hội hiện thực II. Sự khủng hoảng, sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội xô viết và nguyên nhân của nó III. Triển vọng của chủ nghĩa xã hội
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI HIỆN THỰC VÀ TRIỂN VỌNG Với sự ra đời của chủ nghĩa Mác, CNXH đã từ những lý thuyết không tưởng trở thành một lý luận khoa học. Quá trình thâm nhập lý luận khoa học đó vào đời sống thực tiễn phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động đã dẫn đến sự ra đời và phát triển của CNXH hiện thực: từ một nước đến nhiều nước và trở thành một hệ thống các nước XHCN trên phạm vi quốc tế ở thế kỷ XX
I. CHỦ NGHĨA XÃ HỘI HIỆN THỰC : 1. Cách mạng Tháng Mười Nga và mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực đầu tiên trên thế giới a) Cách mạng Tháng Mười Nga : Cách mạng Tháng Mười (7/11/1917), nổ ra và dành thắng lợi dưới sự lãnh đạo của Đảng Bônsêvích Nga, đứng đầu là V.I.Lênin: • Đập tan dinh lũy cuối cùng của Chính phủ lâm thời tư sản • Giành “Toàn bộ chính quyền về tay Xôviết”. Lần đầu tiên trong lịch sử, Nhà nước Xôviết đã ra đ ời
Cách mạng Tháng Mười là thắng lợi vĩ đại của GGCN, NDLĐ và các DT bị áp bức: Dùng bạo lực CM đánh đổ GCTS và GCPK địa chủ, lập nên chính quyền của người LĐ , xây dựng một XH không có tình trạng người bóc lột người. •Mở ra một con đường mới cho sự giải phóng các dân tộc bị chủ nghĩa thực dân áp bức. Mở đầu một thời đại mới trong lịch sử – thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới.
b) Mô hình chủ nghĩa xã hội đầu tiên trên thế giới Mô hình này ra đời trong bối cảnh hết sức đặc biệt. *Từ sau Cách mạng Tháng Mười đến kết thúc Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô là nước xã hội chủ nghĩa duy nhất. *Điều kiện xây dựng một chế độ mới cực kỳ khó khăn và phức tạp: •Nền kinh tế vốn lạc hậu •Bị tàn phá nặng nề trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, •Xảy ra nội chiến gần 5 năm •Can thiệp của 14 nước đế quốc, bao vây cấm vận.
Chính sách kinh tế : Chính sách Cộng sản thời chiến(1918 1921) •Quốc hữu hóa tài sản, TLSX quan trọng của GCTS, đại địa chủ và các thế lực chống phá cách mạng khác. •Hạn chế quan hệ HT •Trưng thu lương thực thừa, nhà nước cấp phát lương thực, thực phẩm theo định mức. •Thực hiện nghĩa vụ lao động (cưỡng bức) Chính sách này đã có thể cung cấp lương thực cho quân đội, tiền tuyến, cho công nhân, nhân dân thành thị trong điều kiện nội chiến, lương thực rất khan hiếm.
Chính sách kinh tế mới (NEP): từ tháng 3/1921(ĐH X ĐCS Nga) sử dụng hình thức kinh tế quá độ của CNTB nhà nước. Mục đích của NEP: •Khắc phục tình trạng suy sụp kinh tế sau chiến tranh, khắc phục những nảy sinh tự phát của nền sản xuất hàng hóa nhỏ. •Học tập, kế thừa, phát huy có chọn lọc cơ sở vật chất kỹ thuật, khoa học quản lý kinh tế của CNTB
Nội dung của NEP: •Ban hành thuế nông nghiệp (thay cho trưng thu) •Nhà nước khôi phục công nghiệp nặng, tư nhân hóa những xí nghiệp nhỏ •Khuyến khích, thu hút đầu tư nước ngoài •Phát triển kinh tế hàng hóa Thực chất chính sách kinh tế mới là thực hiện nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phầndo nhà nước quản lý trong quá trình xây dựng CNXH
•Năm 1924 , V.I.Lênin qua đời, NEP không được thực hiện triệt để. •Những năm 30, xuất hiện nguy cơ thế chiến •Muốn tồn tại, LiênXô phải trở thành cường quốc công nghiệp để vừa XD CNXH vừa đối phó với nguy cơ chiến tranh. •Giải quyết nhiệm vụ này trong một thời gian ngắn nhất là vấn đề sống còn. Trong điều kiện đó, phải cơ chế kế hoạch hóa tập trung cao. Chưa đầy 20 năm, LiênXô đã thành công rực rỡ, trở thành một siêu cường quốc
2. Sự ra đời của hệ thống xã hội chủ nghĩa và những thành tựu của nó a) Sự ra đời và phát triển của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa • Cách mạng tháng Mười (1917) ra đời nước XNCN đầu tiên: LiênXô • Sau chiến tranh thế giới thứ hai, hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới ra đời, bao gồm: Liên Xô, Cộng hòa Dân chủ Đức, Bungari, Ba Lan, Hungari, Rumani, Tiệp khắc, Anbani, Mông Cổ, Trung Quốc, Triều Tiên, Việt Nam, Cuba. Như vậy, CNXH đã lan ra khắp thế giới (Âu, Á, Mỹ La Tinh)
Năm 1960, hội nghị 81 Đảng Cộng Sản và Công nhân của các nước trên thế giới tại Máccơva, đã tuyên bố: “Đặc điểm chủ yếu của thời đại chúng ta là hệ thống XHCN thế giới đang trở thành nhân tố quyết định sự phát triển của xã hội loài người”
b) Những thành tựu của chủ nghĩa xã hội hiện thực : *Đưa nhân dân lao động lên làm chủ xã hội, thúc đẩy trào lưu đấu tranh cho quyền tự do dân chủ trên toàn thế giới. Chế độ dân chủ cho tuyệt đại nhân dân lao động được thiết lập. Thúc đẩy trào lưu đấu tranh cho quyền tự do dân chủ ở các nước tư bản chủ nghĩa và trên toàn thế giới.
*Trong hơn 70 năm, LiênXô và các nước XHCN đã xd CSVCKT của CNXH trên quy mô lớn, trình độ hiện đại, đảm bảo ngày càng tốt hơn đời sống nhân dân: LiênXô đã trở thành một trong hai siêu cường của thế giới. XH phát triển ưu việt về: việc làm, nhà ở, giáo dục, y tế.. Đạt được nhiều thành tựu lớn trong khoa học, chinh phục vũ trụ, có tiềm lực quân sự hùng mạnh, nhiều thành tựu trong văn hóa,nghệ thuật…
*Có ảnh hưởng sâu sắc trong đời sống chính trị thế giới, đóng vai trò quyết định đối với sự sụp đổ hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc, mở ra kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc và thời đại quá độ lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới. * Đóng vai trò quyết định đẩy lùi nguy cơ chiến tranh hủy diệt, bảo vệ hòa bình thế giới. * Ngay tại các nước TBCN, nhân dân lao động được sức hấp dẫn thực tế của CNXH đã đấu tranh đòi các quyền dân sinh, dân chủ, các phúc lợi XH…CNTB đã phải nhượng bộ và chấp nhận thực tế rất nhiều yêu sách đó.
II. SỰ KHỦNG HOẢNG, SỤP ĐỔ CỦA MÔ HÌNH CHỦ NGHĨA XÃ HỘI XÔVIẾT VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA NÓ 1. Sự khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết Lịch sử xã hội loài người không đi theo con đường thẳng và phong trào cách mạng cũng không tránh khỏi sai lầm và thất bại hay những thời kỳ thoái trào. Bắt đầu từ cuối những năm 80 của thế kỷ XX, Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu đi vào thời kỳ khủng hoảng. Chỉ trong vòng 2 năm, đến tháng 9 năm 1991, chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu đã bị sụp
2. Nguyên nhân dẫn đến sự khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xôviết a) Nguyên nhân sâu xa : •Thời gian đầu, kế hoạch hóa tập trung đã phát huy tác dụng mạnh mẽ, song đã biến dạng thành kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp. •Cơ chế kế hoạch hóa tập trung cao, từ bỏ một cách chủ quan duy ý chí nền kinh tế hàng hóa, cơ chế thị trường, thực hiện chế độ bao cấp tràn lan, triệt tiêu tính chủ động, sáng tạo của người lao động.
•Do chậm đổi mới cơ chế kinh tế, hệ thống quản lý, (chậm đổi mới mô hình của CNXH), dẫn đến: Tụt hậu về khoa hoccông nghệ. Thua kém về năng suất lao động. Mà đây lại là yếu tố, như Lênin nói, xét đến cùng, quyết định thắng lợi hoàn toàn của chế độ mới. Những sai lầm chủ quan nghiêm trọng kéo dài đã là nguyên nhân sâu xa làm chế độ XHCN suy yếu, rơi vào khủng hoảng
b) Nguyên nhân chủ yếu, trực tiếp dẫn đến sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết Có hai nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp : Một là, trong cải tổ, Đảng CS Liên Xô đã mắc sai lầm rất nghiêm trọng về đường lối chính trị, tư tưởng và tổ chức: •Đường lối hữu khuynh trượt dài từ cơ hội đến xét lại. •Công khai tuyên bố từ bỏ mục tiêu CNXH, từ bỏ chủ nghĩa MácLênin, vai trò lãnh đạo của ĐCS •Cuộc cải cách chính trị đánh thẳng vào hệ thống chính trị của CNXH, mà trước hết là tổ chức Đả ng
Hai là, chủ nghĩa đế quốc đã can thiệp toàn diện, vừa tinh vi, vừa trắng trợn, thực hiện được “diễn biến hòa bình” trong nội bộ Liên Xô và các nước Đông Âu. Tóm lại, sự phá hoại của chủ nghĩa đế quốc cùng với sự phản bội bên trong và từ cơ quan lãnh đạo cao nhất là nguyên nhân trực tiếp làm cho LiênXô sụp đổ. Hai nguyên nhân này quyện chặc vào nhau, tạo nên cơn lốc chính trị, trực tiếp làm sụp đổ CNXH.