Bài giảng Phương pháp dạy học Toán ở tiểu học 1 - ĐH Phạm Văn Đồng

TRƯỜNG ĐH PHẠM VĂN ĐỒNG<br /> KHOA SƯ PHẠM TỰ NHIÊN<br /> --------------- * -------------<br /> <br /> BÀI GIẢNG<br /> <br /> PPDH TOÁN Ở TIỂU HỌC 1<br /> ( TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC )<br /> <br /> Quảng Ngãi: 12 / 2014<br /> 1<br /> <br /> LỜI NÓI ĐẦU<br /> Tập bài giảng nầy là tài liệu được biên soạn từ: [ 1] Vũ Quốc Chung (chủ biên) - Đào<br /> Thái Lai – Đỗ Tiến Đạt – Trần Ngọc Lan – Nguyễn Hùng Quang – Lê Ngọc Sơn:<br /> Phương pháp dạy học Toán ở tiểu học (Tài liệu đào tạo giáo viên tiểu học - trình độ Cao<br /> Đẳng và ĐHSP) NXB Giáo dục – NXB ĐHSP, năm 2007 và dựa theo đề cương chi tiết<br /> học phần: Phương pháp dạy học Toán ở tiểu học 1 của Trường Đại học Phạm văn Đồng<br /> dùng cho sinh viên năm thứ hai trình độ Cao Đẳng đào tạo giáo viên Tiểu học.<br /> Mục đích của tài liệu nầy nhằm hệ thống, cụ thể hóa đề mục các nội dung cơ bản, thiết<br /> thực của môn học từ các môđun được thiết kế dưới dạng các hoạt động mở của tài liệu [ 1]<br /> chuyển sang cấu trúc lại cách trình bày giúp sinh viên nắm được một cách tổng thể và<br /> tính hệ thống của các nội dung được trình bày theo chương trình dạy học môn toán ở tiểu<br /> học, tạo thuận tiện, chủ động và linh hoạt trong cách tìm hiểu, đối chiếu, khai thác làm<br /> tích cực hóa hoạt động của người học .<br /> Tài liệu có 6 chương gồm 4 tín chỉ (60 tiết). Ở mỗi chương đều có mục tiêu và cuối mỗi<br /> mục đều có phần tự học tự nghiên cứu, thảo luận thực hành và phần câu hỏi, bài tập đánh<br /> giá. Cụ thể:<br /> Chương 1 : Những vấn đề chung về dạy học Toán tiểu học.<br /> <br /> (10 ; 6)<br /> <br /> Chương 2 : Dạy học các yếu tố số học<br /> <br /> (6;6)<br /> <br /> Chương 3 : Dạy học các yếu tố hình học.<br /> <br /> (5;3)<br /> <br /> Chương 4 : Dạy học đại lượng và đo đại lượng.<br /> <br /> (6;2)<br /> <br /> Chương 5 : Dạy học các yếu tố thống kê.<br /> <br /> (2;2)<br /> <br /> Chương 6 : Dạy học giải toán<br /> <br /> (5;7)<br /> <br /> Để sử dụng tập tài liệu nầy đạt hiệu quả, ngoài việc sinh viên thực hiện phần tự học, thực<br /> hành, thảo luận và trình bày kết luận thảo luận ở các nhóm trên lớp,cần đọc trước các<br /> thông tin cơ bản của [ 1] và các nội dung cần chuẩn bị tiếp theo, SGK toán tiểu học theo<br /> yêu cầu của giảng viên.<br /> Mặc dù có rất nhiều cố gắng trong việc biên soạn theo hướng hệ thống đề mục, dùng kèm<br /> với tài liệu [ 1] , chắc chắn không tránh khỏi mặt hạn chế và thiếu sót. Nhóm biên soạn<br /> chúng tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp để tập bài giảng ngày càng hoàn thiện.<br /> Nhóm biên soạn.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Chương 1.<br /> <br /> NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC TOÁN Ở TIỂU HỌC<br /> <br /> MỤC TIÊU:<br /> Kiến thức:<br /> <br /> Giúp sinh viên có những hiểu biết:<br /> <br /> - Mục tiêu dạy học toán ở tiểu học ? Mối quan hệ về mục tiêu của từng lớp và cả<br /> bậc học<br /> <br /> - Các quan điểm cơ bản của việc lựa chọn, sắp xếp nội dung môn toán tiểu học<br /> - Chuẩn học tập môn toán ở tiểu học.<br /> - Về các phương pháp thường dùng trong dạy học toán ở tiểu học. (ưu, nhược điểm<br /> và nguyên tắc sử dụng)<br /> <br /> - Để trình bày được mục đích ý nghĩa, tác dụng của kế hoạch dạy học của năm học<br /> và từng tiết dạy học. Cấu trúc của một kế hoạch dạy học và cách lập kế hoạch dạy<br /> học cho cả năm và từng tiết dạy<br /> Kỹ năng:<br /> <br /> Hình thành và phát triển một số kĩ năng:<br /> <br /> - Xác định đúng, đủ mục tiêu bài học.<br /> - Phân tích mối quan hệ và sự kết hợp giữa các nội dung từng mạch kiến thức, từng<br /> lớp.<br /> - Vận dụng phối hợp các phương pháp để thể hiện ý tưởng dạy học môn toán tiểu học.<br /> - Thực hành thiết kế (soạn) kế hoạch dạy học từng tiết dạy học.<br /> Thái độ:<br /> <br /> - Thái độ chu đáo,tận tình, chăm lo đúng cách việc học của học sinh tiểu học.<br /> - ý thức tìm tòi, vận dụng một số phương pháp dạy học hiện đại trong một số tình<br /> huống dạy học cụ thể.<br /> <br /> - Ý thức rèn luyện nghiệp vụ sư phạm, tinh thần trách nhiệm trong dạy học toán.<br /> Yêu cầu:<br /> Sinh viên đọc trước các thông tin cơ bản của [ 1] , từ trang 9 - 29 ; 31 – 114 ; 95 – 125;<br /> 125 – 148.<br /> 1.1. MỤC TIÊU VÀ NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MÔN TOÁN Ở TIỂU HỌC<br /> 1.1.1. Mục tiêu dạy học môn toán tiểu học<br /> 1.1.1.1.Mục tiêu chung:<br /> <br /> Nhằm giúp học sinh.<br /> <br /> • Có những kiến thức cơ bản ban đầu về số hoc: các số tự nhiên, phân số, số thập<br /> phân ; các đại lượng thông dụng; một số yếu tố hình học và thống kê đơn giản.<br /> <br /> 3<br /> <br /> • Hình thành các kĩ năng thực hành tính, đo lường, giải bài toán có nhiều ứng dụng<br /> thiết thực trong đời sống.<br /> <br /> • Góp phần bước đầu phát triễn năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn<br /> đạt, hình thành bước đầu phương pháp tự học, làm việc khoa học, chủ động, linh<br /> hoạt, sáng tạo.<br /> Những điểm mới về mục tiêu dạy học Toán ở tiểu học.<br /> <br /> • Nhấn mạnh đến việc giúp học sinh có những kiến thức, kĩ năng cơ bản, thiết thực<br /> có hệ thống và chú ý hơn đến tính hoàn chỉnh tương đối của các kiến thức, kĩ năng<br /> cơ bản đó.<br /> <br /> • Quan tâm đúng mức hơn đến việc:<br /> - Rèn luyện khả năng diễn đạt, ứng xử, giải quyết các tình huống có vấn đề<br /> - Phát triển năng lực tư duy theo đặc trưng của môn toán<br /> - Xây dựng phương pháp học tập toán theo những định hướng dạy học dựa vào các<br /> hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, giúp học sinh tự biết cách học<br /> toán có hiệu quả.<br /> 1.1.1.2. Mục tiêu dạy học Toán ở từng lớp.<br /> (Xem SGV môn Toán các lớp 1, 2, 3, 4, 5 phần viết về mục tiêu ).<br /> 1.1.2. Nội dung, chương trình môn toán tiểu học<br /> 1.1.2.1. Cấu trúc nội dung, chương trình.<br /> <br /> • Chương trình môn toán tiểu học gồm hai giai đoạn.<br /> Giai đoạn 1: (lớp 1,2,3): Học tập cơ bản<br /> Giai đoạn 2: (lớp 4,5):<br /> <br /> Học tập sâu.<br /> <br /> Chương trình gồm 5 nội dung kiến thức lớn (Số học, đại lượng và đo đại lượng, yếu tố<br /> hình học, yếu tố thống kê, giải toán) thể hiện cấu trúc sau:<br /> <br /> - Thu gọn việc dạy học số tự nhiên và rèn luyện kĩ năng thực hiện 4 phép tính với số<br /> tự nhiên (chủ yếu ở giai đoạn 1)<br /> <br /> - Dành thời gian chủ yếu để dạy học sâu hơn và tổng kết về số tự nhiên, dạy học<br /> phân số và 4 phép tính về phân số (lớp 4); dạy học số thập phân, 4 phép tính về số<br /> thập phân, tính % và tổng ôn tập (lớp 5).<br /> <br /> - Quán triệt quan điểm của toán học hiện đại trong qúa trình dạy học toán tiểu học,<br /> đặc biệt khi dạy học về số tự nhiên, phân số, số thập phân.<br /> <br /> 4<br /> <br /> • Các nội dung được chọn lọc đảm bảo tính cơ bản,thiết thực,gắn với trẻ thơ và trình<br /> bày theo kiểu đồng tâm, tích hợp giữa các tuyến kiến thức, giữa các môn học và<br /> đảm bảo tính thống nhất từ lớp 1 đến lớp 5. Các nội dung thể hiện trong cách trình<br /> bày không dưới dạng có sẳn theo quan điểm của toán học hiện đại, từ trực quan<br /> sinh động đến trừu tượng khái quát,đa dạng, phong phú tạo điều kiện để học sinh<br /> tự phát hiện vấn đề, tự giải quyết vấn đề, tự chiếm lĩnh tri thức một cách linh hoạt,<br /> phát triển theo năng lực từng đối tượng học sinh.<br /> 1.1.2.2. Một số đặc điểm của chương trình môn toán tiểu học.<br /> <br /> • Bổ sung một số nội dung có nhiều ứng dụng trong học tập và đời sống.<br /> • Sắp xếp theo nguyên tắc đồng tâm hợp lí,mở rộng và phát triển dần theo các vòng<br /> số<br /> <br /> • Dạy học số học tập trung vào số tự nhiên, số thập phân; Các yếu tố đại số được<br /> tích hợp trong nội dung số học, góp phần làm nổi rõ dần một số quan hệ số lượng<br /> và cấu trúc của các tập hợp số.<br /> 1.1.2.3.Chương trình môn toán tiểu học ở từng lớp.<br /> (Xem tài liệu [ 1] từ trang 16 đến trang 24)<br /> 1.2. CHUẨN KIẾN THỨC VÀ KỸ NĂNG MÔN TOÁN TIỂU HỌC<br /> (Chuẩn học tập môn Toán tiểu học)<br /> Chuẩn kiến và kỹ năng học tập môn toán Tiểu học là sự cụ thể hóa mục tiêu môn Toán ở<br /> Tiểu học nói chung, là những tiêu chuẩn cụ thể làm căn cứ để xác nhận học sinh đã đạt<br /> được những yêu cầu cơ bản nhất, quan trọng nhất của mục tiêu môn Toán từng lớp, đó là<br /> những tiêu chuẩn mà mọi học sinh phát triển bình thường đều cần phải và có thể phấn<br /> đấu đạt được sau khi hoàn thành chương trình môn Toán ở từng lớp.<br /> (Xem tài liệu [ 1] trang 26, 27, 28, 29)<br /> Tự học :<br /> Xem kỹ mục tiêu ở các chương nhằm định hướng, chuẩn bị tốt các nội dung cần tìm hiểu<br /> nghiên cứu.Tự nghiên cứu chương trình, SGK, SGV toán tiểu học để tìm hiểu mục tiêu<br /> dạy học ở từng lớp.<br /> Thảo luận:<br /> <br /> (Các nhóm cử đại diện trình bày)<br /> <br /> Từng nội dung của chương trình môn Toán Tiểu học về: Số học và yếu tố đại số ; Yếu tố<br /> hình học ; Đại lượng và đo đại lượng ; Yếu tố thống kê và giải toán.<br /> <br /> 5<br /> <br />