Bài giảng Quản lý công nghệ - Chương 2: Môi trường công nghệ

Chương 1: Cơ sở của QLCN<br /> <br /> CHƯƠNG 2. MÔI TRƯỜNG CÔNG NGHỆ<br /> CHƯƠNG MÔI TRƯ<br /> Nội dung cần nắm được:<br /> được:<br /> Khái niệm môi trường CN quốc gia.<br /> trư<br /> gia.<br /> Các yếu tố hình thành cơ sở hạ<br /> tầng CN quốc gia.<br /> gia.<br /> Các yếu tố ảnh hưởng đến môi<br /> trường CN của các nước đang phát<br /> trư<br /> triển.<br /> triển.<br /> Phương pháp xác định chỉ số môi<br /> Phương<br /> trường CN<br /> trư<br /> <br /> I. Khái niệm môi trường CN.<br /> Môi trường CN của một quốc gia là<br /> trư<br /> khung cảnh quốc gia trong đó diễn ra<br /> các hoạt động CN. Nó bao gồm các<br /> yếu tố có tác dụng thúc đẩy hoặc<br /> kìm hãm quá trình phát triển của CN.<br /> <br /> II. Cơ sở hạ tầng CN.<br /> Gồm 5 thành phần:<br /> phần:<br /> Nền tảng tri thức KH&CN.<br /> Các cơ quan NC&TK.<br /> Nhân lực KH&CN.<br /> Chính sách KH&CN.<br /> Nền văn hóa CN quốc gia.<br /> gia.<br /> <br /> 1<br /> <br /> Chương 1: Cơ sở của QLCN<br /> <br /> II. Cơ sở hạ tầng CN.<br /> 1. Nền tảng tri thức KH&CN<br /> a. Khái niệm<br /> Tri thức KH là những hiểu biết được tích<br /> được<br /> lũy một cách hệ thống nhờ hoạt động<br /> nghiên cứu KH.<br /> Nghiên cứu KH là một hoạt động xã hội<br /> hướng vào việc tìm kiếm những điều mà<br /> KH chưa biết hoặc phát hiện bản chất sự<br /> chư<br /> vật, phát triển nhận thức KH về thế giới<br /> vật,<br /> hoặc là sáng tạo phương pháp mới và<br /> phương<br /> phương tiện kỹ thuật mới để cải tiến thế<br /> phương<br /> giới.<br /> giới.<br /> <br /> 1. Nền tảng tri thức KH&CN<br /> a. Khái niệm<br /> Nghiên cứu KH chia ra làm hai loại:<br /> - Nghiên cứu KH cơ bản (Fundamental Research): là<br /> những nghiên cứu nhằm khám phá hoặc phát hiện<br /> kiến thức mới dưới dạng nguyên lý, lý thuyết hoặc<br /> quy luật có giá trị tổng quát.<br /> - Nghiên cứu ứng dụng (applied research) và triển<br /> khai (technological experimental development):<br /> Nghiên cứu ứng dụng là vận dụng quy luật được<br /> phát hiện từ nghiên cứu cơ bản để giải thích sự vật,<br /> áp dụng chúng vào sản xuất và đời sống. Để đưa kết<br /> quả nghiên cứu ứng dụng vào sử dụng phải tiến<br /> hành triển khai thực nghiệm (kết quả là CN mới ra<br /> đời).<br /> <br /> 1. Nền tảng tri thức KH&CN<br /> a. Khái niệm<br /> Mối quan hệ giữa KH&CN:<br /> giữ<br /> Nghiên cứu KH<br /> cơ bản<br /> Nghiên cứu<br /> ứng dụng<br /> Triển khai<br /> CN<br /> <br /> 2<br /> <br /> Chương 1: Cơ sở của QLCN<br /> <br /> 1. Nền tảng tri thức KH&CN<br /> b. Vai trò của tri thức KH CN<br /> thứ<br /> Nhà KH<br /> <br /> Nhà CN<br /> cung cấp kiến thức<br /> <br /> Rút ngắn thời gian<br /> Phương tiện, công cụ<br /> <br /> CN mới<br /> Xã hội<br /> <br /> 1. Nền tảng tri thức KH&CN<br /> c. Xây dựng nền tảng tri thức KH?<br /> thứ<br /> Tri thức KH nằm trong các nhà KH,<br /> thứ<br /> nhà<br /> trong các trường đại học, các trung<br /> trư<br /> tâm tư liệu, thư viện.<br /> liệ thư việ<br /> Để xây dựng nền tảng tri thức KH, các<br /> thứ<br /> nước đang phát triển cần có chiến lược<br /> phá triể<br /> chiế<br /> đúng đắn để tích lũy và nâng cao tri<br /> thức, có kế hoạch sử dụng tốt các tri<br /> thứ<br /> hoạ<br /> thức đang có, củng cố và nâng cao<br /> thứ<br /> nguồn tri thức đó.<br /> nguồ<br /> thứ<br /> <br /> 2. Cơ quan nghiên cứu và triển khai.<br /> khai.<br /> a. Nghiên cứu và triển khai là gì?<br /> gì?<br /> Theo OECD, NC&TK (R&D) là một<br /> công việc sáng tạo, được tiến hành<br /> tạo, được<br /> một cách có hệ thống nhằm tăng<br /> cường cơ sở kiến thức và sử dụng các<br /> kiến thức đó để tạo ra các ứng dụng<br /> mới.<br /> mới.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Chương 1: Cơ sở của QLCN<br /> <br /> 2. Cơ quan NC&TK.<br /> a. NC&TK là gì?<br /> gì?<br /> NC&TK bao gồm hai giai đoạn:<br /> oạn:<br /> Nghiên cứu thị trường<br /> Ghi nhận<br /> nhu cầu<br /> <br /> Nảy sinh<br /> ý tưởng<br /> Nguyên lý,<br /> giải pháp<br /> <br /> Nâng cao<br /> hiểu biết<br /> <br /> Triển khai<br /> kỹ thuật<br /> <br /> Marketing,<br /> truyền bá<br /> <br /> Nảy sinh<br /> ý tưởng<br /> <br /> Nghiên cứu Khoa học<br /> NC<br /> <br /> TK<br /> <br /> 2. Cơ quan NC&TK (R&D).<br /> b. Vai trò của R&D và các cơ quan<br /> R&D.<br /> Cơ quan R&D được coi là một nhà máy<br /> được<br /> đặc biệt chuyên sx ra các CN mới.<br /> mới.<br /> CN mới là cơ sở để đổi mới CN. Đổi mới<br /> CN là cơ sở → tăng trưởng kinh tế. Nếu<br /> trư<br /> tế.<br /> không có cơ quan R&D và không có hoạt<br /> động R&D thì không thể tạo ra CN mới.<br /> mới.<br /> Nếu không tạo ra CN mới sẽ không đáp<br /> ứng được các nhu cầu xã hội. Khi đó chỉ<br /> được<br /> hội.<br /> có thể mua CN của nước khác. → Phụ<br /> khác.<br /> Phụ<br /> thuộc vào nước ngoài, Tốn ngoại tệ.<br /> thuộ<br /> ngoà<br /> ngoạ<br /> <br /> b. Vai trò của R&D…<br /> CN mới là cơ sở để đổi mới CN. Sự đổi mới CN cho phép<br /> tạo ra sự tăng trưởng kinh tế theo hàm số mũ. Do đó<br /> không có cơ quan R&D và không có hoạt động R&D<br /> không thể tạo ra CN mới, khoảng cách kinh tế giữa các<br /> nước đã có và chưa có R&D có hiệu quả sẽ tăng theo<br /> hàm số mũ.<br /> Đối với các nước đang phát triển, việc nhập các CN tiên<br /> tiến từ các nước phát triển sẽ có thể thu hẹp khoảng<br /> cách CN. Tuy nhiên, nếu không có cơ quan R&D và<br /> hoạt động R&D sẽ không có khả năng tự nhận biết các<br /> CN hiện có trên thế giới, không thể đánh giá và lựa<br /> chọn CN thích hợp với mình, thậm chí không thể tiếp<br /> thu và thích nghi CN đã nhập khẩu.<br /> Cơ quan R&D còn có vai trò rất lớn trọng việc tư vấn<br /> kiến thức về CN. Các doanh nghiệp nhỏ khi lựa chọn<br /> CN thường thiếu sự hiểu biết tổng thể về CN họ rất cần<br /> thư<br /> tư vấn từ các cơ quan NC & TK.<br /> <br /> 4<br /> <br /> Chương 1: Cơ sở của QLCN<br /> <br /> c. Xây dựng?<br /> dựng?<br /> Ngày nay ở hầu hết các nước đang phát triển cơ quan<br /> R&D hoạt động ít hiệu quả. Vì hoạt động R&D có đặc<br /> quả.<br /> điểm: đòi hỏi vốn lớn, độ rủi ro cao và nhân lực có<br /> iểm: đòi<br /> lớn,<br /> trình độ cao.<br /> cao.<br /> Do đó, các nước đang phát triển cần xác định đúng các<br /> mục tiêu phù hợp cho hoạt động R&D. Với các nguồn<br /> lực có hạn, cơ quan R&D ở các nước đang phát triển<br /> hạn,<br /> thường phải lựa chọn một cách hợp lý các hoạt động<br /> thư<br /> sau:<br /> sau:<br /> - Các dịch vụ kỹ thuật: Nghiên cứu tiêu chuẩn hóa; Thử<br /> thuật:<br /> hóa;<br /> nghiệm, kiểm tra chất lượng sản phẩm; Dự báo CN;<br /> nghiệm,<br /> phẩm;<br /> - Các NC&TK ứng dụng: Đánh giá CN; CGCN; Thích<br /> dụng:<br /> nghi và cải tiến CN; Đổi mới và triển khai các CN mới;<br /> mới;<br /> - Các dịch vụ chung: Điều tra nguồn lực CN và thị<br /> chung:<br /> trường CN; Cấp bằng sáng chế; Xử lý thông tin; Đào<br /> trư<br /> chế;<br /> tạo cán bộ CN trình độ cao.<br /> cao.<br /> <br /> 3. Nhân lực KH&CN<br /> a. Khái niệm<br /> Khá niệ<br /> Theo nghĩa rộng, nhân lực KH&CN bao<br /> nghĩ rộ<br /> lự<br /> gồm các nhà khoa học; các kỹ sư và các<br /> cá nhà<br /> họ cá kỹ sư<br /> nhân viên kỹ thuật trong các cơ quan<br /> kỹ thuậ<br /> cá cơ<br /> NC&TK trong các tổ chức cơ sở; các nhà<br /> cá tổ chứ cơ<br /> cá nhà<br /> doanh nghiệp; các nhà hoạch định chính<br /> nghiệ<br /> cá nhà hoạ<br /> chí<br /> sách KH&CN.<br /> Cụ thể hơn thì nhân lực KH&CN của một<br /> thể hơ thì<br /> lự<br /> củ mộ<br /> quốc gia là tập hợp những người được<br /> quố<br /> là<br /> hợ nhữ<br /> ngư<br /> đượ<br /> đào tạo và thợ có tay nghề cao làm việc<br /> tạ và thợ<br /> nghề<br /> là việ<br /> trong lĩnh vực phát triển KH&CN.<br /> lĩ<br /> vự phá triể<br /> <br /> 3. Nhân lực KH&CN<br /> b. Vai trò của nhân lực KH&CN.<br /> Nguồn cán bộ KH&CN có tầm quan trọng đặc<br /> Nguồ<br /> trọ<br /> biệt, vì nó tạo nên đội ngũ có trình độ cần thiết<br /> biệ<br /> ngũ<br /> trì<br /> thiế<br /> cho sự nghiệp phát triển CN tự lực. Các nhà KH<br /> nghiệ phá triể<br /> nhà<br /> và kỹ sư có trình độ cao đóng vai trò trung tâm<br /> trì<br /> trong sự nghiệp phát triển KH&CN:<br /> nghiệ phá triể<br /> - Các nhà KH là những người có khả năng đưa ra<br /> nhà<br /> nhữ<br /> ngư<br /> khả<br /> đưa<br /> các ý tưởng, giải pháp.<br /> ng, giả phá<br /> - Kỹ sư là những người chuyển các ý tưởng thành<br /> thà<br /> nhữ<br /> ngư chuyể<br /> các thiết kế → chuyển cho công nhân kỹ thuật<br /> thiế<br /> chuyể<br /> thuậ<br /> để thực hiện.<br /> thự hiệ<br /> - Các nhà hoạch định chính sách: xác định, định<br /> nhà hoạ<br /> chí<br /> ch:<br /> nh,<br /> hướng phát triển CN.<br /> phá triể<br /> <br /> 5<br /> <br />