Bài giảng Tác dụng phụ của thuốc lên hệ hô hấp - TS. Trần Văn Ngọc

Chia sẻ: Ngọc Lựu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

149
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Tác dụng phụ của thuốc lên hệ hô hấp trình bày phương pháp tiếp cận bệnh nhân nghi ngờ tác dụng phụ hô hấp do thuốc, các hội chứng lâm sàng của bệnh phổi do thuốc, các thuốc điều trị ung thư, thuốc điều trị bệnh tim mạch, thuốc dùng trong nhãn khoa, kháng sinh, thuốc chống động kinh, các hội chứng lâm sàng kết hợp với độc tính phổi do thuốc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Tác dụng phụ của thuốc lên hệ hô hấp - TS. Trần Văn Ngọc

TAÙC DUÏNG PHUÏ CUÛA THUOÁC TREÂN HEÄ HOÂ HAÁP TS TRAÀN VAÊN NGOÏC BOÄ MOÂN NOÄI ÑHYD
I. PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN BN NGHI NGÔØ TAÙC DUÏNG PHUÏ HOÂ HAÁP DO THUOÁC: 100 thuoác coù theå coù taùc duïng phuï treân heä hoâ haáp Chaån ñoùan baèng phöông phaùp loïai tröø Soi pheá quaûn vaø sinh thieát xuyeân pheá quaûn
II. CAÙC HOÄI CHÖÙNG LAÂM SAØNG CUÛA BEÄNH PHOÅI DO THUOÁC:  Beänh phoåi moâ keõ :  Beänh moâ keõ baùn caáp- maïn tính  Beänh phoåi do taêng maãn caûm.  Phuø phoåi khoâng do tim : opiates, aspirin , amiodaron ...  Giaûm thoâng khí pheá nang :  Co thaét pheá quaûn :  Lupus do thuoác :  Vieâm tieåu PQ taéc ngheõn  Xuaát huyeát pheá nang  Thaâm nhieãm phoåi taêng eosinophile
• III. CAÙC THUOÁC ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ : • 1. THUOÁC ÑOÄC TEÁ BAØO :( Bleomycin,...) • Beänh sinh : • + Bleomycin gaây toån thöông phoåi qua trung gian oxidant. • + Sinh ra superoxide vaø caùc goác hydroxyl gaây toån thöông DNA , peroxid hoùa lipid, bieán ñoåi STH vaø thoùai bieán PG , taêng STH collagen ôû phoåi • + Vò trí toån thöông : TB pheá nang Type I vaø TB noäi moâ mao maïch phoåi. Sau söï phaù huõy TB Type I  taêng sinh vaø dò saûn TB Type II. • + Xuaát hieän caùc TB vieâm : L, E, plasma cells  vieâm vaø taïo cytokine ( IL-1; IL-5; IL-6...) gaây toån thöông phoåi, hoïat hoùa fibroblast, taêng sx & giaûm thoùai hoùa collagen  vieâm vaø xô moâ keõ phoåi
• III. CAÙC THUOÁC ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ : • 1. THUOÁC ÑOÄC TEÁ BAØO :( Bleomycin,...) • Yeáu toá nguy cô : • + Lieàu : nguy cô ñoäc lieân quan ñeán söï tích tuï lieàu. Nguy cô cao: toång lieàu > 400 ñv. Coù tröôøng hôïp 20 ñv ñaõ coù toån thöông phoåi • + Oxy :goùp phaàn nhö laø ñoäc toá treân BN ñaõ duøng bleomycin • + Tia xaï : xaï tröôùc , trong , sau Bleomycin --> taêng nguy cô ñoäc tính • + Suy thaän --> taêng nguy cô . T1/2 taêng khi Clcr < 35ML/P • + Tuoåi :> 70 t . • + Söû duïng ñoàng thôøi ñoäc teá baøo khaùc.: doxorubicin, cyclophosphamide, vicristine, metrotrexate.
• III. CAÙC THUOÁC ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ : • 1. THUOÁC ÑOÄC TEÁ BAØO :( Bleomycin,...) • Laâm saøng : • + Thöôøng baùn caáp vaø aâm ó, xaõy ra sau vaøi tuaàn – 6 thaùng ñieàu trò. Hieám khi caáp vôùi SHH caáp, hoäi chöùng hoâ haáp : ho, khoù thôû , rash ngay sau khi duøng thuoác do taêng maãn caûm. • + Khoù thôû , ho khan, soát nheï. Hieám : ñau ngöïc kieåu maøng phoåi. • + 20% BN khoâng coù trieäu chöùng • + Tæ leä töû vong 1-2% • + XQ : thaâm nhieãm löôùi hay noát nhoû chuû yeáu 2 ñaùy, thöôøng baét ñaàu ôû goùc söôøn hoøanh. Coù theå gaêp : thaâm nhieãm pheá nang , ñoâng ñaëc , toån thöông khoâng ñoái xöùng, noát lôùn. • + CT scan : toát hôn XQ ñaëc bieät nhöõng ca nghi ngôø treân LS vaø CNHH nhöng XQ khoâng coù toån thöông. • Ñieàu trò : ngöng thuoác. Corticoids daønh cho BN coù trieäu chöùng LS
VIEÂM MOÂ KEÕ
VIEÂM MOÂ KEÕ • TOÅN THÖÔNG DANG KÍNH MÔØ TREÂN CTSCAN NGÖÏC
XÔ HOÙA MOÂ KEÕ
XÔ HOÙA MOÂ KEÕ
• III. CAÙC THUOÁC ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ : 2. THUOÁC NHOÙM ANKYL : Cyclophosphamide, chlorambucil, melphalan, ifosfamide.  Ít gaây ñoäc phoåi nhaát trong nhoùm thuoác hoùa trò  Cyclophosphamide ñöôïc chuyeån hoùa thaønh 2 chaát coù hoïat tính : phosphamide mustard vaø acrolein  giaûm kho döï tröõ glutathione ôû gan vaø laøm teá baøo deã bò toån thöông do oxidant  Cyclophosphamide cho vaøo KQ / maøng buïng coù theå gaây toån thöông TB type II ôû phoåi gaây vieâm vaø xô phoåi tieán trieån.  LS : thöôøng aâm ó vôùi ho , khoù thôû taêng daàn keøm theo soát thöôøng sau khi duøng thuoác ( coù theå töø 2 tuaàn – 13 naêm ). khoâng coù söï lieân quan lieàu löôïng vaø toân thöông phoåi.  XQ :Toån thöông moâ keõ chuû yeáu 2 ñaùy.
• III. CAÙC THUOÁC ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ : 3. THUOÁC CHOÁNG CHUYEÅN HOÙA :Metrotrexate, cytosine arabinoside, fludarabin, azathioprine  Ñoäc tính phoåi # 7%, khoâng lieân quan lieàu maø laø taàn soá söû duïng.  Cô cheá gaây ñoäc chöa roõ  LS :ho soát, khoù thôû , suy nhöôïc vaø ñau cô xaõy ra trong nhöõng tuaàn ñaàu söû duïng. Rash da # 17%  XQ : thaâm nhieãm moâ keõ lan toûa. Ñoái khi coù TDMP 1 hay 2 beân hay noát, haïch roán phoåi  Taêêng BC aùi toan # 40%
• III. CAÙC THUOÁC ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ : 4. NITROSOUREAS : carmustine( BCNU) ,lomostine ( CCNU), semustine...  Tieâm BCNU trong oå buïng coù theå gaây vieâm moâ haït hay xô hoùa moâ keõ tieán trieån keå caû khi ngöng thuoác.  BCNU gaây öùc cheá glutathion reductase ôû ÑTB phoåi  giaûm döï tröõ glutathion ôû phoåi.Coù söï taêng sinh vaø dò saõn TB type II, taêng sinh fobroblast vaø xô phoåi  Ñoäc tính lieân quan tôùi lieàu . Lieàu tích tuï > 1500mg/m2  tæ leä ñoäc tính töø 39-50%. Coù tröôøng hôïp lieàu ñoäc tính chæ 240mg/m2. Duøng ñoàng thôøi cyclophosphamide hay tia xaï  taêng ñoäc tính phoåi.
• III. CAÙC THUOÁC ÑIEÀU TRÒ UNG THÖ : • NITROSOUREAS : carmustine( BCNU) ,lomostine ( CCNU), semustine...  Yeáu toá nguy cô : lieàu , thôøi gian duøng, TS beänh phoåi.  LS : xaõy ra töø vaøi gaøy – 17 naêm sau hoùa trò :thöôøng aâm ó vaø khoâng TC . Ñoâi khi coù SHH caáp : ho,suy nhuôïc khoù thôû taêng daàn  XQ : thaâm nhieãm keõ 2 beân chuû yeáu 2 ñaùy. Ñoâi khi coù toån thöông pheá nang, TKMP  Tieân löôïng : keùm.Tæ leä cheát tôùi 90%. Corticoids : khoâng ñaùp öùng.
• IV.CAÙC THUOÁC KHAÙC : • 1.THUOÁC ÑIEÀU TRÒ BEÄNH TIM MAÏCH : • Löu yù: 1./ BN ngoâ ñoäc thuoác coù theå soát vaø giaûm oxy maùu  xaáu ñi beänh maïch vaønh vaø chöùc naêng thaát traùi, RLN gaây töû vong chöù khoâng phaûi do toån thöông ôû phoåi. • 2./ Ho taêng vaø thaâm nhieãm phoåi naëng hôn treân nhoùm BN naày thöôøng cho laø suy tim hôn laø ngoä ñoäc thuoác. • 3./ Nhöõng thuoác toái caàn thieát cho sinh maïng beänh nhaân khoâng theå ngöng ngay vì taùc duïng phuï treân phoåi. Caàn theâm 1 thuoác thay theá tröôùc khi ngöng thuoác gaây ñoäc.
• AMIODARON :  Thuoác trò RLN. Gaây taùc duïng ñoäc treân phoåi, maét , da, gan , tuyeán giaùp. TD ñoäc ôû phoåi # 5% ( 10-20% trong soá naày töû vong ).  Cô cheá gaây ñoäc : do tan trong lipid neân taäp trung ôû maøng TB nhaát laø ôû phoåi , da vaø gan; coù theå tích phaân boá cao vaø baùn huõy keùo daøi 30-60 ngaøy.Cô cheá coù leõ do tích tuï phospholipid ôû teá baøo vaø gaây toån thöông teá baøo tröïc tieáp.  Yeáu toá nguy cô ngoä ñoäc : lieàu > 400mg / ngaøy. Coù theå xaõy ra ñoäc phoåi vôùi lieàu thaáp hôn .
• AMIODARON : •  LS : gaây vieâm pheánang/ xô hoùa baùn caáp-maïn tính : ho, khoù thôû , suït caân keát hôïp vieâm moâ keõ treân XQ.Daïng caáp tính ( 1/3 ) vôùi soát , ho ,ñau ngöïc keøm thaân nhieãm pheá nang- moâ keõ treân XQ.1 soá ít gaây phuø phoåi khoâng do tim  CLS : taêng VS , taéng BC. Hieám coù taêng E.  XQ : thaâm nhieãm moâ keõ, pheá nang – moâ keõ , thaâm nhieãm pheá nang lan toûa. Ñoâi khi coù TDMP, noát ñôn ñoäc, thaânm nhieãm thuøy hay phaân thuøy.
• ÖÙC CHEÁ MEN CHUYEÅN : (ACE)  Taùc duïng phuï chuû yeáu laø ho khan keùo daøi( 5-15% )baét ñaàu 1-2 thaùng sau khi duøng thuoác . Khi ngöng thuoác  heát ho sau 1-2 tuaàn . Phuø TK-MM ( phuø ôû da, moâi, löôõi, ñöôøng hoâ haáp treân ñaùp öùng vôùi epinephrine vaø corticoids) . Tröôøng hôïp naëng coù theå gaây taéc ñöôøng hoâ haáp  SHH  Cô cheá : öùc cheá chuyeån hoùa caùc neuropeptides vaø bradykinin.  Ñieàu trò : ngöng thuoác. THUOÁC ÖÙC CHEÁ BEÂTA – ADRENERGIC RECEPTOR  Thöôøng gaây co thaét PQ treân BN hen hay COPD. CCÑ treân BN naày. •
• • 2. THUOÁC DUØNG TRONG NHAÕN KHOA : • caùc thuoác öùc cheá beta thöôøng ñöôïc söû duïng trong ñieàu trò glaucoma baèng caùch nhoû taïi choå cuõng coù theå gaây co thaét PQ treân BN hen vaø COPD  CCÑ.
• 3. KHAÙNG SINH: • Beänh phoåi taêng maãn caûm do khaùng sinh :  h/c PIE ( pulmonary infiltrates with eosinophilia ) laø phaûn öùng ñaëc öùng ( idiosyncratic reaction ). + Beänh caûnh thöôøng nhaát cuûa hoäi chöùng naày laø h/c Loeffler. • + KS beta lactam vaø sulfa thöôøng keát hôïp vôùi phaûn öùng loïai naày. • + Caùc thuoác khaùc : quinolone, tetra, erythromycine , nitrofuratoin, , INH, ETH, PAS. • + LS : khoù thôû , ho , soát vaø taêng E / maùu. Beänh keùo daøi 1-4 tuaàn, BN khoâng thay ñoåi toång traïng vaø hoài phuïc khi ngöng thuoác. • + Ñaùp öùng toát vôùi corticoids