Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Bài 1: Giới thiệu tài chính doanh nghiệp

9/7/2013<br /> <br /> Bài 1: Giới thiệu<br /> Tài chính doanh nghiệp<br /> 1<br /> <br /> 1.<br /> <br /> TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP LÀ GÌ?<br /> <br /> 2.<br /> <br /> VA I T R Ò C Ủ A N H À Q U Ả N T R Ị T À I C H Í N H<br /> <br /> 3.<br /> <br /> MỤC TIÊU CỦA QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH<br /> <br /> 4.<br /> <br /> VẤN Đ Ề Đ ẠI D IỆ N (AGE N C Y P R OB L E M S )<br /> <br /> 5.<br /> <br /> CHỨC NĂNG CỦA THỊ TRƯỜN G TÀI CHÍNH VÀ CÁC TỔ CHỨC<br /> TRUNG GIAN TÀI CHÍNH<br /> <br /> 6.<br /> <br /> CÁC TỔ CHỨC TRUNG GIAN TÀI CHÍNH<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Tài chính doanh nghiệp<br /> 2<br /> <br /> Tài chính doanh nghiệp là lĩnh vực nghiên cứu các phương<br /> cách trả lời cho 3 câu hỏi sau:<br />  Đầu tư cái gì? (Investment decision)<br />  Đầu tư bằng nguồn vốn nào? (Financing decision)<br />  Phân phối lợi nhuận từ đầu tư như thế nào? (Dividend<br /> <br /> decision or Payout policy)<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Quyết định đầu tư<br /> 3<br /> <br />  Quyết định đầu tư là việc xác định các cơ hội hay dự án<br /> <br /> đầu tư hứa hẹn mang lại lợi nhuận cho DN và quyết định<br /> giá trị đầu tư vào mỗi dự án đó.<br />  Tài sản đầu tư có thể là tài sản hữu hình hoặc vô hình.<br />  Một số ví dụ về tài sản đầu tư vô hình như: nghiên cứu và<br /> phát triển (R&D), quảng cáo và tiếp thị sản phẩm mới,<br /> đầu tư vào thương hiệu (patent & trademarks).<br />  Dự án đầu tư cần phải mang lại giá trị lớn hơn giá trị mà<br /> DN đã bỏ ra đầu tư.<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> 1<br /> <br /> 9/7/2013<br /> <br /> Quyết định tài trợ<br /> 4<br /> <br />  Quyết định tài trợ là quyết định hình thức và giá trị vốn<br /> <br /> tài trợ cần thiết cho những khoản đầu tư của DN.<br />  Hình thức vốn tài trợ: vốn vay (debt) hoặc vốn cổ phần<br /> <br /> (equity).<br />  Cấu trúc vốn (capital structure): là thành phần vốn vay<br /> <br /> và vốn cổ phần trong tổng nguồn vốn tài trợ cho DN.<br /> assets) và TS thực (real<br /> assets):<br /> - TS tài chính: quyền truy đòi đối với các khoản thu nhập<br /> được tạo ra từ TS thực của DN.<br /> - TS thực: được sử dụng để sản xuất các hàng hóa và dịch<br /> vụ<br />  TS tài chính (financial<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Quyết định chi trả cổ tức<br /> 5<br /> <br />  Lợi nhuận DN thu được từ các hoạt động SXKD cũng như<br /> <br /> đầu tư, sau khi thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước (trả thuế<br /> v.v…) và trả nợ vay, sẽ được quyết định chi trả cho các cổ<br /> đông của DN dưới dạng cổ tức hoặc giữ lại phục vụ cho<br /> hoạt động đầu tư và SXKD của DN sau này. Đó là Quyết<br /> định cổ tức (dividend decision).<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Vai trò của nhà quản trị tài chính<br /> 6<br /> <br />  Nhà quản trị TC chịu trách nhiệm ra quyết định đầu tư,<br /> <br /> tài trợ và cổ tức của DN, bao gồm: treasurer, controller<br /> & CFO (chief financial officer).<br />  Treasurer: chịu trách nhiệm chủ yếu trong việc quản lý<br /> tiền mặt, huy động vốn tài trợ và duy trì mối quan hệ<br /> với ngân hàng và các tổ chức tài chính khác. Chức năng<br /> chính là huy động và quản trị nguồn vốn của DN.<br />  Controller: chịu trách nhiệm về ngân sách, kế toán và<br /> thuế. Chức năng chính là đảm bảo tiền được sử dụng<br /> hiệu quả.<br />  CFO: kiểm soát công việc của cả treasurer và controller<br /> và thiết lập chiến lược tài chính tổng thể.<br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> 2<br /> <br /> 9/7/2013<br /> <br /> Mục tiêu của quản trị tài chính<br /> 7<br /> <br />  Mặc dù có các mục tiêu tài chính khác nhau như tối đa<br /> <br /> hóa lợi nhuận hay tối thiểu hóa chi phí, tăng thị phần…,<br /> mục tiêu quan trọng nhất đối với DN mà mọi cổ đông đều<br /> mong muốn, đó là: tối đa hóa giá trị tài sản đầu tư của họ<br /> vào DN (tối đa hóa giá trị thị trường của vốn cổ phần).<br />  Đối với DN lớn, sự tách biệt giữa quyền sở hữu và quản<br /> lý khá phổ biến. Do đó, nhà quản trị TC cần đưa ra các<br /> quyết định giúp làm tăng giá trị vốn cổ phần cho các cổ<br /> đông-người chủ sở hữu của DN. Nếu không, nhà quản trị<br /> có thể bị sa thải.<br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Thu nhập của cổ đông<br /> 8<br /> <br />  Chủ sở hữu DN nhận nguồn thu dưới dạng cổ tức được<br /> <br /> DN chi trả, hoặc dưới dạng chênh lệch giá khi họ bán lại<br /> cổ phần với mức giá cao hơn mức mà họ đã mua trước<br /> đây.<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Khác biệt giữa tối đa hóa lợi nhuận và tối đa hóa<br /> giá trị tài sản<br /> 9<br /> <br />  Tối đa hóa lợi nhuận đã không xét đến 3 yếu tố quan<br /> <br /> trọng: thời điểm nhận thu nhập (Timing of returns), dòng<br /> tiền (Cash flows) và rủi ro (Risk).<br />  Có 3 lý do được BMM đưa ra cho thấy tối đa hóa lợi<br /> nhuận không phải là mục tiêu đúng của DN:<br /> - DN có thể tăng lợi nhuận của năm hiện tại bằng cách cắt<br /> giảm các khoản chi cho việc bảo dưỡng máy móc thiết bị<br /> và đào tạo nhân viên v.v… Các cổ đông không hoan<br /> nghênh việc tạo ra lợi nhuận cao trong ngắn hạn bằng<br /> cách này vì nó sẽ đe dọa làm giảm lợi nhuận dài hạn của<br /> DN.<br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> 3<br /> <br /> 9/7/2013<br /> <br /> Khác biệt giữa TĐH lợi nhuận và TĐH giá trị tài<br /> sản (tt)<br /> 10<br /> <br /> - DN có thể tăng lợi nhuận trong tương lai bằng cách cắt<br /> giảm cổ tức của năm hiện tại và dùng số tiền này đầu tư.<br /> Tuy nhiên, việc làm này không đem lại lợi ích tốt nhất cho<br /> cổ đông nếu khoản đầu tư đó đem lại tỷ suất sinh lợi thấp.<br /> - Lợi nhuận được tính toán và hạch toán theo nhiều cách<br /> khác nhau sử dụng các quy luật kế toán khác nhau.<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Agency problems<br /> 11<br /> <br />  Vấn đề đại diện xảy ra khi nhà quản lý DN (làm việc với<br /> <br /> vai trò đại diện cho các cổ đông) đặt lợi ích cá nhân của<br /> chính mình lên trên mục tiêu TĐH giá trị vốn cổ phần của<br /> DN.<br />  Có một số biện pháp giúp hạn chế xung đột về lợi ích giữa<br /> cổ đông và nhà quản lý DN:<br /> - Compensation plans: ngoài các khoản lương, thưởng, nhà<br /> quản lý được nhận options (quyền chọn) mua cổ phần của<br /> chính DN.<br /> <br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Agency problems (tt)<br /> 12<br /> <br /> - Board of Directors (Hội đồng quản trị), Takeovers<br /> (mua lại DN): Nhà quản lý DN hoạt động không hiệu<br /> quả nhiều khả năng sẽ bị sa thải bởi HĐQT hoặc khi<br /> DN bị mua lại.<br /> - Specialist monitoring: Nhà quản lý DN muốn duy trì<br /> danh tiếng và họ luôn được các chuyên gia tài chính<br /> quan sát hiệu quả hoạt động của mình.<br /> - Legal and Regulatory requirements: Sở Giao dịch<br /> chứng khoán thiết lập các tiêu chuẩn báo cáo và kế toán<br /> đối với các công ty niêm yết nhằm bảo đảm tính thống<br /> nhất và minh bạch; nghiêm cấm sử dụng thông tin<br /> ngầm, chưa được công khai với nhà đầu tư để mua bán<br /> cổ phiếu v.v…<br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> 4<br /> <br /> 9/7/2013<br /> <br /> Giới thiệu thị trường tài chính<br /> 13<br /> <br />  Thị trường tài chính là nơi các công cụ tài chính (chứng<br /> <br /> khoán) được phát hành và mua bán.<br />  Công cụ tài chính là tài sản tài chính được mua bán trên<br /> <br /> thị trường, ví dụ như cổ phiếu. Thị trường cổ phiếu có lẽ<br /> là thị trường tài chính quan trọng nhất.<br />  Hầu hết các giao dịch cổ phiếu của những công ty lớn<br /> của Mỹ diễn ra ở Sở Giao dịch, ví dụ: New York Stock<br /> Exchange. Ngoài Sở Giao dịch tập trung còn có Thị<br /> trường không tập trung (Over-the-counter market) gồm<br /> mạng lưới những người mua bán chứng khoán sử dụng<br /> hệ thống điện tử để niêm yết giá mua và bán, ví dụ:<br /> NASDAQ.<br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Giới thiệu thị trường tài chính (tt)<br /> 14<br /> <br />  Chứng khoán nợ như trái phiếu cũng được giao dịch<br /> <br /> trên thị trường tài chính, thường là trên thị trường không<br /> tập trung (mạng lưới ngân hàng và người mua bán<br /> chứng khoán).<br />  Cổ phiếu không có thời hạn xác định.<br />  Trái phiếu khác nhau về thời hạn, mức độ đảm bảo<br /> thanh toán, mức độ và thời hạn thanh toán lãi. Một số<br /> trái phiếu có lãi suất thả nổi, có thể được mua lại bởi<br /> DN phát hành trước ngày đáo hạn, hoặc có thể chuyển<br /> đổi sang cổ phiếu. Vì vậy, trái phiếu là công cụ tài chính<br /> phức tạp hơn cổ phiếu.<br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> Giới thiệu thị trường tài chính (tt)<br /> 15<br /> <br />  Thị trường tiền tệ: là thị trường tài chính nơi mua bán các<br /> <br /> chứng khoán nợ ngắn hạn (dưới 1 năm).<br /> Thị trường vốn: là thị trường tài chính nơi mua bán các chứng<br /> khoán nợ dài hạn và cổ phiếu, nên là nơi huy động vốn dài hạn<br /> cho DN.<br />  Thị trường sơ cấp: là nơi bán ra lần đầu các công cụ tài chính.<br /> Giao dịch trên thị trường này liên quan đến DN và người mua<br /> với mục tiêu là huy động vốn cho DN.<br /> Thị trường thứ cấp: là nơi giao dịch các công cụ tài chính hiện<br /> hữu. Giao dịch trên thị trường này đơn thuần là sự chuyển giao<br /> quyền sở hữu đối với chứng khoán chứ không làm tăng nguồn<br /> vốn huy động cho đơn vị phát hành.<br /> PH.D.NGUYEN THANH NAM<br /> <br /> 5<br /> <br />