Bài giảng Viêm dạ dày - ThS.BS. Nguyễn Thị Thu Cúc

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:34

Thêm vào BST

Báo xấu

344
lượt xem 52
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Viêm dạ dày giúp học viên nêu định nghĩa và dịch tễ học của nhiễm Helicobacter pylori gây loét dạ dày tá tràng; trình bày cơ chế bệnh sinh và bệnh nguyên của bệnh; mô tả triệu chứng lâm sàng loét dạ dày tá tràng; nêu điều trị loét dạ dày tá tràng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Viêm dạ dày - ThS.BS. Nguyễn Thị Thu Cúc

VIÊM LOET DẠ DAY TÁ TRANG ́ ̀ ̀ Ths.BS.Nguyễn Thị Thu Cúc BỘ MÔN NHI - ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ
̣ Muc tiêu • Nêu đinh nghia và dich tễ hoc cua nhiêm ̣ ̃ ̣ ̣ ̉ ̃ Helicobacter pylori gây loet dạ day tá trang ́ ̀ ̀ • Trinh bay cơ chế bênh sinh và bênh nguyên cua ̀ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ bênh • Mô tả triêu chứng lâm sang và cân lâm sang loet dạ ̣ ̀ ̣ ̀ ́ day tá trang ̀ ̀ • Nêu điêu trị loet dạ day tá trang ̀ ́ ̀ ̀
1. Đinh nghia ̣ ̃ Viêm loet dạ day tá trang do dich vị để chỉ môt ́ ̀ ̀ ̣ hay nhiêu vung niêm mac dạ day tá trang ̀ ̀ ̣ ̀ ̀ không con nguyên ven câu truc hay có thay ̀ ̣ ́ ́ đôi trên mô hoc, những tôn thương nay thay ̉ ̣ ̉ ̀ đôi theo diên tich, độ sâu, vị tri, giai đoan ̉ ̣ ́ ́ ̣ bênh và nguyên nhân ̣
̣ ĐN Theo bênh sinh: • Loet dạ day tá trang nguyên phat: ́ ̀ ̀ ́  khi không có bênh nên, ̣ ̀ ̣ ̀  bênh kem theo hay  thuôc phá huy niêm mac gây ra, ́ ̉ ̣  Helicobacter Pylori • Loet dạ day tá trang thứ phat: xay ra khi bênh nhân có bênh nên : ́ ̀ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ̀  ngat thở, ̣  thở may, ́ ̉  bong,  chân thương đâu, ́ ̀ ̃  u nao, ́ ́ ̃ ́  xuât huyêt nao thuôc gây ra.
2. Dich tễ hoc ̣ ̣ • Đường lây truyền phổ biến: đường miệng – miệng qua người và ruồi nhặng • Tân xuât măc bênh: 3.5 – 13/100.000 người, chân đoan ̀ ́ ́ ̣ ̉ ́ qua nôi soi với tuôi : 9 - 13 tuôi. ̣ ̉ ̉ • Hiên nay trẻ 6-12 tuôi: ̣ ̉  đau bụng, đau tái đi tái lại nhưng cha mẹ không để ý.  bị ợ hơi, ợ chua, cha mẹ lại cho rằng... trẻ ăn không tiêu.  đột ngột ói ra máu nhưng cha mẹ không biết vì sao.
2. Dich tễ hoc ̣ ̣ • Có ít nhất 50% dân số thế giới bị nhiễm Helicobacter pylori, hầu hết người bị nhiễm không có biểu hiện để nhận biết bệnh.[BVNĐ 2]. • Trẻ em ở những nước nghèo, đang phát triển bị viêm dạ dày, tá tràng do H.pylori nhiều hơn trẻ em các nước phương Tây. Ví dụ : viêm dạ dày, tá tràng do nhiễm H.pylori, Ấn Độ : 60% Pháp : 3,5%
2. Dich tễ hoc ̣ ̣ • Nghiên cứu của Bệnh viện Nhi Đồng 2:  Đau bụng ≥ 3 tháng : 33,6% trẻ viêm dạ dày, tá tràng do HP.  30-40 trẻ phải nhập viện điều trị nội trú vì viêm DD-TT,  chưa kể số bệnh nhi bệnh nhẹ được điều trị ngoại trú. Viêm dạ dày, tá tràng do H.pylori: (BVNĐ 2)  Tuôi mắc bệnh 2 thang – 15 tuôi (mean : 6-12 tuôi) ̉ ́ ̉ ̉  Đau bụng tái đi tái lại ở vùng thượng vị (trên r ốn),  Cơn đau có khi đánh thức trẻ thức dậy lúc n ửa đêm.  Kèm theo: đầy hơi, ợ hơi, ợ chua, nôn ói, biếng ăn, ói ra máu, phân đen.
3. Bênh nguyên ̣ Nguyên nhân cua loet dạ day tá trang nguyên phat chưa ̉ ́ ̀ ̀ ́ rõ nhưng có môt số yêu tố quan trong gây nên loet ̣ ́ ̣ ́ 3.1.Yêu tố di truyên: Tiên sử loet dạ day cua gia đinh ́ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ̀ chiêm khoang 25-50% bênh nhân loet tá trang và loet ́ ̉ ̣ ́ ̀ ́ tá trang tim thây trong 50% trường hợp anh chị em sinh ̀ ̀ ́ đôi
3.2. Yêu tố môi trường và thoi quen ́ ́ • Thuôc la: ́ ́ hut thuôc lá lam tăng nguy cơ loet, khang thuôc trong điêu ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ̀ tri, và tăng nguy cơ tai phat ̣ ́ ́ • Tiêt thực: ́  Thức ăn nhiêu acid beo không no cân thiêt cho sự tông h ợp ̀ ́ ̀ ́ ̉ ́ cac prostaglandin.  Cac nước đang phat triên, ăn nhiêu dâu thực vât lam giam tân ́ ́ ̉ ̀ ̀ ̣ ̀ ̉ ̀ ́ ́ ̣ ́ suât măc bênh loet.  Nước chanh vô hai, ̣  Sữa không có tac dung bao vê. ́ ̣ ̉ ̣  Protein, calci : là chât kich thich. ́ ́ ́  Dung quá nhiêu tiêu và gia vị cung có anh hưởng ̀ ̀ ̃ ̉
• Cac thuôc khang viên không có steroid: ́ ́ ́ (AINS: Anti-inflammatoire non stéroïdien) ́ ́ ̀ ́ ́ ́ ́ Cac thuôc nay kich thich tiêt pepsinogen. Thuôc khang viêm có đăc tinh chung là ức chế cyclo- ́ ̣ ́ oxygenase, men cân thiêt cho sự tông hợp cac ̀ ́ ̉ ́ prostaglandin từ acid Arachidonique. Nó can trở sự ̉ toan ven cua niêm mac và kich thich tao thanh loet ̀ ̣ ̉ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ́ • Nhom mau O ́ ́
Helicobacter pylori: • Helicobacter pylori là môt loaị xoăn khuân, môi trường thich hợp ̣ ́ ̉ ́ nhât để sông là dạ day. ́ ́ ̀ • Nghiên cứu: Helicobacter pylori giữ môt vai trò quan trong trong viêc gây loet ở trẻ ̣ ̣ ̣ ́ em, trẻ sông trong điêu kiên kinh tế vệ sinh kem. ́ ̀ ̣ ́ Trẻ 10 tuôi: 50% HP ở cac nước đang phat triên. ̉ ́ ́ ̉ Cac nước đã phat triên: tỉ lệ giam nhiêu và chủ yêu găp ở những quân ́ ́ ̉ ̉ ̀ ́ ̣ ̀ thể sông tâp trung hay những nơi có tinh trang kinh tế kem. ́ ̣ ̀ ̣ ́ Tỉ lệ nhiêm HP cao ở những trẻ ngủ cung giường với bố mẹ bị nhiêm ̃ ̀ ̃ HP Yêu tố trung gian truyên bênh chưa xac đinh ro, nhưng meo nhà có thể ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̃ ̀ là ký chủ tự nhiên cua HP ̉
• Nước bị nhiêm bân là nguôn truyên bênh cua HP, ̃ ̉ ̀ ̀ ̣ ̉ • truyên bênh từ người sang người, hay băng đường miêng – miêng đã tim ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ thây vi khuân sông từ nước bot hay ở răng. ́ ̉ ́ ̣ • Theo Thomas và công sự dã phân lâp được HP từ những mâu phân ở trẻ ̣ ̣ ̃ Gambia. Vì thế vân đề lây truyên qua đường phân miêng có thể xay ra ́ ̀ ̣ ̉ • HP tiên triên trong môi trường acid, nhưng có khả năng di đông rât l ớn ́ ̉ ̣ ́ trong môi trường nhay dinh. ̀ ́ • Nó phá huy lớp nhay, huy manh theo kiêu men endopeptidase, ̉ ̀ ̉ ̣ ̉ • HP phá huy polyme cua cac glucoprotein chât nhay lam thay đôỉ tinh chât́ ̉ ̉ ́ ́ ̀ ̀ ́ cua nó và kem theo đó tăng khuêch tan ngược ion H + về phia niêm mac ̉ ̀ ́ ́ ́ ̣ và như vây lam thuân lợi cho sự tân công cua cac yêu tố trong long ông ̣ ̀ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̀ ́ ́ tiêu hoa
• HP thường hiên diên trong mâu sinh thiêt dạ day bị loet . Nó chỉ được tim thây ̣ ̣ ̃ ́ ̀ ́ ̀ ́ trong trường hợp loet nguyên phat, không tim thây trong trường hợp loet th ứ ́ ́ ̀ ́ ́ phat như do salicylate ́ • Đap ứng miên dich qua trung gian tế bao hay thể dich đêu có tac dung trong ́ ̃ ̣ ̀ ̣ ̀ ́ ̣ viêc thai trừ vi khuân. ̣ ̉ ̉ • Vi khuân có thể sông môt thời gian daì trên bề măt cua tế bao viêm. ̉ ́ ̣ ̣ ̉ ̀ • Người ta nhân thây có môi liên quan giữa nông độ gastrin, acid và HP: ̣ ́ ́ ̀  Ở người lớn nông độ cua serum gastrin tăng trong trường hợp nhiêm HP ̀ ̉ ̃  Trẻ em lượng gastrin cơ ban giam rõ sau khi loai trừ HP ̉ ̉ ̣ • Tăng pepsinogemia có môí liên quan đên hiên diên cua viêm dạ day do HP ́ ̣ ̣ ̉ ̀ Nông độ pepsinogen I giam rõ sau khi loai trừ hêt HP ở dạ day. ̀ ̉ ̣ ́ ̀ • Lượng pepsinogen có liên quan đên phan ứng viêm cua niêm mac hơn là ́ ̉ ̉ ̣ ̣ nguyên nhân gây bênh
• Yêu tố tâm ly, cam xuc: sự bực bôị về tâm lý có thể đong vai trò quan ́ ́ ̉ ́ ́ trong trong viêc phat triên loet ở bênh nhân có yêu tố nguy cơ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ́ ́ ̣ Tom lai: • Vai trò cua acid dạ day rât quan trong trong viêc phat triên bênh loet. ̉ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ́ • Cả người lớn lân trẻ em bị loet tá trang đêu có tăng tiêt acid dạ day. ̃ ́ ̀ ̀ ́ ̀ • Không tim thây môi liên quan giữa tiêt acid dạ day với diên tich loet và thời gian keo ̀ ́ ́ ́ ̀ ̣ ́ ́ ́ dai cua cac triêu chứng. ̀ ̉ ́ ̣ • Trong bênh loet dạ day, lượng acid tiêt ra binh thường hay thâp hơn binh thường nhưng ̣ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̀ những yêu tố phong vệ loai suy giam. ́ ̀ ̣ ̉ • Những yêu tố lam giam sự phong vệ nay là thiêu khi tưới mau it, dung thuôc AINS, hoăc do ́ ̀ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ́ ̀ ́ ̣ ̃ nhiêm HP • Loet tá trang có môi liên quan rât lớn đên sự tăng tiêt acid dich vi. Loet dạ day tá trang ́ ̀ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ nguyên phat thường là man tinh và ở tá trang trong khi đó loet thứ phat là câp tinh và ở ́ ̃ ́ ̀ ́ ́ ́ ́ dạ daỳ
4. Cơ chế bênh sinh ̣ (pathomecanism)
5. Tôn thương bênh lý ̉ ̣
6. Triêu chứng lâm sang loet dạ day tá trang nguyên phat ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ́ Biêu hiên lâm sang cua loet dạ day tá trang nguyên phat ̉ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ̀ ́ thường thay đôi và không đăc hiêu, thay đôi theo lứa tuôi: ̉ ̣ ̣ ̉ ̉
6.1. Sơ sinh • Ở trẻ sơ sinh loet tá trang , nhưng ở dạ day thường găp hơn. ́ ̀ ̀ ̣ • Hai triêu chứng chinh cua loet trong giai đoan nay la: ̣ ́ ̉ ́ ̣ ̀ ̀  thung và ̉  xuât huyêt dạ day. ́ ́ ̀ • Thung là biêu hiên đâu tiên, thường tim thây gân bờ cong lớn. ̉ ̉ ̣ ̀ ̀ ́ ̀ • Những tôn thương có tinh hoaị tử không những gân lổ thung mà con bât ̉ ́ ̀ ̉ ̀ ́ cứ đâu cua dạ day và ông tiêu hoa. ̉ ̀ ́ ́ • Trẻ sơ sinh bị thung dạ day thường là trẻ : ̉ ̀  sinh non  có tiên sử thiêu oxy hoăc ̀ ́ ̣ ̃ ̀  nhiêm trung,  hạ đường huyêt, ́  suy hô hâp ́  rôi loan thân kinh trung ương. ́ ̣ ̀
6.2. Từ 1 thang – 3 tuôi ́ ̉ • ́ ̃ Nôn tai diên, • ̣ ́ ̉ Châm phat triên, • xuât huyêt dạ day ruôt : ́ ́ ̀ ̣  tiêu phân đen như hăc in ́ ́ ́  hay nôn ra mau 3 triêu chứng cơ ban cua loet dạ day tá trang nguyên phat. ̣ ̉ ̉ ́ ̀ ̀ ́ • kem ăn, khoc sau khi ăn hay bung chướng. ́ ́ ̣ • Vị trí loet thường ở dạ day hơn tá trang ́ ̀ ̀
6.3. Từ 3 – 6 tuôi ̉ • Nôn oí có môí liên quan với bữa ăn và taí diên ̃ • Đau quanh rôn và lan toa ́ ̉ • Cơn đau nay được lam diu đi bởi thuc ăn hoăc đanh thức bênh nhân ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ́ ̣ vao ban đêm hay vao buôi sang sớm ̀ ̀ ̉ ́ • Ia ra mau, nôn ra mau, hay thung thường hiên diên ở loet thứ phat ̉ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ́ • nhưng cung biêu hiên trong loet nguyên phat dù it găp ở trẻ t ừ 1 -3 ̃ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̉ tuôi. • Dạ day cung bị tôn thương như tá trang và ở nam giới. ̀ ̃ ̉ ̀ • Tân xuât măc bênh ở nhom nay thâp hơn nhom trẻ nhỏ tuôỉ hơn hay ̀ ́ ́ ̣ ́ ̀ ́ ́ nhom lớn tuôi hơn ́ ̉