Bài tiểu luận: Cơ sở lý luận của quan điểm toàn diện và quan điểm lịch sử - cụ thể

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC TẾ SÀI GÒN<br /> SINH VIÊN: TRẦN VĂN ĐAN TRƯỜNG<br /> <br /> BÀI TIỂU LUẬN<br /> MÔN: NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA<br /> CHỦ NGHĨA MARX-LENIN<br /> ĐỀ TÀI: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUAN<br /> ĐIỂM TOÀN DIỆN VÀ QUAN ĐIỂM LỊCH<br /> SỬ - CỤ THỂ<br /> GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: PHẠM QUỐC<br /> HƯƠNG<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2018<br /> <br /> Môn: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Marx-Lenin<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Marx-Lenin<br /> Chủ nghĩa Mác-Lênin “là hệ thống quan điểm và học thuyết” khoa học của C.Mác,<br /> Ph.Ăngghen và sự phát triển của V.I.Lênin; là sự kế thừa và phát triển những giá trị của lịch<br /> sử tư tưởng nhân loại, trên cơ sở thực tiễn của thời đại; là khoa học về sự nghiệp giải phóng<br /> giai cấp vô sản, giải phóng nhân dân lao động và giải phóng con người; là thế giới quan và<br /> phương pháp luận phổ biến của nhận thức khoa học và thực tiễn cách mạng.<br /> <br /> 2. Tầm quan trọng việc học môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa MarxLenin<br /> - Học tập, nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin giúp chúng ta từng bước xây dựng và hình<br /> thành thế giới quan khoa học, có phương pháp tiếp thu một cách hiệu quả lý luận mới, những<br /> thành tựu khoa học - công nghệ của nhân loại, có niềm tin vào sứ mệnh lịch sử của giai cấp<br /> công nhân, có cơ sở khoa học chống lại tư tưởng lạc hậu, phản động.<br /> - Hiểu và nắm vững chủ nghĩa Mác - Lênin, mỗi người có điều kiện hiểu rõ mục đích,<br /> con đường, lực lượng, cách thức bước đi của sự nghiệp giải phóng con người, không sa vào<br /> tình trạng mò mẫm, mất phương hướng, chủ quan, duy ý chí. Có cách nhìn xa trông rộng, chủ<br /> động sáng tạo trong công việc, khắc phục chủ nghĩa giáo điều, máy móc, tư tưởng nôn nóng<br /> đốt cháy giai đoạn và các sai lầm khác.<br /> - Học tập các nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin giúp học sinh sinh viên có động cơ<br /> học tập đúng đắn, thái độ nghiêm túc trong rèn luyện đạo đức công dân, ý thức nghề nghiệp<br /> của người lao động tương lai. Để đạt được mục đích đó người học cần chú ý liên hệ từng<br /> nguyên lý, có ý thức trách nhiệm trong học tập, rèn luyện, từng bước vận dụng vào đời sống,<br /> xây dựng tập thể, góp phần lớn nhất vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa<br /> đất nước.<br /> <br /> 3. Giới thiệu về quan điểm toàn diện và quan điểm lịch sử - cụ thể<br /> - Trong hoạt động nhận thức và thực tiễn cần phải xem xét sự vật trên nhiều mặt, nhiều<br /> mối quan hệ của nó. Thực hiện điều này sẽ giúp cho chúng ta tránh được hoặc hạn chế được<br /> sự phiến diện, siêu hình, máy móc, một chiều trong nhận thức cũng như trong việc giải quyết<br /> các tình huống thực tiễn, nhờ đó tạo ra khả năng nhận thức đúng được sự vật như nó vốn có<br /> trong thực tế và xử lý chính xác, có hiệu quả đối với các vấn đề thực tiễn.<br /> - Trong nhận thức và thực tiễn cần phải xem xét sự vật trong các mối quan hệ và tình<br /> huống xác định, các giai đoạn vận động, phát triển xác định; cũng tức là: khi nhận thức và xử<br /> lý các tình huống thực tiễn cần phải tránh quan niệm chung chung trừu tượng, thiếu tính xác<br /> định lịch sử - cụ thể; tránh chiết trung, nguỵ biện.<br /> - Như vậy, khi thực hiện quan điểm toàn diện cần phải luôn luôn gắn với quan điểm<br /> lịch sử - cụ thể thì mới có thể thực sự nhận thức chính xác được sự vật và giải quyết đúng đắn,<br /> có hiệu quả đối với các vấn đề thực tiễn.<br /> <br /> PHẦN NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lý luận của quan điểm toàn diện và quan điểm lịch sử - cụ thể<br /> Sinh viên: Trần Văn Đan Trường<br /> <br /> Trang 2<br /> <br /> Môn: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Marx-Lenin<br /> <br /> 1.1 Nguyên lý về các mối liên hệ phổ biến<br /> - Những nhà triết học siêu hình cho rằng giữa các sự vật và hiện tượng trong thế giới<br /> chúng không có liên hệ với nhau, tách rời nhau, cái nào riêng cái ấy, cái này bên cạnh cái kia,<br /> nếu chúng có liên hệ với nhau thì cũng chỉ là mối liên hệ bên ngoài.<br /> - Xuất phát từ quan điểm, thế giới thống nhất ở tính vật chất, có chung một nguồn gốc.<br /> Triết học duy vật biện chứng khẳng định: các sự vật, hiện tượng trong quá trình tồn tại chúng<br /> đều có liên hệ với nhau. Mối liên hệ được biểu hiện dưới các dạng: không thể thiếu nhau, không<br /> tách rời nhau, ràng buộc lẫn nhau, tác động qua lại lẫn nhau, chuyển hoá lẫn nhau, sự vật này<br /> tồn tại được là nhờ dựa vào sự vật hiện tượng khác, nếu sự vật này thay đổi thì sự vật hiện<br /> tượng khác sớm muộn cũng sẽ thay đổi theo. Những mối liên hệ ấy không những chỉ xảy ra<br /> giữa sự vật này với sự vật khác mà ngay trong bản thân một sự vật, hiện tượng cũng có mối<br /> liên hệ.<br /> - Quan điểm duy vật biện chứng về mối liên hệ: Mối liên hệ là phạm trù triết học dùng<br /> để chỉ sự quy định, sự tác động qua lại, sự chuyển hoá lẫn nhau giữa các sự vật, hiện tượng hay<br /> các mặt sự vật, của một hiện tượng trong thế giới.<br /> - Tính chất của mối liên hệ:<br /> + Thứ nhất: Mối liên hệ mang tính khách quan, nó là vốn có của một sự vật, hiện tượng, không<br /> phụ thuộc vào ý thức của con người.<br /> + Thứ hai: Mối liên hệ mang tính phổ biến, thể hiện:<br /> ∙ Bất cứ sự vật, hiện tượng nào cũng liên hệ với sự vật hiện tượng khác, không có sự<br /> vật hiện tượng nào nằm ngoài mối liên hệ.<br /> ∙ Mối liên hệ biểu hiện dưới nhiều hình thức riêng biệt, cụ thể tuỳ theo điều kiện nhất<br /> định. Song dù dưới hình thức nào, chúng cũng chỉ là biểu hiện của mối liên hệ phổ biến nhất,<br /> chung nhất.<br /> + Thứ ba: Mối liên hệ mang tính đa dạng và nhiều vẻ:<br /> Sự vật hiện tượng trong thế giới là phong phú, đa dạng, vì vậy hình thức liên hệ giữa<br /> chúng cũng rất đa dạng. Tuy nhiên, có thể căn cứ vào vị trí, phạm vi vai trò, tính chất mà phân<br /> chia ra thành những mối liên hệ khác nhau như: mối liên hệ bên trong – mối liên hệ bên ngoài,<br /> mối liên hệ bản chất- mối liên hệ không bản chất, mối liên hệ trực tiếp - mối liên hệ gián tiếp<br /> v.v… Nhưng sự phân chia này cũng chỉ mang tính tương đối.<br /> <br /> 1.2 Quan điểm toàn diện<br /> - Quan điểm toàn diện là khi xem xét các sự vật hiện tượng, phải xem xét ở tất cả các<br /> mặt, các yếu tố làm nên các sự vật, hiện tượng, kể cả khâu trung gian, gián tiếp. Nghiên cứu<br /> cơ sở triết học của quan điểm toàn diện có một vai trò vô cùng quan trọng giúp chúng ta đánh<br /> giá đúng vị trí, vai trò của sự vật, hiện tượng.<br /> - Đòi hỏi chúng ta nhận thức về sự vật trong mối liên hệ qua lại giữa các bộ phận, giữa<br /> các yếu tố, giữa các mặt của chính sự vật và trong sự tác động qua lại giữa sự vật đó với các sự<br /> vật khác, kể cả mối liên hệ trực tiếp và mối liên hệ gián tiếp. Chỉ trên cơ sở đó mới có thể nhận<br /> thức đúng về sự vật. Chẳng hạn, muốn nhận thức đúng và đầy đủ tri thức của khoa học triết<br /> học, chúng ta còn phải tìm ra mối liên hệ của tri thức triết học với tri thức khoa học khác, với<br /> tri thức cuộc sống và ngược lại, vì tri thức triết học được khái quát từ tri thức của các khoa học<br /> khác và hoạt động của con người, nhất là tri thức chuyên môn được chúng ta lĩnh hội.<br /> - Đồng thời, quan điểm toàn diện đòi hỏi chúng ta phải biết phân biệt các mối liên hệ,<br /> <br /> Sinh viên: Trần Văn Đan Trường<br /> <br /> Trang 3<br /> <br /> Môn: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Marx-Lenin<br /> <br /> phải biết chú ý đến các mối liên hệ bên trong, mối liên hệ bản chất, mối liên hệ chủ yếu, mối<br /> liên hệ tất nhiên ... để hiểu rõ bản chất của sự vật và có phương pháp tác động phù hợp nhằm<br /> đem lại hiệu quả cao nhất trong sự phát triển của bản thân. Đương nhiên, trong nhận thức và<br /> hành động, chúng ta cần lưu ý tới sự chuyển hoá lẫn nhau giữa các mối liên hệ ở những điều<br /> kiện xác định. Trong quan hệ giữa con người với con người, chúng ta phải biết ứng xử sao cho<br /> phù hợp với từng con người. Ngay cả quan hệ với một con người nhất định ở những không<br /> gian khác nhau hoặc thời gian khác nhau, chúng ta cũng phải có cách giao tiếp, cách quan hệ<br /> phù hợp như ông cha đã kết luận: “đối nhân xử thế”.<br /> - Trong hoạt động thực tế, theo quan điểm toàn diện, trong 20 năm đổi mới Đảng ta<br /> không những phải chú ý tới những mối liên hệ nội tại của nó mà còn phải chú ý tới những mối<br /> liên hệ của sự vật ấy với các sự vật khác. Đồng thời chúng ta phải biết sử dụng đồng bộ các<br /> biện pháp, các phương tiện khác nhau để tác động nhằm đem lại hiệu quả cao nhất. Để thực<br /> hiện mục tiêu : “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, một mặt chúng<br /> ta phải phát huy nội lực của đất nước ta; mặt khác phải biết tranh thủ thời cơ, vượt qua thử<br /> thách do xu hướng quốc tế hoá mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và toàn cầu hoá kinh tế đưa<br /> lại.<br /> - Quan điểm toàn diện còn có ý nghĩa trong việc chống chủ nghĩa chiết trung mà đặc<br /> trưng của nó là nhân danh quan điểm toàn diện để kết hợp một cách vô nguyên tắc những mặt<br /> khác nhau mà thực chất là không thể kết hợp với nhau được. Trong mối liên hệ qua lại giữa<br /> sự vật đó với các sự vật khác (kể cả trực tiếp và gián tiếp).<br /> <br /> 1.3 Quan điểm lịch sử - cụ thể<br /> - Quan điểm này cho rằng mọi sự vật, hiện tượng của thế giới đều tồn tại, vận động và<br /> phát triển trong những điều kiện thời gian và không gian cụ thể, xác định, những điều kiện này<br /> sẽ có ảnh hưởng trực tiếp tới tính chất, đặc điểm của sự vật. Cùng một sự vật nhưng nếu tồn tại<br /> trong những điều kiện không gian và thời gian cụ thể khác nhau thì tính chất, đặc điểm của nó<br /> sẽ khác nhau, thậm chí có thể làm thay đổi hoàn toàn bản chất của sự vật.<br /> - Trong nhận thức và thực tiễn cần phải xem xét sự vật trong các mối quan hệ và tình<br /> huống xác định, các giai đoạn vận động, phát triển xác định; cũng tức là: khi nhận thức và xử<br /> lý các tình huống thực tiễn cần phải tránh quan niệm chung chung trừu tượng, thiếu tính xác<br /> định lịch sử - cụ thể; tránh chiết trung, nguỵ biện.<br /> - Đòi hỏi chúng ta khi nhận thức về sự vật và tác động vào sự vật phải chú ý điều kiện,<br /> hoàn cảnh lịch sử - cụ thể, môi trường cụ thể trong đó sự vật sinh ra tồn tại và phát triển. Một<br /> luận điểm nào đó là luận điểm khoa học trong điều kiện này nhưng sẽ không phải là luận điểm<br /> khoa học trong điều kiện khác. Chẳng hạn, thường thường trong các định luật của hoá học bao<br /> giờ cũng có hai điều kiện: nhiệt độ và áp suất xác định. Nếu vượt khỏi những điều kiện đó định<br /> luật sẽ không còn đúng nữa. Trong lịch sử triết học khi xem xét các hệ thống triết học bao giờ<br /> chúng ta cũng xem xét hoàn cảnh ra đời và phát triển của các hệ thống đó .<br /> - Từ nội dung trên ta có thể thấy rằng, quan điểm lịch sử - cụ thể có ý nghĩa rất to lớn<br /> trong quá trình nghiên cứu và cải tạo tự nhiên, xã hội. Khi vận dụng quan điểm này cần phải<br /> đảm bảo các yêu cầu sau:<br /> + Khi nhận thức về sự vật và tác động vào sự vật phải chú ý điều kiện, hoàn cảnh lịch sử - cụ<br /> thể, môi trường cụ thể trong đó sự vật sinh ra, tồn tại và phát triển.<br /> <br /> Sinh viên: Trần Văn Đan Trường<br /> <br /> Trang 4<br /> <br /> Môn: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Marx-Lenin<br /> <br /> + Khi nghiên cứu một lý luận khoa học nào đó cần phải phân tích hoàn cảnh ra đời và phát<br /> triển của lý luận đó.<br /> + Khi vận dụng một lý luận nào đó vào thực tiễn cũng cần phải tính đến những điều kiện, hoàn<br /> cảnh cụ thể của nơi đó. Đồng thời cần phải có những bổ sung, điều chỉnh cho phù hợp với tình<br /> hình thực tiễn để đạt được hiệu quả tốt nhất.<br /> <br /> PHẦN VẬN DỤNG<br /> 1. Vận dụng của bản thân<br /> 1.1 Vận dụng của bản thân trong cuộc sống, trong học tập<br /> - Với tư cách là những nguyên tắc phương pháp luận, quan điểm toàn diện, quan điểm<br /> lịch sử - cụ thể góp phần định hướng, chỉ đạo hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn cải<br /> tạo hiện thực, cải tạo chính bản thân chúng ta. Song để thực hiện được chúng, mỗi chúng ta<br /> cần nắm chắc cơ sở lý luận của chúng - nguyên lý về mối liên hệ phổ biến và nguyên lý về sự<br /> phát triển, biết vận dụng chúng một cách sáng tạo trong hoạt động của mình.<br /> - Trong quan hệ giữa con người với con người, chúng ta phải biết ứng xử sao cho phù<br /> hợp với từng con người. Ngay cả quan hệ với một con người nhất định ở những không gian<br /> khác nhau hoặc thời gian khác nhau, chúng ta cũng phải có cách giao tiếp, cách quan hệ phù<br /> hợp như ông cha đã kết luận: “đối nhân xử thế”.<br /> - Hay khi xem xét nguyên nhân của một vấn đề nào đó để giải quyết, chúng ta cần<br /> xem xét chúng trong các mối liên hệ để xem nguyên nhân từ đâu để có cách giải quyết, xử lý<br /> tốt . Khi ta học kém đi , điểm số giảm cần tìm nguyên nhân do đâu khiến ta như vậy. Do lười<br /> học, không hiểu bài, không làm bài tập hay không có thời gian học. Nếu tìm được nguyên<br /> nhân cụ thể, chủ yếu , thì sẽ tìm được cách giải quyết đúng đắn.<br /> - Trong học tập bao giờ cũng xác định mục tiêu, động cơ, thái độ đúng đắn thì mới có<br /> kết quả cao hơn. Việc vận dụng quan điểm toàn diện và lịch sử - cụ thể trong học tập sẽ giúp<br /> định hướng học tập sâu hơn và cao hơn, quan điểm toàn diện và lịch sử - cụ thể là thế giới<br /> quan của mỗi con người.<br /> - Để vận dụng quan điểm trên chúng ta cần phân tích, xem xét các mặt của việc học<br /> một cách cụ thể, toàn diện, phù hợp với từng thời điểm.<br /> - Ngược lại nếu hành mà không có lí luận, lí thuyết soi sáng và kinh nghiệm đã được<br /> đúc kết dẫn dắt thì việc ứng dụng vào thực tiễn sẽ lúng túng, gặp rất nhiều khó khăn trở ngại,<br /> thậm chí có khi còn dẫn đến những sai lầm to lớn nữa. Do vậy việc học tập, trau dồi kiến thức<br /> và kinh nghiệm là nền tảng để mỗi người áp dụng vào thực tế, thực hành trong thực tiễn cuộc<br /> sống.<br /> - Giá trị một con người được xem xét chính bởi tác dụng của cá nhân đó trong mối<br /> quan hệ với đồng loại. Đức và tài bổ sung, hỗ trợ cho nhau thì con người mới trở nên toàn<br /> diện, mới đạt hiệu quả lao động cao và mới có ích cho mọi người.<br /> <br /> 1.2 Vận dụng trong việc chống chiết trung, ngụy biện<br /> -Chủ nghĩa chiết trung tỏ ra chú ý nhiều mặt, nhiều mối liên hệ của sự vật, hiện tượng;<br /> <br /> nhưng xem xét bình quân và không rút ra được các mối liên hệ cơ bản; theo đó, lại kết hợp<br /> một cách vô nguyên tắc các mối liên hệ và không chỉ ra được bản chất sự vật. Còn thuật nguỵ<br /> biện cũng để ý tới những mặt khác nhau của sự vật, nhưng lại đưa cái không cơ bản thành cái<br /> cơ bản, cái không bản chất thành cái bản chất.<br /> Sinh viên: Trần Văn Đan Trường<br /> <br /> Trang 5<br /> <br />