intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo "Bàn về sở hữu pháp nhân và đổi mới quan niệm sở hữu tài sản trong doanh nghiệp nhà nước "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

57
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bàn về sở hữu pháp nhân và đổi mới quan niệm sở hữu tài sản trong doanh nghiệp nhà nước Từ ngày 01/7/2011, cá nhân, tổ chức ở Việt Nam có thể chọn để khiếu nại, hay khiếu kiện từ những giai đoạn rất sơ khởi để nhằm phản kháng quyết định hành chính, hành vi hành chính nếu có căn cứ cho rằng quyết định hành chính hay hành vi hành chính đó là bất hợp pháp, xâm hại trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình....

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Bàn về sở hữu pháp nhân và đổi mới quan niệm sở hữu tài sản trong doanh nghiệp nhà nước "

  1. nghiªn cøu - trao ®æi ThS. Bïi Ngäc C−êng * 1. ViÖc xem xÐt ph−¬ng diÖn lÝ luËn trong ph¸p luËt hiÖn h nh (§iÒu 94 Bé luËt còng nh− thùc tiÔn cho thÊy mçi chñ së h÷u d©n sù) th× ph¸p nh©n ph¶i cã t i s¶n riªng, l hiÖn th©n cña mét lo¹i quan hÖ së h÷u. tån t¹i ®éc lËp v cã sù t¸ch b¹ch t i s¶n cña §iÒu ®ã yªu cÇu ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ ph¸p nh©n v t i s¶n cña th nh viªn trong h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau. Quy ®Þnh h×nh ph¸p nh©n (nguyªn t¾c ph©n t¸ch t i s¶n), thøc së h÷u l nh»m x¸c ®Þnh râ chñ thÓ cña ph¸p nh©n chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng chÝnh t i quyÒn së h÷u l ai, cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? s¶n cña m×nh. VÊn ®Ò ë ®©y l ph¶i l m râ Nguån t i s¶n cña mçi h×nh thøc së h÷u b¾t mèi quan hÖ ph¸p lÝ gi÷a th nh viªn c«ng ti nguån tõ ®©u v ®−îc x¸c lËp bëi nh÷ng c¨n ®èi vèn l nh÷ng chñ ®Çu t− (® gãp vèn ®Ó cø ph¸p lÝ n o, c¬ chÕ ph¸p lÝ ®¶m b¶o viÖc lËp ph¸p nh©n doanh nghiÖp) v doanh chiÕm h÷u, sö dông v ®Þnh ®o¹t t i s¶n ra nghiÖp l ph¸p nh©n ®èi víi khèi t i s¶n ®ã. sao. Dùa trªn c¬ së chÕ ®é së h÷u to n d©n, C¶ vÒ lÝ luËn v thùc tiÔn ®Òu kh«ng thÓ coi së h÷u tËp thÓ, së h÷u t− nh©n ®−îc quy quyÒn së h÷u t i s¶n cña ph¸p nh©n doanh ®Þnh t¹i §iÒu 15 HiÕn ph¸p n¨m 1992, Bé nghiÖp thuéc h×nh thøc së h÷u hçn hîp hay luËt d©n sù ® cô thÓ hãa viÖc x¸c ®Þnh c¸c h×nh thøc së h÷u chung. Hai h×nh thøc së h×nh thøc së h÷u ë n−íc ta hiÖn nay. §ã l h÷u n y m Bé luËt d©n sù quy ®Þnh l c¨n së h÷u to n d©n; së h÷u cña tæ chøc chÝnh cø v o cÊu tróc chñ thÓ tham gia chø ch−a trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x héi; së h÷u tËp thÓ; thÓ hiÖn ®−îc b¶n chÊt ph¸p lÝ cña quyÒn së së h÷u t− nh©n; së h÷u cña tæ chøc x héi, tæ h÷u, tøc l t i s¶n ®ã thuéc vÒ ai? Thuéc vÒ chøc x héi - nghÒ nghiÖp; së h÷u hçn hîp; ph¸p nh©n doanh nghiÖp hay thuéc vÒ c¸c së h÷u chung. Thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt th nh viªn l ng−êi ® gãp vèn t¹o nªn ph¸p kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cho nh©n doanh nghiÖp. § tõng cã quan ®iÓm thÊy viÖc ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc së h÷u nh− cho r»ng t i s¶n cña ph¸p nh©n doanh hiÖn nay g©y khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh nghiÖp thuéc vÒ së h÷u cña c¸c th nh viªn së h÷u cña c¸c doanh nghiÖp (nh− doanh (ng−êi gãp vèn lËp nªn doanh nghiÖp), vÝ nghiÖp nh n−íc, c«ng ti tr¸ch nhiÖm h÷u dô, t¹i kho¶n 1 §iÒu 8 LuËt c«ng ti (hÕt hiÖu h¹n, c«ng ti cæ phÇn), ph¸p luËt ch−a tr¶ lêi ®−îc c©u hái nã thuéc h×nh thøc së h÷u n o. * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa ph¸p luËt kinh tÕ Theo lÝ thuyÕt chung v còng ®−îc thÓ hiÖn Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi 10 - T¹p chÝ luËt häc
  2. nghiªn cøu - trao ®æi lùc) ® quy ®Þnh: "Th nh viªn c«ng ti cã ®Þnh cña ph¸p luËt. Víi t− c¸ch l chñ së quyÒn së h÷u mét phÇn t i s¶n cña c«ng ti h÷u ph¸p nh©n doanh nghiÖp, c¸c th nh viªn t−¬ng øng víi phÇn vèn gãp v o c«ng ti". cã quyÒn quyÕt ®Þnh ph−¬ng h−íng ho¹t Theo chóng t«i, ë ®©y ® cã sù nhÇm lÉn khi ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cã quyÒn s¸p x¸c ®Þnh th nh viªn c«ng ti l chñ së h÷u t i nhËp, gi¶i thÓ, cã quyÒn Ên ®Þnh ®iÒu lÖ cña s¶n cña c«ng ti. Thùc ra, h nh vi gãp vèn ®Ó ph¸p nh©n doanh nghiÖp; x¸c lËp bé m¸y th nh lËp ph¸p nh©n doanh nghiÖp tån t¹i qu¶n lÝ; quyÕt ®Þnh t¨ng gi¶m vèn ®iÒu lÖ... ®éc lËp v t¸ch b¹ch vÒ mÆt t i s¶n víi chñ Ph¸p nh©n doanh nghiÖp víi t− c¸ch l chñ së h÷u cña nã ® l m thay ®æi thùc tr¹ng thÓ cña quyÒn së h÷u t i s¶n cã to n quyÒn ph¸p lÝ vÒ quyÒn së h÷u liªn quan ®Õn nh÷ng chiÕm h÷u, sö dông v ®Þnh ®o¹t t i s¶n t i s¶n ® ®−îc chuyÓn cho ph¸p nh©n doanh phôc vô cho nhu cÇu kinh doanh cña doanh nghiÖp. Theo nguyªn lÝ vÒ së h÷u th× khi nghiÖp (tÊt nhiªn l ph¶i phï hîp víi ®iÒu lÖ ph¸p nh©n doanh nghiÖp th nh lËp mét c¸ch cña doanh nghiÖp víi tÝnh c¸ch l "luËt cña chÝnh thøc vÒ mÆt ph¸p lÝ (sau khi ® l m doanh nghiÖp"). ChØ cã quan niÖm nh− vËy xong thñ tôc ®¨ng kÝ kinh doanh) th× kh«ng míi cã c¬ së ph¸p lÝ ®¶m b¶o cho ph¸p nh©n thÓ tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ t i s¶n m doanh nghiÖp tån t¹i trªn th−¬ng tr−êng víi c¸c th nh viªn ® cam kÕt gãp v chuyÓn t− c¸ch l chñ thÓ ph¸p lÝ cã kh¶ n¨ng tù chñ th nh vèn ®iÒu lÖ cña ph¸p nh©n doanh t i chÝnh, thùc hiÖn ®−îc chÕ ®é tr¸ch nhiÖm nghiÖp tiÕp tôc thuéc së h÷u cña c¸c th nh h÷u h¹n cña m×nh. VÒ vÊn ®Ò n y gi¸o s− viªn. Lóc n y, c¸c th nh viªn trë th nh chñ Akiyama yasuhiro thuéc khoa luËt Tr−êng së h÷u ph¸p nh©n doanh nghiÖp cßn ph¸p ®¹i häc Waseda cho r»ng: "Doanh nghiÖp l nh©n doanh nghiÖp trë th nh chñ së h÷u ®èi ph¸p nh©n cho nªn doanh nghiÖp cã ®ñ t− víi t i s¶n doanh nghiÖp. T¹i kho¶n 4 §iÒu c¸ch ®Ó së h÷u t i s¶n. NÕu quy ®Þnh cæ 3 LuËt doanh nghiÖp ® x¸c ®Þnh: "Gãp vèn ®«ng hoÆc nh©n viªn së h÷u t i s¶n cña l viÖc ®−a t i s¶n v o c«ng ti ®Ó trë th nh c«ng ti th× viÖc ban t− c¸ch ph¸p nh©n cho chñ së h÷u hoÆc c¸c chñ së h÷u chung cña c«ng ti kh«ng cã ý nghÜa g× c¶.(1) c«ng ti". Quy ®Þnh n y ® l m râ ®−îc mèi 2. C¬ chÕ thÞ tr−êng ®ßi hái doanh quan hÖ gi÷a th nh viªn c«ng ti v c«ng ti nghiÖp nh n−íc võa ph¶i cã quyÒn tù chñ ®èi víi t i s¶n. §ã l hai chñ thÓ ph¸p lÝ ®éc trong s¶n xuÊt kinh doanh võa ph¶i tù chÞu lËp, c¸c th nh viªn c«ng ti l chñ së h÷u tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. c«ng ti, c«ng ti l thùc thÓ ph¸p lÝ ®éc lËp, l §Ó ®¸p øng yªu cÇu n y cÇn ph¶i thùc hiÖn chñ thÓ cña quyÒn së h÷u t i s¶n trong c«ng viÖc t¸ch b¹ch gi÷a quyÒn së h÷u cña Nh ti. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c th nh viªn c«ng ti n−íc v quyÒn qu¶n lÝ, sö dông t i s¶n trong v c«ng ti ®−îc ®iÒu chØnh bëi hîp ®ång doanh nghiÖp nh n−íc. Trong nh÷ng n¨m th nh lËp, ®iÒu lÖ cña c«ng ti v nh÷ng quy qua, Nh n−íc ta ® thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p T¹p chÝ luËt häc - 11
  3. nghiªn cøu - trao ®æi nh»m c¶i c¸ch, ®æi míi doanh nghiÖp nh chñ thÓ ph¸p lÝ ®éc lËp v mèi quan hÖ ph¸p n−íc, x¸c lËp v ®¶m b¶o quyÒn tù chñ cho lÝ gi÷a Nh n−íc v doanh nghiÖp nh n−íc doanh nghiÖp nh n−íc, ®Æc biÖt trong lÜnh gièng nh− mèi quan hÖ gi÷a th nh viªn c«ng vùc t i chÝnh. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh− giao vèn ti v c«ng ti. Bëi lÏ, vÒ thùc chÊt, doanh cho c¸c doanh nghiÖp nh n−íc, c¸c doanh nghiÖp nh n−íc l c«ng ti tr¸ch nhiÖm h÷u nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm b¶o to n, ph¸t triÓn h¹n mét th nh viªn (l Nh n−íc). Nh− vËy, vèn; cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nh n−íc... khi ph¸p nh©n doanh nghiÖp nh n−íc ®−îc b−íc ®Çu ® phÇn n o gióp t¸ch b¹ch gi÷a th nh lËp chÝnh thøc, vÒ mÆt ph¸p lÝ th× tÊt quyÒn së h÷u cña Nh n−íc v quyÒn cña c¶ vèn v t i s¶n m Nh n−íc ®Çu t− doanh nghiÖp ®èi víi vèn v t i s¶n ®−îc Nh chuyÓn th nh vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp n−íc giao cho doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, nh n−íc, trë th nh t i s¶n cña doanh nghiÖp quyÒn së h÷u v quyÒn sö dông t i s¶n cña nh n−íc. Trong tr−êng hîp n y, Nh n−íc doanh nghiÖp nh n−íc l c¸c ph¹m trï cÇn ë vÞ trÝ cña nh ®Çu t− còng gièng nh− th nh ph¶i l m râ h¬n mét c¸ch cô thÓ v døt viªn c«ng ti trong c«ng ti ®èi vèn l ng−êi kho¸t vÒ mÆt ph¸p lÝ. ® ®Çu t− (gãp vèn) ®Ó h×nh th nh nªn ph¸p Theo chóng t«i, cÇn x¸c ®Þnh Nh n−íc nh©n c«ng ti. Chóng t«i ho n to n ®ång ý l chñ së h÷u doanh nghiÖp nh n−íc, doanh víi quan ®iÓm cña TS. NguyÔn Nh− Ph¸t nghiÖp nh n−íc l chñ së h÷u ®èi víi t i cho r»ng "sÏ l kh«ng t−ëng t−îng næi khi s¶n cña doanh nghiÖp. Quan niÖm n y ®−îc h nh vi gãp vèn cña nh ®Çu t− v o doanh x©y dùng dùa trªn c¬ së lÝ luËn v thùc tiÔn sau: nghiÖp m kh«ng l m thay ®æi t×nh tr¹ng Thø nhÊt, theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 1 LuËt ph¸p lÝ vÒ së h÷u ®èi víi to n bé sè t i s¶n doanh nghiÖp nh n−íc th× doanh nghiÖp nh ®−îc biÓu hiÖn trong phÇn vèn gãp”.(2) XuÊt n−íc l tæ chøc kinh tÕ cã t− c¸ch ph¸p ph¸t tõ nguyªn lÝ ®ã, §iÒu 22 LuËt doanh nh©n, cã c¸c quyÒn v nghÜa vô d©n sù, tù nghiÖp ® thÓ hiÖn rÊt râ nguyªn t¾c vÒ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ to n bé ho¹t ®éng, kinh chuyÓn quyÒn së h÷u t i s¶n gãp vèn cho doanh trong ph¹m vi sè vèn do doanh c«ng ti. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh c¬ chÕ ph¸p lÝ nghiÖp qu¶n lÝ. T− c¸ch ph¸p nh©n chÝnh l nh− vËy th× doanh nghiÖp nh n−íc trªn thùc tiÒn ®Ò kinh tÕ v ph¸p lÝ quan träng nhÊt ®Ó tÕ v vÒ ph¸p lÝ sÏ kh«ng thÓ cã t− c¸ch ph¸p doanh nghiÖp nh n−íc cã thÓ tån t¹i mét nh©n thùc sù ®Ó tån t¹i trªn th−¬ng tr−êng c¸ch ®éc lËp vÒ mÆt kinh tÕ còng nh− vÒ mÆt víi t− c¸ch l thùc thÓ ph¸p lÝ ®éc lËp, ®Ó ph¸p lÝ, tõ ®ã doanh nghiÖp nh n−íc cã h nh ®éng theo c¸c tÝn hiÖu cña thÞ tr−êng. quyÒn tù chñ trong ho¹t ®éng kinh doanh. Thø hai, doanh nghiÖp nh n−íc l chñ Theo ®ã, cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh døt kho¸t l thÓ ph¸p lÝ ®éc lËp, nh©n danh m×nh chÞu Nh n−íc v doanh nghiÖp nh n−íc l hai tr¸ch nhiÖm vÒ mäi ho¹t ®éng kinh doanh 12 - T¹p chÝ luËt häc
  4. nghiªn cøu - trao ®æi trong ph¹m vi sè vèn do doanh nghiÖp qu¶n nghiÖp. Víi t− c¸ch l chñ së h÷u doanh lÝ. NÕu vÉn quan niÖm sè t i s¶n m Nh nghiÖp, Nh n−íc cã quyÒn chi phèi c¸c n−íc ® ®Çu t− v o doanh nghiÖp nh n−íc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh− x¸c ®Þnh thuéc së h÷u nh n−íc th× nh÷ng ®èi t¸c ph−¬ng h−íng, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh; giao dÞch víi doanh nghiÖp nh n−íc hoÆc th«ng qua ®iÒu lÖ doanh nghiÖp, chØ ®Þnh bé chñ nî cña doanh nghiÖp nh n−íc sÏ gÆp m¸y qu¶n lÝ; quyÕt ®Þnh t¨ng gi¶m vèn ®iÒu nhiÒu khã kh¨n, r¾c rèi tr−íc nh÷ng nguy c¬ lÖ; thu lîi tøc tõ ho¹t ®éng cña doanh rñi ro trªn th−¬ng tr−êng. Ch¼ng h¹n, khi nghiÖp... doanh nghiÖp nh n−íc m¾c nî c¸c ®èi t¸c Thø t−, viÖc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp nh th× vÊn ®Ò thanh to¸n nî sÏ gÆp khã kh¨n, n−íc l chñ së h÷u ®èi víi t i s¶n cña doanh bëi v× theo lÏ th«ng th−êng, nÕu nh÷ng t i nghiÖp cßn Nh n−íc l chñ së h÷u doanh s¶n cña doanh nghiÖp nh n−íc thuéc së h÷u nghiÖp nh n−íc l phï hîp víi quan ®iÓm nh n−íc th× quyÒn quyÕt ®Þnh thuéc vÒ Nh cña §¶ng vÒ s¾p xÕp, ®æi míi v ph¸t triÓn n−íc chø kh«ng thuéc vÒ doanh nghiÖp, doanh nghiÖp nh n−íc ® ®−îc x¸c ®Þnh t¹i trong khi ®ã Nh n−íc ho n to n kh«ng Héi nghÞ lÇn thø 3 Ban chÊp h nh trung tham gia quan hÖ nî nÇn n y. Trong tr−êng −¬ng §¶ng khãa IX, ®¶m b¶o cho doanh hîp n y, ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c chñ nî nghiÖp nh n−íc thùc sù cã quyÒn tù chñ, tù th× chØ cßn c¸ch l Nh n−íc ®øng ra l m chÞu tr¸ch nhiÖm, ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c ng−êi b¶o l nh cho doanh nghiÖp cña m×nh. c¹nh tranh. §ång thêi, c¸ch tiÕp cËn n y sÏ Nh− vËy, doanh nghiÖp nh n−íc sÏ kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò së h÷u khi chóng ta cßn l ph¸p nh©n v viÖc Nh n−íc ®øng ra tiÕn h nh cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nh b¶o trî cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp sÏ n−íc hoÆc l chuyÓn doanh nghiÖp nh n−íc kh«ng phï hîp víi ®−êng lèi, chÝnh s¸ch ®æi míi sang m« h×nh c«ng ti tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n khu vùc kinh tÕ quèc doanh. mét th nh viªn ho¹t ®éng theo LuËt doanh Thø ba, viÖc thõa nhËn doanh nghiÖp nghiÖp. §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p n y, theo nh n−íc l chñ së h÷u ®èi víi nh÷ng t i s¶n chóng t«i, Nh n−íc cÇn sím th nh lËp c«ng thuéc vèn ®iÒu lÖ còng chØ cã tÝnh t−¬ng ®èi ti ®Çu t− t i chÝnh nh n−íc. C«ng ti ®Çu t− v× ®©y còng chØ l lo¹i së h÷u ph¸i sinh v sù t i chÝnh sÏ l c¬ quan thùc hiÖn nhiÖm vô tån t¹i cña nã lu«n g¾n víi môc ®Ých nhÊt ®Çu t− vèn v o c¸c doanh nghiÖp nh n−íc ®Þnh. Doanh nghiÖp nh n−íc l chñ së h÷u v thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u doanh t i s¶n b¾t nguån trùc tiÕp tõ së h÷u nh nghiÖp nh n−íc, thay thÕ c¬ quan chñ qu¶n n−íc, ®−îc h×nh th nh th«ng qua viÖc Nh hiÖn nay./. n−íc ®Çu t− (gãp vèn). MÆt kh¸c, khi thùc hiÖn quyÒn chiÕm h÷u, sö dông v ®Þnh ®o¹t (1). Tham luËn t¹i Héi th¶o vÒ söa ®æi BLDS t¹i th nh phè Hå ChÝ Minh 18/6/2001. nh÷ng t i s¶n cña m×nh, doanh nghiÖp nh (2). Xem: TS. NguyÔn Nh− Ph¸t: “QuyÒn tù chñ vÒ n−íc chØ cã thÓ xö sù theo ®iÒu lÖ doanh vèn v t i s¶n cña doanh nghiÖp nh n−íc” T¹p chÝ nghiÖp, sù kiÓm so¸t cña chñ së h÷u doanh nh n−íc v ph¸p luËt, sè 3/1999. T¹p chÝ luËt häc - 13
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2