Báo cáo khoa học: " Khảo sát một số chỉ tiêu sinh sản của đàn trâu nội nuôi tại một số tỉnh thuộc vùng tây bắc việt nam"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

85
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập báo cáo nghiên cứu khoa học của trường đại học nông nghiệp 1 đề tài: Khảo sát một số chỉ tiêu sinh sản của đàn trâu nội nuôi tại một số tỉnh thuộc vùng tây bắc việt nam...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: " Khảo sát một số chỉ tiêu sinh sản của đàn trâu nội nuôi tại một số tỉnh thuộc vùng tây bắc việt nam"

Kh¶o s¸t mét sè chØ tiªu sinh s¶n cña ®µn tr©u néi nu«i t¹i mét sè tØnh thuéc vïng t©y b¾c viÖt nam Investigation on reproductive performance of home buffaloes in some northwestern highland provinces of Vietnam NguyÔn V¨n Thanh1 Summary Study was carried out on home buffaloes in 11 communes of 3 districts from 3 highland provinces (Phong Tho -Lai Chau; Dien Bien - Dien Bien and Simacai - Lao Cai) of the Northern Viet Nam. Result showed that: The reproduction rate of home buffaloes was high on average 44,84%, some places 50,0%. The age at first calving was 36 - 48 months in 28,17%, > 48 - 60 months in 50,51% anh higher 60 months 19,65%. All most buffaloes had calving interval was from 15 - 21 months (65,98%). Buffaloes showed seasonality in repro`duction with most calvings taking from this October to next January, highest in December. The survival rate of buffaloes caff is high 91,82%, some places above 97,0%. In order to protect and develop home buffaloes quantity and quality: There need a previse technical methods to increase their fertility ability Key words: Reproduction, home buffaloes, calving interval 1. §Æt vÊn ®Ò Tõ xa x−a con tr©u ®· g¾n bã víi ng−êi n«ng d©n ViÖt Nam, ë ®©u cã nghÒ trång lóa th× ë ®ã cã h×nh bãng cña con tr©u. Trong thêi gian gÇn ®©y, cïng víi tiÕn tr×nh c¬ giíi hãa n«ng nghiÖp, m¸y cµy ®ang thay dÇn tr©u cµy vµ sè l−îng ®µn tr©u ë n−íc ta gi¶m sót. Tuy nhiªn ë mét sè vïng, ®Æc biÖt lµ vïng nói phÝa B¾c vµ B¾c Trung Bé, ®µn tr©u vÉn ph¸t triÓn, cung cÊp søc kÐo phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, thùc phÈm cho con ng−êi vµ mét l−îng ®¸ng kÓ ph©n bãn cho c©y trång. Ch¨n nu«i tr©u cµy kÐo kÕt hîp víi sinh s¶n ®· trë thµnh ph−¬ng thøc phæ biÕn ë n«ng th«n ®Æc biÖt lµ vïng nói n−íc ta n¬i cã cã ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn −u ®·i, lµ nguån thu ®¸ng kÓ cña kinh tÕ hé gia ®×nh ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c gia ®×nh n«ng d©n thuéc c¸c d©n téc thiÓu sè. V× vËy, hiÖn nay c¸c nhµ khoa häc n−íc ta ®ang t×m c¸ch c¶i tiÕn ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng vµ n©ng cao kh¶ n¨ng sinh s¶n cña tr©u. Nghiªn cøu nµy ®−îc tiÕn hµnh t×m hiÓu mét sè chØ tiªu sinh s¶n cña ®µn tr©u néi ®ang ®−îc nu«i trong c¸c gia ®×nh ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë mét sè ®Þa ph−¬ng thuéc c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c víi môc ®Ých cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o cho ng−êi ch¨n nu«i tr©u sinh s¶n. 2. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1 2.1. §èi t−îng, ®Þa ®iÓm, thêi gian nghiªn cøu §èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ ®µn tr©u c¸i trong ®é tuæi sinh s¶n ®ang ®−îc nu«i t¹i 11 ®Þa ®iÓm bao gåm: 4 ®Þa ®iÓm thuéc huyÖn Phong Thæ tØnh Lai Ch©u; 4 ®Þa ®iÓm thuéc huyÖn §iÖn Biªn tØnh §iÖn Biªn vµ 3 ®Þa ®iÓm thuéc huyÖn Simacai tØnh Lµo Cai. Thêi gian nghiªn cøu n¨m 2003 - 2004 2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - TiÕn hµnh kh¶o s¸t trùc tiÕp th«ng qua phiÕu pháng vÊn hé gia ®×nh ch¨n nu«i tr©u ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ ®Î, tuæi ®Î løa ®Çu, nhÞp ®Î, tû lÖ ®Î theo tuæi, mïa sinh s¶n, tû lÖ nu«i sèng nghÐ s¬ sinh. C¸c hé 1 Khoa Ch¨n nu«i - Thó Y 185
gia ®×nh ®−îc lùa trän lµ c¸c hé nu«i tr©u c¸i sinh s¶n t¹i c¸c th«n b¶n, −u tiªn cho c¸c hé nu«i nhiÒu tr©u c¸i sinh s¶n - X¸c ®Þnh tuæi cña tr©u b»ng ph−¬ng ph¸p xem r¨ng ®Þnh tuæi - Xö lý sè liÖu b»ng phÇn mÒm Excel 3. kÕt qu¶ vµ th¶o luËn Tû lÖ ®Î cña ®µn tr©u B¶ng 1. Tû lÖ ®Î cña ®µn tr©u §Þa ph−¬ng kh¶o s¸t Sè ®iÓm Tæng sè tr©u c¸i Tû lÖ ®Î Ph¹m vi biÕn kh¶o s¸t (con) b×nh qu©n (%) ®éng (%) Phong Thæ - Lai Ch©u 4 908 47,90 45,73 – 50,00 §iÖn Biªn - §iÖn Biªn 4 745 41,36 38,35 – 45,85 Simacai - Lµo cai 3 1216 45,28 44,63 – 48,07 Tæng sè 11 2869 44,84 38,35 - 50,00 Tû lÖ ®Î cña ®µn tr©u néi t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng thuéc c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c lµ t−¬ng ®èi cao trung b×nh 44,84% giao ®éng tõ 41,36 - 47,90, cao h¬n kÕt qu¶ nghiªn cøu cña t¸c gi¶ NguyÔn §øc Th¹c vµ cs (1984) cã tû lÖ ®Î hµng n¨m cña ®µn tr©u c¸i ë c¸c tØnh miÒn nói vµo kho¶ng 40%. Tuy nhiªn tû lÖ ®Î cña ®µn tr©u cña c¸c ®Þa ph−¬ng thuéc 3 huyÖn §iÖn Biªn, tØnh §iÖn Biªn, huyÖn Phong Thæ tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Simacai tØnh Lµo Cai còng cã sù sai kh¸c, biÓu hiÖn ë ph¹m vi biÕn ®éng tõ 38,35 - 50,00%. Víi tû lÖ lÖ ®Î cña ®µn tr©u c¸i hµng n¨m hiÖn t¹i nh− trªn nÕu nh− ®−îc ®Çu t− ch¨m sãc nu«i d−ìng, qu¶n lý, khai th¸c vµ sö dông h¬p lý th× ch¾c ch¾n tû lÖ sinh s¶n cßn cao h¬n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®Þa ph−¬ng thuéc c¸c tØnh vïng nói T©y B¾c x©y dùng ch−¬ng tr×nh kh«i phôc vµ ph¸t triÓn ®µn tr©u KÕt qu¶ kh¶o s¸t tuæi ®Î løa ®Çu cña ®µn tr©u B¶ng 2. Tuæi ®Î løa ®Çu cña ®àn tr©u §Þa ph−¬ng Sè ®iÓm Tæng sè tr©u Tr©u ®Î lÇn ®Çu ë c¸c løa tuæi (%) kh¶o s¸t Kh¶o s¸t c¸i (con) > 48-60 th¸ng > 60 th¸ng 36-48 th¸ng Phong Thæ - Lai Ch©u 4 236 31,77 55,08 13,15 §iÖn Biªn - §iÖn Biªn 4 124 24,19 48,38 27,43 Simacai - Lµo cai 3 245 28,57 53,06 18,37 Tæng sè 11 605 28,17 50,51 19,65 186
§µn tr©u c¸i ®Î con lÇn ®Çu tËp trung ë tuæi 4 vµ 5, chiÕm tû lÖ 50,51%. Sè tr©u trÎ h¬n tõ 3 - 4 tuæi ®Î con lÇn ®Çu chiÕm kho¶ng 28,17%. Nh÷ng tr©u c¸i cã tuæi ®Î løa ®Çu trªn 5 tuæi chiÕm kho¶ng 19,65%. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i t−¬ng ®−¬ng víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña t¸c gi¶ Hµ Phóc MÞch vµ céng sù (1985) cho biÕt tuæi ®Î løa ®Çu cña ®µn tr©u nu«i t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng miÒn Nói tËp trung cao nhÊt vµo thêi ®iÓm 4-5 tuæi. T¹i Mª Linh VÜnh Phóc cã tuæi ®Î løa ®Çu cña ®µn tr©u néi chiÕm tû lÖ 47,05% (ë kho¶ng tuæi 4-5) vµ tû lÖ 16,91% ë tuæi 3 (Mai ThÞ Th¬m, Mai V¨n S¸nh; 2004). Nh− vËy theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i, tuæi ®Î løa ®Çu cña ®µn tr©u c¸i nu«i t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng thuéc 3 huyÖn §iÖn Biªn tØnh §iÖn Biªn, huyÖn Phong Thæ tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Simacai tØnh Lµo Cai ®Õn sím h¬n. Kh¶o s¸t nhÞp ®Î (kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î) cña ®µn tr©u Tr©u cã nhÞp ®Î mau, 12-15 th¸ng mét løa chiÕm 16,03%, tr©u cã nhÞp ®Î trung b×nh (15 –18 th¸ng mét løa) chiÕm 33,76%, tr©u c¸i cã nhÞp ®Î tõ 18 ®Õn 21 th¸ng mét løa chiÕm tû lÖ 33,22%. So s¸nh víi kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña ®µn tr©u néi nu«i t¹i Mª Linh VÜnh Phóc cña t¸c gi¶ Mai ThÞ Th¬m, Mai V¨n S¸nh (2004) cho biÕt sè tr©u cã kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î 1 n¨m 1 løa lµ 3,55%, 3 n¨m 2 løa chiÕm tû lÖ 17,5% vµ 2 n¨m 1 løa 43,19% th× ®µn tr©u néi nu«i t¹i 3 huyÖn §iÖn Biªn tØnh §iÖn Biªn, huyÖn Phong Thæ tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Si Ma Cai tØnh Lµo Cai cã nhÞp ®Î mau h¬n. KÕt qu¶ trªn cho thÊy: nÕu khai th¸c triÖt ®Ó, t¨ng c−êng sè l−îng tr©u c¸i sinh s¶n lªn th× nã sÏ lµ mét nguån thu nhËp ®¸ng kÓ trong kinh tÕ hé gia ®×nh, ®ång thêi t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn cña ®µn tr©u. B¶ng 3. NhÞp ®Î cña ®µn tr©u Tr©u cã kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î (%) §Þa ph−¬ng Sè ®iÓm Sè tr©u > 21 12 - 15 15 - 18 18 - 21 kh¶o s¸t kh¶o s¸t (con) th¸ng th¸ng th¸ng th¸ng Phong Thæ - Lai Ch©u 4 236 13,14 33,89 36.,01 16,96 §iÖn Biªn - §iÖn Biªn 4 124 15,33 30,64 32,25 21,78 Simacai - Lµo cai 3 245 19,59 36,74 31,42 12,25 Tæng sè 11 605 16,03 33,76 32,22 16,99 Víi môc ®Ých t×m hiÓu sù ¶nh h−ëng cña yÕu tè mïa vô tíi ho¹t ®éng sinh s¶n cña ®µn tr©u chóng t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t tû lÖ sinh s¶n theo mïa trong n¨m. KÕt qu¶ (b¶ng 4) cho thÊy: tr©u nu«i ë c¸c tØnh vïng nói T©y B¾c sinh s¶n theo mïa rÊt râ rÖt. §µn tr©u c¸i ®Î tËp trung vµo kho¶ng tõ th¸ng 10 n¨m tr−íc ®Õn th¸ng 1 n¨m sau. KÕt qu¶ cña chóng t«i phï hîp víi kÕt qu¶ nghiªn cøu cña t¸c gi¶ NguyÔn §øc Th¹c (1985) nghiªn cøu vÒ gièng tr©u ë MiÒn Trung vµ miÒn §«ng Nam bé, cña t¸c gi¶ Mai ThÞ Th¬m, Mai V¨n S¸nh (2004) khi nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm sinh s¶n cña tr©u ë Mª Linh, VÜnh Phóc. C¸c t¸c gi¶ nµy cho biÕt tû lÖ tr©u ®Î tËp trung cao vµo mïa thu vµ mïa ®«ng vµ thÊp vÒ mïa hÌ. Tr©u cã chöa 10,5 - 11 th¸ng vµ nÕu th¸ng 10 n¨m tr−íc vµ th¸ng 1 n¨m sau tr©u ®Î cã nghÜa lµ ph¶i phèi gièng vµo kho¶ng th¸ng 12 tíi th¸ng 3, ®óng vµo thêi gian cã nhiÖt ®é thÊp trong n¨m, h¬n n÷a tr©u lµ lo¹i ®éng vËt ®éng dôc ngÇm. Nh− vËy nÕu muèn ch¨n nu«i tr©u sinh s¶n cã hiÖu qu¶, trong trong thêi gian tõ th¸ng 1 tíi th¸ng 3, ng−êi ch¨n nu«i cÇn ph¶i rheo dâi s¸t sao, ph¸t hiÖn tr©u c¸i ®éng dôc cho phèi gièng kÞp thêi. 187
B¶ng 4. Tû lÖ sinh s¶n theo mïa trong n¨m §Þa ph−¬ngkh¶o s¸t Tû lÖ tr©u cña c¸c ®Þa ph−¬ng sinh s¶n theo c¸c th¸ng trong n¨m (%) Phong thæ - Lai Ch©u §iÖn Biªn - §iÖn Biªn Simacai - Lµo Cai C¸c th¸ng trong n¨m n = 236 n = 124 n = 245 Th¸ng 1 14,84 12,09 14,28 Th¸ng 2 7,62 5,64 8,16 Th¸ng 3 1,28 1,61 2,85 Th¸ng 4 0,85 0,0 1,22 Th¸ng 5 0,0 0,0 0,0 Th¸ng 6 0,42 0,0 0,0 Th¸ng 7 6,77 5,64 2,45 Th¸ng 8 7,62 6,45 5,32 Th¸ng 9 8,47 7,25 8,97 Th¸ng 10 12,72 11,29 14,28 Th¸ng 11 18,23 14,51 17,96 Th¸ng 12 21,18 16,12 20,41 Tû lÖ nu«i sèng nghÐ s¬ sinh Lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quyÕt ®Þnh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ch¨n nu«i tr©u sinh s¶n. Trong c¬ chÕ kinh tÕ hiÖn nay, ch¨n nu«i tr©u bß sinh s¶n lµ nguån thu nhËp chñ yÕu cña kinh tÕ phô gia ®×nh cña c¸c ®ång bµo thuéc c¸c d©n téc thiÓu sè. Tû lÖ nghÐ s¬ sinh nu«i sèng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: chÕ ®é nu«i d−ìng ch¨m sãc gia sóc mÑ vµ gia sóc s¬ sinh, yÕu tè dÞch bÖnh, thêi tiÕt khÝ hËu. B¶ng 5. Tû lÖ nu«i sèng nghÐ s¬ sinh §Þa ph−¬ng kh¶o s¸t Sè ®iÓm Tæng sè nghÐ Tû lÖ nu«i sèng Ph¹m vi biÕn Kh¶o s¸t (con) b×nh qu©n (%) ®éng (%) Phong Thæ - Lai Ch©u 4 304 93,75 89,35 - 97,64 §iÖn Biªn - §iÖn Biªn 4 124 91,93 87,42 -95,64 Simacai - Lµo cai 3 245 89,79 87,09 -90,85 Tæng sè 11 2869 91,82 87,09 - 97,64 KÕt qu¶ ë b¶ng 5 cho thÊy: tû lÖ nu«i sèng nghÐ s¬ sinh ë c¸c địa ph−¬ng vïng nói T©y B¾c ®¹t møc kh¸ cao, trung b×nh lµ 91,82% giao ®éng tõ 87,09 - 97,64%. Së dÜ cã ®−îc tû lÖ nu«i sèng nghÐ cao nh− vËy theo chóng t«i lµ do: tõ khi cã chØ thÞ kho¸n 10 ®Õn nay ®Æc biÖt lµ tõ khi xo¸ bá bao cÊp cña c¸c ngµnh kinh tÕ, con tr©u lµ tµi s¶n riªng cña ng−n«ng d©n vµ trong qu¸ tr×nh nu«i chóng hä ®−îc h−ëng 100% gi¸ trÞ nghÐ, ®ång thêi thu nhËp tõ viÖc b¸n nghÐ ®ãng vai trß quan träng trong kinh tÕ hé gia ®×nh. ChÝnh v× vËy ®· ®éng viªn ®−îc ng−êi n«ng d©n chó ý ®Õn viÖc ch¨m sãc nu«i d−ìng nghÐ s¬ sinh. 4. KÕt luËn Tû lÖ ®Î cña ®µn tr©u c¸i ®ang ®−îc nu«i t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng thuéc c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c lµ t−¬ng ®èi cao trung b×nh 44,84% giao ®éng tõ 41,36 - 47,90% 188
Tuæi ®Î løa cña ®µn tr©u c¸i tËp trung vµo giai ®o¹n 4 -5 tuæi (50,1%,) 3- 4 tuæi vµ trªn 5 tuæi míi ®Î con løa ®Çu chiÕm tû lÖ thÊp 28,17 vµ 16,95%. PhÇn lín ®µn tr©u c¸i (65,98%) cã nhÞp ®Î tõ 15 - 21 th¸ng mét løa Trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu ë vïng nói T©y B¾c vµ ph−¬ng thøc ch¨n nu«i hiÖn nay ®µn tr©u c¸i ®Î tËp trung chñ yÕu tõ th¸ng 10 n¨m tr−íc ®Õn th¸ng 1 n¨m sau, cao ®iÓm nhÊt lµ th¸ng 12. Tû lÖ nu«i sèng nghÐ s¬ sinh kh¸ cao tõ 87,09 - 97,64%. §Ò nghÞ: §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ch¨n nu«i tr©u sinh s¶n ë c¸c ®Þa ph−¬ng miÒn nói, gãp phÇn t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn cuéc sèng cho ®ång bµo d©n téc thiÓu sè cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu sö dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng lµm gi¶m tuæi ®Î løa ®Çu, rót ng¾n nhÞp ®Î, t¨ng tû lÖ ®Î hµng n¨m cña ®µn tr©u ®ång thêi n©ng cao tû lÖ nu«i sèng nghÐ s¬ sinh. Tµi liÖu tham kh¶o NguyÔn §øc Th¹c, Cao Xu©n Th×n, NguyÔn V¨n Vùc (1984). "Mét sè ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng sinh s¶n cña tr©u ViÖt Nam vµ biÖn ph¸p n©ng cao søc cµy kÐo". TuyÓn tËp c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ViÖn Ch¨n nu«i (1969-1984), NxbN«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 26 Hµ phóc MÞch, NguyÔn Kh¸nh Qu¾c, NguyÔn TiÕn V¨n (1985). "KÕt qu¶ ®iÒu tra c¬ b¶n gièng tr©u ë miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam". Th«ng tin KHKT N«ng nghiÖp, Hµ Néi, 1985, tr. 411 NguyÔn §øc Th¹c vµ CTV (1985). "KÕt qu¶ nghiªn cøu gièng tr©u ë miÒn Trung (NghÜa B×nh) vµ miÒn §«ng Nam Bé (T©y Ninh, S«ng BÐ, §ång Nai)". KÕt qu¶ nghiªn cøu KHKTNN 1985, tr. 26. Mai ThÞ Th¬m, Mai V¨n S¸nh (2004). "§Æc ®iÓm sinh s¶n vµ mét sè biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng sinh s¶n cña tr©u huyÖn Mª Ninh VÜnh Phóc". T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi, tËp II sè 2/2004, tr. 127-131. 189