Báo cáo khoa học: "Một số vấn đề về xác định rủi ro dự án"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Nguyễn Phương Hà Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

71
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dự án đầu t- luôn đi kèm nhiều loại rủi ro đa dạng và khác biệt. Trong đánh giá và quản lý dự án, việc xác định rủi ro đóng vai trò đặc biệt quan trọng, vì nó là cơ sở cho quá trình phân tích và đ-a ra quyết định quản lý rủi ro. Bài báo này nhằm nghiên cứu các vấn đề về xác định rủi ro dự án, bao gồm phân loại và nhận dạng rủi ro.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "Một số vấn đề về xác định rủi ro dự án"

Mét sè vÊn ®Ò vÒ x¸c ®Þnh rñi ro dù ¸n NCS. trÞnh thuú anh Bé m«n Qu¶n trÞ kinh doanh Khoa VËn t¶i – Kinh tÕ - Tr−êng §¹i häc GTVT Tãm t¾t: Dù ¸n ®Çu t− lu«n ®i kÌm nhiÒu lo¹i rñi ro ®a d¹ng vμ kh¸c biÖt. Trong ®¸nh gi¸ vμ qu¶n lý dù ¸n, viÖc x¸c ®Þnh rñi ro ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng, v× nã lμ c¬ së cho qu¸ tr×nh ph©n tÝch vμ ®−a ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý rñi ro. Bμi b¸o nμy nh»m nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ x¸c ®Þnh rñi ro dù ¸n, bao gåm ph©n lo¹i vμ nhËn d¹ng rñi ro. C¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh rñi ro dù ¸n sÏ ®−îc tr×nh bÇy chi tiÕt trong bμi viÕt nμy. Summary: Projects always go along with various kinds of risks. In project apprasal and management, risk identification plays an important role due to its basis for analysis process and decision making on risk management. This paper aims to study issues on project risk identification, including risk clasification and recognition. Methodologies to identify project risk would be presented in detail in the paper. i. giíi thiÖu Ng−êi ta th−êng nãi: "Cã mét ®iÒu ch¾c ch¾n lµ kh«ng cã g× ch¾c ch¾n c¶". Cho dï c«ng t¸c dù b¸o cã tèt ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ mang l¹i mét kÕt qu¶ ch¾c ch¾n ®−îc. Rñi ro n»m ngoµi ý muèn chñ quan cña con ng−êi. VÊn ®Ò cßn l¹i lµ ph¶i biÕt chÊp nhËn rñi ro nh−ng kh«ng mï qu¸ng nh− nghÜ vÒ chiÕc hép ®en. Ng−êi ta chÊp nhËn kÕt qu¶ cña hép ®en nh−ng l¹i kh«ng biÕt g× vÒ ho¹t ®éng bªn trong cña nã c¶. Trong khi ®ã ®èi víi rñi ro ng−êi ta cã thÓ l−êng tr−íc, ®ãn nhËn nã víi Ýt bÊt ngê nhÊt. ViÖc nhËn d¹ng vµ x¸c ®Þnh ®−îc râ lo¹i rñi ro, ph©n tÝch kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn vµ møc ®é t¸c ®éng cña rñi ro gióp cho nhµ qu¶n lý dù ¸n cã c¬ së ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh phï hîp, nh»m t¸c ®éng ®iÒu chØnh ®Ó dù ¸n ®i ®óng h−íng theo môc tiªu ban ®Çu ®· v¹ch ra, ®ång thêi mang l¹i nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh cho dù ¸n. Bµi viÕt nµy sÏ tr×nh bÇy nh÷ng vÊn ®Ò vÒ viÖc x¸c ®Þnh rñi ro, c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng t¸c ph©n tÝch rñi ro sÏ ®−îc tr×nh bÇy trong bµi viÕt sau. Rñi ro cña dù ¸n ®Çu t− lµ sù kiÖn hoÆc t×nh huèng bÊt ngê mµ khi x¶y ra nã cã thÓ hoÆc ®−a l¹i c¸c c¬ héi míi trong qu¸ tr×nh ®Çu t−, thùc hiÖn dù ¸n hoÆc dÉn ®Õn c¸c mÊt m¸t, thiÖt h¹i, tæn thÊt, ¶nh h−ëng ®Õn c¸c kÕt qu¶ cña dù ¸n. Nh− vËy rñi ro ®−îc xem xÐt trªn c¶ hai gãc ®é tÝch cùc vµ tiªu cùc. X¸c ®Þnh rñi ro lµ giai ®o¹n Ýt ®−îc nghiªn cøu nhÊt trong c«ng t¸c qu¶n lý rñi ro. Tuy vËy,
nhiÒu chuyªn gia cã kinh nghiÖm thùc hiÖn ph©n tÝch rñi ro trong c¸c dù ¸n lín l¹i cho r»ng giai ®o¹n x¸c ®Þnh rñi ro mÊt nhiÒu thêi gian nhÊt. ViÖc x¸c ®Þnh rñi ro ®ßi hái nhµ ph©n tÝch ph¶i cã kinh nghiÖm, s¸ng t¹o vµ viÖc ph©n tÝch cÇn ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hÖ thèng. ViÖc x¸c ®Þnh rñi ro ë ®©y chØ giíi h¹n ë viÖc ph©n lo¹i vµ nhËn d¹ng nh÷ng rñi ro tiÒm tµng ¶nh h−ëng ®Õn dù ¸n, cßn viÖc l−îng ho¸ rñi ro ®−îc ®Ò cËp trong néi dung ph©n tÝch rñi ro. Ph©n lo¹i rñi ro dù ¸n lµ qu¸ tr×nh xem xÐt c¸c lo¹i rñi ro vµ c¸c t¸c ®éng cña nã tíi c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n còng nh− c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n vµ kh¶ n¨ng ®¶m b¶o thµnh c«ng cña dù ¸n. NhËn d¹ng rñi ro dù ¸n lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh mét c¸ch hÖ thèng c¸c nguån g©y rñi ro vμ c¸c lo¹i rñi ro tiÒm tμng. §èi víi c¸c ho¹t ®éng cña mét dù ¸n, nhËn d¹ng rñi ro bao gåm c¸c c«ng viÖc xem xÐt, nghiªn cøu, theo dâi m«i tr−êng vµ toµn bé ho¹t ®éng cña dù ¸n nh»m thèng kª ®−îc tÊt c¶ c¸c rñi ro cã thÓ, kh«ng chØ nh÷ng rñi ro ®· vµ ®ang x¶y ra ®èi víi c¸c dù ¸n t−¬ng tù, mµ cßn dù b¸o nh÷ng rñi ro míi cã thÓ xuÊt hiÖn ®èi víi mçi dù ¸n. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh rñi ro, nhµ qu¶n lý sÏ tiÕn hµnh ph©n tÝch rñi ro, tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kiÓm so¸t vµ qu¶n lý rñi ro mét c¸ch thÝch hîp vµ hiÖu qu¶. ii. c¸c vÊn ®Ò vÒ x¸c ®Þnh rñi ro dù ¸n Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh rñi ro dù ¸n bao gåm ph©n lo¹i vµ nhËn d¹ng rñi ro. 2.1. Ph©n lo¹i rñi ro dù ¸n H×nh 1 cho thÊy c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i rñi ro. Ph©n lo¹i rñi ro HËu qu¶ cña rñi ro Lo¹i rñi ro T¸c ®éng cña rñi ro ThÞ tr−êng/ C«ng ty Rñi ro suy tÝnh - Rñi ro thuÇn tuý c«ng nghiÖp rñi ro thÞ tr−êng (lu«n mang l¹i thiÖt h¹i) (mang l¹i thiÖt h¹i / lîi Ých) M«i tr−êng Dù ¸n RÊt nghiªm Nghiªm Ýt t¸c ®éng Rñi ro kinh doanh liªn Rñi ro tµi chÝnh liªn träng träng quan ®Õn tµi s¶n quan ®Õn vèn H×nh 1. Ph©n lo¹i rñi ro dù ¸n a. Ph©n lo¹i theo hËu qu¶ rñi ro Ph©n lo¹i rñi ro theo hËu qu¶ rñi ro gåm cã rñi ro mang l¹i hËu qu¶ rÊt nghiªm träng, rñi ro cã hËu qu¶ nghiªm träng vµ rñi ro cã hËu qu¶ t¸c ®éng ë møc ®é nhÑ.
Rñi ro rÊt nghiªm träng lµ rñi ro mµ kh¶ n¨ng x¶y ra (x¸c suÊt xuÊt hiÖn) lµ lín nhÊt, vµ khi x¶y ra mang l¹i hËu qu¶ rÊt nghiªm träng, t¸c ®éng nÆng nÒ ®Õn c¸c môc tiªu cña dù ¸n. Rñi ro nghiªm träng lµ rñi ro cã x¸c suÊt x¶y ra t−¬ng ®èi cao, vµ khi x¶y ra sÏ t¸c ®éng lµm ¶nh h−ëng ®Õn môc tiªu dù ¸n. Trong khi ®ã rñi ro Ýt t¸c ®éng lµ rñi ro cã kh¶ n¨ng x¶y ra thÊp nhÊt, vµ khi x¶y ra cã t¸c ®éng nhÑ ®Õn dù ¸n. Khi xem xÐt hËu qu¶ cña rñi ro, c¸c nh©n tè cã liªn quan t¸c ®éng ®Õn rñi ro ®Òu ph¶i ®−îc xem xÐt ®Õn. C¸c hËu qu¶ cña rñi ro cã thÓ lµ mét trong c¸c tr−êng hîp nh− møc ®é mÊt m¸t thiÖt h¹i lµ lín nhÊt; hoÆc mÊt m¸t phÇn lín chi phÝ; hoÆc mÊt ®i chi phÝ dù phßng nÕu nh− kh«ng cã b¶o hiÓm hay b¶o hiÓm kh«ng cã hiÖu qu¶. Trong tr−êng hîp kh«ng x¶y ra rñi ro th× sù mÊt m¸t chÝnh lµ chi phÝ b¶o hiÓm ph¶i tr¶ ®Ó ®èi phã víi rñi ro. Nh− vËy hËu qu¶ cña rñi ro tuú thuéc vµo møc ®é thiÖt h¹i vµ møc ®é tin cËy cña viÖc dù kiÕn tr−íc ®−îc hiÖn t−îng nµo ®ã. PhÇn lín c¸c nhµ qu¶n lý cã xu h−íng dùa vµo sù ®¸nh gi¸, chuyªn m«n tr×nh ®é cña c¸c chuyªn gia, vµ mét sè c¸c th«ng tin vÒ hiÖn t−îng rñi ro ®ã trong qu¸ khø nÕu cã. VÝ dô nh− sè liÖu thèng kª cho thÊy nguyªn vËt liÖu n¨m nµo còng bÞ mÊt trém t¹i c«ng tr−êng. Vµ nhµ thÇu cã thÓ c©n ®èi chi phÝ mua b¶o hiÓm víi kho¶n chi phÝ dù phßng cho viÖc thÊt tho¸t nµy. Tuy vËy cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro, ®Æc biÖt lµ khi kh«ng cã sè liÖu tin cËy. b. Ph©n theo lo¹i rñi ro Ph©n theo lo¹i rñi ro gåm cã rñi ro thuÇn tuý vµ rñi ro suy tÝnh. Rñi ro thuÇn tuý lµ rñi ro mµ khi nã x¶y ra kh«ng cã kh¶ n¨ng chèng l¹i ®−îc, vµ lu«n mang l¹i thiÖt h¹i, th−êng ph¸t sinh khi tai n¹n x¶y ra hoÆc trong tr−êng hîp cã sai sãt kü thuËt. Trong khi ®ã, rñi ro suy tÝnh lµ lo¹i rñi ro mµ khi nã x¶y ra cã thÓ mang l¹i lîi Ých hoÆc thiÖt h¹i, ®ã cã thÓ lµ rñi ro vÒ tµi chÝnh, kü thuËt, hoÆc vËt chÊt. c. Ph©n lo¹i theo ®èi t−îng t¸c ®éng cña rñi ro H×nh sau cho thÊy ®èi t−îng t¸c ®éng cña rñi ro ph©n theo c¬ cÊu cÊp bËc. ë tÇm vÜ m« nhÊt, rñi ro cã t¸c ®éng vµo m«i tr−êng. XÐt trªn gãc ®é nhá h¬n, rñi ro t¸c ®éng ®Õn thÞ tr−êng hoÆc ngµnh cô thÓ ë gãc ®é vi m«, rñi ro t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña c«ng ty. Vµ cô thÓ ®èi víi tõng dù ¸n riªng biÖt, cã c¸c lo¹i rñi ro kh¸c nhau. M«i tr−êng ThÞ tr−êng/ngµnh C«ng ty Dù ¸n/ c¸ nh©n Rñi ro vμ m«i tr−êng nãi chung: M«i tr−êng nãi chung sÏ t¸c ®éng vµo c¸c tæ chøc trong x· héi. Rñi ro m«i tr−êng nãi chung cã thÓ chia lµm 2 lo¹i: rñi ro do ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ rñi ro do hÖ thèng chÝnh trÞ, x· héi, vµ kinh tÕ.
Rñi ro tù nhiªn bao gåm rñi ro do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ c¸c hiÖn t−îng tù nhiªn kh¸c nh− lë ®Êt, ®éng ®Êt. Nã cã thÓ cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn qu¸ tr×nh x©y dùng. VÝ dô, m−a liªn tiÕp cã thÓ lµm kÕ ho¹ch x©y dùng bÞ ®×nh trÖ vµ thay ®æi, giã m¹nh cã thÓ lµm thay ®æi kÕ ho¹ch l¾p dùng khung thÐp, nhiÖt ®é xuèng qu¸ thÊp cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh ®«ng cøng cña bª t«ng. MÆc dï m«i tr−êng tù nhiªn lµ kh«ng thÓ kiÓm so¸t næi, nh−ng rñi ro do m«i tr−êng tù nhiªn cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh tr−íc vµ cã thÓ ®−a ra nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng cña chóng. VÝ dô nh− thay ®æi lÞch tr×nh dù ¸n ®Ó tr¸nh thêi tiÕt xÊu t¸c ®éng cho nh÷ng c«ng viÖc cã thÓ bÞ ¶nh h−ëng. M«i tr−êng chÝnh trÞ, x· héi, vµ kinh tÕ cã thÓ ®−îc kiÓm so¸t phÇn nµo. ChÝnh phñ cã thÓ kiÓm so¸t nÒn kinh tÕ quèc gia, nh−ng kh«ng thÓ kiÓm so¸t nÒn kinh tÕ thÕ giíi. MÆc dï m«i tr−êng kinh tÕ vµ x· héi ®−îc kiÓm so¸t bëi chÝnh phñ, nh−ng nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp cã thÓ bÞ t¸c ®éng nghiªm träng do c¸c quyÕt ®Þnh vÒ m«i tr−êng. Kh«ng ai cã thÓ bá qua c¸c rñi ro m«i tr−êng. Trong khi tr¸ch nhiÖm th−êng ®−îc trao cho chÝnh phñ trong viÖc ®−a ra quyÕt ®Þnh hoÆc c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng, nh−ng nh×n chung, phÇn lín c¸c rñi ro lµ kh«ng thÓ kiÓm so¸t næi ®èi víi mçi c¸ nh©n hoÆc mçi c«ng ty. Rñi ro thÞ tr−êng / rñi ro ngμnh: Rñi ro t¸c ®éng ®Õn thÞ tr−êng lµ mét tr−êng hîp ®Æc biÖt cña rñi ro t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng, ë ®©y lµ lµ c¸c rñi ro t¸c ®éng m«i tr−êng kinh doanh, ®Õn thÞ tr−êng. Rñi ro thÞ tr−êng liªn quan ®Õn bÊt kú sù kiÖn nµo cã thÓ t¸c ®éng ®Õn toµn bé ngµnh, vÝ dô nh− sù ®×nh c«ng cña c«ng nh©n x©y dùng trong ph¹m vi toµn quèc sÏ t¸c ®éng ®Õn toµn bé ngµnh. Theo sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi, thÞ tr−êng x©y dùng lµ mét lo¹i thÞ tr−êng ®Æc biÖt, trong ®ã cã mét sè tËp ®oµn x©y dùng sÏ cã t¸c ®éng lín, nh−ng kh«ng lµm chñ ®−îc thÞ tr−êng. Ngµnh x©y dùng bao gåm mét sè nhá c¸c tËp ®oµn lín, vµ mét sè lín c¸c c«ng ty nhá. C¸c tËp ®oµn lín sÏ tiÕn hµnh ph©n tÝch rñi ro mét c¸ch cã hÖ thèng vµ ®Çy ®ñ h¬n lµ c¸c c«ng ty nhá. Mäi c«ng ty x©y dùng ®Òu muèn ®¶m b¶o duy tr× thÞ tr−êng cña hä. V× thÕ hä ®−a ra c¸c møc gi¸ c¹nh tranh. §ã chÝnh lµ rñi ro thÞ tr−êng. V× hä kh«ng tån t¹i vµ ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp, nªn mét ho¹t ®éng cña mét c«ng ty cã thÓ t¸c ®éng tíi c«ng ty kh¸c vµ g©y ra c¸c rñi ro thÞ tr−êng. Rñi ro cña c«ng ty: Rñi ro t¸c ®éng ®Õn c«ng ty lµ nh÷ng rñi ro mµ khi x¶y ra t¸c ®éng ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Mäi c«ng ty ®Òu tån t¹i vµ ho¹t ®éng trong thÞ tr−êng. Mét c«ng ty sÏ cã rÊt nhiÒu dù ¸n t¹i cïng mét thêi ®iÓm, mçi dù ¸n ho¹t ®éng v× lîi nhuËn mét c¸ch ®éc lËp. C¸c rñi ro cña c«ng ty vµ cña dù ¸n vÒ b¶n chÊt cã mèi quan hÖ víi nhau bëi c«ng ty cuèi cïng còng lµ ®èi t−îng ph¶i g¸nh chÞu chuçi c¸c rñi ro cña c¸c dù ¸n. Rñi ro dù ¸n vμ rñi ro c¸ nh©n: Rñi ro dù ¸n vµ rñi ro c¸ nh©n lµ nh÷ng rñi ro chØ t¸c ®éng ®Õn mét dù ¸n riªng biÖt hoÆc mét c¸ nh©n cô thÓ. VÒ b¶n chÊt, rñi ro dù ¸n vµ rñi ro c«ng ty cã mèi liªn hÖ víi nhau. NÕu mét nhµ thÇu cã mét dù ¸n lín bÞ thÊt b¹i, nã sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä, ®ång thêi, nhiÒu ho¹t ®éng vµ kÕ ho¹ch kh¸c còng sÏ bÞ ¶nh h−ëng.
NhiÒu rñi ro ®−îc x¸c ®Þnh dÔ dµng ë giai ®o¹n thùc hiÖn. Dù ¸n bao gåm rÊt nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. Nh÷ng ng−êi tham gia dù ¸n lµm viÖc vµ ®èi mÆt hµng ngµy víi c¸c khã kh¨n phøc t¹p cña tõng c«ng viÖc, bëi vËy hä lµ ng−êi cã thÓ nh×n nhËn ®−îc rñi ro mét c¸ch râ nÐt nhÊt. Nhµ qu¶n lý dù ¸n cÇn th©u tãm nh÷ng nhËn ®Þnh nµy ë møc ®é tæng quan cña hä. B¶ng 1 cho thÊy c¸c rñi ro liªn quan ®Õn c«ng nghiÖp x©y dùng nãi chung vµ liªn quan ®Õn dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng nãi riªng. B¶ng 1. C¸c lo¹i rñi ro liªn quan ®Õn c«ng nghiÖp x©y dùng HiÖn t−îng Lo¹i rñi ro §èi t−îng t¸c ®éng cña rñi ro §iÒu kiÖn hîp ®ång qu¸ chÆt chÏ, Rñi ro suy tÝnh Rñi ro cña c«ng ty x©y dùng ngÆt ngÌo §iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¾c nghiÖt trong Rñi ro thuÇn tuý Rñi ro c«ng ty / rñi ro dù ¸n suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n L¹m ph¸t g©y t¨ng gi¸ Rñi ro suy tÝnh Rñi ro thÞ tr−êng / rñi ro ngµnh Sai lÇm khi thuª ph−¬ng tiÖn, m¸y Rñi ro suy tÝnh Rñi ro c«ng ty mãc thiÕt bÞ víi gi¸ kh«ng hîp lý Sai sãt trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t ®iÒu Rñi ro thuÇn tuý Rñi ro c«ng ty / rñi ro c¸ nh©n tra ®Ó thiÕt kÕ Tai n¹n x¶y ra trªn c«ng tr−êng Rñi ro thuÇn tuý Rñi ro c¸ nh©n 2.2. NhËn d¹ng rñi ro dù ¸n C¬ së ®Ó nhËn d¹ng rñi ro dù ¸n lµ xem xÐt c¸c yÕu tè nh−: rñi ro ®ã cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc hay kh«ng, rñi ro ®ã lµ rñi ro ®éc lËp hay rñi ro phô thuéc, rñi ro ®ã lµ rñi ro toµn diÖn hay rñi ro tõng phÇn (xem h×nh 2) Nguyªn nh©n, hiÖn t−îng vµ hËu qu¶ cña rñi ro Kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t Cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®−îc Phô thuéc §éc lËp Phô thuéc hoµn toµn Phô thuéc mét phÇn H×nh 2. X¸c ®Þnh rñi ro
a. Rñi ro cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc vμ rñi ro kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®−îc Cã 4 lo¹i rñi ro. Lo¹i thø nhÊt cã c¸c nh©n tè t¸c ®éng n»m trong kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n lý dù ¸n. Lo¹i thø hai cã c¸c nh©n tè t¸c ®éng n»m trong tÇm kiÓm so¸t cña c¸c ®èi t¸c hoÆc c¸c ®èi t−îng cã liªn quan ®Õn dù ¸n, nh− yªu cÇu cña Së ®Þa chÝnh, yªu cÇu cña kiÕn tróc s− thµnh phè, yªu cÇu cña gi¸m ®èc ng©n hµng … Lo¹i thø ba cã c¸c nh©n tè thuéc vÒ sù t¸c ®éng vµ ®iÒu chØnh cña chÝnh phñ, nh− thay ®æi chÝnh s¸ch thuÕ, luËt lÖ, ®iÒu lÖ, quy ho¹ch chung … Lo¹i cuèi cïng lµ c¸c nh©n tè t¸c ®éng n»m bªn ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña chóng ta, nh− thêi tiÕt, khÝ hËu … Sù ph©n biÖt gi÷a rñi ro cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t lµ rÊt quan träng trong ngµnh x©y dùng. Rñi ro kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t th−êng ph¸t xuÊt tõ m«i tr−êng bªn ngoµi, nh− rñi ro vÒ chÝnh trÞ, x· héi, hoÆc kinh tÕ. Rñi ro liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, l¹m ph¸t, hoÆc tØ suÊt ngo¹i hèi kh«ng thÓ t¸c ®éng bëi c¸c nhµ lµm luËt hoÆc chÝnh phñ, cho dï hä cã thÓ ®iÒu chØnh vµ t¸c ®éng mét phÇn nµo ®ã ®Õn c¸c rñi ro lo¹i ®ã. C¸c lo¹i rñi ro cô thÓ sÏ cho thÊy b¶n chÊt t¸c ®éng cña rñi ro. Trong tr−êng hîp rñi ro cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc, cÇn ®−a ra c¸c biÖn ph¸p phï hîp ®Ó t¸c ®éng ®Õn c¸c kÕt qu¶ ®Çu ra. C¸c rñi ro kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®−îc còng cÇn ®−îc x¸c ®Þnh râ ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa, nÐ tr¸nh. b. Rñi ro ®éc lËp vμ rñi ro phô thuéc Hai nguån g©y rñi ro trong dù ¸n ®Çu t− ®−îc coi lµ phô thuéc nÕu mçi lo¹i rñi ro g©y ra ®Òu cã t¸c ®éng qua l¹i ®Õn rñi ro kia. Gi÷a tËp hîp c¸c lo¹i rñi ro cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®−îc vµ tËp hîp c¸c lo¹i rñi ro kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®−îc còng cã sù phô thuéc liªn quan lÉn nhau. Cã 3 lo¹i rñi ro lµ rñi ro ®éc lËp, trong ®ã c¸c biÕn lµ ®éc lËp hoµn toµn víi nhau; rñi ro phô thuéc mét phÇn; vµ rñi ro hoµn toµn phô thuéc. c. Nguyªn nh©n g©y rñi ro, hiÖn t−îng vμ hËu qu¶ cña rñi ro dù ¸n Nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña rñi ro dù ¸n cÇn ®−îc ph©n biÖt râ rµng. Ta cã chuçi t¸c ®éng: Nguyªn nh©n HiÖn t−îng HËu qu¶ rñi ro Mét sè rñi ro lµ cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc, nh− thiÕu sù hîp t¸c gi÷a nhµ thÇu cung cÊp c¸c dÞch vô kü thuËt vµ nhµ thÇu x©y dùng th«. Trong khi rñi ro do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi, mÆc dï cã thÓ chuÈn bÞ tr−íc c¸c biÖn ph¸p ®èi phã, dù phßng, nh−ng nh×n chung th× l¹i kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®−îc. Nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cÇn ®−îc ph©n biÖt râ rµng. C¸c nguyªn nh©n g©y rñi ro dù ¸n cã thÓ lµ: l¹m ph¸t t¨ng trªn chØ sè dù kiÕn hoÆc v−ît qu¸ møc cho phÐp; kh«ng dù kiÕn ®−îc ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt; ®iÒu kiÖn thêi tiÕt biÕn ®æi kh¸c th−êng; vËn chuyÓn c¸c nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Õn muén; thiÕt kÕ chi tiÕt thiÕu chÝnh x¸c, hoÆc sai sãt, vÝ dô sai kÝch cì dÇm chÞu lùc trong b¶n vÏ cña kiÕn tróc s−; t×nh tr¹ng kh«ng ®−îc thanh to¸n cña nhµ thÇu chÝnh; kh«ng cã sù liªn kÕt gi÷a c¸c nhµ thÇu cung øng trang thiÕt bÞ vµ nhµ thÇu x©y dùng. C¸c hËu qu¶ nghiªm träng khi rñi ro dù ¸n x¶y ra cã thÓ bao gåm: chi phÝ v−ît qu¸ møc dù kiÕn; thêi h¹n x©y dùng kÐo dµi; chÊt l−îng c«ng tr×nh kh«ng ®−îc ®¶m b¶o; kh«ng ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu khai th¸c vËn hµnh; bÞ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt, nh− bÞ ch¸y, ngËp lôt… c«ng nh©n bÞ tai n¹n do ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh«ng ®¶m b¶o...
Tuy vËy, khã cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng nguyªn nh©n, hiÖn t−îng vµ hËu qu¶ cña rñi ro. VÝ dô hiÖn t−îng sù cè chÊt l−îng c«ng tr×nh cã thÓ do nguyªn nh©n thiÕt kÕ cã vÊn ®Ò (nguyªn nh©n), hoÆc tai n¹n lao ®éng cã thÓ dÉn ®Õn thêi gian thi c«ng bÞ kÐo dµi hoÆc chi phÝ gia t¨ng. Trong tr−êng hîp hoµn thµnh dù ¸n chËm, nhµ thÇu ph¶i thanh to¸n c¸c thiÖt h¹i vµ kh¸ch hµng ph¶i chÞu nh÷ng thiÖt h¹i ®ã (hËu qu¶). B¶ng 2 cho thÊy ph−¬ng ph¸p xem xÐt mét c¸ch hÖ thèng nguyªn nh©n g©y rñi ro, hiÖn t−îng vµ hËu qu¶ cña rñi ro. B¶ng 2. HÖ thèng nguyªn nh©n g©y rñi ro, hiÖn t−îng vμ hËu qu¶ cña rñi ro dù ¸n C¸c nguyªn nh©n g©y rñi ro cã thÓ HiÖn t−îng C¸c hËu qu¶ cña rñi ro cã thÓ ThiÕu c¸c biÖn ph¸p an toµn cÇn Ng−êi lao ®éng bÞ chÕt thiÕt ThiÕu viÖc kiÓm so¸t an toµn t¹i Ng−êi lao ®éng bÞ th−¬ng c«ng tr−êng nÆng C¸c nhµ thÇu kh«ng quen thuéc víi Dù ¸n cã thÓ bÞ mét c¬ quan n¬i lµm viÖc, ®iÒu kiÖn thi c«ng cô qu¶n lý vÒ y tÕ vµ an toµn thÓ t¹i c«ng tr−êng cÊm kh«ng cho thùc hiÖn Ng−êi lao ®éng bÞ tiÕp th−¬ng ngoµi c«ng tr−êng ThiÕu trang thiÕt bÞ phï hîp Dù ¸n bÞ tr× ho·n, kÐo dµi Lùc l−îng lao ®éng thiÕu kinh G©y t©m tr¹ng hoang mang nghiÖm vµ kh¶ n¨ng lao ®éng trong lo l¾ng cho nh÷ng ng−êi lao ®iÒu kiÖn cô thÓ ®éng kh¸c Kh«ng biÕt tr−íc ®iÒu kiÖn thêi tiÕt BÞ c¬ quan luËt ph¸p truy tè hoÆc bÞ ph¹t tiÒn ThiÕu thËn träng cña ng−êi lao ®éng Gia t¨ng chi phÝ mua b¶o hiÓm trong t−¬ng lai III. c¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh rñi ro dù ¸n §Ó cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc rñi ro ng−êi ta th−êng sö dông nhiÒu ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau. 3.1. Pháng vÊn vµ ®iÒu tra CÇn tiÕn hµnh lËp b¶ng c©u hái nghiªn cøu vÒ rñi ro ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra. C¸c c©u hái cã thÓ ®−îc s¾p xÕp theo nguån rñi ro, hoÆc m«i tr−êng t¸c ®éng vµ xoay quanh nh÷ng vÊn ®Ò nh−: ®· cã nh÷ng lo¹i rñi ro nµo trong c¸c dù ¸n tr−íc ®©y hoÆc c¸c dù ¸n t−¬ng tù? tæn thÊt lµ bao nhiªu? sè lÇn xuÊt hiÖn? nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa ®· sö dông? kÕt qu¶ ®¹t ®−îc? nh÷ng ý kiÕn ®¸nh gi¸, ®Ò suÊt vÒ c«ng t¸c qu¶n lý rñi ro… Ph−¬ng ph¸p nµy ®i tõ thùc tÕ nªn cã thÓ cho kÕt qu¶ tèt, tuy nhiªn cã nh−îc ®iÓm lµ chi phÝ kh¸ cao. MÆt kh¸c, ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ rñi ro, c«ng t¸c thanh tra hiÖn tr−êng cÇn ®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn. Nhê quan s¸t theo dâi trùc tiÕp ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn trong dù ¸n, trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh ph©n tÝch ®¸nh gi¸, c¸c nhµ qu¶n trÞ cã kh¶ n¨ng nhËn d¹ng ®−îc nh÷ng rñi ro mµ dù ¸n cã thÓ gÆp.
3.2. Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia Th«ng th−êng, ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt nh−ng cã chi phÝ cao ®Ó nhËn d¹ng rñi ro lµ sö dông mét nhãm c¸c chuyªn gia phï hîp. TÊt nhiªn kh«ng thÓ mong ®îi r»ng sÏ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c 100% rñi ro. C¸c chuyªn gia chØ cè g¾ng sö dông mét c¸ch tèi ®a vµ hiÖu qu¶ nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ vµ kü n¨ng ph¸n ®o¸n mµ hä cã t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh rñi ro. Theo kinh nghiÖm cña c¸c nhµ qu¶n lý rñi ro, ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt lµ xem xÐt ý kiÕn c¸c chuyªn gia vÒ rñi ro tõ b¶n th©n dù ¸n th«ng qua c¬ cÊu ph©n t¸ch c«ng viÖc cña dù ¸n; kÕt hîp víi viÖc x¸c ®Þnh rñi ro tõ bªn ngoµi dù ¸n xuÊt ph¸t tõ m«i tr−êng kinh doanh vµ m«i tr−êng thiªn nhiªn t¸c ®éng ®Õn dù ¸n; vµ nghiªn cøu kh¸ch hµng, tæ chøc vµ c¬ cÊu qu¶n lý dù ¸n, ®iÒu kiÖn hîp ®ång. Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia cã thÓ ¸p dông theo kiÓu lÊy ý kiÕn tËp thÓ hoÆc bá phiÕu kÝn (ph−¬ng ph¸p Delphi) Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia tËp thÓ: ®©y lµ ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng ®Ó kiÓm nghiÖm kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c rñi ro trong t−¬ng lai. §«i khi ng−êi ta tæ chøc c¸c héi th¶o nhá ®Ó c¸c chuyªn gia cã kinh nghiÖm vµ kü n¨ng ®iÒu khiÓn héi th¶o sÏ ®−îc giao nhiÖm vô chñ tr× héi th¶o. Giai ®o¹n ®Çu tiªn, ng−êi chñ tr× sÏ kh¬i gîi ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia vÒ rñi ro tiÒm n¨ng, nguån g©y rñi ro. Mçi chuyªn gia ®Òu tho¶i m¸i vµ tù do ph¸t biÓu ý kiÕn. Nguyªn t¾c ®Æt ra trong giai ®o¹n nµy lµ kh«ng cho phÐp ng−êi nµo hay ý kiÕn nµo chØ trÝch quan ®iÓm c¸ nh©n cña mçi chuyªn gia. Nh÷ng ý t−ëng s¸ng t¹o vµ cã vÎ nh− kú quÆc ®−îc khuyÕn khÝch. TËp hîp c¸c ý kiÕn ®Òu ®−îc ghi nhËn. Giai ®o¹n ®Çu gäi lµ giai ®o¹n s¸ng t¹o. Giai ®o¹n hai kh¸ kh¸c biÖt so víi giai ®o¹n 1 ®©y lµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸. TÊt c¶ c¸c ý t−ëng ®Òu ®−îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch nghiªm tóc ®Ó ®−a ra danh s¸ch cuèi cïng, danh s¸ch nµy lµ s¶n phÈm tõ qu¸ tr×nh lµm viÖc chung cña c¶ nhãm chuyªn gia chø kh«ng ph¶i cña riªng mét chuyªn gia nµo ®ã. Mét lµ nÕu nhãm chuyªn gia hiÓu biÕt vÒ dù ¸n vµ cã c¬ héi ®Ó ®¹t ®−îc ®Çu ra mét c¸ch thµnh c«ng, th× toµn bé qu¸ tr×nh sÏ lµ mét kinh nghiÖm mang tÝnh tÝch cùc. NhiÒu khi ph©n tÝch rñi ro gióp lµm râ c¸c ho¹t ®éng tiªu cùc hoÆc m©u thuÉn gi÷a c¸c bªn liªn quan hoÆc nhµ tµi trî dù ¸n. CÇn thùc hiÖn nghiªm tóc vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ ®Ó ph¸t hiÖn c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi dù ¸n. Ph−¬ng ph¸p Delphi: ph−¬ng ph¸p nµy lÊy ý kiÕn thèng nhÊt cña c¸c chuyªn gia vÒ rñi ro dù ¸n th«ng qua qu¸ tr×nh bá phiÕu kÝn. Tæ dù ¸n th−êng sö dông c¸c c©u hái vÒ rñi ro dù ¸n ®Ó lÊy ý kiÕn c¸c chuyªn gia mét c¸ch biÖt lËp. Sau ®ã ng−êi ta tËp hîp c¸c ý kiÕn nµy l¹i, vµ l¹i göi chóng ®Õn tÊt c¶ c¸c chuyªn gia. C¸c chuyªn gia sÏ tiÕp tôc cho ý kiÕn mét c¸ch biÖt lËp vµ kh«ng bÞ ¶nh h−ëng bëi mét chuyªn gia nµo c¶. Ng−êi ta tiÕp tôc tËp hîp ý kiÕn lÇn thø hai, vµ göi trë l¹i ®Ó c¸c chuyªn gia xem xÐt. Sau mét vµi l−ît nh− vËt th× cã thÓ ®¹t ®−îc c¸c ý kiÕn kh¸ thèng nhÊt vµ ®éc lËp vÒ c¸c rñi ro chÝnh cña dù ¸n. Kü thuËt Delphi gióp gi¶m thiÓu c¸c sai sè vµ tr¸nh viÖc t¸c ®éng qu¸ møc cña bÊt kú chuyªn gia nµo ®Õn c¸c kÕt qu¶ cuèi cïng. 3.3. Ph−¬ng ph¸p biÓu ®å Ph−¬ng ph¸p nµy bao gåm: - BiÓu ®å nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶: biÓu ®å x−¬ng c¸ (hay cßn gäi biÓu ®å Ishikawa) rÊt cã Ých cho viÖc x¸c ®Þnh nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶ cña rñi ro, trong ®ã biÓu diÔn sù liªn kÕt gi÷a c¸c yÕu tè nguyªn nh©n víi c¸c kÕt qu¶. - BiÓu ®å hÖ thèng hay qu¸ tr×nh: cho thÊy mèi liªn hÖ gi÷a c¸c yÕu tè trong hÖ thèng vµ c¬ cÊu nh©n qu¶.
3.4. Ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ®èi chiÕu Rñi ro ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch ®èi chiÕu víi danh môc c¸c lo¹i rñi ro. Danh môc rñi ro ®−îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c th«ng tin vµ c¸c kiÕn thøc cã ®−îc tõ c¸c dù ¸n trong qu¸ khø hoÆc tõ c¸c nguån th«ng tin kh¸c. Mét ®iÓm m¹nh khi sö dông ph−¬ng ph¸p ®èi chiÕu lµ rñi ro ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch nhanh chãng vµ ®¬n gi¶n, vµ tiÕt kiÖm nhÊt. Tuy nhiªn còng cã nh−îc ®iÓm lµ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc danh môc c¸c rñi ro mét c¸ch hoµn thiÖn vµ ®Çy ®ñ, v× thÕ ng−êi sö dông cã thÓ bÞ h¹n chÕ bëi c¸c lo¹i rñi ro cã trong danh môc. §Ó bæ sung nh−îc ®iÓm nµy, cÇn quan t©m ®Õn c¸c rñi ro kh«ng cã trong danh môc th«ng th−êng nh−ng th−êng xuÊt hiÖn ë c¸c dù ¸n t−¬ng tù. Ph−¬ng ph¸p ®èi chiÕu ghi l¹i c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi dù ¸n. Cã lÏ nªn ®−a ph−¬ng ph¸p ®èi chiÕu vµo nh− mét b−íc b¾t buéc trong qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh rñi ro. B¶ng 3 tr×nh bÇy danh môc c¸c lo¹i rñi ro mµ nhµ qu¶n lý dù ¸n ph¶i quan t©m. B¶ng 3. Danh môc c¸c lo¹i rñi ro cña dù ¸n XDCTGT (trªn gãc ®é vÜ m«) Nguån VÝ dô - Thay ®æi c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn chÊt l−îng m«i tr−êng - Yªu cÇu ph¶i cã ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng - Dù ¸n n»m trong vïng nh¹y c¶m víi m«i tr−êng Rñi ro t¸c ®éng tõ m«i - Dù ¸n trong khu vùc s¸t bê biÓn tr−êng tù - Dù ¸n n»m trong khu vùc gÇn s«ng hoÆc trong khu vùc lò lôt nhiªn - Dù ¸n ®i qua khu vùc rõng nói cã ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh phøc t¹p - Kh¶o s¸t mÆt b»ng s¬ bé thÊy nÒn ®Êt yÕu, phøc t¹p hoÆc cã nhiÒu chÊt th¶i ®éc h¹i - Bæ sung thªm mét sè thñ tôc hµnh chÝnh Rñi ro m«i tr−êng x· héi, - Dù kiÕn cã thÓ gÆp c¸c ph¶n øng tiªu cùc cña céng ®ång ph¸p lý - Cã kh¶ n¨ng x¶y ra t¸c ®éng d©y chuyÒn vµ céng dån - Qu¸ tr×nh gi¶i phãng ®Òn bï gÆp nhiÒu khã kh¨n - M©u thuÉn hoÆc thiÕu thèng nhÊt gi÷a c¸c môc tiªu chi phÝ, thêi gian, ph¹m vi vµ chÊt l−îng - Thay ®æi yªu cÇu cña c¸c bªn liªn quan ®Õn dù ¸n - Ph¸t sinh thªm mét c«ng viÖc míi do ®ßi hái cña bªn liªn quan ®Õn dù ¸n Rñi ro tõ bªn - T×nh h×nh tµi chÝnh trong n¨m thay ®æi ngoµi dù ¸n - Cã c¸c thay ®æi vÒ mÆt chÝnh trÞ - BÞ sù ph¶n ®èi ë ®Þa ph−¬ng - §e do¹ kiÖn tông, tranh chÊp - C¸c bªn liªn quan qu¸ chó träng vµo yÕu tè thêi gian vµ/hoÆc chi phÝ mµ xem nhÑ chÊt l−îng - Qu¸ tr×nh ®iÒu tra kh¶o s¸t bÞ kÐo dµi hoÆc cã c¸c sai sãt - C¸c vÊn ®Ò vÒ mÆt ®Þa chÊt, kh«ng dù kiÕn ®−îc - Ph©n tÝch m«i tr−êng kh«ng hoµn chØnh hoÆc sai sãt - ThiÕt kÕ kh«ng hoµn chØnh, thiÕu chÝnh x¸c - ThiÕt kÕ kü thuËt qu¸ phøc t¹p, ®ßi hái c«ng nghÖ x©y dùng míi - ThiÕt kÕ nÒn mãng sai sãt Rñi ro do yÕu tè kü thuËt - Sai sãt trong viÖc ®Ò suÊt sö dông nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc - Ph©n tÝch mÆt b»ng kh«ng hoµn chØnh hoÆc sai sãt - Thay ®æi yªu cÇu do nhÇm lÉn, sai sãt - Ph¶i bæ sung thªm thiÕt kÕ - T− vÊn thiÕt kÕ kh«ng ®¶m b¶o chÊt l−îng - Dù ¸n qu¸ nh¹y c¶m víi ®iÒu kiÖn thay ®æi cña ngo¹i c¶nh
- Thêi gian hîp ®ång dù kiÕn kh«ng phï hîp - §iÒu tra kh¶o s¸t kh«ng ®¶m b¶o Rñi ro x©y dùng - Møc ®é phøc t¹p cña c«ng nghÖ - C¸c chÊt th¶i nh©n t¹o, chÊt th¶i ®éc h¹i kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc - C¸c nh©n viªn kh«ng cã ®ñ chuyªn m«n nghiÖp vô - Kh«ng ®ñ thêi gian ®Ó lËp kÕ ho¹ch - Nhµ qu¶n lý dù ¸n kh«ng dù kiÕn tr−íc ®−îc khèi l−îng c«ng viÖc - §¬n vÞ chøc n¨ng kh«ng phï hîp, qu¸ t¶i Rñi ro do tæ chøc dù ¸n - ThiÕu sù hiÓu biÕt vÒ c¸c nhµ tµi trî vµ qu¸ tr×nh tµi trî phøc t¹p cña dù ¸n - Thay ®æi thø tù −u tiªn cña c¸c c«ng viÖc - XuÊt hiÖn mét dù ¸n míi víi møc ®é −u tiªn cao h¬n - M©u thuÉn trong c¸c môc tiªu thêi gian, chi phÝ, ph¹m vi vµ chÊt l−îng - Môc tiªu vµ yªu cÇu cña dù ¸n kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng vµ chÝnh x¸c. - X¸c ®Þnh ph¹m vi dù ¸n kh«ng phï hîp vµ kh«ng ®Çy ®ñ. - KÕ ho¹ch thùc hiÖn, chi phÝ vµ thêi h¹n bµn giao kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng hoÆc g©y hiÓu lÇm - Cã qu¸ nhiÒu dù ¸n ®ang tiÕn hµnh cïng lóc - Qu¸ tr×nh t− vÊn vµ thùc hiÖn hîp ®ång x©y dùng c¸c c«ng tr×nh bÞ kÐo dµi - Sai sãt trong qu¸ tr×nh lËp dù to¸n hoÆc trong lËp lÞch tr×nh thùc hiÖn. - Ph¶i thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc mµ kh«ng cã trong kÕ ho¹ch lËp tr−íc. - ¸p lùc ph¶i ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn c«ng viÖc ®Ó hoµn tÊt dù ¸n sím Rñi ro vÒ tr−íc kú h¹n qu¶n lý dù ¸n - Thay ®æi c¸c nh©n sù chñ chèt cña dù ¸n - Nh©n viªn kh«ng ®ñ tr×nh ®é, kh«ng ®ñ kinh nghiÖm, thiÕu nguån lùc - Kh«ng kiÓm so¸t ®−îc c¸c nh©n viªn dù ¸n - Quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong tæ dù ¸n gÆp nhiÒu r¾c rèi. - ThiÕu sù hîp t¸c, trao ®æi bµn b¹c gi÷a c¸c bªn liªn quan - ThiÕu sù qu¶n lý vµ hç trî tõ phÝa trªn - C¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh do phÝa c¸c c¬ quan ®Þa ph−¬ng - NhËn thøc vµ sù hç trî cña céng ®ång - C¸c cam kÕt kh«ng ®Çy ®ñ vµ phï hîp Rñi ro quyÒn - M©u thuÉn gi÷a quyÒn lîi cña mçi bªn lîi - CÇn thªm thêi gian vµ chi phÝ ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña mçi bªn 3.5. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch §èi víi nhµ qu¶n lý dù ¸n, tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh lµ ph−¬ng ph¸p th«ng dông ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña nhµ thÇu x©y dùng, cung øng vËt t− thiÕt bÞ, c¸c ®èi t¸c kh¸c. Trong c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro, b»ng c¸ch ph©n tÝch b¶ng tæng kÕt tµi s¶n, c¸c b¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c tµi liÖu bæ trî kh¸c, ng−êi ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc mäi nguy c¬ rñi ro cña doanh nghiÖp vÒ tµi s¶n, nguån nh©n lùc vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý. Ph−¬ng ph¸p nµy kh«ng chØ gióp nhËn ®Þnh ®−îc rñi ro thuÇn tuý mµ cßn gióp nhËn d¹ng ®−îc rñi ro suy ®o¸n. Ph©n tÝch hîp ®ång còng lµ mét ph−¬ng ph¸p h÷u hiÖu ®Ó nhËn d¹ng rñi ro. Khi ph©n tÝch hîp ®ång cÇn ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c bé phËn cña hîp ®ång, tõ phÇn më ®Çu, giíi thiÖu c¸c bªn chñ thÓ, cho ®Õn néi dung c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång vµ phÇn ký kÕt hîp ®ång.
3.6. Ph−¬ng ph¸p m« pháng C¸c dù ¸n lín cã thÓ ®−îc m« pháng vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së ®Æt ra c¸c gi¶ thiÕt hoÆc t×nh huèng. Ph−¬ng ph¸p m« pháng hay cßn gäi lµ ph©n tÝch gi¶ ®Þnh lµ kü thuËt x¸c ®Þnh rñi ro trªn c¬ së x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c¸c t×nh huèng gi¶ ®Þnh. Nã x¸c ®Þnh rñi ro dù ¸n tõ viÖc gi¶ ®Þnh sù thiÕu hôt, kh«ng ®¶m b¶o, m©u thuÉn. iv. KÕt luËn Trªn ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò vÒ viÖc x¸c ®Þnh rñi ro, bao gåm viÖc ph©n lo¹i vµ nhËn d¹ng rñi ro. C¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh rñi ro ®−îc tr×nh bÇy mét c¸ch chi tiÕt trong bµi viÕt nµy. Cã thÓ nãi c«ng t¸c x¸c ®Þnh rñi ro lµ rÊt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n, ®Æc biÖt lµ qu¶n lý rñi ro dù ¸n. Trong tr−êng hîp c¸c dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng cña ViÖt Nam, c«ng t¸c x¸c ®Þnh rñi ro ch−a ®−îc chó träng mét c¸ch hîp lý. CÇn thu thËp c¸c sè liÖu liªn quan ®Õn c¸c dù ¸n trong qu¸ khø ®Ó xem xÐt c¸c lo¹i rñi ro ®· x¶y ra ®èi víi c¸c dù ¸n nµy, tõ ®ã lËp ra danh môc c¸c lo¹i rñi ro, gióp cho c«ng t¸c x¸c ®Þnh rñi ro cña c¸c dù ¸n trong t−¬ng lai ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch ®¬n gi¶n vµ nhanh chãng, tiÕt kiÖm chi phÝ. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. NCS. TrÞnh Thuú Anh. Chuyªn ®Ò sè 2: Lý thuyÕt vÒ rñi ro vµ qu¶n lý rñi ro trong c¸c dù ¸n ®Çu t−. Tr−êng §¹i häc Giao th«ng vËn t¶i, 2004. [2]. NCS. TrÞnh Thuú Anh. Chuyªn ®Ò sè 3: Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch rñi ro dù ¸n ®Çu t−. Tr−êng §¹i häc Giao th«ng vËn t¶i, 2004. [3]. TS. NguyÔn Xu©n Hoμn, ThS. TrÞnh Thuú Anh. Bµi gi¶ng Qu¶n trÞ dù ¸n ®Çu t− giao th«ng vËn t¶i. Tr−êng §¹i häc Giao th«ng VËn t¶i. Hµ Néi, 2003. [4]. PGS.TS §oμn ThÞ Hång V©n. Qu¶n trÞ rñi ro vµ khñng ho¶ng. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, 2002. [5]. TS. Ng« ThÞ Ngäc HuyÒn, TS. Lª TÊn Böu, ThS. NguyÔn ThÞ Hång Thu, ThS. Bïi Thanh Hïng. Rñi ro trong Kinh doanh. Nhµ XuÊt b¶n Thèng kª, 2001. [6]. Chris Chapman and Stephen Ward. John Wiley & Sons, 1999. Project Risk Management - Processes, Techniques and Insights. [7]. A Guide to Project Management Body of Knowledge (PMBOK Guide). Project Management Institute, Newtown Square Pennsylvania USA. [8]. Miles Dixon - Association for Project Management. Project Management: Body of Knowledge, fourth edition. [9]. John Raftery. E & FN Spon, 1994. Risk Analysis in Project Management. [10]. Roger Flanagan and George Norman. Risk Management and Construction. Blackwell Scientific Publication, 1993. [11]. Thomas. Papageorge, ra R.S. Means Company, Inc. Risk Management for Building Professionals. [12]. Jay Christensen CADENCE Management Corporation. Project Risk Management. [13]. Project Risk Management Handbook 1st Edition. Caltrans - Office of Project Management Process Improvement ♦