intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo "Một số vấn đề về tình hình tội phạm ẩn ở Việt Nam "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

145
lượt xem
38
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một số vấn đề về tình hình tội phạm ẩn ở Việt Nam Ngành luật hình sự vẫn phải luôn luôn có sự thay đổi kịp thời, đáp ứng yêu cầu chống và phòng ngừa tội phạm trước sự vận động song hành của tội phạm với sự phát triển kinh tế - xã hội trong tiến trình phát triển và hội nhập quốc tế. Như chúng ta đều biết, trong các biện pháp phòng ngừa tội phạm có biện pháp mà nội dung của nó thuộc về vấn đề phát triển kinh tế - xã hội vì có nguyên...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Một số vấn đề về tình hình tội phạm ẩn ở Việt Nam "

  1. nghiªn cøu - trao ®æi Mét sè vÊn ®Ò vÒ t×nh h×nh téi ph¹m Èn ë ViÖt Nam TrÇn H÷u Tr¸ng * 1.T×nh h×nh téi ph¹m bao gåm hai bé Nh− vËy, tõ "Èn" ë ®©y ph¶i ®−îc hiÓu phËn l t×nh h×nh téi ph¹m râ (téi ph¹m ® l téi ph¹m ch−a ®−îc ph¸t hiÖn v xö lÝ. ®−îc ph¸t hiÖn) v t×nh h×nh téi ph¹m Èn Ta thÊy "téi ph¹m Èn thèng kª" l lo¹i téi (téi ph¹m ch−a ph¸t hiÖn). Nghiªn cøu t×nh ph¹m ® ho n to n ®−îc ph¸t hiÖn, ® bÞ h×nh téi ph¹m kh«ng chØ ph©n tÝch, ®¸nh xö lÝ. Nã chØ kh«ng ®−îc ph¶n ¸nh trong sè gi¸ c¸c sè liÖu cña t×nh h×nh téi ph¹m râ liÖu thèng kª vÒ t×nh h×nh téi ph¹m do sai m cÇn ph¶i kÕt hîp víi ph©n tÝch ®¸nh gi¸ sãt thèng kª. Do vËy, kh«ng thÓ quan niÖm t×nh h×nh téi ph¹m Èn. "Xu h−íng Èn l ®Æc l "téi ph¹m Èn" l "téi ph¹m ch−a biÕt" tÝnh cña t×nh tr¹ng téi ph¹m nãi chung ®−îc. Kh¸i niÖm Èn ph¶i ®−îc dïng ®Ó chØ còng nh− mong muèn che giÊu viÖc thùc tÝnh chÊt ch−a ®−îc biÕt ®èi víi viÖc ph¸t hiÖn téi ph¹m l ®Æc tr−ng cña tõng téi hiÖn v xö lÝ téi ph¹m. ph¹m riªng biÖt"(1). VÒ kh¸i niÖm v ph©n - Quan ®iÓm cho r»ng "téi ph¹m Èn lo¹i t×nh h×nh téi ph¹m Èn hiÖn nay vÉn cßn thèng kª" l lo¹i téi ph¹m Èn bëi v× sè nh÷ng quan ®iÓm kh«ng thèng nhÊt.Theo l−îng téi ph¹m n y kh«ng ®−îc ph¶n ¸nh quan ®iÓm phæ biÕn hiÖn nay, kh¸i niÖm trong sè liÖu thèng kª vÒ t×nh h×nh téi t×nh h×nh téi ph¹m Èn v ph©n lo¹i téi ph¹m ph¹m v do ®ã l m cho viÖc ®¸nh gi¸ t×nh Èn nh− sau: T×nh h×nh téi ph¹m Èn l tæng h×nh téi ph¹m kh«ng ®óng. Quan niÖm nh− qu¸t nh÷ng h nh vi ph¹m téi cïng c¸c chñ vËy l rÊt phiÕn diÖn, bëi v× sè l−îng téi thÓ cña nh÷ng h nh vi ®ã thùc tÕ ® ®−îc ph¹m n y chØ "Èn" ®èi víi c¸c sè liÖu tæng thùc hiÖn v o kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh hîp vÒ t×nh h×nh téi ph¹m m th«i cßn thùc v trong vïng l nh thæ h nh chÝnh nhÊt tÕ sè l−îng téi ph¹m n y ® bÞ ph¸t hiÖn, ®Þnh m ch−a bÞ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ® bÞ xö lÝ b»ng c¸c chÕ t i h×nh sù th× ch¾c ph¸t hiÖn, ch−a bÞ xö lÝ h×nh sù hoÆc ch−a ch¾n nã ® ®−îc ph¶n ¸nh ë t i liÖu cña c¸c cã trong thèng kª h×nh sù. c¬ quan chøc n¨ng (c¬ quan ®iÒu tra, viÖn T×nh h×nh téi ph¹m Èn gåm ba lo¹i: kiÓm s¸t, tßa ¸n, thi h nh ¸n) trong qu¸ + Téi ph¹m Èn tù nhiªn; tr×nh tè tông. + Téi ph¹m nh©n t¹o; Trong qu¸ tr×nh tæng hîp sè liÖu, nh÷ng + Téi ph¹m Èn thèng kª (2). sè liÖu bÞ bá sãt n y trong thèng kª nãi Theo quan ®iÓm cña chóng t«i, c¸ch chung v thèng kª h×nh sù nãi riªng gäi l ph©n lo¹i v kh¸i niÖm vÒ t×nh h×nh téi nh÷ng sai sè thèng kª h×nh sù. ph¹m Èn nh− trªn cßn cã ®iÓm bÊt hîp lÝ. - XuÊt ph¸t tõ sù kh¸c nhau vÒ b¶n §ã l kh«ng nªn xem "téi ph¹m Èn thèng chÊt, téi ph¹m Èn tù nhiªn v téi ph¹m Èn kª" l mét lo¹i téi ph¹m Èn v× nh÷ng lÝ do nh©n t¹o ph¶i ®−îc kh¾c phôc b»ng rÊt sau: nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau v chØ cã thÓ - Tr−íc hÕt kh¸i niÖm "Èn" dïng ®Ó chØ l m gi¶m tèi ®a hai lo¹i téi ph¹m Èn n y nh÷ng c¸i ch−a biÕt, ch−a bÞ ph¸t hiÖn. chø kh«ng thÓ triÖt tiªu ho n to n. Cßn téi Trong tõ ®iÓn tiÕng ViÖt tõ "Èn" ®−îc gi¶i ph¹m Èn thèng kª ho n to n cã thÓ kh¾c thÝch nh− sau: "giÊu m×nh v o n¬i kÝn ®¸o * Gi¶ng viªn Khoa t− ph¸p kh«ng cho lé ra, cho khã thÊy"(3). Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi T¹p chÝ luËt häc - 51
  2. nghiªn cøu - trao ®æi phôc ®−îc b»ng c¸ch ho n thiÖn chÕ ®é téi th−êng cÊu kÕt th nh c¸c b¨ng nhãm, thèng kª h×nh sù. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, trong ®ã mét kÎ cã vai trß thùc h nh, khi ho¹t ®éng thèng kª h×nh sù ® cã sù trî nh÷ng kÎ cßn l¹i lu«n t¹o ®iÒu kiÖn cho gióp cña hÖ thèng m¸y tÝnh th× viÖc cËp ®ång bän thùc hiÖn téi ph¹m nh− t¹o hiÖn nhËt, nèi m¹ng v tæng hîp c¸c th«ng tin sÏ tr−êng gi¶, g©y sù chó ý cña n¹n nh©n, ®e cho chóng ta c¸c sè liÖu tæng hîp tuyÖt ®èi däa uy hiÕp nh÷ng ng−êi xung quanh, c¶n chÝnh x¸c, kh«ng cßn tån t¹i téi ph¹m Èn ®−êng cho kÎ thùc h nh trèn ch¹y... thèng kª n÷a. + Giai ®o¹n sau khi thùc hiÖn téi ph¹m. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lÝ do trªn, theo §Ó che giÊu téi ph¹m, nh÷ng kÎ ph¹m chóng t«i, téi ph¹m Èn chØ bao gåm cã hai téi th−êng t×m mäi c¸ch xãa dÊu vÕt téi lo¹i: Téi ph¹m Èn nh©n t¹o v téi ph¹m Èn ph¹m, tiªu hñy c«ng cô ph−¬ng tiÖn ph¹m tù nhiªn v do ®ã kh¸i niÖm t×nh h×nh téi téi, mua chuéc, ®e däa uy hiÕp n¹n nh©n, ph¹m Èn ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau: T×nh nh©n chøng. §Æc biÖt trong c¸c téi hiÕp h×nh téi ph¹m Èn l tæng thÓ c¸c h nh vi d©m, lo¹n lu©n, kÎ ph¹m téi th−êng xuyªn ph¹m téi cïng c¸c chñ thÓ cña nh÷ng h nh dô dç, ®e däa, uy hiÕp n¹n nh©n l m cho vi ®ã thùc tÕ ® thùc hiÖn trong nh÷ng ®iÒu n¹n nh©n kh«ng gi¸m tè gi¸c chóng. §iÓn kiÖn thêi gian v ®Þa ®iÓm cô thÓ nh−ng h×nh nh− vô Bïi §øc Minh ë Tiªn Ngäc ch−a ®−îc ph¸t hiÖn v ch−a bÞ xö lÝ h×nh Tiªn Ph−íc Qu¶ng Nam ® thùc hiÖn h nh sù. vi hiÕp d©m hai con riªng cña vî l §o n 2. T×nh h×nh téi ph¹m Èn tån t¹i do rÊt ThÞ A (14 tuæi) v §o n ThÞ V (12 tuæi). nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Sau ®ã y lu«n ®e däa, khèng chÕ A v V ®Ó a. Tr−íc hÕt, nguyªn nh©n cña t×nh h×nh tiÕp tôc thùc hiÖn h nh vi ph¹m téi trong téi ph¹m Èn xuÊt ph¸t tõ chñ thÓ thùc hiÖn nhiÒu n¨m khiÕn A ph¶i bá nh ®i v ®Õn h nh vi ph¹m téi (chñ thÓ cña téi ph¹m). khi h nh vi ph¹m téi bÞ ph¸t hiÖn th× V ® KÎ ph¹m téi víi ®Æc tÝnh t©m lÝ chung ph¶i chÞu nhôc ®Õn 20 n¨m m kh«ng gi¸m l lu«n t×m mäi c¸ch che giÊu téi ph¹m. tè c¸o ng−êi cha d−îng thó tÝnh(5). Hay nh− C¸c biÖn ph¸p che giÊu téi ph¹m ®−îc thÓ vô ¸n Ly S¬n, kÎ ph¹m téi sau khi ph¹m téi hiÖn ë c¶ giai ®o¹n chuÈn bÞ ph¹m téi, c¶ ® sö dông nhiÒu thñ ®o¹n däa dÉm, dô dç, trong v sau khi thùc hiÖn téi ph¹m. kÓ c¶ tiÒn b¹c ®Ó c¸c n¹n nh©n kh«ng gi¸m + ë giai ®o¹n chuÈn bÞ ph¹m téi tè c¸o(6). D man h¬n, cã nh÷ng kÎ ph¹m Nh»m tr¸nh bÞ ph¸t hiÖn, kÎ ph¹m téi téi xong ® giÕt n¹n nh©n, nh©n chøng ®Ó th−êng lËp kÕ ho¹ch tØ mØ, chuÈn bÞ chu bÞt ®Çu mèi. Nh− tªn NguyÔn V¨n La ë Êp ®¸o c«ng cô ph−¬ng tiÖn ph¹m téi, t×m hiÓu 3 x An Thuyªn, thÞ x C Mau, sau khi kÜ quy luËt ho¹t ®éng cña n¹n nh©n, lùa thùc hiÖn h nh vi hiÕp d©m em Lª ThÞ chän ®Þa ®iÓm, thêi ®iÓm thùc hiÖn téi Lòng 12 tuæi, tªn La ® giÕt em Lòng ®Ó ph¹m thÝch hîp nhÊt, cã Ýt kh¶ n¨ng bÞ ph¸t bÞt ®Çu mèi(7). C¸ biÖt cã nh÷ng kÎ ph¹m hiÖn nhÊt. téi khi ® bÞ b¾t vÉn t×m c¸ch khèng chÕ + Trong giai ®o¹n thùc hiÖn téi ph¹m. n¹n nh©n v nh©n chøng ®Ó ch¹y téi nh− vô Nh»m môc ®Ých che giÊu téi ph¹m, kÎ S¬n §iÒn, Phóc Bå, Kh¸nh Tr¾ng khi bÞ b¾t ph¹m téi lu«n t×m c¸ch thùc hiÖn téi ph¹m ® chØ ®¹o cho ® n em ®e däa, khèng chÕ mét c¸ch nhanh gän nhÊt, Ýt ®Ó l¹i dÊu vÕt nh©n chøng, ng−êi bÞ h¹i nªn khi nh÷ng nhÊt. MÆt kh¸c, kÎ ph¹m téi lu«n thay ®æi ng−êi n y ®−îc triÖu tËp, hä ® kh«ng d¸m ph−¬ng thøc, thñ ®o¹n g©y ¸n, c ng ng y ®Õn(8). chóng c ng sö dông nh÷ng ph−¬ng thøc Bªn c¹nh thñ ®o¹n ®e däa khèng chÕ thñ ®o¹n tinh vi h¬n(4). Bªn c¹nh ®ã, ®Ó dÔ n¹n nh©n, nh©n chøng, kÎ ph¹m téi cßn thùc hiÖn trãt lät téi ph¹m, nh÷ng kÎ ph¹m dïng nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c ®Ó trèn tr¸nh 52 - T¹p chÝ luËt häc
  3. nghiªn cøu - trao ®æi ph¸p luËt nh− tËn dông c¸c mèi quan hÖ c«ng d©n (gi¸ trÞ t i s¶n bÞ mÊt tõ 300.000 anh em, hä h ng, l ng xãm, quan hÖ c«ng ®ång ®Õn 200.000.000 ®ång) ë 4 ®Þa b n t¸c, häc tËp, quan hÖ quen biÕt... ®Ó trèn (Yªn B¸i, B×nh D−¬ng, An Giang v th nh ch¹y. T¹i nh÷ng n¬i n y, kÎ ph¹m téi phè Hå ChÝ Minh) thu ®−îc kÕt qu¶: ChØ cã th−êng t¹o nh÷ng vá bäc nh− bÊt hßa trong 56/200 ng−êi tè gi¸c (chiÕm tØ lÖ 28%) cßn gia ®×nh, vì nî... ®Ó tËn dông sù th«ng c¶m 144/200 ng−êi (chiÕm tØ lÖ 72%) kh«ng tè che chë. L¹i cã nh÷ng kÎ sau khi g©y ¸n l¹i gi¸c téi ph¹m v× c¸c nguyªn nh©n theo thay h×nh ®æi d¹ng, thay ®æi hä tªn, t¹o n¬i b¶ng sau: c− tró míi ®Ó trèn tr¸nh. ChÝnh v× vËy cã B¶ng thèng kª nguyªn nh©n kh«ng tè rÊt nhiÒu kÎ ® trèn tr¸nh ®−îc ph¸p luËt gi¸c téi ph¹m trong thêi gian d i tõ v i n¨m ®Õn h ng chôc n¨m g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c«ng STT Nguyªn nh©n kh«ng tè Sè TØ lÖ t¸c ®iÒu tra, truy b¾t téi ph¹m. Nh− vô ¸n gi¸c l−îng % ng−êi tªn Vâ V¨n Th nh sau khi giÕt ng−êi ® 1 Gi¸ trÞ t i s¶n nhá 69 48 trèn khái n¬i giam ë tr¹i K20 BÕn Tre, y ® 2 Kh«ng tin t−ëng c¬ quan 56 39 chuyÓn to n bé gia ®×nh ®Õn An Giang sinh ph¸p luËt sèng. Tõ khi y g©y ¸n ®Õn khi bÞ b¾t kÐo 3 Sî mÊt thêi gian 42 29 d i 14 n¨m(9). 4 Ng¹i tiÕp xóc víi c¬ quan 18 12,5 ph¸p luËt b. Bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n cña 5 Sî bÞ tr¶ thï 04 2,8 t×nh h×nh téi ph¹m Èn tån t¹i do chñ thÓ téi ph¹m g©y ra cßn cã nh÷ng nguyªn nh©n Trªn ®©y míi chØ l nh÷ng kh¶o s¸t nhá xuÊt ph¸t tõ bªn bÞ h¹i. ë mét lo¹i téi. Nã ch−a ph¶n ¸nh ®−îc t×nh Téi ph¹m lu«n g©y ra hoÆc ®e däa g©y h×nh chung song còng cho thÊy phÇn n o ra nh÷ng thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho c¸c quan hÖ thùc tr¹ng v lÝ do kh«ng tè gi¸c téi ph¹m. x héi l kh¸ch thÓ m luËt h×nh sù b¶o vÖ. Chóng ta sÏ lÇn l−ît xem xÐt lÝ do téi ph¹m §Ó g©y thiÖt h¹i cho c¸c quan hÖ x héi Èn xuÊt ph¸t tõ bªn bÞ h¹i. n y, téi ph¹m ® g©y thiÖt h¹i cho ®èi + Bªn bÞ h¹i cho r»ng hËu qu¶ thiÖt h¹i t−îng t¸c ®éng cña téi ph¹m, qua ®ã g©y m téi ph¹m g©y ra cho hä l kh«ng ®¸ng thiÖt h¹i cho mét sè c¸ nh©n, tæ chøc ®−îc kÓ. gäi l bªn bÞ h¹i. Nguyªn nh©n n y chiÕm 48% (69 trong Do bªn bÞ h¹i l nh÷ng c¸ nh©n, tæ 200 phiÕu kh¶o s¸t cña chóng t«i). T©m lÝ chøc, bÞ nh÷ng h nh vi ph¹m téi trùc tiÕp coi thiÖt h¹i x¶y ra l kh«ng ®¸ng kÓ l t©m x©m h¹i nªn hä cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn lÝ phæ biÕn trong nh©n d©n, kh«ng chØ ®èi kÎ ph¹m téi. Hä l m¾t xÝch rÊt quan träng víi c¸c téi trém c¾p, cè ý g©y th−¬ng tÝch trong viÖc ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö kÎ ph¹m m nã cã c¶ trong c¸c téi kh¸c nh− c−íp, téi. TØ lÖ téi ph¹m Èn phô thuéc rÊt nhiÒu c−íp giËt, lõa ®¶o... §iÒu ®ã ® l m cho sè v o tØ lÖ tè gi¸c téi ph¹m cña bªn bÞ h¹i. l−îng lín téi ph¹m kh«ng bÞ tè gi¸c, kh«ng Tuy nhiªn, hiÖn nay ë n−íc ta v nhiÒu bÞ ph¸t hiÖn v do ®ã chóng kh«ng bÞ xö lÝ. n−íc trªn thÕ giíi, tØ lÖ tè gi¸c téi ph¹m rÊt + Bªn thiÖt h¹i kh«ng tin t−ëng v o c¬ thÊp. TØ lÖ tè gi¸c téi ph¹m trung b×nh trªn quan ph¸p luËt. thÕ giíi l 49,9%, trong ®ã mét sè n−íc §©y còng l lÝ do cña ®a sè ng−êi bÞ ®−îc coi l cã tØ lÖ tè gi¸c téi ph¹m cao l h¹i, nhÊt l cña nh÷ng ng−êi bÞ thiÖt h¹i Scottlen 62,3%; Ph¸p 60,8%; Newzealand kh«ng lín. Hä cho r»ng nÕu cã ®Õn tè gi¸c 59,7%(10). ë n−íc ta theo kh¶o s¸t cña téi ph¹m th× còng kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt. chóng t«i tiÕn h nh trªn 200 ng−êi ® tõng T©m lÝ n y kh«ng ph¶i l kh«ng cã c¬ së. l n¹n nh©n cña téi trém c¾p t i s¶n cña Theo kh¶o s¸t cña chóng t«i 56/200 ng−êi T¹p chÝ luËt häc - 53
  4. nghiªn cøu - trao ®æi ® tè gi¸c téi ph¹m nh−ng trong sè ®ã chØ NhÊt l nh÷ng tr−êng hîp kÎ ph¹m téi l cã 14 ng−êi (chiÕm 25%) l cã nhËn l¹i nh÷ng kÎ c«n ®å hòng h n, cã nh©n th©n ®−îc t i s¶n bÞ mÊt hoÆc ®−îc båi th−êng xÊu hoÆc kÎ ph¹m téi l ng−êi cã chøc, cã (m phÇn lín l nh÷ng ng−êi bÞ mÊt t i s¶n quyÒn ë n¬i n¹n nh©n c− tró, l m ¨n sinh cã gi¸ trÞ lín trªn 10 triÖu ®ång ®Õn 200 sèng. Lîi dông t©m lÝ n y m kÎ ph¹m téi triÖu ®ång). Sè cßn l¹i 42/56 (chiÕm tØ lÖ sau khi thùc hiÖn h nh vi ph¹m téi lu«n t×m 75%) kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt. §iÒu n y l c¸ch ®e däa khèng chÕ n¹n nh©n. minh chøng cho vÊn ®Ò thiÕu tin t−ëng v o + T©m lÝ e ng¹i d− luËn. c¬ quan ph¸p luËt cña mét bé phËn ng−êi §©y l t©m lÝ kh¸ phæ biÕn cña c¸c n¹n bÞ h¹i. nh©n bÞ x©m ph¹m danh dù, nh©n phÈm. + Bªn bÞ h¹i sî mÊt thêi gian khi ph¶i Sau khi bÞ kÎ ph¹m téi g©y ¸n, v× e ng¹i d− ®i tè gi¸c téi ph¹m. luËn x héi m hä kh«ng d¸m tè gi¸c kÎ Cïng víi t©m lÝ thiÕu tin t−ëng ë c¬ ph¹m téi. Dùa v o yÕu tè t©m lÝ n y, kÎ quan b¶o vÖ ph¸p luËt l t©m lÝ sî mÊt thêi ph¹m téi sau khi g©y ¸n th−êng khèng chÕ gian. NhiÒu n¹n nh©n khi ®−îc hái lÝ do n¹n nh©n. §a sè n¹n nh©n cña c¸c vô ¸n kh«ng tè gi¸c téi ph¹m th× ®Òu tr¶ lêi: §i tè n y kh«ng gi¸m tè c¸o kÎ ph¹m téi. ë Th¸i gi¸c téi ph¹m võa kh«ng lÊy l¹i ®−îc t i Lan chØ cã 20% c¸c vô hiÕp d©m, c−ìng s¶n võa mÊt thêi gian. Nh÷ng ng−êi n y d©m bÞ n¹n nh©n tè c¸o víi c¶nh s¸t(11). ®Òu cho r»ng thiÖt h¹i do téi ph¹m g©y ra l + Mét lÝ do n÷a khiÕn cho n¹n nh©n "nh÷ng rñi ro trong cuéc sèng" l "cña ®i kh«ng muèn tè c¸o kÎ ph¹m téi ®ã l n¹n thay ng−êi". ChÝnh t©m lÝ n y ® l m cho nh©n sî viÖc tè gi¸c téi ph¹m sÏ liªn quan mét sè l−îng lín téi ph¹m kh«ng bÞ ph¸t ®Õn nh÷ng sai ph¹m thËm chÝ ®Õn téi ph¹m hiÖn m theo kh¶o s¸t cña chóng t«i tØ lÖ cña n¹n nh©n. n y l 42/200 ng−êi chiÕm tØ lÖ 29%. §©y l nh÷ng tr−êng hîp m n¹n nh©n + Bªn bÞ thiÖt h¹i ng¹i tiÕp xóc víi c¸c l nh÷ng ng−êi cã vi ph¹m vÒ ®¹o ®øc, vÒ c¬ quan ph¸p luËt. ph¸p luËt nh− n¹n nh©n "cÆp bå", cã quan Do ¶nh h−ëng cña truyÒn thèng ®¹o hÖ bÊt chÝnh hoÆc cã con riªng. Lîi dông ®øc nhÊt l t− t−ëng "an phËn thñ th−êng" nh÷ng vi ph¹m n y m kÎ ph¹m téi ® tiÕn nªn ®a sè ng−êi d©n rÊt ng¹i tiÕp xóc víi c¬ h nh tèng tiÒn (c−ìng ®o¹t t i s¶n) c¸c n¹n quan ph¸p luËt dï l ®Õn ®Ó tè gi¸c téi nh©n ®ã. §a sè c¸c n¹n nh©n thuéc lo¹i n y ph¹m. T©m lÝ n y ®Æc biÖt phæ biÕn ë c¸c kh«ng gi¸m tè gi¸c téi ph¹m. C¸ biÖt cã vïng n«ng th«n, nhÊt l vïng s©u, vïng xa, nh÷ng n¹n nh©n bÞ x©m h¹i nh÷ng quyÒn miÒn nói trung du nh÷ng n¬i tr×nh ®é v¨n lîi m nh÷ng quyÒn lîi n y l¹i do ph¹m téi hãa cña nh©n d©n cßn thÊp. ChÝnh t©m lÝ m cã. VÝ dô: Nh÷ng ng−êi tham «, nhËn n y ® l m cho nh÷ng n¹n nh©n coi viÖc hèi lé, lõa ®¶o chiÕm ®o¹t t i s¶n, nh÷ng tiÕp xóc víi c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt l ng−êi bu«n b¸n h ng cÊm, h ng gi¶, bu«n nh÷ng viÖc "cùc ch¼ng ® " khi kh«ng cßn b¸n ma tóy, nh÷ng ng−êi h nh nghÒ m i c¸ch n o kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt hoÆc khi gi¸ trÞ d©m... Nh÷ng ng−êi n y khi bÞ c−íp, bÞ t i s¶n thiÖt h¹i qu¸ lín hä míi ®Õn tè gi¸c trém c¾p, c−ìng ®o¹t t i s¶n, bÞ hñy ho¹i téi ph¹m. t i s¶n... ®Òu kh«ng muèn v kh«ng gi¸m + T©m lÝ sî bÞ tr¶ thï, sî mÊt nguån tè gi¸c téi ph¹m. sinh lîi kiÕm sèng. c. Mét nguyªn nh©n kh¸c cña t×nh h×nh T©m lÝ n y phæ biÕn trong c¸c téi cè ý téi ph¹m Èn l xuÊt ph¸t tõ phÝa nh÷ng g©y th−¬ng tÝch, lõa ®¶o, chiÕm ®o¹t t i ng−êi chøng kiÕn h nh vi ph¹m téi. s¶n, l¹m dông tÝn nhiÖm chiÕm ®o¹t t i s¶n, Bªn c¹nh n¹n nh©n - nh÷ng ng−êi trùc c¸c téi x©m ph¹m danh dù, nh©n phÈm. tiÕp liªn quan ®Õn kÎ ph¹m téi th× ng−êi 54 - T¹p chÝ luËt häc
  5. nghiªn cøu - trao ®æi chøng kiÕn còng l nh÷ng ng−êi biÕt rÊt râ ®éng cña nh÷ng c¬ quan n y gióp cho viÖc sù viÖc ph¹m téi. NhiÒu khi ng−êi bÞ h¹i do thùc thi chÝnh s¸ch h×nh sù, ®¶m b¶o viÖc bÞ ®e däa, uy hiÕp m hä kh«ng thÓ nhËn "ph¸t hiÖn kÞp thêi, xö lÝ nhanh chãng, biÕt sù viÖc râ r ng nh− nh÷ng ng−êi chøng c«ng minh" nh÷ng kÎ ph¹m téi(12). Ho¹t kiÕn sù viÖc ph¹m téi. ChÝnh v× vËy, nh÷ng ®éng cña c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt gióp ng−êi chÝnh kiÕn sù viÖc ph¹m téi cã vai cho viÖc l m gi¶m sè l−îng téi ph¹m Èn. trß rÊt lín trong viÖc ph¸t hiÖn kÎ ph¹m téi Tuy nhiªn, vÉn cã nh÷ng nguyªn nh©n xuÊt gióp l m gi¶m téi ph¹m Èn. Tuy nhiªn, ph¸t tõ chÝnh c¸c c¬ quan n y nªn dÉn ®Õn kh«ng ph¶i nh÷ng ng−êi chøng kiÕn sù t×nh h×nh téi ph¹m Èn. viÖc ph¹m téi lóc n o còng s½n lßng hîp + Sè l−îng téi ph¹m Èn tØ lÖ nghÞch víi t¸c víi c¬ quan ph¸p luËt v× nh÷ng lÝ do hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan b¶o vÖ sau: ph¸p luËt ®iÒu ®ã cã nghÜa l ë n¬i n o ®ã, + Còng nh− c¸c n¹n nh©n, nh÷ng ng−êi trong thêi gian n o ®ã nÕu nh− c¸c c¬ quan n y còng cã t©m lÝ sî mÊt thêi gian, ng¹i b¶o vÖ ph¸p luËt ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ tiÕp xóc víi c¬ quan ph¸p luËt, ®Æc biÖt t©m sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho téi ph¹m cã thÓ lÈn lÝ sî bÞ tr¶ thï, sî mÊt n¬i l m ¨n sinh tr¸nh ®−îc sù ph¸t hiÖn, trõng trÞ cña ph¸p sèng... chÝnh dùa v o t©m lÝ n y m kÎ luËt. ph¹m téi nhÊt l c¸c b¨ng nhãm téi ph¹m + Sè l−îng téi ph¹m Èn cßn tån t¹i lu«n ®e däa uy hiÕp nh÷ng ng−êi cã mÆt t¹i ngay trong ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan b¶o n¬i chóng g©y ¸n khiÕn hä kh«ng gi¸m tè vÖ ph¸p luËt, khi m c¸c chñ thÓ n y ph¹m gi¸c, kh«ng gi¸m l m chøng tr−íc tßa. c¸c téi x©m ph¹m ho¹t ®éng t− ph¸p. Theo + BLHS sù ® quy ®Þnh téi kh«ng tè Bé luËt h×nh sù hiÖn h nh cã c¸c téi sau: gi¸c téi ph¹m §iÒu 247 BLHS. Tuy nhiªn, - Téi ra b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh tr¸i viÖc tuyªn truyÒn phæ biÕn ®iÒu luËt n y ph¸p luËt (§iÒu 232), trong tr−êng hîp cßn rÊt h¹n chÕ. Do vËy, ®a sè nh÷ng ng−êi biÕt téi ph¹m nh−ng kh«ng tè gi¸c khi ng−êi cã téi v× nh÷ng lÝ do n o ®ã m héi ®−îc hái hä cã biÕt ®ã l h nh vi ph¹m téi ®ång xÐt xö tuyªn v« téi l m cho ng−êi hay kh«ng th× hä ®Òu cho r»ng hä kh«ng ph¹m téi tr¸nh ®−îc trõng ph¹t cña ph¸p ph¹m téi m ®ã chØ l vÊn ®Ò ®¹o ®øc, d− luËt. luËn x héi hay tr¸ch nhiÖm c«ng d©n m - Téi Ðp buéc nh©n viªn t− ph¸p l m th«i. tr¸i ph¸p luËt (§iÒu 233) trong tr−êng hîp L¹i cã nh÷ng tr−êng hîp, do thiÕu hiÓu c¸c nh©n viªn t− ph¸p bÞ buéc ph¶i ra kÕt biÕt vÒ ph¸p luËt nãi chung v luËt h×nh sù luËn ®iÒu tra v« téi hoÆc buéc ph¶i ra quyÕt nãi riªng m mét sè ng−êi khi chøng kiÕn ®Þnh kh«ng khëi tè, buéc ph¶i tuyªn bè v« nh÷ng h nh vi ph¹m téi l¹i cho r»ng ®ã chØ téi ®èi víi ng−êi cã h nh vi ph¹m téi. l c¸c m©u thuÉn th«ng th−êng, chø kh«ng - Téi l m sai lÖch hå s¬ vô ¸n (§iÒu ph¶i l téi ph¹m. NhÊt l c¸c h nh vi b¹o 236) trong tr−êng hîp c¸c nh©n viªn t− lùc, ng−îc ® i trong gia ®×nh. Do vËy, hä ph¸p l m sai lÖch hå s¬ vô ¸n tõ cã téi kh«ng cã ý ®Þnh tè gi¸c téi ph¹m. th nh v« téi; d. Nguyªn nh©n cuèi cïng cña t×nh - Téi thiÕu tr¸ch nhiÖm ®Ó ng−êi bÞ h×nh téi ph¹m Èn xuÊt ph¸t tõ phÝa c¸c c¬ giam trèn (§iÒu 237); quan b¶o vÖ ph¸p luËt (c¬ quan ®iÒu tra, - Téi l¹m dông chøc vô quyÒn h¹n tha viÖn kiÓm s¸t, tßa ¸n). ng−êi tr¸i ph¸p luËt (§iÒu 238); Trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng v - Téi vi ph¹m viÖc niªm phong, kª biªn phßng ngõa téi ph¹m, c¸c c¬ quan b¶o vÖ t i s¶n (§iÒu 244) trong tr−êng hîp ng−êi ph¸p luËt ®ãng vai trß rÊt quan träng. Ho¹t ph¹m téi cã môc ®Ých ®¸nh tr¸o, hñy ho¹i T¹p chÝ luËt häc - 55
  6. nghiªn cøu - trao ®æi tang vËt, ph−¬ng tiÖn ®Ó ch¹y téi cho ng−êi t¨ng c−êng tuyªn truyÒn ph¸p luËt, tuyªn cã h nh vi ph¹m téi. truyÒn vÒ c¸ch thøc, ph−¬ng thøc, thñ ®o¹n BLHS n¨m 1999 cßn quy ®Þnh thªm ba trèn tr¸nh ph¸p luËt m téi ph¹m th−êng ¸p téi thuéc nhãm n y l : dông. CÇn t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm tè gi¸c - Téi kh«ng truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh téi ph¹m trong nh©n d©n ®Ó mäi ng−êi d©n sù ng−êi cã téi (§iÒu 294); hiÓu r»ng tè gi¸c téi ph¹m l tr¸ch nhiÖm - Téi tha tr¸i ph¸p luËt ng−êi ®ang bÞ cña mäi ng−êi v× cuéc sèng yªn l nh cña giam gi÷ (§iÒu 302); chÝnh m×nh. CÇn xãa bá t©m lÝ coi thiÖt h¹i - Téi ®¸nh th¸o ng−êi bÞ giam gi÷, do téi ph¹m g©y ra l kh«ng ®¸ng kÓ, l rñi ng−êi ®ang bÞ dÉn gi¶, ng−êi ®ang bÞ xÐt xö ro trong nh©n d©n, gióp hä thÊy r»ng hä (§iÒu 312). ph¶i cã ý thøc tr¸ch nhiªm hîp t¸c víi c¸c Trªn ®©y l mét sè téi m viÖc ph¹m c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt ®Ó xö lÝ kÎ ph¹m c¸c téi n y chÝnh l nguyªn nh©n dÉn ®Õn téi, kh«ng c¨n cø v o thiÖt h¹i nhiÒu hay Ýt téi ph¹m kh«ng bÞ ph¸t hiÖn, kh«ng bÞ xö m vÊn ®Ò ë chç ® ph¹m téi ph¶i bÞ trõng lÝ. Nh÷ng h nh vi n y kh«ng nhiÒu song trÞ. CÇn ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña c¸c tæ nã l¹i g©y ra nh÷ng ¶nh h−ëng rÊt xÊu chøc ®o n thÓ ë c¬ së (®¶ng, ®o n thanh trong x héi, ®Æc biÖt l m mÊt lßng tin cña niªn, héi phô n÷, tæ d©n phè...) trong viÖc nh©n d©n ®èi víi sù nghiªm minh cña ph¸p tè gi¸c téi ph¹m hiÖn nay. Bªn c¹nh ®ã luËt, l m cho hä mÊt ®i tÝnh tÝch cùc trong còng cÇn ph¶i x©y dùng chÕ ®é khen viÖc hîp t¸c víi c¬ quan ph¸p luËt ®Ó th−ëng, khuyÕn khÝch vËt chÊt hîp lÝ nh»m phßng v chèng téi ph¹m. khuyÕn khÝch mäi ng−êi tham gia tè gi¸c 3. XuÊt ph¸t tõ c¸c nguyªn nh©n cña téi ph¹m. t×nh h×nh téi ph¹m Èn, cÇn tiÕn h nh mét sè - Ho n thiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh téi ph¹m cho viÖc tè gi¸c téi ph¹m. Èn bao gåm: Ho n thiÖn hÖ thèng tiÕp nhËn v xö lÝ - T¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸o dôc ph¸p th«ng tin vÒ téi ph¹m. B¶o ®¶m xãa bá t©m luËt, nhÊt l ph¸p luËt h×nh sù lÝ e ng¹i cña nh©n d©n khi tiÕp xóc víi c¸c Nh− ® ph©n tÝch ë trªn, vÊn ®Ò tham c¬ quan ph¸p luËt. HiÖn nay ë c¸c th nh gia tè gi¸c téi ph¹m cña mét bé phËn nh©n phè lín nh− H Néi, th nh phè Hå ChÝ d©n ch−a cao. T©m lÝ sî mÊt thêi gian, Minh ® x©y dùng rÊt nhiÒu h×nh thøc tiÕp kh«ng tin t−ëng ë c¬ quan ph¸p luËt, sî bÞ nhËn th«ng tin vÒ téi ph¹m nh− c¸c hßm tr¶ thï... ®Òu xuÊt ph¸t tõ sù thiÕu hiÓu biÕt th− tè gi¸c téi ph¹m, c¸c hép th− nãng, c¸c vÒ ph¸p luËt. Mét khi quÇn chóng nh©n d©n sè ®iÖn tho¹i nãng ë c¸c b¸o nh− B¸o c«ng hiÓu râ ph¸p luËt, phong tr o tè gi¸c téi an nh©n d©n, B¸o an ninh thñ ®«, B¸o c«ng ph¹m sÏ ®−îc ®Èy m¹nh v c«ng cuéc ®Êu an th nh phè Hå ChÝ Minh..., cÇn ph¶i tæng tranh h¹n chÕ téi ph¹m Èn sÏ ®¹t hiÖu qu¶ kÕt m më réng c¸c h×nh thøc n y v cã c¬ cao. Bªn c¹nh ®ã, cÇn n©ng cao ý thøc c¶nh chÕ ph©n lo¹i xö lÝ th«ng tin kÞp thêi. Mét gi¸c cña nh©n d©n ®èi víi c¸c biÓu hiÖn vÊn ®Ò n÷a l cÇn x©y dùng c¸c biÖn ph¸p kh¸c l¹ nh− thÊy ng−êi l¹ th−êng xuyªn xuÊt hiÖn ë khu d©n c−, thÊy ng−êi míi ®Õn b¶o ®¶m an to n cho ng−êi tè gi¸c téi c− tró cã biÓu hiÖn nghi vÊn vÒ lèi sèng, vÒ ph¹m, cho n¹n nh©n v ng−êi l m chøng. sinh ho¹t, vÒ nguån gèc...; cÇn l m tèt c«ng HiÖn nay, ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ® t¸c qu¶n lÝ nh©n khÈu, ®¨ng kÝ t¹m tró, t¹m thiÕt lËp c¸c tæ chøc nh− lùc l−îng c¶nh s¸t v¾ng... b¶o vÖ nh©n chøng (MÜ) hay tæ chøc trî C¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin tuyªn truyÒn gióp n¹n nh©n téi ph¹m (NhËt B¶n, óc). (ph¸t thanh, truyÒn h×nh, b¸o chÝ...) cÇn §©y l c¸c tæ chøc rÊt cÇn thiÕt gióp xãa bá 56 - T¹p chÝ luËt häc
  7. nghiªn cøu - trao ®æi t©m lÝ sî tr¶ thï, sî mÊt n¬i l m ¨n sinh Bªn c¹nh viÖc t¹o c¸c ®iÒu kiÖn vËt sèng cña n¹n nh©n v ng−êi l m chøng chÊt, trang thiÕt bÞ cho c¸c c¬ quan b¶o vÖ còng nh− t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n¹n nh©n ph¸p luËt, Nh n−íc còng cÇn ph¶i xö lÝ trong c¸c téi x©m ph¹m danh dù, nh©n nghiªm minh nh÷ng c¸ nh©n ph¹m c¸c téi phÈm cã thÓ thay ®æi n¬i sinh sèng l m ¨n, x©m ph¹m ho¹t ®éng t− ph¸p, bëi h nh vi tr¸nh d− luËn x héi. ph¹m téi n y kh«ng chØ l m ¶nh h−ëng ®Õn - T¨ng c−êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña uy tÝn cña c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt. §©y l biÖn ¶nh h−ëng ®Õn ph¸p chÕ XHCN l m mÊt ph¸p h÷u hiÖu trong viÖc gi¶m sè l−îng téi lßng tin trong nh©n d©n m cßn t¹o ®iÒu ph¹m Èn. CÇn ph¶i "kh¾c phôc nh÷ng biÓu kiÖn cho sè l−îng lín téi ph¹m trèn tr¸nh hiÖn h÷u khuynh trong ®Êu tranh téi ph¹m ®−îc sù trõng trÞ cña ph¸p luËt. ®ång thêi chèng t×nh tr¹ng b¾t v giam gi÷ Tãm l¹i, c«ng cuéc ®Êu tranh chèng v oan sai, xÐt sö c«ng minh, vi ph¹m quyÒn phßng ngõa téi ph¹m nãi chung, còng nh− d©n chñ cña c«ng d©n"(13). Tr−íc hÕt cÇn phßng chèng téi ph¹m Èn nãi riªng cÇn n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña ®éi ngò ®−îc tiÕn h nh ®ång bé, hç trî lÉn nhau. ®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn, thÈm ph¸n v §©y l cuéc ®Êu tranh chung cña to n c¸c chøc danh t− ph¸p kh¸c. Nh n−íc cÇn §¶ng, to n d©n v chØ trªn c¬ së phèi hîp t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt hç trî cho ho¹t ®éng chÆt chÏ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan h nh cña hä nh− chÕ ®é tiÒn l−¬ng, chÕ ®é khen ph¸p víi sù tham gia ®«ng ®¶o cña nh©n th−ëng, c«ng t¸c b¶o vÖ an to n cho ng−êi d©n m trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn c¸c n¹n nh©n, th©n trong gia ®×nh hä. ViÖc trang bÞ c¸c nh÷ng ng−êi l m chøng th× míi ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt, tõ ®ã míi cã thÓ l m ph−¬ng tiÖn phôc vô c«ng t¸c ®iÒu tra ph¸ gi¶m tèi ®a sè l−îng téi ph¹m Èn./. ¸n, truy b¾t téi ph¹m, còng nh− trong c«ng t¸c xÐt xö, thi h nh ¸n l rÊt cÇn thiÕt. (1).Xem: V.M. Cogan - C¸c ®Æc tÝnh x héi cña t×nh Nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh téi ph¹m trë nªn tr¹ng ph¹m téi. Nxb. Matxc¬va, 1977, tr.48. rÊt nghiªm träng v phøc t¹p c¶ vÒ quy m« (2).Xem: Téi ph¹m häc, luËt h×nh sù, luËt tè tông h×nh v tÝnh chÊt ph¹m téi nhÊt l c¸c téi giÕt sù ViÖt Nam, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, H.1955; "Gi¸o ng−êi, c−íp, nhãm téi liªn quan ®Õn ma tr×nh téi ph¹m häc", Khoa luËt - §¹i häc KHXH&NV. (3).Xem: Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb.KHXH, H.1994. tóy... do kÎ ph¹m téi thu lîi bÊt chÝnh lín (4).Xem: Bèn kiÓu c−íp míi cña bän téi ph¹m. §Æc nªn chóng cã ®iÒu kiÖn trang bÞ nh÷ng san B¸o c«ng an th nh phè Hå ChÝ Minh sè ra ng y ph−¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®Ó trèn tr¸nh hoÆc 13/09/1997, tr.30. chèng tr¶ quyÕt liÖt c¸c lùc l−îng thi h nh (5); (7). Xem: §Æc san B¸o c«ng an th nh phè Hå ChÝ c«ng vô. NÕu c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt Minh sè ra ng y 09/08/1997, tr.35. kh«ng ®−îc trang bÞ ®Çy ®ñ th× khã cã thÓ (6).Xem: B¸o ph¸p luËt sè 42 ng y 13/03/2000. (8).Xem: T¹p chÝ tßa ¸n nh©n d©n sè 1/1998, tr.26. ho n th nh tèt c«ng t¸c ph¸t hiÖn, ®iÒu tra, (9).Xem: §Æc san B¸o c«ng an th nh phè Hå ChÝ truy b¾t téi ph¹m ®ång thêi sÏ rÊt nguy Minh sè ra ng y 26/07/1997, tr.33. hiÓm khi ph¶i ®èi mÆt trùc tiÕp víi kÎ (10).Xem: ViÖn nghiªn cøu khoa häc ph¸p lÝ - Bé t− ph¹m téi liÒu lÜnh v cã trang bÞ ®Çy ®ñ. ph¸p. T− ph¸p h×nh sù so s¸nh, H.1999, tr.41. CÇn cã chÕ ®é ® i ngé ®Æc biÖt ®èi víi (11).Xem: §Æc san B¸o c«ng an th nh phè Hå ChÝ Minh sè ra ng y 13/09/1997. ng−êi cã c«ng, nh÷ng ng−êi hi sinh hay bÞ (12).Xem: §iÒu 3 BLHS th−¬ng khi ®ang l m nhiÖm vô ®Ó ®éng (13).Xem: §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn héi viªn, khuyÕn khÝch phong tr o ®Êu tranh nghÞ lÇn thø 3 Ban chÊp h nh trung −¬ng khãa VIII, chèng v phßng ngõa téi ph¹m nãi chung. Nxb. CTQG, H.1997, tr.56. T¹p chÝ luËt häc - 57
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2