Báo cáo "Những điểm mới trong các quy định về người bào chữa của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

140
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Những điểm mới trong các quy định về người bào chữa của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 Cơ quan và cán bộ hành chính phải in ấn, công bố rộng rãi các hướng dẫn thủ tục, công khai các thông tin cần thiết cho người dân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Những điểm mới trong các quy định về người bào chữa của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 "

®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 ThS. NguyÔn ngäc Khanh * T rong B lu t t t ng hình s (BLTTHS) năm 2003, a v pháp lí c a ngư i bào ch a, vi c l a ch n ngư i bào ch a và các v n t c “ m b o quy n bào ch a c a b can, b cáo” trong ó ghi nh n: “B can, b cáo có quy n t bào ch a ho c nh ngư i khác bào khác liên quan n ngư i bào ch a ư c quy ch a”. Theo ó thì ch b can, b cáo m i có nh t i các i u 56, 57 và 58. V cơ b n, các quy n bào ch a, ngư i b t m gi không ph i là quy nh trong nh ng i u lu t này k th a i tư ng ư c bào ch a. i u 38 BLTTHS nh ng n i dung c a các i u 35, 36 và 37 năm 1988 quy nh v quy n và nghĩa v c a BLTTHS năm 1988, có s a i, b sung m t s ngư i b t m gi cũng ch ghi nh n ngư i b n i dung cho phù h p v i quy nh t i các i u t m gi có quy n trình bày l i khai, ư c ưa lu t khác có liên quan c a B lu t và phù h p ch ng c và yêu c u... mà không có quy n bào v i tinh th n i m i c a ng và Nhà nư c ta, ch a. phù h p v i các quy nh trên, các c bi t là ch trương c i cách tư pháp theo tinh quy nh v ngư i bào ch a không cp i th n Ngh quy t s 08-NQ/TƯ ngày 02/1/2002 tư ng ư c bào ch a là ngư i b t m gi . Theo c a B chính tr “V m t s nhi m v tr ng quy nh c a BLTTHS năm 2003, ngư i b t m tâm công tác tư pháp trong th i gian t i”. Trong gi “có quy n t bào ch a ho c nh ngư i khác bài vi t này chúng tôi xin trình bày nh ng i m bào ch a” (quy nh t i các i u 11 và 48). m i trong các quy nh t i các i u 56, 57, 58 Theo ó, t i các i u 56, 57, 58 ngư i b t m BLTTHS năm 2003 so v i các quy nh t i các gi ư c b sung vào nhóm i tư ng ư c i u 35, 36, 37 BLTTHS năm 1988. ó là bào ch a. S s a i, b sung này là hoàn toàn nh ng quy nh v i tư ng c a vi c bào h p lí và c n thi t b i ngư i b t m gi là ngư i ch a; th i i m tham gia t t ng c a ngư i bào b nghi th c hi n t i ph m (ngư i b b t trong ch a; quy n và nghĩa v c a ngư i bào ch a; trư ng h p kh n c p, ph m t i qu tang) ho c vi c l a ch n, thay i ngư i bào ch a và vi c là ngư i ã th a nh n hành vi ph m t i c a c p, thu h i gi y ch ng nh n bào ch a. mình (ngư i ph m t i t thú, u thú)... h là 1. V i tư ng c a vi c bào ch a i tư ng b (ho c s b ) truy c u trách nhi m So v i quy nh c a BLTTHS năm 1988, hình s . Vi c ghi nh n h có quy n t bào ch a BLTTHS năm 2003 quy nh i tư ng c a ho c nh ngư i khác bào ch a nh m t o i u vi c bào ch a r ng hơn. Theo quy nh c a BLTTHS năm 1988 ch có b can, b cáo m i * Gi ng viên Khoa lu t hình s có quy n bào ch a. i u 12 quy nh nguyên Trư ng i h c lu t Hà N i 34 T¹p chÝ luËt häc
®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 ki n cho ngư i b t m gi b o v quy n l i cho nh này nh m b o m quy n t do, dân ch mình. Như v y, theo quy nh c a BLTTHS c a công dân, nâng cao trách nhi m c a các cơ năm 2003, các i tư ng ư c bào ch a bao quan ti n hành t t ng, góp ph n ch ng oan, sai g m: Ngư i b t m gi , b can và b cáo. trong t t ng hình s . 2. V th i i m tham gia t t ng c a 3. V quy n và nghĩa v c a ngư i bào ch a ngư i bào ch a Trong BLTTHS năm 1988, các quy n và Theo quy nh t i kho n 1 i u 38 nghĩa v c a ngư i bào ch a ư c quy nh t i BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a ư c i u 36. i u 58 BLTTHS năm 2003 ã k tham gia t t ng t khi kh i t b can. Trong th a nh ng n i dung c a i u 36 BLTTHS trư ng h p c n ph i gi bí m t i u tra v i các năm 1988, có s a i và b sung m t s quy n t i xâm ph m an ninh qu c gia thì vi n trư ng và nghĩa v c a ngư i bào ch a như sau: vi n ki m sát nhân dân quy t nh ngư i bào 3.1. Các quy n c a ngư i bào ch a ư c ch a tham gia t t ng t khi k t thúc i u tra. s a i, b sung Kho n 1 i u 58 BLTTHS năm 2003 cũng ghi - B sung quy n có m t khi l y l i khai c a nh n ngư i bào ch a có quy n tham gia t t ng ngư i b t m gi . ây là quy nh nh m m t khi kh i t b can. Bên c nh ó, do ghi nh n b o cho ngư i bào ch a th c hi n vi c bào quy n bào ch a c a ngư i b t m gi , kho n 1 ch a, b o v các quy n và l i ích h p pháp c a i u 58 b sung thêm quy nh: “Trong trư ng ngư i b t m gi . Theo quy nh c a BLTTHS h p b t ngư i theo quy nh t i i u 81 và năm 2003, ngư i b t m gi có quy n “t bào i u 82 c a B lu t này thì ngư i bào ch a ch a ho c nh ngư i khác bào ch a”. Quy nh tham gia t t ng t khi có quy t nh t m gi ”. ngư i bào ch a có quy n “có m t khi l y l i Theo quy nh này, k t th i i m ngư i b khai c a ngư i b t m gi ” là m t trong nh ng t m gi nh n ư c quy t nh t m gi h ã có m b o th c hi n nguyên t c m b o quy n quy n “t bào ch a ho c nh ngư i khác bào bào ch a c a ngư i b t m gi , b can, b cáo. ch a”. N u ngư i b t m gi nh lu t sư, bào Khi có m t trong cu c l y l i khai ngư i b t m ch a viên nhân dân ho c ngư i i di n h p gi , n u i u tra viên ng ý thì ngư i bào ch a pháp c a mình bào ch a cho mình thì cơ quan ư c h i ngư i b t m gi . ây là m t trong i u tra ph i t o i u ki n ngư i bào ch a nh ng bi n pháp ngư i bào ch a th c hi n tham gia t t ng, th c hi n vi c bào ch a, tr nhi m v c a mình; trư ng h p c n ph i gi bí m t i u tra v i các - B sung quy n ư c xem các biên b n v t i xâm ph m an ninh qu c gia thì vi n trư ng ho t ng t t ng có s tham gia c a mình và vi n ki m sát nhân dân quy t nh ngư i bào các quy t nh t t ng có liên quan n ngư i ch a tham gia t t ng t khi k t thúc i u tra. mà mình bào ch a. So v i i u 36 BLTTHS Như v y, BLTTHS năm 2003 quy nh năm 1988, ây là i m m i quan tr ng c a th i i m ngư i bào ch a có th tham gia t i u 58 BLTTHS năm 2003 v quy n c a t ng s m hơn (k t khi có quy t nh t m gi ) ngư i bào ch a. Theo quy nh t i i u 36 so v i quy nh trong BLTTHS năm 1988. Quy BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a ch có T¹p chÝ luËt häc 35
quy n có m t trong cu c h i cung b can, n u h i cung ho c thay i a i m h i cung thì ư c i u tra viên ng ý thì ư c t câu h i cũng ph i báo cho ngư i bào ch a bi t. và có m t trong nh ng ho t ng i u tra khác. - B sung quy n thu th p tài li u, v t, T i i m a, kho n 2 i u 58 BLTTHS năm tình ti t liên quan n vi c bào ch a t ngư i b 2003 b sung quy n này nh m t o i u ki n t m gi , b can, b cáo, ngư i thân thích c a thu n l i cho ngư i bào ch a th c hi n t t nh ng ngư i này ho c t cơ quan, t ch c, cá nhi m v c a mình ng th i m b o tính nhân theo yêu c u c a ngư i b t m gi , b can, khách quan, chính xác c a các ho t ng i u b cáo n u không thu c bí m t Nhà nư c, bí tra và các biên b n ho t ng i u tra c a cơ m t công tác. quan i u tra; Ngư i bào ch a có quy n c l p thu th p - B sung quy n ngh cơ quan i u tra tài li u, v t, tình ti t liên quan n v án báo trư c v th i gian và a i m h i cung b chu n b lu n c cho bài bào ch a c a mình. can có m t khi h i cung b can. ây không ph i là ho t ng t t ng mà ơn M c dù t i kho n 2 i u 36 BLTTHS năm thu n là bi n pháp ngư i bào ch a th c hi n 1988 ã quy nh ngư i bào ch a có quy n “có nhi m v c a mình. Ngư i bào ch a có th thu m t khi h i cung b can” nhưng do không có th p tài li u, v t, tình ti t liên quan n vi c quy nh m b o cho ngư i bào ch a th c bào ch a thông qua vi c ti p xúc v i ngư i b hi n quy n này nên trong th c t ngư i bào t m gi , b can, b cáo, ngư i thân thích c a ch a g p không ít tr ng i t phía cơ quan i u nh ng ngư i này ho c thu th p t cơ quan, t tra như do không ư c báo trư c nên ngư i bào ch c, cá nhân theo yêu c u c a ngư i b t m ch a không bi t th i gian, a i m h i cung gi , b can, b cáo n u không thu c bí m t nhà thu x p công vi c tham d cu c h i cung. Khi nư c, bí m t công tác. ngư i bào ch a có th i gian tham d cu c - S a quy n “ ư c ưa ra ch ng c và h i cung thì l i không úng “l ch” c a cơ quan nh ng yêu c u” (t i kho n 2 i u 36 BLTTHS i u tra. Th m chí có khi ngư i bào ch a có năm 1988) thành quy n “ ư c ưa ra tài li u, m t t i nơi h i cung úng “l ch” h i cung, i u v t, yêu c u” ( i m kho n 2 i u 58 tra viên vi n lí do hoãn cu c h i cung, BLTTHS năm 2003). Quy nh t i i m n khi ngư i bào ch a không có m t ó m i kho n 2 i u 58 BLTTHS năm 2003 chính xác ti n hành h i cung. Ngư i bào ch a không th hơn quy nh t i kho n 3 i u 36 BLTTHS lúc nào cũng tr c cơ quan i u tra tham d năm 1988 b i l ngư i bào ch a không có cu c h i cung ư c. Kh c ph c tình tr ng ó, quy n thu th p ch ng c mà quy n này thu c i m b kho n 2 i u 58 BLTTHS năm 2003 v các cơ quan ti n hành t t ng, ngư i bào quy nh cho ngư i bào ch a có quy n ngh ch a ch ư c thu th p các tài li u, v t và cơ quan i u tra báo trư c v th i gian và a ưa ra cho các cơ quan ti n hành t t ng i m h i cung ngư i bào ch a thu x p công ch ng minh s vô t i c a ngư i b t m gi , b vi c có m t khi i u tra viên h i cung b can. can, b cáo ho c ch ng minh các tình ti t gi m Theo tinh th n ó, n u i u tra viên hoãn cu c nh trách nhi m hình s c a nh ng ngư i này. 36 T¹p chÝ luËt häc
®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 Vi c nh ng tài li u, v t ó có th tr thành ngư i bào ch a ư c c h sơ và ư c ghi ch ng c trong v án hay không là do nh ng chép nh ng i u mà mình cho r ng c n thi t ngư i ti n hành t t ng có th m quy n quy t sau khi cơ quan i u tra ã k t thúc i u tra. nh trên cơ s xem xét các thu c tính c a i v i nh ng v án ơn gi n, ít h sơ, tài li u ch ng c . th i i m ngư i bào ch a ưa ra c n c, ít tình ti t c n ghi chép thì ngư i bào nh ng v t, tài li u, m c dù chúng có th có ch a có th c h sơ, ghi chép t i ch nh ng liên quan n v án nhưng nh ng v t, tài gì mình cho là c n thi t. Th c t có nh ng v li u ó chưa th ư c g i là ch ng c . B i v y, án h sơ v án bao g m quá nhi u bút l c, quá ch có th quy nh ngư i bào ch a có quy n nhi u v n c n nghiên c u, trong nh ng “ ưa ra v t, tài li u” ch không th quy nh kho ng th i gian có h n, ngư i bào ch a không ngư i bào ch a có quy n “ ưa ra ch ng c "; th c ư c h t và càng không th ghi chép - B sung quy n ư c g p ngư i ang b h t nh ng gì c n thi t. i m g kho n 2 i u 58 t m gi . ây là m t quy nh nh m m b o BLTTHS năm 2003 b sung cho ngư i bào cho vi c th c hi n quy n thu th p tài li u, ch a có quy n ư c “sao ch p nh ng tài li u v t, tình ti t liên quan n vi c bào ch a ã có trong h sơ v án liên quan n vi c bào ư c quy nh t i i m d kho n 2 i u 58 ch a”. Quy nh này t o i u ki n cho ngư i BLTTHS năm 2003. thu th p ư c tài li u, bào ch a thu th p tài li u, tình ti t chu n b cho v t, tình ti t liên quan n v án, n u i vi c bào ch a c a mình. Tuy nhiên, ngư i bào tư ng ư c bào ch a là ngư i b t m gi , ngư i ch a ch có th sao ch p nh ng tài li u nào có bào ch a có quy n ư c g p ngư i b t m gi . liên quan n vi c bào ch a c a h ch không Qua vi c g p ngư i ang b t m gi ngư i bào ư c sao ch p nh ng tài li u khác trong v án ch a còn có th giúp ngư i bào ch a v m t không liên quan n vi c bào ch a. Còn theo pháp lí, b o v các quy n và l i ích h p pháp quy nh t i kho n 2 i u 36 BLTTHS năm c a ngư i b t m gi . Khi g p ngư i b t m gi 1988 thì ngư i bào ch a có th ghi chép (nhưng ngư i bào ch a ph i tuân th các quy nh c a không ư c sao ch p) t t c nh ng gì mình cho pháp lu t v t m gi (Ngh nh s 89/N -CP là c n thi t. Quy nh như v y chưa th c s rõ ngày 07/11/1998 ban hành quy ch v t m gi , ràng, r t có th d n n tình tr ng ngư i bào t m giam); ch a vì m c ích cá nhân l i d ng quy nh - B sung quy n ư c sao ch p nh ng tài này c, ghi chép c nh ng v n không li u trong h sơ v án liên quan n vi c bào liên quan n vi c bào ch a; ch a sau khi k t thúc i u tra theo quy nh c a - S a i quy n “khi u n i các quy t nh pháp lu t. c a cơ quan ti n hành t t ng” thành quy n Theo quy nh t i kho n 2 i u 36 “khi u n i quy t nh, hành vi t t ng c a cơ BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a “ ư c c quan, ngư i có th m quy n ti n hành t t ng”. h sơ v án và ghi chép nh ng i u c n thi t Quy nh t i i m i kho n 2 i u 58 BLTTHS sau khi k t thúc i u tra”. Quy nh này còn có năm 2003 m r ng i tư ng có th b ngư i nh ng h n ch nh t nh. Pháp lu t cho phép bào ch a khi u n i. Bên c nh các quy t nh T¹p chÝ luËt häc 37
c a các cơ quan ti n hành t t ng thì c nh ng b cáo mà mình ã m nh n n u không có lí do hành vi t t ng c a nh ng ngư i có th m quy n chính áng; ti n hành t t ng cũng có th b ngư i bào ch a - Không ư c ti t l bí m t mà mình bi t khi u n i. Ví d : Khi h i cung b can i u tra ư c trong khi làm nhi m v . viên ã c ý c n tr vi c ngư i bào ch a tham i v i các nghĩa v th nh t, th hai và d cu c h i cung mà không có lí do chính th ba c a ngư i bào ch a, t i kho n 3 i u 58 áng, ngư i bào ch a có quy n khi u n i v i BLTTHS năm 2003 b sung thêm c m t hành vi ó c a i u tra viên; “ngư i b t m gi ” vào trư c c m t “b can, b - T i i m k kho n 2 BLTTHS năm 2003, cáo” vì theo quy nh c a BLTTHS năm 2003, c m t “như c i m v th ch t ho c tâm th n” như ph n trên ã phân tích, ngư i b t m gi trong kho n 2 i u 36 BLTTHS 1988 ư c i cũng là i tư ng c a vi c bào ch a. iv i l i là “như c i m v tâm th n ho c th ch t”. nghĩa v th tư c a ngư i bào ch a, t i kho n 3 Ngoài nh ng quy n trên, t i kho n 2 i u 58 BLTTHS năm 2003, nghĩa v này i u 58 BLTTHS năm 2003 cũng ghi nh n ư c quy nh c th hơn. Kho n 3 i u 58 m t s quy n khác c a ngư i bào ch a gi ng BLTTHS năm 2003 cũng b sung thêm m t s như quy nh t i kho n 2 i u 36 BLTTHS nghĩa v cho ngư i bào ch a. Theo ó, ngư i năm 1988 như quy n ư c ngh thay i bào ch a có nh ng nghĩa v sau: ngư i ti n hành t t ng, ngư i giám nh, - S d ng m i bi n pháp do pháp lu t quy ngư i phiên d ch khi có căn c lu t nh; nh làm sáng t nh ng tình ti t xác nh quy n tham gia h i ( i u 36 BLTTHS năm ngư i b t m gi , b can, b cáo vô t i, nh ng 1988 quy nh là quy n “tham gia xét h i”), tình ti t làm gi m nh trách nhi m hình s c a tranh lu n t i phiên toà; quy n kháng cáo b n b can, b cáo. án, quy t nh c a toà án n u b cáo là ngư i Các bi n pháp pháp lu t quy nh cho chưa thành niên ho c ngư i có như c i m ngư i bào ch a th c hi n nhi m v c a v tâm th n ho c th ch t... mình là tham gia các cu c h i cung, tham gia 3.2. Các nghĩa v c a ngư i bào ch a vào các ho t ng i u tra khác, g p g ngư i ư c s a i, b sung b t m gi , b can, b cáo, ngư i thân thích c a Theo quy nh t i kho n 3 i u 36 nh ng ngư i này thu th p các tài li u, v t, BLTTHS năm 1988, ngư i bào ch a có tình ti t liên quan n vi c bào ch a ho c thu nh ng nghĩa v sau: th p tài li u, v t, tình ti t liên quan n vi c - S d ng m i bi n pháp do pháp lu t quy bào ch a t cơ quan, t ch c, cá nhân theo yêu nh làm sáng t nh ng tình ti t xác nh b c u c a ngư i b t m gi , b can, b cáo n u can, b cáo vô t i, nh ng tình ti t gi m nh không thu c bí m t nhà nư c, bí m t công tác. trách nhi m c a b can, b cáo; Ngư i bào ch a không ư c s d ng các bi n - Giúp b can, b cáo v m t pháp lí nh m pháp bào ch a trái pháp lu t như mua chu c, d b o v quy n và l i ích h p pháp c a h ; d ngư i làm ch ng, ngư i b h i, ngư i ti n - Không ư c t ch i bào ch a cho b can, hành t t ng... 38 T¹p chÝ luËt häc
®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 Tuỳ theo m i giai o n t t ng, khi thu v n cho ngư i b t m gi , b can, b cáo h th p ư c tài li u, v t liên quan n v án th c hi n t t nh t các quy n c a mình trong t thì ngư i bào ch a có trách nhi m giao cho t ng b o v các quy n và l i ích h p pháp cơ quan i u tra, vi n ki m sát, toà án. Vi c c a h . Ví d , khi i u tra viên có nh ng hành giao nh n các tài li u, v t ó gi a ngư i vi xâm h i m t cách trái pháp lu t t i quy n và bào ch a và cơ quan ti n hành t t ng ph i l i ích h p pháp c a b can, ngư i bào ch a có ư c l p biên b n theo quy nh t i i u 95 th giúp b can khi u n i v i hành vi trái pháp c a BLTTHS năm 2003. lu t ó c a i u tra viên. Vi c giao tài li u, v t liên quan n vi c - Không ư c t ch i bào ch a cho ngư i bào ch a cho cơ quan i u tra, vi n ki m sát, b t m gi , b can, b cáo mà mình ã m nh n toà án là trách nhi m c a ngư i bào ch a. Pháp bào ch a n u không có lí do chính áng; lu t ghi nh n ngư i bào ch a có quy n thu th p - Tôn tr ng s th t và pháp lu t; không các v t, tài li u liên quan n vi c bào ch a ư c mua chu c, cư ng ép ho c xúi gi c nh m t o i u ki n cho ngư i bào ch a hoàn ngư i khác khai báo gian d i, cung c p tài thành nhi m v c a mình là bào ch a, b o v li u sai s th t. các quy n và l i ích h p pháp c a ngư i b t m Khi tham gia t t ng b o v các quy n gi , b can, b cáo ch không ph i thu th p các và l i ích h p pháp c a ngư i b t m gi , b tài li u, v t liên quan n v án nh m m c can, b cáo ngư i bào ch a có nghĩa v tôn ích riêng nào khác c a ngư i bào ch a, b i tr ng s th t và pháp lu t. H ch ư c s d ng v y, khi thu th p ư c các tài li u, v t liên các bi n pháp h p pháp th c hi n vi c bào quan n v án ngư i bào ch a có trách nhi m ch a, không ư c bóp méo s th t c a v án, giao cho các cơ quan ti n hành t t ng. Tuỳ bi n không thành có, bi n có thành không; h t ng giai o n t t ng, nh ng tài li u, v t ó ph i tôn tr ng và tri t tuân th các quy nh s ư c giao cho cơ quan i u tra, vi n ki m sát c a pháp lu t và không ư c mua chu c, cư ng ho c toà án. Vi c giao nh n các tài li u, vt ép ho c xúi gi c ngư i khác khai báo gian d i, ó gi a ngư i bào ch a và cơ quan ti n hành t cung c p các tài li u sai s th t cho các cơ quan t ng ph i ư c l p biên b n theo quy nh t i ti n hành t t ng. i u 95 c a BLTTHS năm 2003. - Có m t theo gi y tri u t p c a toà án. - Giúp ngư i b t m gi , b can, b cáo v Thông thư ng, ngư i bào ch a tham gia m t pháp lí nh m b o v quy n l i và l i ích phiên toà sơ th m b o v quy n và l i ích h p pháp c a h . h p pháp c a b cáo. N u v án ư c xét x Nghĩa v c a ngư i bào ch a trong t t ng c p phúc th m mà có liên quan n b cáo h hình s không ch nh m bào ch a cho ngư i b nh n bào ch a, toà án xét x phúc th m s tri u t m gi , b can, b cáo mà v i tư cách là ngư i t p ngư i bào ch a tham gia phiên toà. i v i hi u bi t pháp lu t h còn ph i giúp ngư i b th t c giám c th m và tái th m, ch trong t m gi , b can, b cáo v m t pháp lí nh m b o nh ng trư ng h p c n thi t thì toà án m i tri u v quy n l i và l i ích h p pháp c a h như tư t p ngư i bào ch a. Khi ư c tri u t p b t c T¹p chÝ luËt häc 39
c p xét x nào ngư i bào ch a có nghĩa v có ngư i bào ch a khi “làm trái pháp lu t”, c th m t theo gi y tri u t p. Vi c có m t t i toà án là: “Ngư i bào ch a làm trái pháp lu t thì tuỳ theo gi y tri u t p c a toà án v a là nghĩa v , theo tính ch t, m c vi ph m mà b thu h i v a là quy n c a ngư i bào ch a. H ph i có gi y ch ng nh n ngư i bào ch a, x lí k lu t, m t theo gi y tri u t p c a toà án th c hi n x ph t hành chính ho c b truy c u trách nhi m v bào ch a c a mình và ng th i h nhi m hình s , n u gây thi t h i thì ph i b i cũng ư c có m t t i phiên toà th c hi n thư ng theo quy nh c a pháp lu t". quy n tham gia xét h i, tranh lu n t i phiên toà 4. Vi c l a ch n, thay i ngư i bào ch a theo quy nh t i i m h kho n 2 i u 58 Gi ng như i u 37 BLTTHS năm 1988, BLTTHS năm 2003. i u 57 BLTTHS năm 2003 quy nh quy n - Không ư c ti t l bí m t i u tra mà l a ch n, thay i ngư i bào ch a thu c v mình bi t ư c khi th c hi n vi c bào ch a; ngư i có quy n bào ch a ( ó là b can, b cáo không ư c s d ng tài li u ã ghi chép, sao và b sung thêm ngư i b t m gi ) ho c ngư i ch p trong h sơ v án vào m c ích xâm i di n h p pháp c a h . Trong nh ng trư ng ph m l i ích c a nhà nư c, quy n, l i ích h p h p b can, b cáo b truy c u v t i theo khung pháp c a cơ quan, t ch c và cá nhân. hình ph t có m c cao nh t là t hình ư c quy BLTTHS ghi nh n ngư i bào ch a có nh t i BLHS ho c b can, b cáo là ngư i chưa quy n có m t khi l y l i khai ngư i b t m gi , thành niên, ngư i có như c i m v tâm th n h i cung b can, có m t trong các ho t ng ho c th ch t, n u b can, b cáo ho c ngư i i i u tra khác thu th p các thông tin c n thi t di n h p pháp c a h không m i ngư i bào cho vi c bào ch a c a mình. Trong quá trình ch a thì theo quy nh t i kho n 2 i u 37 tham d các ho t ng i u tra, ngư i bào ch a BLTTHS năm 1988, cơ quan i u tra, vi n có th bi t ư c nh ng bí m t i u tra, theo quy ki m sát ho c toà án ph i yêu c u oàn lu t sư nh t i kho n 3 i u 58 BLTTHS năm 2003, c ngư i bào ch a cho h . Quy nh này t i ngư i bào ch a không ư c ti t l nh ng bí i u 57 BLTTHS năm 2003 ư c s a i l i là m t i u tra mà mình bi t. Sau khi k t thúc i u trong nh ng trư ng h p k trên, n u b can, b tra, ngư i bào ch a có quy n c, ghi chép và cáo ho c ngư i i di n h p pháp c a h không sao ch p nh ng tài li u trong h sơ v án liên m i ngư i bào ch a thì cơ quan i u tra, vi n quan n vi c bào ch a, h ch ư c phép s ki m sát ho c toà án ph i yêu c u oàn lu t sư d ng nh ng tài li u, tình ti t ó cho m c ích phân công văn phòng lu t sư c ngư i bào ch a bào ch a cho b can, b cáo mà không ư c s cho h ho c ngh U ban M t tr n t qu c d ng vào m c ích xâm ph m l i ích c a Nhà Vi t Nam, t ch c thành viên c a M t tr n c nư c, quy n, l i ích h p pháp c a cơ quan, t ngư i bào ch a cho thành viên c a t ch c ch c và cá nhân. mình. Quy nh này c th hơn so v i quy nh Ngoài vi c quy nh nghĩa v c a ngư i t i i u 37 BLTTHS năm 1988 và phù h p v i bào ch a, t i kho n 4 i u 58 BLTTHS năm quy nh t i Pháp l nh lu t sư năm 2002. 2003 còn quy nh quy n, trách nhi m c a i v i vi c l a ch n ngư i bào ch a cho 40 T¹p chÝ luËt häc
®Æc san vÒ bLtThS n¨m 2003 ngư i b t m gi , b can, b cáo là ngư i chưa nh n ngư i bào ch a. B i v y, trong th c t , thành niên ư c quy nh t i i u 305 nhi u trư ng h p ngư i bào ch a g p r t BLTTHS năm 2003 như sau: nhi u khó khăn trong vi c xin c p gi y Ngư i i di n h p pháp c a ngư i b ch ng nh n ngư i bào ch a. Kh c ph c h n t m gi , b can, b cáo là ngư i chưa thành ch ó, kho n 4 i u 56 BLTTHS năm 2003 niên có th l a ch n ngư i bào ch a ho c t quy nh v vi c c p gi y ch ng nh n ngư i mình bào ch a cho ngư i b t m gi , b can, bào ch a như sau: b cáo. Trong trư ng h p b can, b cáo là “Trong th i h n 3 ngày, k t ngày nh n ngư i chưa thành niên ho c ngư i i di n ư c ngh c a ngư i bào ch a kèm theo h p pháp c a h không l a ch n ư c ngư i gi y t liên quan n vi c bào ch a, cơ quan bào ch a thì cơ quan i u tra, vi n ki m sát i u tra, vi n ki m sát, toà án ph i xem xét, ho c toà án ph i yêu c u oàn lu t sư phân c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a h công văn phòng lu t sư c ngư i bào ch a th c hi n vi c bào ch a. N u t ch i c p cho h ho c ngh U ban M t tr n t qu c gi y ch ng nh n thì ph i nêu rõ lí do. Vi t Nam, t ch c thành viên c a M t tr n i v i trư ng h p t m gi ngư i thì c ngư i bào ch a cho thành viên c a t trong th i h n 24 gi , k t khi nh n ư c ch c mình. ngh c a ngư i bào ch a kèm theo gi y t So v i quy nh t i i u 275 BLTTHS liên quan n vi c bào ch a, cơ quan i u năm 1988, quy nh t i i u 305 BLTTHS tra ph i xem xét, c p gi y ch ng nh n ngư i năm 2003 quy nh c th hơn v th t c c bào ch a h th c hi n vi c bào ch a. ngư i bào ch a cho ngư i b t m gi , b can, N u t ch i c p gi y ch ng nh n thì ph i b cáo là ngư i chưa thành niên theo tinh nêu rõ lí do”. th n Pháp l nh lu t sư năm 2002. So v i quy nh t i i u 35 BLTTHS 5. V vi c c p, thu h i gi y ch ng năm 1988, quy nh t i i u 56 BLTTHS nh n ngư i bào ch a năm 2003 có m t s i m s a i, b Trong BLTTHS năm 1988 vi c c p gi y sung là: ch ng nh n cho ngư i bào ch a ư c quy - Ch quy nh chung th m quy n c p, nh t i kho n 4 i u 35. Theo ó, th thu h i gi y ch ng nh n ngư i bào ch a trư ng cơ quan i u tra, vi n trư ng vi n thu c v cơ quan i u tra, vi n ki m sát, toà ki m sát, chánh án toà án ho c h i ng xét án mà không quy nh c th thu c v th x c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a trư ng cơ quan i u tra, vi n trư ng vi n trong v án h th c hi n nhi m v c a ki m sát, chánh án toà án và h i ng xét x mình. i u 35 ch quy nh v th m quy n như kho n 4 i u 35 BLTTHS năm 1988. c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a mà cơ quan i u tra, vi n ki m sát, toà án, th m không quy nh trách nhi m c a nh ng quy n c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a ngư i có th m quy n c p gi y ch ng nh n c th ư c quy nh t i các i u lu t khác ngư i bào ch a, th i h n c p gi y ch ng c a B lu t như i u 36, i u 37 và i u 38 T¹p chÝ luËt häc 41
BLTTHS năm 2003. C th là cơ quan nh th i h n c p gi y ch ng nh n ngư i i u tra, th m quy n c p gi y ch ng nh n bào ch a ng n hơn nh ng trư ng h p bình thu c v th trư ng và phó th trư ng cơ thư ng t o i u ki n cho ngư i bào ch a quan i u tra khi ư c phân công i u tra v s m ư c tham gia t t ng, k p th i b o v án hình s (các kho n 2, 3 i u 36); vi n các quy n và l i ích h p pháp c a ngư i b ki m sát, th m quy n thu c v vi n trư ng và t m gi ; phó vi n trư ng vi n ki m sát khi ư c phân Qua phân tích trên, có th ưa ra m t s công th c hành quy n công t và ki m sát vi c k t lu n sau: tuân theo pháp lu t trong ho t ng t t ng i + Các quy nh v ngư i bào ch a trong v i v án hình s (các kho n 2, 3 i u 37); BLTTHS năm 2003 là s k th a có ch n toà án, th m quy n thu c v chánh án và phó l c các quy nh c a BLTTHS năm 1988 v chánh án toà án khi ư c phân công gi i v n này; quy t, xét x v án hình s (các kho n 2, 3 + Các quy nh v ngư i bào ch a ư c i u 38) và th m phán gi ch c v chánh toà, s a i, b sung theo hư ng ghi nh n th i phó chánh toà toà phúc th m Toà án nhân dân i m tham gia t t ng c a ngư i bào ch a t i cao (kho n 3 i u 39); s m hơn, m r ng thêm quy n cho ngư i - Kho n 4 i u 56 BLTTHS năm 2003 bào ch a (như quy n có m t khi l y l i khai quy nh rõ trách nhi m c a cơ quan i u ngư i b t m gi , quy n ư c thu th p tài tra, vi n ki m sát và toà án là trong th i li u, v t, tình ti t liên quan n vi c bào h n 03 ngày, k t ngày nh n ư c ngh ch a t ngư i b t m gi ...) và quy nh c c a ngư i bào ch a kèm theo gi y t liên th hơn trách nhi m c a ngư i bào ch a khi quan n vi c bào ch a ph i xem xét, c p tham gia t t ng hình s . BLTTHS năm gi y ch ng nh n cho h . Trong trư ng h p 2003 cũng quy nh rõ hơn trách nhi m c a t ch i c p gi y ch ng nh n thì ph i nêu rõ các cơ quan ti n hành t t ng trong vi c t o lí do; i u ki n cho ngư i bào ch a tham gia t - Kho n 4 i u 56 b sung trư ng h p c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a trong t ng, góp ph n b o m th c hi n nguyên trư ng h p t m gi ngư i. Theo ó, i v i t c b o m quy n bào ch a c a ngư i b trư ng h p t m gi ngư i, n u ngư i b t m t m gi , b can, b cáo; gi m i ngư i bào ch a thì trong th i h n 24 + Các quy nh c a BLTTHS v ngư i gi , k t khi nh n ư c ngh c a ngư i bào ch a ư c s a i, b sung phù h p v i bào ch a kèm theo gi y t liên quan n các quy nh khác có liên quan c a vi c bào ch a, cơ quan i u tra ph i xem BLTTHS, c a Pháp l nh lu t sư năm 2002 xét, c p gi y ch ng nh n ngư i bào ch a và phù h p v i tinh th n Ngh quy t s 08- h th c hi n vi c bào ch a. N u t ch i c p NQ/TƯ ngày 02/1/2002 c a B chính tr gi y ch ng nh n thì ph i nêu rõ lí do. i “V m t s nhi m v tr ng tâm công tác tư v i trư ng h p t m gi ngư i, BLTTHS quy pháp trong th i gian t i”./. 42 T¹p chÝ luËt häc