Bệnh học thủy sản phần 2 - Bệnh truyền nhiễm part 10

Chia sẻ: Sdad Dasf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

139
lượt xem 40
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'bệnh học thủy sản phần 2 - bệnh truyền nhiễm part 10', nông - lâm - ngư, ngư nghiệp phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bệnh học thủy sản phần 2 - Bệnh truyền nhiễm part 10

205 BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 2 3.4. DÞch tÔ häc cña EUS Theo quan ®iÓm nguyªn nh©n ®a yÕu tè cña dÞch tÔ häc th× héi chøng dÞch bÖnh lë loÐt – EUS khi xuÊt hiÖn cã nhiÒu nguyªn nh©n (s¬ ®å h×nh 129). Nh−ng yÕu tè møc ®é quan träng nhÊt lµ nÊm A. invadans xuÊt hiÖn trong h¹ b× vµ c¬. B¶ng 29: DiÔn biÕn cña dÞch bÖnh lë loÐt vµ nh÷ng loµi c¸ nhiÔm bÖnh ë ViÖt Nam (theo Bïi Quang TÒ, 2000) ST Tªn khoa häc Tªn ®Þa Thêi gian Vïng bÞ bÖnh T ph−¬ng bÖnh 1973 An Giang, §ång Th¸p. 1981-1982 NghÖ TÜnh. 1 qu¶, trµu, 1983-1984 Qu¶ng Nam, §µ N½ng, NghÜa B×nh Channa striatus lãc 1991-1992 §ång b»ng s«ng Cöu Long 1994,1996 Minh H¶i 1975-1976 §ång b»ng s«ng Cöu Long 2 trª tr¾ng 1983-1984 nt Clarias batrachus 1991-1992 Minh H¶i 1975-1976 §ång b»ng s«ng Cöu Long 3 1982 Qu¶ng Nam, §µ N½ng, NghÜa B×nh C. macrocephalus trª vµng 1991-1992 Minh H¶i 1994 Minh H¶i 4 trª ®en 1981-1982 NghÖ TÜnh. C. fuscus 1982 Qu¶ng Nam, §µ N½ng, NghÜa B×nh 5 r« ®ång 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Anabas testudineus 1991-1992 Minh H¶i 1994,1999 Minh H¶i, Hµ Néi, B¾c Ninh. 1981 NghÖ TÜnh. 6 l−¬n 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Fluta alba 1991-1992 Minh H¶i 1994 Minh H¶i, Hµ Néi, Hµ B¾c. 7 sÆc r»n 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Trichogaster pectoralis 1994 Minh H¶i 1981 NghÖ TÜnh. 8 bèng c¸t 1983-1984 §ång b»ng SCL Glossogobius giurus 1994 Minh H¶i, Hµ Néi, Hµ b¾c. 9 Bèng 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Oxyeleotris marmoratus t−îng 10 c¸ th¸t l¸t 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Notopterus notopterus 11 Bèng kÌo 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Pseudapocryptes 1994 Minh H¶i. lanceolatus 12 c¸ diÕc 1982 Qu¶ng Nam, §µ N½ng, NghÜa B×nh Carassius auratus 13 tai t−îng 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Osphronemus goramy 14 c¸ ng¸t 1994 Minh H¶i Plotosus cunius 15 c¸ ch¹ch 1981 NghÖ TÜnh Mastacembelus armatus 1981 NghÖ TÜnh 16 c¸ ®èi 1983-1984 §ång b»ng s«ng Cöu Long. Mugil spp 1991 Minh H¶i 1994 Minh H¶i 17 Bèng bíp 1995-1996 Qu¶ng Ninh, Nam Hµ Borysthrichthis sinensis 3.5. ChÈn ®o¸n bÖnh Dùa vµo c¸c dÊu hiÖu bÖnh lý, ®Æc biÖt chó ý c¸ bÞ bÖnh lë loÐt gi¶i phÉu c¬ quan néi t¹ng hÇu nh− kh«ng biÕn ®æi. Cßn nh÷ng bÖnh xuÊt huyÕt, nhiÔm trïng m¸u cña c¸ do c¸c t¸c nh©n ®éc lËp g©y bÖnh th−êng c¬ quan néi t¹ng bÞ biÕn ®æi viªm, ho¹i tö...
206 Bïi Quang TÒ Quan s¸t m« bÖnh häc: giai ®o¹n sím thÊy râ c¸c sîi nÊm trong vïng ho¹i tö c¸c sîi nÊm x©m nhËp ph¸t triÓn trong c¬ cña c¸ (H×nh 157A), sîi nÊm ph¸t triÓn trong thËn cña nhiÔm EUS (h×nh 157B). Ph©n lËp nÊm, vi khuÈn, ký sinh trïng. Xung quanh vÕt loÐt ë nhiÖt ®é trªn 300C ph©n lËp sÏ cã nÊm Aphanomyces invadans. M«i tr−êng nu«i cÊy nÊm lµ GPY (glucose peptone yeast) agar (theo “epizootic ulcerative syndrome (EUS) technical handbook”, 1998). Test PCR nÊm A. invadans trong c¸ bÖnh. H×nh 159: Héi chøng dÞch bÖnh lë loÐt - EUS xuÊt hiÖn ë c¸c n−íc §«ng Nam ch©u ¸, Th¸i B×nh D−¬ng H×nh 160: A- sîi nÊm trong vïng c¬ ho¹i tö; B- sîi nÊm trong thËn c¸
207 BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 2 3.6. Phßng vµ trÞ bÖnh. T¸c nh©n g©y bÖnh lë loÐt tæng hîp nhiÒu nguyªn nh©n do ®ã viÖc phßng trÞ bÖnh gÆp rÊt khã kh¨n, bÖnh ph¸t triÓn réng vµ ë nhiÒu loµi c¸, nªn ¸p dông biÖn ph¸p phßng bÖnh tæng hîp lµ tèt nhÊt. Qua kinh nghiÖm mét sè n¨m dÞch bÖnh ®· xÈy ra, chóng ta cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng bÖnh nh− sau: - Dïng v«i nung (CaO) r¾c th−êng xuyªn xuèng thuû vùc vµ c¸c ao, hå cã c¸ bÖnh lë loÐt, nång ®é 20 ppm (2 kg v«i nung/ 100m3 n−íc), hai tuÇn r¾c mét lÇn. V«i cã t¸c dông khö trïng rÊt tèt, ®ång thêi cung cÊp nguån Ca++ cho thuû vùc vµ cã thÓ khö chua cho c¸c vïng ®Êt chua phÌn. - Dïng Chlorua v«i r¾c xuèng ao nång ®é 1 ppm (100 g/100 m3 n−íc) mçi tuÇn r¾c mét lÇn, xö dông ë c¸c vïng khã kiÕm v«i nung. Chlorua cã t¸c dông khö trïng nh−ng khån cã t¸c dông c¶i t¹o ao n− v«i nung. - Dïng muèi ¨n (NaCl) 2-3% t¾m cho c¸ 5-15 phót ®Ó tÈy trïng c¸c t¸c nh©n g©y bÖnh bªn ngoµi. - Dïng thuèc tÝm (K2MnO4) 5ppm (5 g/1 m3 n−íc) t¾m thêi gian 10-30 phót, tÈy trïng t¸c nh©n ngo¹i ký sinh. - Cã thÓ dïng mét sè kh¸ng sinh hoÆc c¸c c©y thuèc cã kh¸ng sinh, cho c¸ ¨n ®Ó phßng trÞ t¸c nh©n g©y bÖnh lµ vi khuÈn. Mét sè kh¸ng sinh: Chloramphenicol, Oxtetracyline, Furazolidon...trén víi thøc ¨n tinh liÒu l−îng 50-100 mg/ 1 kg c¸/ 1 ngµy ®Çu. Tõ ngµy thø 2 ®Õn thø 7 cho c¸ ¨n b»ng 1/2 liÒu ngµy ®Çu. HoÆc cho c¸ ¨n thuèc phèi chÕ KN-04-12 liÒu l−îng 2-4 g/ 1 kg c¸/ 1 ngµy. Cho c¸ ¨n 3 ngµy liªn tôc ®Ó phßng bÖnh vµ cho ¨n 6-10 ngµy liªn tôc ®Ó ch÷a bÖnh lë loÐt. - C¸c nguån n−íc cÊp cho ao ph¶i khö trïng vµ n−íc ao th¶i ra ngoµi ®Òu ph¶i khö trïng vµ n−íc ao th¶i ra ngoµi ®Òu ph¶i khö trïng tèt, ®Ó h¹n chÕ l©y lan bÖnh. - C¸c con gièng khi vËn chuyÓn vµ th¶ vµo ao ph¶i kiÓm tra bÖnh vµ tÈy trïng cho c¸ tr−íc khi th¶ vµo ao. C¸ bÞ bÖnh kh«ng cho vËn chuyÓn ®Õn vïng ch−a bÞ bÖnh, ng¨n chÆn kh«ng cho dÞch bÖnh lë loÐt ph¸t t¸n. H×nh 161: S¬ ®å phßng trÞ bÖnh EUS TrÞ bÖnh dõng lÊy n−íc tù nhiªn; ng¨n chÆn c¸ tù nhiªn; ph¬i kh« bãn v«i ao Ho¹i tö biÓu b× TrÞ bªnh Aphanomyces invadans x©m nhËp C¸c loµi c¸ dÔ c¶m nhiÔm Kh¶ n¨ng miÔn dÞch Aphanomyces invadans C¸c tham sè kÝch thÝch tiªm ph¸t triÓn trong biÓu b× vµ c¬ thuû ho¸ miÔn dÞch vacxin T¹o thµnh vÕt lë loÐt Kh¶ n¨ng miÔn dÞch NhiÔm vi khuÈn/ KST TrÞ bÖnh Håi phôc chÕt
208 Bïi Quang TÒ 4. BÖnh nÊm mang ë c¸. 4.1.T¸c nh©n g©y bÖnh. T¸c nh©n g©y bÖnh lµ mét sè loµi cña gièng Branchiomyces (H×nh 162) Loµi B. sanguinis Plehn, 1921: Sîi nÊm (khuÈn ty) th«, Ýt ph©n nh¸nh ¨n s©u vµo c¸c mao huyÕt qu¶n. §−êng kÝnh cña sîi nÊm 20-25 μm, ®−êng kÝnh cña bµo tö t−¬ng ®èi lín 8 μm (7,4-9,6 μm), loµi th−êng ký sinh ë mang c¸ tr¾m cá. Loµi B. demigrans Wundseh,1930: c¸c sîi nÊm uèn cong nh− m¾t l−íi, m¶nh vµ thµnh dµy, ph©n nh¸nh rÊt nhiÒu, c¸c nh¸nh men theo c¸c mao huyÕt qu¶n cña t¬ mang, ph¸t triÓn ch»ng chÞt chiÕm hÕt c¶ t¬ mang. §−êng kÝnh cña sîi nÊm 6,6-21,6 μm, ®−êng kÝnh bµo tö t−¬ng ®èi nhá: 6,6 μm (4,8-8,4 μm) ký sinh ë mang c¸ tr¾m ®en, mÌ, c¸ tr«i. H×nh 162: nÊm mang Branchiomyces sp. trong mang c¸ mÌ tr¾ng 4.2. DÊu hiÖu bÖnh lý. C¸c bµo tö nÊm b¸m vµo mang ph¸t triÓn thµnh c¸c sîi nÊm ¨n s©u vµo c¸c tæ chøc cña mang vµ ph©n nh¸nh luån vµo c¸c mao huyÕt qu¶n nh− con giun ph¸ ho¹i c¸c tæ chøc mang, lÊp kÝn c¸c mao huyÕt qu¶n lµm mÊt t¸c dông h« hÊp cña mang. Mang chuyÓn mµu hång nh¹t, hoÆc tr¾ng b¹c cïng víi sù ph¸t triÓn cña bÖnh. BÖnh ph¸t triÓn rÊt nhanh lµm c¸ bét, c¸ gièng cã thÓ chÕt hµng lo¹t. 4.3. Ph©n bè vµ lan truyÒn bÖnh. BÖnh th−êng gÆp ë c¸ bét, c¸ gièng, c¸ thÞt, c¸ tr¾m cá, c¸ tr¾m ®en, mÌ hoa, c¸ tr«i, c¸ diÕc, c¸ mÌ tr¾ng Ýt gÆp. BÖnh xuÊt hiÖn ë c¸c ao n−íc bÈn, nhÊt lµ c¸c ao cã hµm l−îng chÊt h÷u c¬ cao. Mïa ph¸t bÖnh: mïa xu©n, mïa thu vµ mïa ®«ng ë miÒn B¾c, mïa m−a ë miÒn Nam. 4.4. ChÈn ®o¸n bÖnh KiÓm tra mang d−íi kÝnh hiÓn vi, cã thÓ thÊy râ c¸c sîi nÊm, bµo tö ph¸t triÓn trong c¸c t¬ mang. 4.5. Phßng vµ trÞ bÖnh • Lu«n lu«n dïng n−íc trong s¹ch, nÕu bãn ph©n h÷u c¬ ph¶i ñ kü víi 10% v«i. • C¸ bÞ bÖnh thay n−íc míi hoÆc chuyÓn sang ao n−íc s¹ch. • Ch−a cã thuèc trÞ bÖnh h÷u hiÖu.
209 BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 2 5. BÖnh nÊm thuû my ë ®éng vËt thñy s¶n n−íc ngät. 5.1. T¸c nh©n g©y bÖnh (H×nh 163). G©y bÖnh lµ c¸c loµi thuéc c¸c gièng: Leptolegnia, Saprolegnia vµ Achlya; Hä Saprolegniaceae; Bé Saprolegniales. C¸c hai gièng nÊm ®Òu cã sîi ph©n nh¸nh. Sîi nÊm cÊu t¹o ®a bµo, nh−ng gi÷a c¸c tÕ bµo kh«ng cã v¸ch ng¨n nªn sîi nÊm gièng nh− mét tÕ bµo khæng lå. §−êng kÝnh cña sîi nÊm 6-14 μm, kÝch th−íc bµo tö ®ùng 3-4 x 8-11μm. Sîi nÊm chia lµm hai phÇn: PhÇn gèc b¸m vµo tæ chøc cã thÓ cña vËt chñ, phÇn ngän tù do ngoµi m«i tr−êng n−íc. NÊm cã kh¶ n¨ng sinh s¶n b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: Sinh s¶n dinh d−ìng bµo tö, sinh s¶n v« tÝnh b»ng tói bµo tö kÝn, sinh s¶n h÷u tÝnh b»ng tiÕp hîp. Bµo tö nÊm cã tiªn mao, cã thÓ vËn ®éng trong n−íc nªn kh¶ n¨ng l©y lan bÖnh rÊt cao. 5.2. DÊu hiÖu bÖnh lý Khi §VTS bÞ bÖnh trªn da xuÊt hiÖn nh÷ng vïng tr¾ng x¸m, cã c¸c sîi nÊm nhá mÒm. Sau vµi ngµy sîi nÊm ph¸t triÓn, ®an chÐo thµnh tõng bói tr¾ng nh− b«ng, cã thÓ nh×n thÊy b»ng m¾t th−êng. Trøng c¸ bÞ bÖnh cã mµu tr¾ng ®ôc, xung quanh cã nhiÒu sîi nÊm ph¸t triÓn. BÖnh xuÊt hiÖn nhiÒu ë c¸c ao nuíc tï ®äng, cã nhiÒu mïn b· h÷u c¬, nu«i mËt ®é dµy. §VTS bÞ ®¸nh b¾t vËn chuyÓn x©y x¸t. VÕt th−¬ng ngoµi da do ký sinh trïng vµ vi khuÈn g©y ra. A B H×nh 163: A- chu kú ph¸t triÓn cña nÊm Saprolegnia sp; B- tói bµo tö h÷u tÝnh cña nÊm Saprolegnia sp (¶nh KHV§T, Bïi Quang TÒ, 2000)
210 Bïi Quang TÒ A B C H×nh 164: A- chu kú ph¸t triÓn cña nÊm Achlya sp; B- tói bµo tö v« tÝnh cña nÊm Achlya sp ch−a phãng bµo tö; C- tói bµo tö ®· phãng bµo tö. 5.3. Ph©n bè vµ lan truyÒn bÖnh. C¸c loµi c¸ n−íc ngät, baba, Õch,... ®Òu nhiÔm bÖnh nÊm. Chóng g©y t¸c h¹i lín cho nghÒ nu«i trång thuû s¶n n−íc ngät tù s¶n xuÊt gièng cho ®Õn giai ®o¹n nu«i thÞt. Mïa ph¸t bÖnh th−êng vµo mïa m¸t mÎ, mïa xu©n, mïa thu vµ ®Æc biÖt lµ mïa ®«ng ë miÒn B¾c. MiÒn Nam vµo mïa m−a. NhiÖt ®é n−íc tõ 18-250C nÊm ph¸t triÓn m¹nh nhÊt. H×nh 165: C¸ tr¾m cá bÞ bÖnh nÊm thñy my A B C H×nh 166: A,B- c¸ trª bÞ bÖnh nÊm thñy my; C- trøng c¸ bÞ nÊm thñy my
211 BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 2 H×nh 167: Mét sè loµi nÊm n−íc ngät ký sinh ë ®éng vËt thuû s¶n: 1-4: Saprolegnia monoica; 5-7: S. ferax; 8-10: S. parasatica; 11-14: Achlya bisexualis; 15-18: Leptolegnia caudata; 19-23: Aphanomyces laevis.
212 Bïi Quang TÒ H×nh 168: Mét sè loµi nÊm n−íc ngät ký sinh ë ®éng vËt thuû s¶n: 24-26: Phythrium sp; 27-30: Allomyces neo-moniliformit; 31-37: A. anomalus; 38-44: Branchiomyces sp 5.4. ChÈn ®o¸n bÖnh. Cã thÓ b»ng m¾t th−êng nh×n thÊy c¸c sîi nÊm hoÆc soi d−íi kÝnh hiÓn vi. Nu«i cÊy ph©n lËp c¸c loµi nÊm b»ng m«i tr−êng Sabourand Agar, Potato dextrose Agar cã kh¸ng sinh.
213 BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 2 5.5. Phßng vµ trÞ bÖnh. Phßng bÖnh: ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng bÖnh tæng hîp. Trong sinh s¶n nh©n t¹o c¸c loµi c¸ cã trøng dÝnh chÐp, trª,.... cÇn ph¶i khö trïng c¸c gÝa thÓ trøng b¸m vµo bÓ Êp. Nguån n−íc −¬ng Êp läc s¹ch. C¸c trøng −¬ng Êp tû lÖ thô tinh cao, h¹n chÕ l−îng trøng ung trong bÓ. Cã thÓ Êp trøng trong n−íc cã nång ®é thuèc 0,1-0,2 ppm TCCA. Trong c¸c mïa xuÊt hiÖn bÖnh ®Þnh kú 1-2 lÇn/th¸ng phun thuèc TCCA nång ®é 0,3-0,5 ppm ®èi víi c¸, nång ®é 0,5-0,8 ppm ®èi víi Õch, baba. Hatai vµ Willoughby, 1988 cho r»ng vi khuÈn Pseudomonas flurescens cã kh¶ n¨ng øc chÕ nÊm Saprolegnia parasitica b»ng kh¸ng sinh tõ vi khuÈn. TrÞ bÖnh:T¾m cho §VTS b»ng Formalin nång ®é 200-300 ppm thêi gian 30-60 phót hoÆc phun xuèng ao, bÓ nu«i 2 lÇn/ tuÇn thuèc Formalin nång ®é 10-20 ppm. - Dïng Bronopol t¾m cho c¸ 30ppm (30mg/l) thêi gian 15 phót. Dïng 50ppm Bronopol ®Ó xö lý trøng c¸ trong thêi gian 30 phót. 6. BÖnh nÊm ë ®éng vËt thñy s¶n n−íc mÆn. 6.1. T¸c nh©n g©y bÖnh. Nh÷ng gièng nÊm th−êng gÆp ë t«m vµ §VTS biÓn kh¸c gåm cã: Lagenidium, Sirolpidium, Haliphthoros, Atkinsiella, Fusarium (h×nh 163- 164). B¶ng 30. Mét sè ®Æc ®iÓm cña nÊm g©y bÖnh ë §VTS n−íc mÆn T Tªn nÊm §/kÝnh sîi nÊm Sîi thô tinh K/th−íc bµo VËt chñ (μm) (μm) tö (μm) T 1 Haliphthoros 10-13 (25) - 8x9 Trøng cña HÇu milfordenlis 2 H. philippinensis - - Êu trïng t«m só 3 Atkinsiella dubia 25-50 (100) ChiÒu dµi 400 - Trøng cña gi¸p x¸c 4 A. entomophaga - ChiÒu dµi tíi 11 x 7 Trøng c«n 3500 trïng 5 A. hamanaensis - §.kÝnh 10-20 5x6 Êu trïng cua 6 A. panulirata 10-22 ChiÒu dµi 253 7-10x4-5 T«m hïm gai 7 Lagenidium 5-12 §.kÝnh 100 9 x 12 Trøng cua xanh callinectes 8 L. chthamalophilum 10-18 §.kÝnh 19-47 9x7 Êu trïng gi¸p x¸c 9 L. scyllae 7,5-17 ChiÒu dµi 500 12,5 x 10 Êu trïng cua, gi¸p x¸c 10 L. myophilum 3-8 ChiÒu dµi 242 6,7 x 10,3 T«m ®á 11 Sirolpidium 10-15 (80) 5x2 VÑm, hÇu, gi¸p x¸c zoophthorum 12 Fusarium solari 3 ng¨n: 36 x5,5 Gi¸p x¸c 5 ng¨n:48 x 5,7 NÊm sinh s¶n v« tÝnh b»ng bµo tö kÝn Haliphthoros, Atkinsiella Lagenidium, Sirolpidium. Sinh s¶n b»ng bµo tö ®Ýnh: Fusarium.
214 Bïi Quang TÒ 6.2. DÊu hiÖu bÖnh lý. - T«m Êu trïng bÞ bÖnh nÊm th−êng nh¹t mµu, bá ¨n ®ét ngét, ë giai ®o¹n Zoea cã hiÖn t−îng ®øt phÇn ®u«i, chÕt r¶i r¸c ®Õn hµng lo¹t. Nh×n qua kÝnh hiÓn vi x 100 lÇn thÊy râ nÊm ph¸t triÓn bao phñ kh¾p c¬ thÓ Êu trïng t«m, trong c¸c m« tæ chøc c¬ thÓ , luån d−íi líp vá kitin. C¸c sîi nÊm cã hoÆc kh«ng cã tói bµo tö sinh s¶n. - T«m thÞt: Trªn mang, c¸c phÇn phô xuÊt hiÖn c¸c ®èm ®en, cã hiÖn t−îng t«m chÕt r¶i r¸c. DÊu hiÖu bÖnh gÇn gièng víi bÖnh ¨n mßn vá kitin hoÆc bÖnh ®en mang do vi khuÈn. - Trªn c¸ biÓn t−¬ng tù nh− bÖnh nÊm n−íc ngät A B C D E F H×nh 169: A- NÊm Lagenidium callinectes ký sinh trªn phÇn ®Çu ngùc cña Êu trïng t«m (phãng ®¹i 70 lÇn); B- NÊm L. callinectes ký sinh trªn phÇn bông cña Êu trïng t«m (phãng ®¹i 70 lÇn); C- NÊm Lagenidium sp c¸c khuÈn ty ph¸t triÓn phÝa ngoµi c¬ thÓ Êu trïng t«m (450 lÇn ); D- NÊm Fusarium sp ký sinh trªn mang t«m; E- Bµo tö ®Ýnh (conidia) cña nÊm Fusarium solani vµ bµo tö ®Ýnh (conidia): bµo tö ®Ýnh cã 3-6 tÕ bµo; bµo tö ®Ýnh cã 1-2 tÕ bµo; F- Fusarium sp 6.3. Ph©n bè vµ lan truyÒn BÖnh nÊm xuÊt hiÖn trªn mét sè loµi c¸ n−íc mÆn nu«i lång: c¸ song, c¸ cam ®· gÆp ë ViÖt Nam. BÖnh ph¸t triÓn quanh n¨m khi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng bÞ « nhiÔm. B¶ng 31: T«m he (Penaeus) nu«i th−êng xuÊt hiÖn hai lo¹i bÖnh nÊm Tªn bÖnh T¸c nh©n g©y Giai ®o¹n ph¸t T¸c h¹i bÖnh triÓn cña t«m BÖnh nÊm Êu trïng Zoea G©y chÕt hµng lo¹t Lagenidium Mysis Haliphthoros Post larvae Sirolpidum Atkinsiella BÖnh nÊm ë t«m thÞt Fusarium T«m thÞt G©y ®en mang, th−¬ng tæn trªn th©n, chÕt r¶i r¸c BÖnh nÊm c¸ biÓn C¸ thÞt ¶nh h−ëng søc kháe cña c¸ Fusarium
215 BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 2 6.4. ChÈn ®o¸n bÖnh. -Quan s¸t d−íi kÝnh hiÓn vi ®é phãng ®¹i x100; x200; x400. -Nu«i cÊy ph©n lËp nÊm b»ng c¸c m«i tr−êng ®Æc tr−ng cho nÊm: Sabouraud Agar, Potato dextrose Agar cã kh¸ng sinh. 6.5. Phßng vµ trÞ bÖnh - Formalin 10ppm phun trùc tiÕp vµo bÓ −¬ng Êu trïng hoÆc phun xuèng ao nu«i t«m. - Dïng Bronopol t¾m cho c¸ 30ppm (30mg/l) thêi gian 15 phót. Dïng 50ppm Bronopol ®Ó xö lý trøng c¸ trong thêi gian 30 phót. H×nh 170: NÊm Atkinsiella panulirata nu«i cÊy tõ t«m hïm gai (Panulirus japonicus): A- sîi nÊm sinh d−ìng cã v¸ch ng¨n; B- mÇm; C- tói bao tö non cã c¸c bµo tö nguyªn thñy; D- tói bao tö cã 3 èng phãng, bªn trong cã mét sè bµo tö ®éng bao vµo nang; E- bµo tö nguyªn thñy ®· phßng qua èng phãng; F- bµo tö ®éng b¬i; G- bµo tö ®· bao vµo nang vµ mét sè bao rçng do bµo tö ®éng thø cÊp ®· Ðp ra ngoµi; H- mÇm bµo tö.
216 Bïi Quang TÒ Tμi liÖu tham kh¶o ADB/ NACA 1991. Fish Health Management in Asia Pacific. Report on a regional study and Workshop on Fish Disease and Fish Health Management. Baticados M.C.I, 1988. Diseases in Biology and culture of Penaeus monodon. SEAFDEC Aquaculture Dept. Iloilo. Philippines. Baticados M.C.I, 1988. Control of luminous Bacteria in Pracon hatcheries SEAFDEC Aquaculture Dept. Iloilo. Philippines. Baticados M.C.I et all, 1992.. Diseases of Penaeid Shirmps in the Philippin. SEAFDEC Aquaculture Dept. Iloilo. Philippines. Bauer O.N. vµ CTV, 1977. BÖnh c¸ häc. Nhµ xuÊt b¶n c«ng nghiÖp vµ thùc phÈm Matxc¬va (tiÕng Nga) Bauer O.N. vµ CTV, 1983. BÖnh c¸ ao. Nhµ xuÊt b¶n c«ng nghiÖp vµ thùc phÈm Matxc¬va (tiÕng Nga) Bell T.A.et all, 1988 .A handbook of normal Penaeid shirmp Histology. Prined in the United States of Ameria by Allen Press... Ine. I awrence. kansas Bïi Quang TÒ vµ CTV, 1991 KÕt qu¶ b−íc ®Çu nghiªn cøu bÖnh t«m cµng xanh ë MiÒn B¾c. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu KHKT thuû s¶n 1986 -1990. Bïi Quang TÒ vµ Vò ThÞ T¸m, 1994 Nh÷ng bÖnh th−êng gÆp ë t«m c¸ ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ biÖn ph¸p phßng trÞ bÖnh. NXB N«ng nghiÖp TP Hå ChÝ Minh. Bïi Quang TÒ, 1994 . KÕt qu¶ kh¶o s¸t bÖnh Penaeus monodon Baculovirus (MBV) cña t«m só nu«i ë c¸c tØnh phÝa Nam. B¸o c¸o khoa häc ViÖn NCTS I Bïi Quang TÒ, 1995. Mét sè bÖnh th−êng gÆp ë ba ba. T¹p chÝ thuû s¶n sè 3/1995 Bïi Quang TÒ, 1996 . BÖnh t«m c¸ vµ gi¶i ph¸p phßng trÞ. T¹p chÝ thuû s¶n sè 4/1996 Bïi Quang TÒ, 1997. T×nh h×nh bÖnh t«m c¸ trong thêi gian qua vµ biÖn ph¸p phßng trÞ bÖnh.T¹p chÝ khoa häc kü thuËt thó y - Héi thó y ViÖt nam, tËp IV, sè 2/1997. Bïi Quang TÒ, 1998. Gi¸o tr×nh bÖnh cña ®éng vËt thuû s¶n. NXB N«ng nghiªp.,Hµ Néi,1998. 192 trang. Bïi Quang TÒ, 2001. BÖnh cña t«m nu«i vµ biÖn ph¸p phßng trÞ. Tæ chøc Aus. AID xuÊt b¶n. 100 trang. Bïi Quang TÒ, 2002. BÖnh cña c¸ tr¾m cá vµ biÖn ph¸p phßng trÞ. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi, 2002. 240 trang. Bïi Quang TÒ, 2003. BÖnh cña t«m nu«i vµ biÖn ph¸p phßng trÞ. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, Hµ N«i. 184 trang. Chen Chih-Leu, Hsieh Shing-Ren, 1960. Studies on Sporozoa from the freshwater Fish Ophiocephalus maculates and O. orgus of China. Acta Hydrobiologica Sinica, no. 2, 1960 (in Chinese). Chen.S.N.et all, 1989. Rapid and Histopathologycal diagnosis of Penaeus monodon Baculovirus infection in cultured Prawn. Extention handbook on prawn disease Prevention, Keelung Taiwan (In Chinese). Chen.S.N. et all, 1989. Studies on viogenesis and Cytophthology of Penaeus monodon Baculovirus (MBV) in the giant Tiger prawn (penaeus monodon) and the red tail Prawn (P. penicillatus). Fish Pathology 24 (2), p. 89 100. Chen.S.N.et all, 1989. Observation on Monodon Baculovirus (MBV) in culture shirmp in Taiwan. Fish Pathology 24 (2), p.89 195. Chinliao. et all, 1992. Diseases of Penaeus monodon in Taiwan. A review from 1977 to 1991. Copyright 1992 by the Oceanic Institute. p113 - 138.
217 BÖnh häc thñy s¶n- phÇn 2 Crespo S., C. Zerza and F. Padrãa, 2001. Epitheliocystic hyperinfection in sea bass, Dicentrachus labrax (L.); light and electron microscope observations. Journal of Fish Diseases 2001, 24, 557-560 §ç ThÞ Hoµ vµ CTV, 1994. Nghiªn cøu mét sè bÖnh chñ yÕu trªn t«m só Penaeus monodon ë khu vùc biÓn MiÒn Trung ViÖt Nam vµ ®Ò ra biÖn ph¸p phßng trÞ thÝch hîp. Khoa häc c«ng nghÖ Thuû s¶n, tËp 3. Tr−êng §¹i häc thuû s¶n - Nha Trang. §ç ThÞ Hoµ, 1996. Nghiªn cøu mét sè bÖnh chñ yÕu trªn t«m só (Penaeus monodon Fabricius, 1978) nu«i ë khu vùc Nam Trung Bé. LuËn v¨n PTS khoa häc n«ng nghiÖp. Ellis A. E, 1988. Fish Vaccination. Typeset by Bath Typesetting Ltd Bath Printed in Great Britain by St. Edmund Sbury. St Bdmumds Syffolk. Frances J., R. Tennent and B F Nowak, 1997. Epitheliocystic in silver perch, Bidyanus bidyanus (Mitchell). Journal of Fish Diseases 1997, 20, 453-457 Frerichs. G. N, 1984, 1993. Isolation and Identification of fish bacterial pathogens. Published by Institute of Aquacuture University of Stirling Scotland Geoge Post, 1983, 1993. Texbook of fish health by T. F. H publications, Inc. Ltd. Hµ Ký, 1991. T×nh h×nh nghiªn cøu bÖnh t«m c¸ thêi gian qua vµ h−íng nghiªn cøu thêi gian tíi. TËp san TT vµ KH -CN Thuû s¶n. Hµ Ký, Bïi Quang TÒ, 1991. Ký sinh trïng c¸ n−íc ngät ViÖt Nam. B¶n th¶o n¨m 1991. Hµ Ký, Bïi Quang TÒ, NguyÔn V¨n Thµnh, 1992. ChÈn ®o¸n vµ phßng trÞ mét sè bÖnh t«m c¸. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp - Hµ Néi Hµ Ký vµ CTV, 1995 .Nghiªn cøu biÖn ph¸p phßng trÞ bÖnh t«m c¸. Tæng kÕt ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc m· sè KN - 04 - 12, n¨m 1991 - 1995. H W Ferguson, J F Turnbull, A Shinn, K Thompson, T T Dung and M Crumlish (2001), Bacillary necrosis in farmed Pangasius hypophthalmus (Sauvage) from the Mekong Delta, Vietnam. Journal of fish diseases 2001, 24, 509-513. Jame. A. Brock, 1983. Diseases (Infections and noninfections) Metazoan Parasites. Predators and Public health cousideration in Macrobrachium culture and Fisheries. CRC Handbook of Mariculture Volume 1: Crustacean Aquaculture (325 - 370). Jame. A. Brock, 1984. Black Spot disease of Macrobrachium Aquacuture development Program. Department of land and Natural Resources Honolulu. Hawai. Jame. A. Brock, 1990. An Overiview of Diseases of culture Crustaceans in the Asian Pacific region. Report on the regional Study and workshop on Fish disease and fish health Management 8 -15. October, 1990. Jame H. Lilley, Michael J. Phllips and Kamonpons Tonguthai, 1992. A review of Epizootic Ulcerative Syndrome (EUS) in Asia Published by Aquatic Animal Health Research Institue and Network centres in Asia-Pacific. Jame H. Lilley, R.B. Callinan, S. Chinabut, S. Kanchanakhan, I.H. MacRae and M. J. Phllips 1998. Epizootic Ulcerative Syndrome (EUS) Technical Handbook. Published by Aquatic Animal Health Research Institue. 88pp. Jiang Yulin, 1993. Advances in fish Virology Research in China. Institute of Hydrobiology, Acandemia Sinica,Wuhan,P.R.China. Diseases in Asian Aquaculture II. Copyright: Fish Health Section Asian Fisherie Society December,1995. John. A. Plumb et all, 1983, 1993. Microbial fish disease laboratory manual. Printed by Brown printting company Montgomery. Alabama. Jose. M. et all, 1992 .Prevalance and Geoyraphic Distribution of MBV and other Diseases in culture grant Tiger prawn (Penaeus monodon) in the Philippin. Copyright 1992 by the Oceanic Institute. p. 139 -160. Kabata.Z, 1985 .Parasites and diseases of fish culture in Tropics. Published by Taylor and Francis London. Philadenphia