Bình giảng bài thơ bài Tâm tư trong tù của Tố Hữu

Đề bài: Bình giảng bài thơ bài Tâm tư trong tù của Tố Hữu <br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Tố  Hữu – cái tên gọi thân quen đã đi vào lịch sử văn học Việt Nam như một biểu tượng  <br /> của thơ ca cách mạng. Mồi lời thơ tác giả viết ra đều tràn đầy nhuệ khí yêu nước, thấm  <br /> nhuần tình cảm cách mạng. Với giọng thơ vừa bồi hồi náo nức, vừa mạnh mẽ thiết tha, <br /> người đọc đã cảm nhận được cái tôi – cái tôi công dân, cái tôi chiến sĩ của một thanh niên  <br /> cách mạng đồng thời cũng là cái tôi trữ  tình mới mẻ, trẻ  trung dạt dào và tràn đầy cảm  <br /> hứng lãng mạn. “Tâm tư trong tù” là một bài thơ  như thế, mà có lẽ đoạn trích sau đây là <br /> đoạn hay nhất, xúc động nhất của cả bài thơ:<br /> <br /> “Cô đơn thay là cảnh thân tủi<br /> <br /> Dưới đường xa nghe tiếng guốc đi vệ…<br /> <br /> “Tâm tư” – ấy là tâm sự, tình cảm và tư tưởng của Tố Hữu trong những ngày đầu bị giam  <br /> ở  nhà lao Thừa Thiên (Huế). Với một người bình thường thì tâm sự   ấy có thể  là lời nỉ <br /> non, cầu khổ hay chua chát; nhưng với Tố Hữu thì không. Đọc bài thơ ta đã phải bất ngờ <br /> trước những cảm nhận tinh tế và một giọng thơ chân thành, tha thiết của tác giả:<br /> <br /> “Cô đơn thay là cảnh thân tù!<br /> <br /> Tai mở rộng và lòng sôi rạo rực<br /> <br /> Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức<br /> <br /> Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu”<br /> <br /> Bao trùm lên khổ thơ là cả một tâm trạng “cô đơn”. Lần đầu tiên gặp “cảnh thân tù” Tố <br /> Hữu cảm thấy cô đơn, thèm khát cuộc sống rộn rã bên ngoài. Và người thanh niên ấy đã  <br /> hướng ra cuộc sống bên ngoài bằng đôi tai của mình để  quên đi cảnh hiện tại. Với cảm  <br /> nhận tinh tế  nhà thơ  đã nghe được nhịp đời đang “lăn náo nức”, cảm nhận được cuộc <br /> sống bên ngoài thật là “vui sướng biết bao”. Từng câu, từng chữ đầy nuối tiếc, thể hiện  <br /> tột cùng sự khao khát tự do.<br /> <br /> Sở  dĩ Tố  Hữu cô đơn và phải hướng ra cuộc sống bên ngoài để  quên đi thực tại là vì:  <br /> trước đó không lâu, tác giả còn là một học sinh, một người thanh niên:<br /> <br /> “Bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước<br /> <br /> Chọn một dòng hay để nước trôi”<br /> <br /> Rồi khi được giác ngộ cách mạng, chọn cho mình một con đường đi đúng đắn, tác giả đã <br /> hăng hái hoạt động cách mạng với niềm vui dạt dào trong trái tim tuổi thanh xuân:<br /> <br /> “Vui quá! Rộn ràng trên vạn nẻo<br /> <br /> Bốn phương trời và sau dấu muôn chân<br /> <br /> Cũng như tôi tất cả tuổi đương xuân<br /> <br /> Chen bước nhẹ trong gió đầy ánh sáng”<br /> <br /> (“Hy vọng”, 1938)<br /> <br /> Tâm hồn người chiến sĩ cách mạng trẻ là “một vườn hoa lá. Rất đậm hương và rộn tiếng <br /> chim”. Cuộc đời phía trước là mùa xuân bát ngát: “Bạn đời là vui lắm cả trời hồng”. Với  <br /> sức sống mãnh liệt ở tuổi đời mười tám, đôi mươi:<br /> <br /> “Hai mươi tuổi tim đang dào dạt máu<br /> <br /> Hai mươi tuổi hồn quay trong gió bão<br /> <br /> Gân đang săn và thớ thịt căng da<br /> <br /> Đời mặn nồng hứa hẹn biết bao hoa”<br /> <br /> Tố  Hữu đang nhìn cuộc đời bằng màu hồng, đang hăm hở  bước vào cuộc chiến đấu với <br /> tinh thần cách mạng đầy nhiệt huyết. Vậy mà bồng chốc đã bị  nhốt giữa “bốn tường  <br /> khắc khổ” bị cùm trói, nằm trong xà lim lạnh lẽo tối tám, ngăn cách hoàn toàn với thế giới <br /> bên ngoài thì làm sao tác giả tránh khỏi cảm giác cô đơn. Và không chỉ cô đơn mà còn bực  <br /> bội, u uất.<br /> <br /> Trong bài “Khi con tu hú”, Tố Hữu cũng đã thể hiện tâm trạng đó:<br /> <br /> “Ta nghe hè dậy bên lòng<br /> <br /> Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi!<br /> <br /> Ngột làm sao, chết uất thôi<br /> <br /> Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu”<br /> <br /> Song, nỗi niềm “cô đơn thay là cảnh thân tù” ở đây không phải là lời than thở kêu rên hèn  <br /> yếu. Đó là sự xác nhận – xác nhận một sự thật phũ phàng. Mấy ai chưa phải sống “cảnh  <br /> thân tù” mà hiểu hết nỗi đời cực nhọc “nhất nhật tại tù, thiên thu tại ngoại”. Nhưng điều <br /> quý giá nhất ở đây là tác giả xác định đúng cảnh tù đày:<br /> <br /> ‘Đời cách mạng từ khi tôi đà hiểu<br /> <br /> Dấn thân vô là phải chịu tù đày<br /> <br /> Là gươm kề tận cổ, súng kề tai<br /> <br /> Là thân sống chỉ coi còn một nửa”<br /> <br /> Xác định để chấp nhận. Vì yêu nước, gắn bó với cách mạng nên người thanh niên ấy vẫn <br /> nguyện; Quyết hi sinh phá tan hết gông xiềng cho Tổ quốc muôn muôn năm độc lập”<br /> <br /> Nếu không có tấm lòng ham sống thiết tha yêu.đời và tinh thần nhiệt huyết cách mạng thì  <br /> làm sao Tô Hữu có thể  bộc lộ  tâm trạng cô đơn của mình bằng những câu thơ  hay đến <br /> thế. Và điều thể hiện rõ nhất sự thiết tha với đời, muôn hòa nhập với thế giới bên ngoài <br /> để quên đi cảnh cô đơn ấy, tác giả đã hướng ra cuộc sống bên ngoài bằng thính giác:<br /> <br /> “Nghe chim reo trong gió mạnh lên triều<br />  Nghe vội vã tiếng dơi chiều đập cánh<br /> <br /> Nghe lạc ngựa rùng chân bên giếng lạnh.<br /> <br /> Dưới đường xa nghe tiếng guốc đi về”<br /> <br /> Với “tai mở  rộng” và “lòng sôi rạo rực”, người thanh niên chăm chú và hào hứng đón <br /> nhận mọi âm thanh, mọi diễn biến, luôn  ước muốn nắm bắt được vi mạch cuộc sống  <br /> bằng mọi giác quan, bằng tất cả tâm hồn mình. Cuộc đời đang “lăn”, nhịp đời đang trôi và  <br /> tiếng đời đang vang xa. Hiện thực là đây tiếng chim reo, tiếng dơi chiều đập cánh, tiếng  <br /> lạc ngựa và cả tiếng guốc đi về. Đấy là âm thanh của cuộc sống hàng ngày mà người đời <br /> thường lãng quên.<br /> <br /> Thế  nhưng với Tô’ Hữu đó lại là sợi chỉ  hồng duy nhất nôi nhà thơ  với cuộc sống bên  <br /> ngoài. Nhà thơ  đã chăm chú lắng nghe, trân trọng những hoạt động  ấy mà tưởng tượng <br /> mạnh mẽ với cảnh hùng vĩ “gió mạnh lên triều”, âm thanh vội vã của tiếng dơi chiều đập <br /> cánh và cả  tiếng ngựa rùng chân để  báo hiệu một nước “kiệu” mạnh mẽ. Nhưng có lẽ <br /> bình dị  và thân thuộc nhất vẫn là “tiếng guốc đi về  một âm thanh nhỏ  bé rất dễ  bị  lãng  <br /> quên nhưng hình ảnh mộc mạc ấy lại có sức lay động lòng người một cách thấm thía.<br /> <br /> Nếu như âm thanh của tiếng chim, tiếng gió và cả tiếng lạc ngựa rừng chân là những nốt  <br /> nhạc dạo đầu, khơi dòng tâm sự  thì tiếng guốc nhỏ, to xuất hiện mới xoáy sâu vào trái  <br /> tim con người. Bởi lẽ mọi âm thanh ấy còn xa lắm, lạnh lẽo lắm; chỉ có tiếng guốc bình  <br /> dị  thân thương mới gần gũi, mang hơi  ấm của con người, đó mới là sự  sống đích thực.  <br /> Mới nghe qua ta tưởng tiếng guốc  ấy lạc lõng giữa dòng đời, thậm chí còn tầm thường <br /> nữa. Nhưng càng đọc ta càng cảm nhận thấy tiếng guốc thân thuộc biết bao, gắn liền với  <br /> mồ  hôi và nước mắt của con người cần lao, cũng nhức nhối như  “một tiếng rao đêm”  <br /> nghe được giữa đêm khuya qua song sắt nhà tù:<br /> <br /> “Rao đi em, kẻo nửa quá khuya rồi…<br /> <br /> Anh nằm nghe qua cửa khám, xa xôi<br />  Tiếng em bước trên đường đêm nhỏ nhỏ<br /> <br /> Nhưng cũng đủ cho lòng anh lắng rõ”.<br /> <br /> (Xà lim Qui Nhơn tháng 11 – 1941).<br /> <br /> Tiếng guốc  ấy gợi bao tình cảm của người thanh niên trong cảnh ngộ: thân tù cô đơn.  <br /> Nghe tiếng guốc đi về  mà người thanh niên thấy thèm khát được tự  do, được trở  về  tổ <br /> ấm gia đình. Phải có sự cảm nhận tinh tế, một tâm hồn nhạy cảm thế nào, nhà thơ  mới <br /> có thể nghe và tưởng tượng được cảnh ngoài phố vừa cụ thể vừa sinh động ấy được. Chỉ <br /> bằng thính giác mà nhà thơ  đã cảm giác được âm thanh, hình tượng và cả  cái lạnh đã <br /> thấm sâu vào làn nước  ở  đáy tầng sâu. Tác giả  đã tạo nên hai cảnh đối lập giữa tâm tư <br /> trong tù và cuộc sống bên ngoài.<br /> <br /> Nếu trong tù cô đơn, lẻ loi bao nhiêu thì cuộc sống bên ngoài là sự sống, hương thơm mật  <br /> ngọt của đời bấy nhiêu. Tuy nhiên trong hoàn cảnh tù đày, sự cô đơn ấy không hề làm cho <br /> người chiến sĩ cách mạng tàn lụi và nhỏ bé đi mà trái lại đó là động lực để thúc tỉnh, lay <br /> gọi và vươn tới, khẳng định một tâm thế  giữ  trọn “trinh bạch linh hồn trong bụi bẩn”.  <br /> Nhà tù đầy rẫy những bất công tàn bạo ấy không thể uy hiếp được tinh thần, không thể <br /> giam hãm được tâm hồn của người chiến sĩ cộng sản, tâm thế ấy vẫn một lòng với cách <br /> mạng, vẫn hiên ngang tranh đấu:<br /> <br /> “Tu vì ta ba chục triệu người<br /> <br /> Cũng vì ba ngàn triệu trên đời”.<br /> <br /> Có thể nói đoạn thơ  đã minh chứng cho phong cách nghệ  thuật trữ  tình chính trị  của Tố <br /> Hữu và nổi bật là cái “tôi” trữ tình. Nói về tâm tư, tình cảm, những trăn trở cũng như khát  <br /> vọng của một thanh niên hừng hực khí thế  cách mạng rất hợp lý, nồng nhiệt và tinh tế.  <br /> Nhân vật trữ  tình là “tôi” nhưng lại là cả  một cộng đồng, tâm trạng của riêng, một con <br /> người trong tù ngục nhưng lại biểu hiện cho cuộc sống ngục tù của tất cả  mỗi người  <br /> Việt Nam thời ấy. Suy nghĩ và nhận thức của một người chiến sĩ trẻ luôn lắng nghe, trân  <br /> trọng và nâng niu cuộc sống, khao khát tự do và tràn đầy nhiệt huyết cách mạng. “Tâm tư <br /> trong tù’ phản ánh chân thực tình cảm và tâm trạng của người chiến sĩ trẻ  trong những <br /> ngày đầu bị đọa đày trong ngục tối: đó là nỗi cô đơn nhưng đích thực là khúc tráng ca về <br /> tự do. Bài thơ đẹp vì người chiến sĩ ấy đã sông tuyệt đẹp trong “Máu lửa – xiềng xích – <br /> giải phóng”.<br /> <br />  <br />