CHỦ ĐỀ 2(5 TIẾT) THUYẾT MINH KẾT HỢP VỚI LẬP LUẬN

Chia sẻ: Kata_9 Kata_9 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

146
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Học sinh nắm chắc đặc điểm của văn thuyết minh , biết cách làm một bài văn thuyết minh kết hợp với lập luận . Phân biệt thuyết minh với các văn bản khác -Biết kết hợp thuyết minh với lập luận -Giáo dục lòng yêu mến , thích học bộ môn .

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: CHỦ ĐỀ 2(5 TIẾT) THUYẾT MINH KẾT HỢP VỚI LẬP LUẬN

CHỦ ĐỀ 2(5 TIẾT) THUYẾT MINH KẾT HỢP VỚI LẬP LUẬN A.Mục tiêu cần đạt -Học sinh nắm chắc đặc điểm của văn thuyết minh , biết cách làm một bài văn thuyết minh kết hợp với lập luận . Phân biệt thuyết minh với các văn bản khác -Biết kết hợp thuyết minh với lập luận -Giáo dục lòng yêu mến , thích học bộ môn . B.Chuẩn bị : Tài liệu để soạn bài C.Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học *Hoạt động 1: khởi động 1.Kiểm tra sĩ số 2.Kiểm tra bài cũ Nhắc lại những sáng tạo của Nguyễn Du trong “Truyện Kiều” Trả lời : +Sáng tạo thể loại : Truyện thơ
+Sáng tạo ngôn ngữ: gọt giũa và dòng chính xác có gía trị biểu cảm cao +Sáng tạo trong ngt tả người , tả cảnh ngụ tình +Sáng tạo, táo bạo trong tư tưởng khát vọng tự do công lý . 3. Giới thiệu bài : Giúp các em nắm chắc đặc điểm của văn thuyết minh cách làm bài văn thuyết minh kết hợp với lập luận . Tiết 7: HOẠT ĐỘNG 2 : I-ÔN LẠI KIẾN THỨC ĐÃ HỌC Hoạt động của GV Hoạt động của HS Thuyết minh là gì ? 1. Thuyết minh là gì ? -Trình bày (giới thiệu) cho người ta hiểu rõ hơn về những sự vật, sự việc , hoặc hình ảnh đã đưa ra (VD: Thuyết minh hình ảnh triển lãm ,người thuyết minh phim , bản vẽ thiết kế kèm theo thuyết minh…) 2. Văn thuyết minh đặc điểm của nó . Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản
Thế nào gọi là văn thuyết minh ? thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức (kiến thức) về đặc điểm tính chất , nguên nhân của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên , xã hội bằng phương thức trình bày , giới thiệu ,giải thích … -Trí thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi phải khách quan xác thực , hữu ích cho con người . rõ ràng , chặt chẽ và hấp dẫn . -Đăc điểm tính chất của văn thuyết 3.Cần phân biệt văn thuyết minh minh ? với các loại văn bản khác . -văn thuyết minh : cần xác thực ,có gì nói ấy , không được hư cấu . ->bài tấu thể văn cổ -Cần phân biệt văn thuyết minh với các văn bản khác như thế nào ? Phân biệt các văn bản sau : ->bình luận xã hôị  các văn bản đó nêu các lập luận , +Bàn về việc học của La Sơn Phu Tử bày tỏ quan điểm của tác giả về một Nguyễn Thiếp ? vấn đề ?
+Bàn về đọc sách của Chu Quang Tiền 4.Lập luận -Các văn bản trên khác thuyết minh Là cách trình bày lý lẽ , Lập luận như thế nào ? phải chặt chẽ . Lý lẽ phải sắc bén , phù hợp với chân lý khách quan . Lý lẽ thường gắn với dẫn chứng . 5.Các phương pháp lập luận -Lập luận là gì ? -lập luận diễn dịch -lập luận quy nạp -lập luận nhân quả -lập luận suy lý suy diễn . 6.Các phương thức –cách thức lập -Nêu các phương pháp lập luận luận thường gặp ? -Giải thích ,dẫn chứng ' -Bình luận *Các phương pháp , phương thức trên không chỉ đướcử dụng ở văn bản nghị luận mà trong các văn bản -Nêu các cách lập luận ? thuyết minh , tuỳ mức độ và đối tượng mà người viết vận dụng sáng
tạo . II.Thuyết minh kết hợp với lập luận 1.Đây là một văn bản chỉ thuyết minh và chú thích nhỏ , chứ không có miêu tả , kết hợp với lập luận giải thích . Phần nội dung bài học . Đọc văn bản Hồ Tây(NVNC trang 173) -Đây là văn bản gì ? phân tích biểu đạt ? Tiết 8: PHẦN NỘI DUNG BÀI HỌC Đọc văn bản . 2.Văn bản thuyết minh kết hợp với lập luận . “Đất tổ : Huyền thoại và lịch sử” của gia sư Trần Quốc Vương -> Đây là một văn bản thuyết minh có sự giới thiệu thuyết minh về vùng -Cho biết đây là kiểu văn bản nào ? đất tổ có sự phát triển , giải thích và chứng minh “huyền thoại và lịch sử”
của miền đất tổ . -Phần 1: (mở bài ) , tác giả nêu lên miền đất Tổ , di tích và danh thắng -Chỉ ra nội dung kết cấu của từng bao phủ một màn sương huyền thoại phần trong văn bản trên ? : dẫn nhận xét của nữ Blaga -Mở bài tác giả giới thiệu đối tượng Đimitrôva để thuyết phục người đọc: “ở sứ sở này thật khó phân biệt đâu như thế nào ? là huyền thoại , đâu là hiện thực lịch sử . -Phần 2: Giáo sư chứng minh rằng: +Huyền thoại và lịch sử phủ mờ đền đai, lăng tẩm , vua Tổ Hùng Vương -ở phần 2 , tác giả đã thực hiện trên núi Nghĩa Lĩnh những nhiệm vụ nào mà ở đầu bài yêu cầu ? +Mẹ Âu Cơ (Tiên) +Bố Lạc Long Quân (rồng) là huyền thoại +Âu Việt kết hợp với Lạc Việt để trở Lạc(thời An Dương thành Âu Vương) là hiện thực lịch sử . +Núi Tản Viên , ngã ba Bạch Hạc- Việt trì là một hiện thực địa-kinh tế, địa văn hoá xuất phát điểm địa lý
của sự hình thành đất nước đầu tiên của người Việt cổ . Sự tích , truyền thuyết “Sơn tinh- Thuỷ Tinh” , Phù Đổng Thiên Vương là huyền thoại . -Phần 3: Trần Quốc Vượng chỉ rõ -Sự nghiệp dựng nước của các vua Hùng , sự nghiệp giữ nước chống bành chướng Bắc Phương của người Việt Cổ là hiện thực lịch sử . Hàng trăm di chỉ đồ đá , đồ đồng , đồ sắt được phát hiện và khai quật với những chiếc lưỡi cày đồng , chiếc liềm hái đồng thau , chiếc rìu sắt, chiếc cuốc đá , những ngoại giáo búp đa, những mũi tên đồng hình lá, những vòng tay hạt chuỗi , khuyên tai đá ngọc… là hiện thực lịch sử . Đó là những vật “minh chứng cho cả một chặng đường dài lịch sử vài thiên niên kỷ TCN”.. -Phần 4: Giáo sư giải thích “Giải ảo hiện thực , và công việc của các nhà
khảo cổ , còn tâm thức dân gian thì lưu trữ , lưu truyền huyền thoại, huyền tích miền Đất Tổ . -Phần 5: (kết bài) Tác giả nói lên cảm xúc của mọi người khi hành hương đến Đất Tổ nhân ngày Dỗ Tổ 10-3 âm lịch , là trở về cội nguồn dân tộc thăm đền Thượng, đền Trung, đền Hạ, đền Giếng nhìn sông , nhìn vùng đồi Trung Du , vừa tìm được cái thực , vừa cứ ngỡ trong mơ. Khói hướng huyền thoại đã thấm vào ta khi vào thăm miền Đất Tổ .  Tác giả có một lối viết rất sáng tỏ và gợi cảm đầy sức thuyết phục người đọc và hiện thực lịch sử và huyền thoại miền Đất Tổ . Nghệ thuật thuyết minh kết hợp giải thích, chứng minh rất chặt chẽ sáng tỏ . 3-Ghi nhớ a)Trong văn bản thuyết minh phải căn cứ vào 2 cơ sở sau : -Phần kết bài Giáo sư thể hiện điều gì ? +Sự vật vấn đề thuyết minh mang
tính chất chuyên ngành , hoặc trìu tượng . +Đối tượng đọc giả của bài thuyết minh mang tính chuyên ngành (hoặc trìu tượng) . +Đối tượng độc giả của mình là lớp người như thế nào trình độ ra sao thì ta mới kết hợp giữa thuyết minh đơn thuần. b)Văn bản thuyết minh những vấn đề , sự vật mang tính khoa học , trìu -Em có nhận xét gì về lối viết của tượng thì người viết phải dùng các Giáo sư Trần Quốc Vượng ? pháp luận giải thích phát triển , chứng minh để làm cho vấn đề , sự vật sáng tỏ giàu sức thuyết phục . c)Lập luận phải chặt chẽ , lý lẽ phải sắc bén , dẫn chứng phải xác thực và chọn lọc , được sắp xếp hợp lý .. thì Hãy cho ví dụ ? (chẳng hạn một Học bài thuyết minh mới có giá trị . sinh thuyết minh về một ngôi chùa làng mình cho các bạn đến tham quan thì có lẽ chỉ thuyết minh đơn thuần là được . Nhưng một nhà khảo cổ thuyết minh về cọc gỗ Bạch Đằng
là một HN khoa học về chiến thắng Bạch Đằng thì bài thuyết minh ấy phải có chứng cứ khoa học , phải được giải thích 1 cách đầy đủ , tường minh . Tiết 9: PHẦN THỰC HÀNH Hoạt động 3:Luyện tập III-Luyện tập kết hợp thuyết minh với giải thích : 1.Đọc “chiến thắng Vân Đồn đông *Phần thuyết minh : xuân 1287-1288” +Hãy chỉ ra phần thuyết minh ? -Tháng 12/1287 Thoát Hoan lại mang 50 vạn quân thuỷ bộ sang đánh nước ta . Quân giặc chia thành 3 cánh ào ạt kéo sang. Một cánh từ Quảng Trị ->Lạng sơn do Thoát Hoan trực tiếp chỉ huy một cánh từ Vân Nam dọc theo đường sông hông do Ái Lỗ chỉ huy cánh thứ 3 gồm hàng nghìn chiếc thuyền do Ô Mã Nhi và Phàn Tiếp chỉ huy ; Trương Văn Hổ đốc lửng
- Vua Trần Nhân Tông hỏi Quốc Tuấn : “Thế giặc năm nay thế nào” ? QT “quân ta chỉ quen chiến trận , thế giặc năm nay nhàn” -Thoát Hoan +Ái Lỗ chiếm Vạn Kiếp kinh thành thăng long . +Quân Ô Mã Nhi -> Thăng Long , Vạn Kiếp để hội quân với Thoát Hoan . Thuyền lương của giặc do Trương Văn Hổ chỉ huy -> Vân Đồn . Trần Khánh Dư mui trí mai phục -> chiến thắng lẫy lừng . +Được tin thuỷ quân bị tiêu diệt +sức mạnh tiến công như vũ bão của quân ta , mùa hè 1288 , Thoát Hoan bỏ Thăng Long ->Vạn Kiếp . *Phần giải thích : Chiến thắng vân đồn là một chiến thắng mang ý nghĩa chiến lược to lớn . Nó đã giáng một đòn chí mạng vào kế hoạch hợp vây bằng thuỷ bộ của Thoắt Hoan, nó đã làm thất bại ngay từ đầu kế hoạch hậu
cần của giặc dồn chúng vào những khó khăn không thể nào khắc phục nổi về mặt lương thực . Tên tuổi danh tiếng Trần Chỉ ra phần giải thích trong văn bản Khánh Dư đã gắn liền với chiến thắng vân đồn bất tử . ý nghĩa của phần giải thích này ?  phần giải thích nổi bật tầm quan trọng và ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Vân Đồn . *Dàn bài : a.Mở bài : (giới thiệu đối tượng thuyết minh – có thể sử dụng các lớp nghệ thuật) -Cuốn sách lịch sử tự giới thiệu về mình . b.Thân bài: -Hoàn cảnh xuất thân -Thuyết minh đặc điểm của sách : mang trong mình truyền thống dựng và giữ nước , những trang sử anh
hùng (VD) -Kết hợp giải thích : nêu được ý nghĩa của sách (giúp các bạn học sinh hiểu được lịch sử dân tộc, có ý thức giữ gìn , phát huy truyền thống 2.Cho đề bài sau : quý báu đó ) Thuyết minh về cuốn sách trong đó c.Kết bài : có xen lẫn lập luận giải thích ? +Sách tự hào đã lưu trữ được nguồn (-Tìm các ý thuyết minh tri thức lịch sử phong phú . -Tìm các ý giải thích +Nhắn gửi các bạn học sinh chịu khó -Sắp xếp các ý xen kẽ cho thích hợp đọc sách , chịu khó trau dồi kiến thức ) lịch sử (các nhóm thảo luận xây dựng dàn ý thành bài viết . -Đại diện nhóm trình bày bài . -Cả lớp nghe nhận xét ) Tiết 10: IV.THUYẾT MINH KẾT HỢP VỚI MIÊU TẢ
-Đọc lại văn bản “câu chuối trong đ/s IV.Thuyết minh kết hợp với miêu VN” của Nguyễn Trọng Đạo (SGK tả T2) 1.Văn Bản “Cây chuối trong đời -Nội dung của văn bản này ? sống Việt Nam” Đây là một văn bản thuyết minh . Tác giả đã giới thiệu thuyết minh cho chúng ta hiểu và cảm bao điều thú vị về cây chuối : bình dị , thân thuộc về làng quê đất -Đăc điểm thuyết minh đó được thể nước thân yêu . hiện bằng những chi thiết nào ? + Cây chuối được trông ở mọi vườn quê , mọc thành luống bạt ngàn vô tận ở bờ suối hay thung lũng . Trẻ em có trò chơi trồng cây chuối +Cây chuối là một thứ cây rất có ích , nó là “Thức ăn thực dung từ thân tới lá , từ gốc đến hoa quả” +Quả chuối là một món ăn ngon , hầu như ai cũng biết , có nhiều loại chuối hương , chuối ngự , chuối sứ , chuối mường … Chuối chứng quốc được ưa chuộng nhất . +Mỗi cây chuối cho ta một buồng quả , có buồng chuối trăm quả, có
buồng chuối nghìn quả . +Quả chuối chín có thể ăn no , rất ngon , có chất dưỡng da làm cho da dẻ mịn màng , quả chuối xang là một món ăn thông dụng . Để ăn cặp với thịt heo luộc , chấm tôm chua ăn cặp với các món tái , món gỏi , để nấu với ốc , cá, lươn , chạch . Chuối chín làm chuối ép mứt chuối , kẹo chuối , bánh chuối … +Quả chuối đã trở thành vật phẩm thờ cúng từ ngàn đời của nhân dân ta . Ngày tết chờ chuối xanh già , ngày giỗ kị chờ chuối chín . *Yếu tố miêu tả: Tác giả tả cây chuối : “Thân mềm vươn lên như những cột trụ cột nhẵn bóng , toả ra vòm lá xanh mướt che rợp từ vườn tược đến núi rừng , gốc chuối tròn như đầu người , lớn dần theo thời gian, có rễ chùm nằm sâu dưới mặt đất +Chuối mọc thành nông bạt ngàn vô
tận, chuối phát triển rất nhanh, chuối đẻ con để cháu cứ phải gọi là con đàn cháu lũ. -Chỉ ra các yếu tố miêu tả trong văn +Miêu tả quả chuối chín, tác giả viết bản thuyết minh trên ? “Có một loài chuối được người ta rất ưa chuộng đấy là chuối trứng cuốc, Tác dụng của yếu tố miêu tả ? không phải quả tròn như trứng cuốc mà khi chín vỏ chuối có những vệt lốm đốm như trứng cuốc”….. “Cây chuối trong đời sống Việt Nam là một văn bản thuyết minh đặc sắc, lý thú. Chi tiết thuyết minh rất chân xác, miêu tả điểm xuyết tài hoa, một cách viết có duyên, nhất là khi viết về quả chuối chín, quả chuối xanh, quả chuối thờ. Thấm sâu và toả rộng trong bài văn là tình yêu hoa trái, cây lá của quê hương đất nước. 2.Ghi nhớ. -Thuyết minh phải giới thiệu đúng đặc điểm, bản chất của sự vật, cảnh vật. -Thuyết minh kết hợp với miêu tả sẽ
tạo cho văn bản có ddường nét,mằu sắc, hương vị đầy ấn tượng. 3.Luyện tập. a.Văn bản mẵu. Em có nhận xét như thế nào về văn bản thuyết minh trên ? -Quê Bác Tôm: Mỹ Hoa Hưng -Đặc điểm của que Bác Tôm: +diện tích 15km2,hiền lành trù phú của Hữu Giang thuộc vùng đồng bằng Sông Cửu Long. +Đây là một làng quê trù phú, con người hiền lànhvà chất phác và vô cùng dũng cảm kiên cường trong đấu tranh chống Pháp, chống Mỹ. +Đặc sản của quê Bác Tôm: Mía Chợ , Mía Gò cát mềm và ngọt nức Vậy rút ra kết luận gì về văn bản tiếng gần xa. thuyết minh có kết luận với miêu tả ? +Nghề dệt chiếu, làm hàng thủ công mĩ nghệ rất phát triểnvà đánh bắt thuỷ sản. +Nghề chài lưới: Tháng giêng hai bắt ốc gạo,tháng tư năm bắt cá,tháng tám
tháng chạp là mùa tôm cá, lưới chài. -Đọc văn bản mẫu : +Ai đi dâu xa cũng phải nhớ về làng quê của mình. “Chốn làng quê của Bác Tôn” *Yếu tố miêu tả. -Xác định yếu tố thuyết minh ? -Những cánh đồng lúa xanh rì, những hiền hoà dòng kênh uaans lượn,những miệt vườn xanh tươi hoa trái bốn mùa. -Bà con ở đây hiền hoà chất phác bộc trực và dũng cảm quen cầm cuóc cầm cày và đã bao phen cầm giáo cầm gươm, cầm tầm vông, mã tấu, súng ngựa trời kiên cường chống Pháp rồi “đồng khởi” đánh Mỹ. ….dòng kênh mãi ăm ắp nước ngọt ngào phú sa để cau, dừa’mía,đậu phộng, đậu xanh ngọt ngào tươi tốt . ……… Những giàn lưới phơi giăng loáng nắng trên cồn nhỏ . Những gọn đèn trên những chiếu xuống chiếc câu tôm nhấp nháy, mờ tơ trên dòng nước bạc . Tiếng búng tý tách của bày tôm , tiếng cá nhảy, tiếng chim
lạc đàn câu đêm …. …..Những con tầu giong giong ghe chài như thân một con rết khổng lồ xuôi ngược trên dòng sông lấp lánh bình lăng … Bầu trời xanh trong những tiếng chim chao nghiênh bay lượn , những cánh buồn nâu bạc phếch căng phông , những con thuyền xuôi ngược . b)Thực hành : Thuyết minh xen tố nghị luận và miêu tả . *Xác định yêu cầu của đề . Con người và cảnh vật của Mỹ Hoà -Thuyết minh kết hợp với lập luận . Hưng được giới thiệu miêu tả với nhiều cảm xúc . Tìm những chi tiết -Nội dung thuyết minh : giới thiệu về đó ? một trận đánh đã diễn ra trong lịch sử hoặc trực tiếp được xem trên ti vi . *Tìm ý và lập dàn ý . +Mở bài : VD : Chiến thắng Ngọc Hồi Đống Đa +Thân bài :
-Đêm 30 tiết âm lịch (1879) quân ta vượt sông gián khẩu tiêu diệt toàn bộ quân địch ở đồn tiền tiên . Đêm mông 3 tết , quân ta bí mật bao vây đồn Hà Hồi (Thường Tín –Hà Tây) Quân giặc hạ khí giới ra hàng . -Sáng 5 tết , quân ta đánh đồn ngọc hồi (Thanh Trì Hà Nội ) Đây là đồn quan trọng nhất với khoảng 3 vạn quân tinh nhuệ đóng giữ . Đồn luỹ kiên cố xung quanh đều cắm chông sắt và chôn địa lôi dày đặc . -Mở đầu trận đánh , hơn một trăm voi chiến của quân ta ào ào tiến về đồn giặc . Tiếp sau là đội quân mang những tấm lá chắn bằng gỗ quấn rơm tẩm nước bảo vệ bộ binh theo sau : -Khi tiến sát đồn giặc , Quang Trung truyền lệnh cho tượng binh và bộ binh đồng sông tới : “Quân Thanh chống không nổi , bỏ chạy toán loạn , giầy xéo lên nhau mà chết Sầm Nghi