ĐÁNH GIÁ CHỈ ĐỊNH VÀ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT CẦU NỐI ĐỘNG MẠCH ĐÙI - ĐỘNG MẠCH ĐÙI

Chia sẻ: Nguyen Quynh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'đánh giá chỉ định và kết quả phẫu thuật cầu nối động mạch đùi - động mạch đùi', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐÁNH GIÁ CHỈ ĐỊNH VÀ KẾT QUẢ PHẪU THUẬT CẦU NỐI ĐỘNG MẠCH ĐÙI - ĐỘNG MẠCH ĐÙI

ÑAÙNH GIAÙ CHÆ ÑÒNH VAØ KEÁT QUAÛ PHAÃU THUAÄT CAÀU NOÁI ÑOÄNG MAÏCH ÑUØI –ÑOÄNG MAÏCH ÑUØI Bs: Nguyeãn Hoaøng Bình TOÙM TAÉT: Muïc ñích: Ñaùnh giaù ñaëc ñieåm laâm saøng, chaån ñoaùn, chæ ñònh ñieàu trò, keát quaû phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi ôû beänh nhaân taéc ñoäng maïch chi döôùi maïn tính taïi Beänh vieän Chôï Raãy trong 2 naêm (6/2003-6/2005). Phöông phaùp: Tieàn cöùu moâ taû. Keát quaû: Trong thôøi gian 2 naêm, töø 6/2003 ñeán 6/2005, chuùng toâi ñaõ phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi cho 14 beänh nhaân. Laâm saøng: taát caû beänh nhaân nhaäp vieän ôû giai ñoaïn II trôû leân ( theo phaân loaïi Lerich vaø Fontaine): 14 beänh nhaân. Chaån ñoaùn, ñaùnh giaù maïch maùu tröôùc moå döïa chuïp X quang ñoäng maïch soá hoùa xoùa neàn (DSA) hay chuïp caét lôùp ñieän toaùn ña lôùp caét (CT Scan Multislice). Beänh ñi keøm hay gaëp nhaát laø beänh tim maïch 12 beänh nhaân Phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi - ñoäng maïch ñuøi: 11 beänh nhaân, 1 beänh nhaân phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch chaäu ngoaøi - ñoäng maïch ñuøi (caàu noái hình chöõ S), 2 tröôøng hôïp phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch khoeo ñi keøm, Theo doõi 6 – 24 thaùng, ña soá cho keát quaû thoâng toát, 1 beänh nhaân taéc caàu noái sau 1 thaùng ñoaïn chi treân goái: 1 beänh nhaân beänh tieán trieån ñoaïn chi treân goái sau 3 thaùng. Keát luaän : Phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi thöïc hieän khoâng khoù, cho keát quaû an toaøn ôû beänh nhaân taéc ñoäng maïch chaäu 1 beân, lôùn tuoåi, nhieàu nguy cô, vôùi keát quaû phaãu thuaät chaáp nhaän ñöôïc. FEMORO-FEMORAL BYPASS: INDICATION AND RESULTS SUMMARY Objective: Evaluate clinical manifestations, indication and results of femoro-femoral bypass for chronic iliac -femoral occlusive disease at Chôï Raãy hospital in 2 years (6/2003-6/2005) Method: Prospective study was made of all patients who have undergone femoro- femoral bypass at Chôï Raãy hospital in 2 years (6/2003 – 6/2005). Results: During 2 years (6/2003 – 6/2005), there were 14 patients were operated for iliac occlusive diseases. Of these patients, 1 was operated on for claudication, the other
for limb salvage. All patients were taken digital subtractive arteriography (DSA) or CT Scan multislice for evaluating the donor iliac artery and the status of the outflow vessels. Almost patients had asociated cardiac disease. Femoro-femoral bypass: 14 patients (2 patients had femoro – popliteal bypass concurrently) Following 6 – 24 months, 2 patients were amputation, with 1 was bypass failure after 1 months, 1 was progressed the distal disease after 3 months. The other had good results. Conclusion: Femoro-femoral bypass is simple and safety, effective operation in high – risk patients with occlusion of unilateral iliac artery. I ÑAËT VAÁN ÑEÀ: 1952 Freeman vaø Leeds moâ taû phaãu thuaät caàu noái töø ñoäng maïch ñuøi moät beân sang ñoäng maïch ñuøi ñoái beân cho beänh nhaân taéc ñoäng maïch chaäu 1 beân ñaàu tieân, tuy nhieân Vetto laø ngöôøi phoå bieán phöông phaùp caàu noái naøy. Naêm 1962, oâng baùo caùo 10 tröôøng hôïp phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi ôû beänh nhaân bò taéc ñoäng maïch chaäu moät beân, coù nguy cô phaãu thuaät cao, vôùi tyû leä giöõ chi chaáp nhaän ñöôïc (3,5,6), nhieàu baùo caùo khaùc cuõng cho thaáy phaãu thuaät naøy cuõng giuùp giöõ chi laâu daøi cho beänh nhaân, ñaëc bieät beänh nhaân taéc ñoäng maïch chaäu moät beân. Ñoái vôùi beänh nhaân bò taéc ñoäng maïch chuû – chaäu maïn tính hay taéc ñoäng maïch chaäu 1 beân, phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch chuû – ñoäng maïch chaäu hay ñoäng maïch ñuøi hai beân cho keát quaû laâu daøi toát hôn vaø tyû leä töû vong cuõng thaáp hôn so vôùi caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi (6). Tuy vaäy trong moät soá tröôøng hôïp, ñaëc bieät khi phaãu thuaät ôû caùc beänh nhaân lôùn tuoåi, coù beänh lyù noäi khoa ñi keøm, nguy cô phaãu thuaät cao, phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi ñöôïc öa thích hôn do coù tyû leä töû vong vaø thaønh coâng toát hôn. Maëc duø coøn gaây nhieàu tranh caõi nhöng taát caû caùc phaãu thaät vieân ñeàu khaúng ñònh tính beàn vöõng laâu daøi cuûa phaãu thuaät caàu noái naøy (3,5). Trong thôøi gian 2 naêm, töø 6/2003 – 6/200, chuùng toâi ñaõ tieán haønh phaãu thuaät ñöôïc 14 tröôøng hôïp caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñuøi ôû beänh nhaân bò taéc ñoäng maïch chi döôiù maïn tính, haàu heát beänh nhaân bò taéc ñoäng maïch chaäu moät beân maïn tính, taïi Beänh vieän Chôï Raãy. Nhaèm muïc ñích toång keát, ñaùnh giaù veà ñaëc ñieåm laâm saøng, phöông phaùp chaån ñoaùn, chæ ñònh, keát quaû ñieàu trò cuûa phöông phaùp phaãu thuaät naøy chuùng toâi ñaõ tieán haønh thöïc hieän nghieân cöùu treân. II PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Ñoái töôïng: Chuùng toâi tieàn cöùu taát caû beänh nhaân ñöôïc chaån ñoaùn taéc ñoäng maïch chi döôùi maïn tính ñöôïc ñieàu trò phaãu thuaät laøm caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi taïi Beänh vieän Chôï Raãy trong thôøi gian töø 6/2003 ñeán 6/2005. Phöông phaùp nghieân cöùu:
Beänh nhaân ñöôïc chaån ñoaùn döïa treân laâm saøng, phaân ñoä laâm saøng theo Lerich – Fontaine, ghi nhaän caùc yeáu toá nguy cô, beänh lyù ñi keøm. Chaån ñoaùn xaùc ñònh döïa vaøo sieâu aâm Dupplex maïch maùu vaø chuïp X quang ñoäng maïch soá hoùa xoùa neàn (DSA) xaùc ñònh vò trí taéc ñoäng maïch, ñaëc ñieåm ñoäng maïch treân choã taéc cuõng nhö söï taùi taïo tuaàn hoaøn ñoäng maïch ôû ñaàu xa. Chæ ñònh phaãu thuaät baéc caàu ñoäng maïch ñuøi - ñuøi cho nhöõng tröôøng hôïp beänh nhaân bò taéc ñoäng maïch chaäu moät beân ñôn thuaàn hay phoái hôïp taéc ñoäng maïch chi ôû xa ñi keøm, coù beänh lyù noäi khoa hay caùc yeáu toá nguy cô phaãu thuaät ñi keøm. Ñaùnh giaù tyû leä töû vong, caùc bieán chöùng lieân quan phaãu thuaät. Keát quaû phaãu thuaät ñöôïc ñaùnh giaù treân laâm saøng vôùi söï caûi thieän caùc trieäu chöùng cô naêng, baét ñöôïc maïch mu chaân, chaøy sau, sieâu aâm doppler kieåm tra caàu noái vaø maïch maùu chi phía döôùi caàu noái khi xuaát vieän vaø caùc laàn taùi khaùm sau 1 thaùng, 6 thaùng vaø moãi naêm sau ñoù. III KEÁT QUAÛ SOÁ LIEÄU Coù 14 beänh nhaân bò taéc ñoäng maïch chi döôùi maïn tính ñöôïc phaãu thuaät laøm caàu noái ngoaøi giaûi phaãu ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi taïi khoa Ngoaïi Loàng ngöïc-Maïch maùu, Beänh vieän Chôï Raãy töø thaùng 6/2003 – 6/2005. Giôùi: Nam: 13 beänh nhaân. Nöõ : 1 beänh nhaân. Tuoåi: lôùn nhaát: 71, nhoû nhaát: 50, trung bình: 63.75 Bieäu hieän laâm saøng: Trieäu chöùng Phaân ñoä theo Lerich & Fontaine Soá BN Tyû leä % Ñau caùch hoài II 1 7.1% Ñau khi nghæ III 8 57.2% Loeùt hoaïi töû chi IV 5 35.7% Beänh ñi keøm vaø yeáu toá nguy cô: Beänh ñi keøm Soá BN Tyû leä % Cao huyeát aùp 12 85.7% Beänh maïch vaønh, roái loaïn nhòp 1 7.1% Tai bieán maïch maùu naõo cuõ 2 14.2% Tieåu ñöôøng 1 7.1% Lao vaø COPD 4 28.4% Phaãu thuaät buïng tröôùc ñoù 1 7.1% Huùt thuoác laù 11 78.6% Nguyeân nhaân:
Xô vöõa ñoäng maïch laø chính: 14 beänh nhaân, taát caû ñeàu coù keát quaû giaûi phaãu beänh sau moå: beänh lyù maïn tính xô hoùa thaønh maïch. Caän laâm saøng: Taát caû 14 beänh nhaân ñeàu ñöôïc laøm sieâu aâm Dupplex maïch maùu vaø chuïp X quang maïch maùu soá hoùa xoùa neàn (DSA) hay chuïp caét lôùp ñieän toaùn ña lôùp caét (CT Scan multislice) tröôùc moå. Vò trí taéc: (döïa sieâu aâm vaø DSA, CT Scan): Vò trí taéc Soá bn Tyû leä % Ñoäng maïch chaäu 1 beân ñôn thuaàn 11 78.6% Ñoäng maïch chaäu 1 beân vaø ñoäng maïch ñuøi noâng 2 14.3% Ñoäng maïch chaäu 1 beân vaø döôùi ñoäng maïch khoeo 1 7.1% Ñieàu trò: Phöông phaùp phaãu thuaät: Phaãu thuaät caàu noái: Caàu noái ñoäng maïch ñuøi chung – ñoäng maïch ñuøi chung (chöõ C ngöôïc): 11 beänh nhaân Caàu noái ñoäng maïch chaäu ngoaøi – ñoäng maïch ñuøi chung (chöõ S lazy): 1 beänh nhaân Caàu noái ñoäng maïch ñuøi chung – ñoäng maïch ñuøi chung (chöõ C ngöôïc), vaø caàu noái ñoäng maïch ñuøi chung – ñoäng maïch khoeo: 2 beänh nhaân Beänh nhaân ñöôïc gaây teâ ngoaøi tuûy soáng: 10 bn, hay gaây meâ noäi khí quaûn: 4 beänh nhaân. Oáng gheùp söû duïng: Dacron: 8mm 6 beänh nhaân, PTFE 6mm: 8 beänh nhaân Taát caû caàu noái ñöôïc ñaët sau lôùp môõ döôùi da ngang buïng Thôøi gian phaãu thuaät trung bình: 2 giôø 30 phuùt. Keát quaû ñieàu trò: Bieán chöùng: Nhieãm truøng da noâng: 1 beänh nhaân Ræ dòch baïch huyeát: 1 beänh nhaân Keát quaû sôùm: 9 beänh nhaân ôû giai ñoaïn II, III coù caûi thieän laâm saøng, maïch mu chaân baét ñöôïc 5 beänh nhaân giai ñoaïn IV coù caûi thieän trieäu chöùng ñau sau moå, khoâng loeùt hoaïi töû ñaàu ngoùn tieán trieån theâm. Chuùng toâi theo doõi beänh nhaân qua 24 thaùng 1 beänh nhaân bò taéc caàu noái sau moå 1 thaùng, phaûi ñoaïn chi 1/3 döôùi ñuøi 1 beänh nhaân tieán trieån xô vöõa taéc maïch maùu ñaàu xa tieáp, caàu noái coøn hoaït ñoäng: ñoaïn chi 1/3 döôùi ñuøi sau 3 thaùng 6 beänh nhaân keát quaû toát, caûi thieän trieäu chöùng cô naêng, coù maïch xa. 2 beänh nhaân caàu noái thoâng nhöng coù tieán trieån xô vöõa taéc maïch maùu ñaàu xa tieáp tuïc.
IV BAØN LUAÄN Laâm saøng, chaån ñoaùn Phaãu thuaät caàu noái ngoaøi giaûi phaãu ñöôïc söû duïng haïn cheá trong moät beänh lyù, thöôøng ñöôïc chæ ñònh trong nhöõng beänh nhaân bò bieán chöùng sau khi laøm caàu noái ñoäng maïch chuû – chaäu, tuy nhieân vôùi söï phaùt trieån cuûa phaãu thuaät, gaây meâ hoài söùc, maûnh gheùp … phaãu thuaät caàu noái ngoaøi giaûi phaãu ñaõ ñöôïc khuyeán khích chæ ñònh ngay töø ñaàu, ñaëc bieät laø vôùi nhöõng beänh nhaân coù nguy cô phaãu thuaät cao ñoái vôùi nhöõng cuoäc moå lôùn. (4,5). Naêm 1970 Alpert vaø cs cho raèng phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi cho keát quaû toát hôn vôùi beänh nhaân taéc ñoäng maïch chaäu co' nguy cô phaãu thuaät cao (5). Beänh nhaân taéc ñoäng maïch maïn tính chi döôùi, ñaëc bieät laø taéc ñoäng maïch chaäu ñôn thuaàn 1 beân, thöôøng do beänh lyù xô vöõa ñm, beänh nhaân hay coù beänh lyù ñi keøm, ñaëc bieät laø beänh lyù tim maïch, tieåu ñöôøng, taêng cholesterol maùu (3,7). Nghieân cöùu chuùng toâi coù 1 beänh nhaân tieåu ñöôøng nhöng coù tôùi 13 beänh nhaân coù beänh tim maïch keøm theo, nhieàu nhaát laø cao huyeát aùp, ñieàu naøy cuõng phuø hôïp vôùi ñoä tuoåi trung bình töông ñoái cao trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, 63,7, nguyeân chaân chính cuûa beänh laø xô vöõa ñm, taát caû keát quaû giaûi phaãu beänh lyù ñeàu cho thaáy toån thöông daïng xô vöõa. Vì vaäy ñoøi hoûi phaãu thuaät vieân phaûi ñaùnh giaù, theo doõi ñieàu trò beänh ñi keøm kyõ caøng tröôùc, trong moå cuõng nhö haäu phaãu, choïn löïa phöông phaùp phaãu thuaät phuø hôïp cho beänh nhaân. Treân laâm saøng, haàu heát beänh nhaân thöôøng nhaäp vieän khi coù bieåu hieän thieáu maùu nuoâi chi (1,7) .Trong nghieân cöùu chuùng toâi, 13 beänh nhaân coù bieåu hieän thieáu maùu nuoâi chi töø giai ñoaïn II trôû leân, chæ coù 1 tröôøng hôïp coù bieåu hieän ñau caùch hoài khi nhaäp vieän. Chaån ñoaùn beänh vaø vò trí taéc, chuû yeáu döïa treân laâm saøng vaø sieâu aâm Dupplex maïch maùu vaø chuïp DSA hay CT scan multislice, nhöng ñeå ñaùnh giaù ñuùng möùc ñoä thöông toån cuûa beänh lyù caàn ñeå phaãu thuaät phaûi döïa treân chuïp DSA. Chuïp DSA khoâng nhöõng ñeå chaån ñoaùn maø coøn cho bieát vò trí taéc, möùc ñoä taéc, ñoäng maïch cung caáp maùu, möùc ñoä tuaàn hoaøn baøng heä döôùi choã taéc ñeå töø ñoù ñeà ra phöông höôùng phaãu thuaät thích hôïp .(1,4). Chuùng toâi tieán haønh chuïp DSA cho taát caû beänh nhaân khi coù chaån ñoaùn, coù 1 tröôøng hôïp beänh nhaân khoâng chuïp ñoäng maïch ñöôïc, chuùng toâi cho chuïp CT Scans Multislic. Taát caû 14 beänh nhaân ñeàu bò taéc ñoäng maïch chaäu 1 beân, coù 2 beänh nhaân coù hình aûnh taéc ñoäng maïch ñuøi noâng keøm theo, 1 beänh nhaân coù taùi taïo tuaàn hoaøn ôû ñoäng maïch ñuøi nhöng ñoäng maïch ôû xa (chaøy tröôùc sau keùm). Ñaùnh giaù ñoäng maïch cung caáp maùu Moái quan taâm lo laéng laø lieäu coù söï suy giaûm töôùi maùu ñaàu xa ôû chi ñoäng maïch cung caáp maùu sau khi laøm caàu noái khoâng? Ehrenfeld vaø cs treân thöïc nghieäm ñaõ chöùng minh ñoäng maïch cung caáp maùu bình thöôøng, khi thay ñoåi baèng caùch taïo doø ñoäng tónh maïch, coù theå taêng cung caáp maùu leân gaáp 10 laàn so luùc nghæ maø khoâng coù hieän töôïng aên caép maùu ñaàu xa(3), tuy nhieân ñaùp öùng thích nghi vôùi ñoøi hoûi nhu caàu doøng chaûy taêng leân coù theå giaûm vôùi ñoäng maïch cung caáp maùu bò heïp. Do ñoù chuïp ñoäng maïch tröôùc moå ñaùnh giaù ñoäng maïch cung caáp maùu vaø tuaàn hoaøn taùi hieän döôùi choã taéc laø raát quan troïng ñeå loaïi tröø toån thöông taét ngheõn. Neáu ñoäng maïch cung caáp maùu heïp lan toûa hay heïp hôn
25% ñöôøng kính, thay ñoåi huyeát ñoäng hoïc cuûa toån thöông phaûi ñöôïc ñaùnh giaù baèng caùch ño aùp löïc ñoäng maïch ngang choã thöông toån khi chuïp ñoäng maïch, neáu cheânh leäch lôùn hôn 10 – 15 mmHg laø heïp coù yù nghóa, toát hôn nöõa laø ño aùp löïc ñoäng maïch ngay trong luùc moå ñeå ñaùnh giaù. Tình traïng ñoäng maïch ñaàu xa cuûa chi nhaän maùu, ñaëc bieät laø ñoäng maïch ñuøi noâng, cuõng aûnh höôûng ñeán laâm saøng, neáu ñoäng maïch ñuøi noâng taéc tyû leä thaønh coâng giaûm ½ (92% - 52%), khaû naêng giaûm trieäu chöùng hay giöõ chi cuõng vaäy (90% - 41%) (5). Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, chuùng toâi döïa vaøo hình aûnh cuûa DSA vaø CT Scan, chuùng toâi ñaùnh giaù ñoäng maïch cung caáp maùu cuõng nhö tuaàn hoaøn taùi taïo ôû ñaàu xa ñeå quyeát ñònh phaãu thuaät, neáu heïp hôn 25% ñöôøng kính ñoäng maïch, chuùng toâi khoâng chæ ñònh phaãu thuaät naøy. Chæ ñònh moå Do tyû leä thoâng maïch laâu daøi cho phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi khaù cao, neân phaãu thuaät naøy ñöôïc chæ ñònh ôû beänh nhaân taéc ñoäng maïch chaäu ñuøi 1 beân ñe doïa thieáu maùu nuoâi chi, lôùn tuoåi, coù beänh lyù noäi khoa ñi keøm, maët khaùc moät soá tröôøng hôïp beänh nhaân chæ coù ñi laëc caùch hoài nhöng gaây aûnh höôûng ñeán sinh hoaït cuûa hoï cuõng ñöôïc chæ ñònh phaãu thuaät .(2,3,5). Chuùng toâi chæ ñònh phaãu thuaät ngay töø khi beänh nhaân coù trieäu chöùng ñi laëc caùch hoài, taéc ñoäng maïch chaäu moät beân, coù theå coù taéc ñoäng maïch ñuøi khoeo hay ñoäng maïch ôû xa ñi keøm. Haàu heát beänh nhaân ñeàu lôùn tuoåi, coù beänh lyù ñi keøm nhö beänh tim maïch hay beänh phoåi taéc ngheõn maïn tính, vì vaäy khoâng theå tieán haønh nhöõng phaãu thuaät lôùn hôn nhö caàu noài töø ñoäng maïch chuû xuoáng ñuøi. Moät soá tröôøng hôïp chæ ñònh khaùc nhö phaãu thuaät trong tröôøng hôïp taéc ñoäng maïch chaäu hay taéc 1 nhaùnh cuûa oáng gheùp nhaân taïo trong caàu noái ñoäng maïch chuû – ñoäng maïch ñuøi 2 beân, thieáu maùu nuoâi chi sau khi ñaët counterpulsation balloon trong loøng ñoäng maïch chuû qua ñöôøng ñoäng maïch ñuøi ôû beänh nhaân beänh tim(3,5), maø khoâng laáy ra ñöôïc, caàu noái ñoäng maïch naùch – ñoäng maïch ñuøi maø chaân ñoái beân coù trieäu chöùng,(3,5) tuy nhieân chuùng toâi khoâng gaëp nhöõng tröôøng hôïp naøy. Phöông phaùp phaãu thuaät Phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch naùch – ñoäng maïch ñuøi khoâng aùp duïng, vì hieäu quaû keùm hôn, phöùc taïp hôn. Can thieäp taïo hình ñoäng maïch xuyeân qua loøng ñoäng maïch qua da (PTA) ñöôïc duøng cho beänh nhaân taéc ñoäng maïch chaäu 1 beân, nhöng khoâng may laø chæ coù moät soá beänh nhaân vôùi ñoaïn heïp ñoäng maïch chaäu chung nhoû hôn 5cm, vaø tyû leä thaønh coâng laø 90% (5,6). Ñoái vôùi ñoäng maïch heïp nhieàu ñoaïn hay toån thöông lan toûa keùo daøi thöôøng khoâng cho keát quaû toát (1,5). Moät soá taùc giaû tieán haønh nong ñoäng maïch chaäu 1 beân vaø laøm caàu noái ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi cho beân ñoái dieän sau ñoù ôû beänh nhaân bò taéc ñoäng maïch chaäu moät beân, beân kia taéc ñoäng maïch chaäu ñuøi lan toûa. (6) Phaãu thuaät caàu noái ñoäng maïch chaäu – ñuøi cuøng beân, vôùi ñöôøng moå cheùo töø döôùi vuøng haï söôøn xuoáng beïn ñi ngoaøi phuùc maïc, ñöôøng ñi maïch maùu tröïc tieáp hôn, traùnh nguy cô nhieãm truøng, tuy nhieân keát quaû so saùnh caùc nhoùm phaãu thuaät khaùc nhau cho thaáy khoâng
coù söï khaùc bieät, moät baùo caùo cho thaáy coù khaû naêng suy giaûm tình duïc ôû beänh nhaân phaãu thuaät naøy. (5) Kyõ thuaät Maëc duø coù theå gaây teâ khu truù, nhöng moät soá phaãu thuaät vieân thích gaây meâ toaøn thaân nheï (3), chuùng toâi thöôøng gaây teâ tuûy soáng vì beänh nhaân hay coù beänh noäi khoa ñi keøm, do vaäy haäu phaãu beänh nhaân hoài phuïc nhanh hôn laø gaây meâ. Ñaët oáng gheùp naèm theo hình chöõ C ngöôïc hay chöõ S: Enrichco vaø cs thích ñaët theo chöõ C ngöôïc(3). Hai ñoäng maïch ñuøi ñöôïc boäc loä theo ñöôøng raïch doïc vuøng beïn, laøm ñöôøng haàm döôùi da treân xöông mu, neân boùc taùch baèng tay khi laøm ñöôøng haàm ñeå khoûi gaây toån thöông baøng quang, oå buïng. Chuùng toâi chæ tieán haønh 1 tröôøng hôïp, ñaët oáng gheùp hình chöõ S töø ñoäng maïch chaäu ngoaøi ñeán ñoäng maïch ñuøi chung ñoái beân, tuy nhieân chöa thaáy coù söï thuaän lôïi hôn. Choïn oáng gheùp Oáng gheùp maïch maùu nhaân taïo coù nhieàu loaïi khaùc nhau, tuy nhieân nhieàu thöû nghieäm ñöôïc tieán haønh cho thaáy khoâng coù söï khaùc bieät lôùn giöõa caùc maïch maùu nhaân taïo (1,5,6). Oáng gheùp PTFE 6mm thöôøng ñöôïc söû duïng trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, maëc duø coù baùo caùo cho thaáy Dacron cuõng coù keát quaû toát baèng (1,4,5). Nhö vaäy keát quaû laâu daøi phuï thuoäc kyõ thuaät, söï lan toaû beänh hôn laø oáng gheùp nhaân taïo. Chuùng toâi söû duïng Dacron coù traùng lôùp Albumin, kích thöôùc 8 mm hay PTFE 6 mm. Tröôøng hôïp beänh nhaân taéc caàu noái sau 3 thaùng, chuùng toâi söû duïng oáng gheùp Dacron. Keát quaû Bieán chöùng Nhieãm truøng maûnh gheùp: Laø bieán chöùng ñaùng sôï, may maén thay vôùi kyõ thuaät hieän nay, khaùng sinh phoøng ngöøa, tyû leä naøy hieám gaëp hôn (1,2). Yeáu toá thuaän lôïi: tuï maùu veát moå, doø baïch huyeát, vì vaäy neân phaãu thuaät caån thaän, traùnh ñeå oáng gheùp chaïm da, caàm maùu kyõ, ñaëc bieät laø traùnh toån thöông baïch huyeát, neáu nhieãm khu truù vuøng beïn: töôùi röûa khaùng sinh, caét loïc, bao phuû moâ meàm. Chuùng toâi coù 1 tröôøng hôïp bò nhieãm truøng da sau moå, beänh nhaân ñöôïc saên soùc töôùi röûa caét loïc taïi choã, quaù trình nhieãm truøng khoâng dieãn tieán tieáp, moät tröôøng hôïp ræ dòch baïch huyeát taïi veát moå sau ñoù töï laønh khi xuaát vieän. Keát quaû Tyû leä töû vong thay ñoåi töø 2 – 15%, thöôøng do beänh lyù ñi keøm hôn laø do söï phöùc taïp cuûa phöông phaùp, keát quaû laâu daøi thoâng mieäng noái laø 42-80% sau 5 naêm (2, 5), baùo caùo keát quaû thoâng noái maïch maùu sau 5 naêm cuûa Enrichco vaø cs laø 83% (3). Moät vaøi yeáu toá cuõng aûnh höôûng ñeán keát quaû naøy nhö chæ ñònh moå, tuaàn hoaøn xa (run off), ñöôøng kính oáng gheùp, phaãu thuaät vieân, tuy nhieân ñaây laø phöông phaùp giuùp giöõ chi vaø loaïi boû trieäu chöùng toát trong ñieàu trò taéc ñoäng maïch chaäu moät beân maïn tính (3). Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi khoâng coù beänh nhaân naøo töû vong, 9 beänh nhaân caûi thieän trieäu chöùng laâm saøng roõ reät (coù maïch ngoaïi vi), caùc beänh nhaân conø laïi coù söï caûi thieän laâm saøng toát hôn tröôùc. Do quaù trình theo doõi cuûa chuùng toâi chöa ñöôïc laâu, chæ trong voøng 6 – 24 thaùng, ña soá beänh nhaân ñöôïc taùi khaùm 1 thaùng ñaàu, chuùng toâi ghi
nhaän ñöôïc coù 1 beänh nhaân sau ñoù phaûi ñoaïn chi 1 beân (1/3 döôùi ñuøi), 1 beänh nhaân laâm saøng khoâng caûi thieän nhieàu (beänh lyù xô vöõa tieáp tuïc tieán trieån, chaån ñoaùn döïa laâm saøng vaø sieâu aâm), ñoaïn chi 1/3 döôùi ñuøi sau 3 thaùng. V. Keát luaän Phaãu thuaät caàu noái ngoaøi giaûi phaãu ñoäng maïch ñuøi – ñoäng maïch ñuøi laø phaãu thuaät coù theå thöïc hieän ñöôïc, coù hieäu quaû, ít bieán chöùng vaø an toaøn ôû beänh nhaân taéc ñoäng maïch maïn tính chi döôùi, coù nguy cô phaãu thuaät cao vôùi keát quaû laâu daøi raát khaû quan. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1.David C. Brewster, MD. Direct reconstruction for aortoiliac occlusive disease. Vascular surgery 2. Anthony D. Whitemore, MD. Extra anatomic reconstruction for aortoiliac occlusive disease. Sugery of aorta and its branches. 3. Enrico ascer & Frank J Veith, extraanatomic bypasses, 526 – 538, vascular sugery: princeples and techniques 1989 4. Robert W Thompson, Charles B anderson, aortoiliac occlusive disease, 605-646, vascular surgery: theory and practice 1995 5. Robert B Rutherford MD, extra-anatomic bypass, vascular surgery 2000, 981-997 6. Aswath N Subram, MD et cs, femoro-femoral bypass: prognotic factors, Ann Surg 1983, 257-263 V. Keát luaän 7.Phaïm Thoï Tuaán Anh: Höôùng chaån ñoaùn vaø ñieàu trò ngoaïi khoa taéc ñoäng maïch maõn tính chi döôùi, luaän aùn chuyeân khoa II.