BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
------
NGUYỄN ANH TUẤN
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC HỌC QUÂN SỰ
Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRONG QUÂN ĐỘI
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC
HÀ NỘI - 2024
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Phạm Minh Mục
2. PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Hồng
Phản biện 1: PGS.TS. Phó Đức Hòa, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Phản biện 2: PGS.TS. Nguyễn Như An, Trường Đại học Vinh
Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền, Trường ĐHSP - Đại
học Thái Nguyên
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Vào hồi.....giờ.....ngày.....tháng.....năm.....
\
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đội ngũ cán bộ, sĩ quan ở các đơn vị trong Quân đội nhân dân Việt Nam
là lực lượng trực tiếp chỉ huy, quản lý cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền; vừa là
người giáo viên trực tiếp tổ chức huấn luyện, giáo dục quân nhân theo nội dung,
chương trình, kế hoạch. Để huấn luyện, giáo dục quân nhân có bản lĩnh chính
trị vững vàng, có ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành thắng lợi
mọi nhiệm vụ được giao đòi hỏi người cán bộ, sĩ quan Quân đội phải có hệ
thống các năng lực, nhất là năng lực sư phạm. Việc hình thành các năng lực cho
học viên là quá trình khó khăn, lâu dài và là kết quả của nhiều yếu tố, trong đó
thông qua dạy học môn Giáo dục học quân sự là con đường thuận lợi và hiệu quả
nhất. Tuy nhiên, việc dạy học môn Giáo dục học quân sự nhìn chung vẫn mang
tính hàn lâm, lý thuyết. Biểu hiện là mục tiêu dạy học trong chương trình được
xác định một cách chung chung, chưa chỉ rõ những năng lực cần đạt được của
người học sau khi kết thúc môn học, bài học; thiết kế bài học vẫn còn đơn điệu,
chưa đa dạng; quá trình dạy học giảng viên vẫn sử dụng phương pháp dạy học
nhằm truyền thụ kiến thức, kinh nghiệm một chiều cho học viên, chưa mạnh
dạn áp dụng, vận dụng các phương pháp định hướng hành động; đánh giá kết
quả học tập của học viên vẫn nặng về đánh giá qua bài thi tự luận, trắc nghiệm
khách quan, nhấn mạnh tái hiện kiến thức hơn là đánh giá sự tiến bộ của người
học sau quá trình học tập. Kết quả là học viên trong quá trình học tập vẫn lựa
chọn cho mình cách học phù hợp với kết quả điểm số như: Học ghi nhớ, tái hiện
kiến thức; học viên chưa vận dụng các năng lực trong các tình huống thực tiễn,
nhất là trong huấn luyện, giáo dục quân nhân. Điều này do nhiều nguyên nhân,
trong đó phải kể đến nguyên nhân chính từ việc giảng viên chưa tổ chức dạy
học môn Giáo dục học quân sự theo tiếp cận năng lực.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn vấn đề: “Dạy học môn
Giáo dục học quân sự ở các trường đại học trong quân đội theo tiếp cận năng
lực” làm nội dung nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn dạy học môn Giáo dục học
quân sự theo tiếp cận năng lực, luận án xây dựng biện pháp dạy học môn Giáo
dục học quân sự ở các trường đại học trong quân đội theo tiếp cận năng lực
nhằm hình thành và phát triển năng lực cho học viên, qua đó nâng cao chất
lượng đào tạo đội ngũ cán bộ, sĩ quan Quân đội trong tình hình mới
2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học môn Giáo dục học quân sự ở các
trường đại học trong quân đội.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp dạy học môn Giáo dục học quân sự ở các
trường đại học trong quân đội theo tiếp cận năng lực.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng được quy trình dạy học môn Giáo dục học quân sự theo
tiếp cận năng lực, vận dụng phương pháp định hướng hành động, ứng dụng
công nghệ thông tin, xây dựng môi trường sư phạm và đổi mới kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập môn Giáo dục học quân sự theo tiếp cận năng lực thì sẽ hình
thành và phát triển năng lực cho học viên, góp phần nâng cao chất lượng đào
tạo đội ngũ cán bộ, sĩ quan ở các trường đại học trong quân đội.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về dạy học môn Giáo dục học quân sự ở các trường
đại học trong quân đội theo tiếp cận năng lực
5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng dạy học môn Giáo dục học quân sự ở các
trường đại học trong quân đội theo tiếp cận năng lực
5.3. Đề xuất biện pháp dạy học môn Giáo dục học quân sự ở các trường đại học
trong quân đội theo tiếp cận năng lực
5.4. Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm tra, khẳng định hiệu quả của biện pháp
dạy học môn Giáo dục học quân sự ở các trường đại học trong quân đội theo
tiếp cận năng lực
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu quá trình dạy học môn Giáo dục học quân
sự theo tiếp cận năng lực, đảm bảo học viên được định hướng, tạo điều kiện, cơ
hội học tập, tiếp nhận kiến thức, hình thành và phát triển năng lực.
6.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu
Luận án tiến hành nghiên cứu trên khách thể điều tra là giảng viên và học
viên ở 5 trường đại học trong quân đội khu vực phía Bắc đại diện cho các quân,
binh chủng trong toàn quân, gồm: Học viện Phòng không - Không quân; Học
viện Biên phòng; Trường Sĩ quan Lục quân 1; Trường Sĩ quan Chính trị;
Trường Sĩ quan Pháo binh.
3
6.3. Khách thể khảo sát và thực nghiệm sư phạm
6.3.1. Khách thể khảo sát
Luận án khảo sát, nghiên cứu 700 người, bao gồm: 55 cán bộ quản lý,
giảng viên (giảng dạy môn Giáo dục học quân sự); và 645 học viên (đào tạo sĩ
quan - trình độ đại học) ở 5 trường đại học trong quân đội nêu trên.
6.3.2. Khách thể thực nghiệm sư phạm
Luận án tiến hành thực nghiệm sư phạm trên 2 lớp học viên năm thứ 4 ở
Trường Sĩ quan Chính trị. Tổng số học viên tham gia thực nghiệm sư phạm là
213 học viên, trong đó: 107 học viên tham gia thực nghiệm sư phạm lần 1 và
106 học viên tham gia thực nghiệm sư phạm lần 2.
6.4. Thời gian nghiên cứu: Luận án nghiên cứu từ năm 2019 đến năm 2023.
7. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
7.1.1. Tiếp cận hệ thống
7.1.2. Tiếp cận thực tiễn
7.1.3. Tiếp cận năng lực
7.1.4. Tiếp cận hoạt động
7.1.5. Tiếp cận quá trình
7.2. Các phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, so sánh, tổng hợp,
khái quát hóa, hệ thống hóa lý thuyết từ các tài liệu trong nước và ngoài nước.
7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát; phương
pháp điều tra bằng bảng hỏi; phương pháp phỏng vấn; phương pháp nghiên cứu
sản phẩm hoạt động sư phạm; phương pháp thực nghiệm sư phạm.
7.2.3. Phương pháp hỗ trợ: Sử dụng phương pháp thống kê toán học và phần
mềm SPSS 22.0. để xử lý số liệu, kiểm chứng độ tin cậy các kết quả nghiên cứu.
8. Các luận điểm bảo vệ
Luận điểm 1: Dạy học môn Giáo dục học quân sự theo tiếp cận năng lực
là sự lựa chọn phù hợp và có tính khả thi cao nhằm hình thành và phát triển
năng lực cho học viên đáp ứng chuẩn đầu ra chương trình đào tạo. Để thực hiện
tốt nội dung này đặt ra những yêu cầu đối với giảng viên và học viên, đồng thời
phải tính đến ảnh hưởng của các yếu tố đến dạy học môn Giáo dục học quân sự
theo tiếp cận năng lực.