Đề án Thạc sĩ Tốt nghiệp: Quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:78

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề án "Quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận về Quản lý nhà nước về đầu tư công, phân tích thực trạng và từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án Thạc sĩ Tốt nghiệp: Quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ĐỖ THỊ NGẦN QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SỸ HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI ĐỖ THỊ NGẦN QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THUẬN CHÂU, TỈNH SƠN LA CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SỸ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. BÙI HỮU ĐỨC HÀ NỘI, NĂM 2024
i LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đề án “Quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La” là một công trình nghiên cứu độc lập. Các tài liệu tham khảo, các số liệu thống kê phục vụ mục đích nghiên cứu được thực hiện đúng quy định. Kết quả nghiên cứu của đề án chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác ngoài công trình nghiên cứu khoa học của tác giả. Tác giả Đỗ Thị Ngần
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề án tốt nghiệp khóa học cao học chuyên ngành Quản lý kinh tế, trước tiên, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới quý thầy cô của Trường Đại học Thương mại đã tận tình truyền đạt kiến thức chuyên sâu và rất thiết thực của quản lý nhà nước về kinh tế. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá trình làm đề án tốt nghiệp mà còn là các kiến thức áp dụng vào thực tiễn công việc tại cơ quan trang bị cho tôi những bài học, những kiến thức trong thời gian qua. Tôi cũng xin trân trọng gửi lời cảm ơn sự hỗ trợ nhiệt tình trong quá trình làm đề án tốt nghiệp, khi được cung cấp và được tạo điều kiện thu thập số liệu, thu thập bảng biểu, thông tin từ các cán bộ, công chức phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện và UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Đặc biệt, xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Bùi Hữu Đức, người đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn tôi cách thức thực hiện đề án tốt nghiệp, người đã luôn sát sao để tôi có thể hoàn thiện đề án này một cách tốt nhất. Cuối cùng, cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, những người đã luôn kề vai, sát cánh và luôn khích lệ tôi, tạo động lực để tôi có thể tham gia khóa học và hoàn thành Đề án tốt nghiệp. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 11 tháng 6 năm 2024 Học viên Đỗ Thị Ngần
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................ vii DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ ................................................................................. viii TÓM TẮT ĐỀ ÁN .............................................................................................................. ix MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 2 4. Quy trình và phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 3 5. Ý nghĩa nghiên cứu đề tài ............................................................................................... 4 6. Kết cấu đề án .................................................................................................................... 4 CHƯƠNG 1. HỆ THỐNG HÓA CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ........................................... 5 VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN .................................. 5 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý đầu tư công .......................................................................... 5 1.1.1. Đầu tư công ................................................................................................................ 5 1.1.2. Vốn đầu tư công ......................................................................................................... 6 1.1.3. Quản lý đầu tư công .................................................................................................. 6 1.2. Các nội dung lý thuyết cơ bản về quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện .................. 6 1.2.1. Đặc điểm của quản lý đầu tư công ........................................................................... 6 1.2.2. Vai trò của quản lý đầu tư công ............................................................................... 7 1.2.3. Chủ thể và đối tượng quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện ...................... 8 1.2.3.1. Chủ thể quản lý ....................................................................................................... 8 1.2.3.2. Đối tượng quản lý ................................................................................................... 8 1.2.4. Nguyên tắc quản lý đầu tư công ............................................................................... 9 1.2.5. Các tiêu chí và công cụ quản lý đầu tư công ........................................................... 9 1.2.5.1. Các tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư công ........................................................... 9
iv 1.2.5.2. Các công cụ quản lý đầu tư công ......................................................................... 10 1.2.6. Nội dung quản lý đầu tư công ................................................................................. 11 1.2.6.1. Lập, thẩm định, phê duyệt chủ trương, kế hoạch đầu tư công ........................ 11 1.2.6.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công ............................................................ 14 1.2.6.3. Công tác thanh tra, kiểm tra quá trình quản lý đầu tư công ........................... 17 1.2.6.4. Công tác giám sát, đánh giá đầu tư ..................................................................... 18 1.3. Các yếu tố ảnh hướng đến công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện19 1.3.1. Yếu tố khách quan ................................................................................................... 19 1.3.1.1. Điều kiện tự nhiên. ................................................................................................ 19 1.3.1.2. Điều kiện KT-XH. ................................................................................................. 19 1.3.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................................... 19 1.3.2.1. Năng lực quản lý đầu tư công của cấp huyện .................................................... 19 1.3.2.2. Ý thức tuân thủ pháp luật của các cơ quan quản lý .......................................... 19 1.4. Kinh nghiệm quản lý đầu tư công của một số quận, huyện và bài học kinh nghiệm về quản lý đầu tư công....................................................................................................... 20 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý đầu tư công của một số quận, huyện ................................. 20 1.4.1.1. Kinh nghiệm của huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng ................................ 20 1.4.1.2. Kinh nghiệm của thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La ............................................. 21 1.4.1.3. Kinh nghiệm của huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La .............................................. 21 1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho huyện Thuận Châu ....................................................... 22 2.1. Giới thiệu khái quát về huyện Thuận Châu ............................................................. 24 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên .................................................................................................... 24 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội......................................................................................... 24 2.1.3. Những thuận lợi, khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội ............. 26 2.1.3.1. Các tiềm năng, lợi thế so sánh và cơ hội mới ..................................................... 26 2.1.3.2. Khó khăn, thách thức ........................................................................................... 26 2.2. Thực trạng công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La ................................................................................................................................. 27 2.2.1. Khái quát tình hình đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu .................... 27 2.2.2. Thực trạng chủ thể quản lý và đối tượng quản lý đầu tư công ........................... 29
v 2.2.2.1. Thực trạng chủ thể quản lý.................................................................................. 29 2.2.2.2. Thực trạng đối tượng quản lý.............................................................................. 30 2.2.3. Thực trạng quản lý đầu tư công ............................................................................. 30 2.2.3.1. Công tác lập, thẩm định và phê duyệt chủ trương, kế hoạch đầu tư công ............. 30 2.2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công ............................................................ 34 2.2.3.3. Công tác thanh tra, kiểm tra quá trình sử dụng vốn đầu tư công ................... 39 2.2.3.4. Công tác giám sát, đánh giá đầu tư ..................................................................... 40 2.2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đầu tư công ................................ 41 2.2.4.1. Các yếu tố chủ quan ............................................................................................. 41 2.2.4.2. Các yếu tố khách quan ......................................................................................... 44 2.3. Đánh giá chung ........................................................................................................... 45 2.3.1. Ưu điểm .................................................................................................................... 45 2.3.1.1. Lập, phê duyệt kế hoạch đầu tư công, chủ trương đầu tư ................................ 45 2.3.1.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công ............................................................ 46 2.3.1.3. Công tác quyết toán vốn đầu tư công.................................................................. 46 2.3.1.4. Công tác thanh tra quản lý đầu tư công ............................................................. 46 2.3.1.5. Công tác giám sát, đánh giá đầu tư ..................................................................... 47 2.3.2. Hạn chế ..................................................................................................................... 47 2.3.2.1. Công tác lập, phê duyệt kế hoạch đầu tư công, chủ trương đầu tư ................. 47 2.3.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công ............................................................ 48 2.3.2.3. Công tác thanh toán, quyết toán vốn đầu tư công ............................................. 49 2.3.2.4. Công tác kiểm tra, thanh tra................................................................................ 49 2.3.2.5. Công tác giám sát, đánh giá đầu tư ..................................................................... 49 2.3.3. Nguyên nhân ............................................................................................................ 49 2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan .................................................................................... 49 2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan......................................................................................... 50 CHƯƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ...................................... 52 QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THUẬN CHÂU, ................... 52 TỈNH SƠN LA TRONG THỜI GIAN TỚI .................................................................... 52 3.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện Thuận Châu .................... 52
vi 3.1.1. Quan điểm phát triển .............................................................................................. 52 3.1.2. Mục tiêu tổng quát ................................................................................................... 52 3.1.3. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................... 52 3.2. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu .................................................................................................................................... 53 3.3. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu .................................................................................................................................... 55 3.3.1. Hoàn thiện công tác lập, phê duyệt chủ trương đầu tư, kế hoạch đầu tư công ................. 55 3.3.2. Hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công ............................. 57 3.3.3. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra .............................................................. 60 3.3.4. Thực hiện tốt công tác giám sát, đánh giá đầu tư ................................................. 60 3.3.5. Một số giải pháp khác ............................................................................................. 61 3.3.5.1. Công tác quy hoạch .............................................................................................. 61 3.3.5.2. Hoàn thiện công tác thu thập và xử lý thông tin ................................................ 61 3.3.5.3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bô quản lý đầu tư công .................................... 62 3.4. Một số kiến nghị .......................................................................................................... 62 3.4.1. Kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ ....................................................................... 62 3.4.2. Kiến nghị với HĐND, UBND tỉnh .......................................................................... 63 3.4.3. Kiến nghị với Sở Kế hoạch và Đầu tư .................................................................... 63 3.4.4. Kiến nghị với HĐND huyện .................................................................................... 63 3.4.5. Kiến nghị UBND huyện ........................................................................................... 64 KẾT LUẬN ........................................................................................................................ 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 1
vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT NGHĨA TIẾNG VIỆT HĐND Hội đồng nhân dân UBND Uỷ ban nhân dân GPMB Giải phóng mặt bằng CT Chương trình MTQG Mục tiêu quốc gia GNBV Giảm nghèo bền vững DTTS&MN Dân tộc thiểu số và miền núi NTM Nông thôn mới KH&ĐT Kế hoạch và Đầu tư TC-KH Tài chính - Kế hoạch KT-XH Kinh tế - xã hội NSNN Ngân sách nhà nước NSTW Ngân sách trung ương NSĐP Ngân sách địa phương ĐTC Đầu tư công TĐC Tái định cư QT Quyết toán KCM Khởi công mới GPMB Giải phóng mặt bằng
viii DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ BẢNG 2.1. Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 .....................31 (phân theo nguồn vốn) ............................................................................................31 BẢNG 2.2. Cơ cấu vốn đầu tư ngân sách huyện hàng năm giai đoạn 2021-2023 .32 BẢNG 2.3. Tình hình giải ngân vốn đầu tư công giai đoạn 2021-2023 ..............37 BẢNG 2.4. Tình hình quyết toán dự án hoàn thành giai đoạn 2021-2023 ........39
ix TÓM TẮT ĐỀ ÁN 1. Về kết cấu: Đề án gồm 3 chương: Chương 1: Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện Chương 2: Thực trạng công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới. 2. Về nội dung - Về cơ sở lý luận đề án tìm hiểu các nội dung về đầu tư và đầu tư công; vốn đầu tư và vốn đầu tư công; quản lý đầu tư công và đặc điểm của quản lý đầu tư công; vai trò của quản lý đầu tư công; chủ thể và đối tượng quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện; nguyên tắc quản lý đầu tư công; nội dung quản lý vốn đầu tư công; các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện. Về thực trạng đề án nghiên cứu thực trạng quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La gồm các nội dung: Thực trạng chủ thể quản lý và đối tượng quản lý đầu tư công; thực trạng công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu; thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu; đánh giá chung ưu nhược điểm, nguyên nhân. Từ thực trạng tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La với các nhóm giải pháp chính gồm: Hoàn thiện công tác lập chủ trương đầu tư, kế hoạch đầu tư công; hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra; thực hiện tốt công tác giám sát, đánh giá đầu tư và một số giải pháp khác. Đồng thời kiến nghị với các cấp có thẩm quyền các nội dung để hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đầu tư công giữ vai trò quan trọng tạo nền tảng vật chất kỹ thuật, là "đòn bẩy" thúc đầy tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương. Đầu tư công được tập trung chủ yếu vào xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế kỹ thuật, y tế, giáo dục, xóa đói giảm nghèo… Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay khi nguồn vốn ngân sách nhà nước hạn hẹp thì việc nâng cao hiệu quả đầu tư công từ nguồn vốn NSNN là rất cần thiết, là giải pháp quan trọng nâng cao chất lượng tăng trưởng và khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Thuận Châu là một huyện miền núi nghèo của tỉnh Sơn La, nằm trên dọc Quốc lộ 6 (Hà Nội - Sơn La - Điện Biên), cách thành phố Sơn La khoảng 34 km, tổng diện tích tự nhiên 155 km2 với dân số gần 18 vạn người. Theo Quyết định số 880/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ, mục tiêu đến năm 2025 huyện Thuận Châu phải thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn và theo quy hoạch chung đến năm 2030, huyện Thuận Châu là huyện phát triển khá của tỉnh. Do vậy trong những năm tới, nhu cầu đầu tư về hạ tầng kinh tế kỹ thuật, hạ tầng xã hội và đầu tư phát triển đô thị là rất lớn. Do đó nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển KT-XH của huyện. Xác định vai trò của đầu tư công đối với sự phát triển KT-XH của địa phương, trong những năm qua, huyện Thuận Châu luôn chú trọng, làm tốt công tác quản lý nhà nước về đầu tư công, tập trung xây dựng, triển khai thực hiện hiệu quả kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm; đảm bảo đầu tư tập trung, có trọng tâm, trọng điểm; các công trình, dự án được phê duyệt chủ trương đầu tư và đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm đều là các công trình hạ tầng thiết yếu phục vụ đời sống và sản xuất của Nhân dân, được Nhân dân đồng tình, ủng hộ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì hiệu quả quản lý đầu tư công trong thời gian qua trên địa bàn huyện Thuận Châu còn chưa cao, như: Việc cơ cấu lại đầu tư công còn chậm, còn đầu tư một số dự án mà khu vực tư nhân có thể đầu tư được như hạ tầng các khu đô thị, khu sản xuất; thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư vào khu vực công chưa đạt được yêu cầu đề ra; việc thực hiện quy định quản lý đầu tư công còn bất cập, đặc biệt là khâu lựa chọn, đánh giá hiệu quả dự án; việc đầu tư chưa rõ thứ tự ưu tiên, trong quá trình triển khai phát sinh một số dự án cần ưu tiên đầu tư hơn, dẫn đến phải dừng thực hiện một số dự án đã phê duyệt chủ trương để bổ sung một số dự án cần thiết khác; năng lực quản lý
2 dự án đầu tư của chủ đầu tư còn hạn chế; tiến độ triển khai một số dự án còn chậm so với chủ trương đầu tư, tiến độ giải ngân nguồn vốn đầu tư công còn chậm, chưa đạt tỷ lệ tối đa; công tác chuẩn bị đầu tư kéo dài; một số dự án quyết định đầu tư chưa có tầm nhìn; quy mô đầu tư không phù hợp; không làm tốt công tác khảo sát, phải điều chỉnh dự án nhiều lần, gây chậm tiến độ, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư; một số dự án nhỏ nhưng thủ tục đầu tư phức tạp; công tác khảo sát, phê duyệt dự án, lựa chọn nhà thầu, thi công, nghiệm thu, thanh quyết toán còn xảy ra sai sót, công tác giám sát, quản lý chất lượng còn yếu kém, gây thất thoát ngân sách nhà nước; việc phân cấp quản lý vốn đầu tư còn chưa hợp lý, hiệu quả chưa cao; việc phân bổ vốn đầu tư công vẫn còn dàn trải, chưa tập trung khắc phục triệt để tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên và hiệu quả chưa cao, việc xử lý các trường hợp vi phạm gắn với trách nhiệm người đứng đầu chưa nghiêm; công tác giám sát, đánh giá đầu tư, giám sát đầu tư cộng đồng có mặt còn hạn chế. Do vậy, việc hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La là một yêu cầu vừa có tính thời sự, vừa có ý nghĩa thực tiễn quan trọng để nâng cao hiệu quả, chất lượng đầu tư và quản lý chặt chẽ vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước. Xuất phát từ thực trạng trên, cùng với những kiến thức lý luận được đào tạo và kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình công tác, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La” là đề tài cho đề án tốt nghiệp thạc sỹ của mình. Với nội dung đề án này, tác giả hy vọng sẽ nâng cao hiệu lực và mang lại nhiều kết quả nhất định trong công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát: Nghiên cứu cơ sở lý luận về Quản lý nhà nước về đầu tư công, phân tích thực trạng và từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận chung về quản lý đầu tư công cấp huyện. - Nghiên cứu thực trạng quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. - Nghiên cứu, đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề án là thực trạng và giải pháp hoàn thiện quản lý đầu tư công nói chung và trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La nói riêng. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: Đề án tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến năm 2023 và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới. - Về không gian: Địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. - Về nội dung: Tập trung nghiên cứu lý luận và thực tiễn về các nội dung quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, từ đó chỉ ra những thành công cũng như những hạn chế, bất cập, nguyên nhân của hạn chế, bất cập… làm căn cứ để đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu. 3.3. Nguồn vốn phân tích: Vốn đầu tư công phân cấp cho huyện (ngân sách huyện, ngân sách tỉnh hỗ trợ có mục tiêu, nguồn vốn các chương trình MTQG), nguồn vốn ngân sách tỉnh, ngân sách trung ương thực hiện các dự án đầu tư công trên địa bàn huyện do UBND huyện Thuận Châu làm chủ đầu tư. 4. Quy trình và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn sau: - Nguồn thông tin đã được công bố qua các tài liệu của UBND tỉnh Sơn La, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục Thống kê tỉnh Sơn La. - Nguồn thông tin đã được công bố của UBND huyện Thuận Châu, số liệu, báo cáo của phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, phòng Kinh tế và Hạ tầng, Ban QLDA đầu tư xây dựng huyện, UBND các xã, thị trấn. - Số liệu, thông tin đăng trên tạp chí, sách báo, các công trình nghiên cứu của các chuyên gia, báo cáo khoa học, thông tin trên Website liên quan đến nội dung nghiên cứ của đề tài. 4.2. Phương pháp thống kê: Qua các số liệu thứ cấp, tiến hành rà soát, tổng hợp, thống kê theo các tiêu chí đánh giá. Phương pháp thống kê được sử dụng để hệ thống hóa các dữ liệu, giúp cho phân tích, làm rõ thực trạng việc thực hiện quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu được hiệu quả, chính xác hơn.
4 4.3. Phương pháp tổng hợp, phân tích, xử lý dữ liệu: Sau khi thu thập được các số liệu cần thiết thì sử dụng phương pháp so sánh để phân tích các nội dung liên quan đến chính sách quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, đồng thời sử dụng phần mềm Excel để nhập dữ liệu và phân tích, đánh giá. Trong phân tích có sử dụng hệ thống bảng biểu để so sánh, minh họa rút ra những kết luận cần thiết trong việc phân tích, đánh giá. 4.4. Phương pháp quy nạp và diễn dịch Trên cơ sở phân tích những nội dung cơ bản của các thông tin đã thu thập được, đề án sử dụng phương pháp quy nạp, diễn dịch để đưa ra những đánh giá về thực trạng công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La và đề xuất giải pháp liên quan. - Số liệu sử dụng trong đề án chủ yếu là các số liệu thứ cấp, trích dẫn từ các nguồn tài liệu công bố chính thức như số liệu thống kê, báo cáo của UBND huyện Thuận Châu, phòng TC-KH huyện, phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện, Kho bạc Nhà nước huyện, Ban QLDA đầu tư xây dựng huyện và các cơ quan, đơn vị có liên quan, UBND các xã, thị trấn. 5. Ý nghĩa nghiên cứu đề tài Đề tài đề án đã vận dụng lý luận về quản lý đầu tư công để đánh giá, phân tích thực trạng công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La. Từ đó đề ra quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới. Với kết quả nghiên cứu đó, đề tài nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo với mục đích giúp các nhà quản lý trong hệ thống chính trị Đảng, nhà nước hoạch định chính sách, điều hành nhiệm vụ phù hợp thực tế trong việc quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu. 6. Kết cấu đề án Ngoài Phần mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Mục lục, đề án chia thành 03 chương với các nội dung cụ thể như sau: Chương 1: Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện Chương 2: Thực trạng công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý đầu tư công trên địa bàn huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La trong thời gian tới
5 CHƯƠNG 1. HỆ THỐNG HÓA CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý đầu tư công 1.1.1. Đầu tư công Kinh tế học định nghĩa: Đầu tư công là việc đầu tư để tạo năng lực sản xuất và cung ứng hàng hóa công cộng và chi tiêu Chính phủ, là các khoản chi của Chính phủ để cung ứng hàng hóa công cộng như xây dựng đường giao thông, trường học, dịch vụ phòng bệnh và chữa bệnh, đảm bảo quốc phòng an ninh… Hiểu theo định nghĩa của đầu tư: Đầu tư công là việc sử dụng nguồn vốn nhà nước để đầu tư vào các chương trình, dự án phục vụ phát triển KT-XH không nhằm mục đích kinh doanh. Hiểu theo nghĩa hẹp hơn thì đầu tư công bao gồm tất cả các khoản đầu tư do Chính phủ và các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế nhà nước tiến hành. Trong quan niệm này, đầu tư công được xét không phải từ góc độ mục đích (có sản xuất hàng hóa công cộng hay không, có mang tính kinh doanh hay là phi lợi nhuận) mà từ góc độ tính sở hữu của nguồn vốn dùng để đầu tư. Cụ thể, đầu tư công là đầu tư bằng nguồn vốn nhà nước theo quy định của pháp luật hiện hành, bao gồm: Vốn NSNN, vốn tín dụng do Nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước, vốn đầu tư phát triển của các doanh nghiệp nhà nước và các vốn khác do Nhà nước quản lý. Theo quy định tại Khoản 15 Điều 4 Luật Đầu tư công năm 2019: “Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án và đối tượng đầu tư công khác theo quy định của Luật Đầu tư công”. Đối tượng đầu tư công (theo Điều 5 Luật Đầu tư công năm 2019), gồm: - Đầu tư chương trình, dự án kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội. - Đầu tư phục vụ hoạt động của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội. - Đầu tư và hỗ trợ hoạt động đầu tư cung cấp sản phẩm, dịch vụ công ích, phúc lợi xã hội. - Đầu tư của Nhà nước tham gia thực hiện dự án theo phương thức đối tác công tư. - Đầu tư phục vụ công tác lập, thẩm định, quyết định hoặc phê duyệt, công bố và điều chỉnh quy hoạch theo quy định của pháp luật về quy hoạch. - Cấp bù lãi suất tín dụng ưu đãi, phí quản lý; cấp vốn điều lệ cho các ngân hàng chính sách, quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách; hỗ trợ đầu tư cho các đối tượng chính sách khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
6 1.1.2. Vốn đầu tư công Theo quy định tại khoản 22 Điều 4 Luật Đầu tư công năm 2019, vốn đầu tư công bao gồm: vốn ngân sách nhà nước; vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, Khoản 15 Điều 4 Luật Đầu tư công năm 2019 cũng quy định: "Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án và đối tượng đầu tư công khác theo quy định của Luật này." Căn cứ những quy định trên, có thể hiểu vốn đầu tư công là nguồn vốn Nhà nước lấy từ NSNN và các nguồn thu hợp pháp khác của các cơ quan có liên quan để tiến hành thực hiện các chương trình, dự án đầu tư theo quy định của pháp luật. 1.1.3. Quản lý đầu tư công Quản lý đầu tư công là quá trình nhà nước sử dụng tổng thể các biện pháp, công cụ, cách thức tác động vào quá trình hình thành (huy động), phân phối (cấp phát) và sử dụng vốn từ NSNN để đạt mục tiêu KT-XH, bao gồm: - Ban hành và tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật về đầu tư công. - Xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, chương trình, kế hoạch, giải pháp, chính sách đầu tư công. - Theo dõi, cung cấp thông tin về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công. - Đánh giá hiệu quả đầu tư công; kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thực hiện quy định của pháp luật về đầu tư công, việc tuân thủ kế hoạch đầu tư công. - Xử lý vi phạm pháp luật, giải quyết khiếu nại, tố cáo của tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đầu tư công. - Khen thưởng cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thành tích trong hoạt động đầu tư công. 1.2. Các nội dung lý thuyết cơ bản về quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện 1.2.1. Đặc điểm của quản lý đầu tư công Đầu tư công luôn gắn với chủ thể là Nhà Nước. Theo Luật Đầu tư công năm 2019, Nhà nước quản lý hoạt động đầu tư công bao gồm lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư; lập, thẩm định, quyết định chương trình, dự án đầu tư công; lập, thẩm định, phê duyệt, giao, triển khai thực hiện kế hoạch, dự án đầu tư công; quản lý, sử dụng vốn đầu tư công; nghiệm thu, bàn giao chương trình, quyết toán dự án đầu tư công; theo dõi và đánh giá, kiểm tra, thanh tra kế hoạch, chương trình, dự án đầu tư công. Đầu tư công luôn hướng tới mục tiêu công cộng, lợi ích cộng đồng, không vì mục tiêu lợi nhuận. Đầu tư công là một trong những chính sách phát triển KT-XH
7 rất quan trọng của bất cứ Nhà nước nào, đặc biệt là những nước đang phát triển. Tuy nhiên, việc xác định các mục tiêu và định hướng phát triển đầu tư công theo hướng nào, quy mô đến đâu là phù hợp, có đáp ứng được yêu cầu phát triển trong thực tế hay không thì tùy thuộc rất lớn vào quyết định của các nhà hoạch định chính sách trong từng hoàn cảnh, từng thời điểm của mỗi quốc gia. Chính sách phát triển đầu tư công trong thời gian qua chủ yếu theo hướng đáp ứng các mục tiêu công cộng hơn là mục tiêu lợi nhuận. Đầu tư công là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro, thời gian thực hiện dự án thường kéo dài, do đó hoạt động đầu tư thường chịu nhiều ảnh hưởng của điều kiện khách quan, chủ quan. Ngoài ra hoạt động đầu tư cần nguồn chi phí khá lớn, nguồn vốn phải nằm ứ đọng trong suốt quá trình đầu tư, nếu như hiệu quả mang lại không có thì Nhà Nước sẽ bị thiệt hại một khoản chi phí, đồng thời còn ảnh hưởng đến đời sống của Nhân dân. Đầu tư công phải được thực hiện theo quy định của pháp luật. Để đảm bảo hoạt động đầu tư công đúng mục đích, công khai, minh bạch, hiệu quả thì phải được tổ chức thực hiện trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và phải có sự đảm bảo đúng mục tiêu, tiến độ, chất lượng, tiết kiệm, công khai, minh bạch và thống nhất quản lý Nhà nước với sự phân cấp quản lý phù hợp. 1.2.2. Vai trò của quản lý đầu tư công Quản lý đầu tư công có vai trò bảo đảm thực hiện mục tiêu phát triển KT-XH; góp phần nâng cao hiệu quả vốn đầu tư từ NSNN. Bố trí các nguồn vốn cho dự án đầu tư, xác định điểm dừng dự án đầu tư và nhu cầu sử dụng vốn, bảo đảm vốn NSNN và các nguồn vốn khác cho đầu tư, phối hợp giữa với các cơ quan chức năng để thúc đẩy sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tư. Bên cạnh đó, Nhà nước tiến hành kiểm tra, kiểm soát vốn đầu tư để chấn chỉnh nhằm mục tiêu sử dụng đúng đắn và tiết kiệm các nguồn vốn từ NSNN. Mặt khác, việc kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước còn hạn chế, ngăn chặn tình trạng thất thoát lãng phí, tham nhũng tiêu cực trong quá trình sử dụng vốn đầu tư từ NSNN. Quản lý đầu tư công có vai trò định hướng cho các hoạt động đầu tư trong nền kinh tế địa phương, thúc đẩy việc sử dụng các nguồn lực vốn đầu tư phát triển một cách hiệu quả. Quản lý đầu tư công góp phần bảo đảm kỷ cương, kỷ luật chính sách. Quản lý đầu tư công được thực hiện trên cơ sở tuân thủ pháp luật, cơ chế, chính sách, các quy định của Nhà nước. Điều này bảo đảm trật tự kỷ cương trong thực thi pháp luật
8 và chính sách của Nhà nước, bảo đảm tính tập trung thống nhất trong quản lý vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước, hạn chế sự rối loạn trong hoạt động đầu tư phát triển, trong sử dụng ngân sách cho đầu tư phát triển, bảo đảm tối đa hóa lợi ích khi thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội, an ninh, quốc phòng. Quản lý đầu tư công góp phần tạo lập môi trường và điều kiện thúc đẩy việc khai thác các nguồn vốn đầu tư phát triển trong và ngoài địa phương cho phát triển kinh tế. 1.2.3. Chủ thể và đối tượng quản lý đầu tư công trên địa bàn cấp huyện 1.2.3.1. Chủ thể quản lý Chủ thể quản lý đầu tư công bao gồm các cơ quan chức năng của nhà nước thực hiện quản lý vĩ mô đối với các dự án đầu tư công và cơ quan chủ đầu tư thực hiện quản lý từng dự án. Bộ máy quản lý đầu tư công được minh họa theo sơ đồ sau: Người có thẩm quyền quyết định đầu tư (Thủ trưởng các đơn vị được phân cấp) Cơ quan chức năng (phòng TC-KH, Cơ quan cấp vốn (Kho bạc Kinh tế và Hạ tầng, Thanh tra…) Nhà nước huyện) Nhà thầu Chủ đầu tư 1.2.3.2. Đối tượng quản lý - Chủ đầu tư là người chủ sở hữu vốn, người vay vốn hoặc người được giao trách nhiệm trực tiếp quản lý và sử dụng vốn để đầu tư theo quy định của pháp luật. - Cơ quan cấp vốn, thực hiện cấp vốn theo đề nghị của chủ đầu tư, thanh toán trực tiếp cho nhà thầu. Hiện tại cơ quan cấp vốn trên địa bàn cấp huyện do Kho bạc nhà nước kiểm soát và thanh toán. - Các cơ quan chức năng của nhà nước thực hiện quản lý nhà nước theo chức năng, nhiệm vụ được giao liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến đầu tư công như: Phòng Kinh tế và Hạ tầng, Thanh tra huyện.
9 - Các nhà thầu là các đơn vị thực hiện các nội dung công việc trong công trình, dự án đầu tư cho chủ đầu tư. Một dự án có thể có một hoặc nhiều nhà thầu, như: Tư vấn lập dự án, tư vấn khảo sát thiết kế, tư vấn giám sát thi công, tư vấn quản lý dự án, tư vấn kiểm toán, nhà thầu cung cấp máy móc thiết bị và nhà thầu xây lắp… Khái niệm chủ thể quản lý và đối tượng quản lý đầu tư công là một khái niệm tương đối. Tùy từng góc độ nghiên cứu, chủ thể và đối tượng quản lý sẽ được xem xét cho phù hợp. 1.2.4. Nguyên tắc quản lý đầu tư công Việc quản lý đầu tư công đảm bảo các nguyên tắc sau: - Tuân thủ các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công. - Phù hợp với chiến lược phát triển KT-XH, kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm, quy hoạch phát triển KT-XH và các quy hoạch phát triển ngành, lĩnh vực. - Thực hiện đúng trách nhiệm và quyền hạn của cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức, cá nhân liên quan đến quản lý và sử dụng vốn đầu tư công. - Quản lý việc sử dụng vốn đầu tư công theo đúng quy định đối với từng nguồn vốn; bảo đảm đầu tư tập trung, đồng bộ, chất lượng, tiết kiệm, hiệu quả và khả năng cân đối nguồn lực; không để thất thoát, lãng phí. - Bảo đảm công khai, minh bạch trong hoạt động đầu tư công. - Khuyến khích tổ chức, cá nhân trực tiếp đầu tư hoặc đầu tư theo hình thức đối tác công tư vào dự án kết cấu hạ tầng KT-XH và cung cấp dịch vụ công. - Đối với nguồn vốn ngân sách tỉnh hỗ trợ mục tiêu, UBND cấp huyện thực hiện giao và triển khai theo đúng các Quyết định giao chỉ tiêu kế hoạch KT-XH và dự toán thu chi ngân sách cấp tỉnh hằng năm và giải ngân theo quy định. - Căn cứ kết quả thu ngân sách hàng năm, nguồn vốn tăng thu, kết dư, các nguồn vốn khác và tiến độ triển khai thực hiện các dự án, UBND cấp huyện thực hiện điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư công hàng năm cho phù hợp. - Việc triển khai các bước thực hiện công trình, dự án và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn, hàng năm được điều hành theo đúng quy định của Luật Đầu tư công năm 2019 và các quy định hiện hành. Nguồn vốn đầu tư công hàng năm chỉ được giải ngân đến hết 31/01 năm sau, trừ trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép kéo dài kế hoạch vốn giải ngân sang năm sau để thực hiện theo quy định. 1.2.5. Các tiêu chí và công cụ quản lý đầu tư công 1.2.5.1. Các tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư công