BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ<br />
VIỆN NGHIÊN CỨU QUẢN LÝ KINH TẾ TRUNG ƯƠNG<br />
----------*****----------<br />
<br />
ĐỀ TÀI CẤP BỘ 2010<br />
MỘT SỐ CHÍNH SÁCH CHỦ YẾU<br />
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ Ở VIỆT NAM<br />
<br />
Chủ nhiệm đề tài:<br />
<br />
Ths. Đinh Xuân Nghiêm<br />
<br />
Thành viên tham gia:<br />
<br />
Ts. Chu Tiến Quang<br />
Th.s. Lưu Đức Khải<br />
Ths. Nguyễn Hữu Thọ<br />
Ths. Nguyễn Thị Huy<br />
Ths. Nguyễn Thị Hiên<br />
Ths. Trần Thị Thu Huyền<br />
Ths. Lê Thị Xuân Quỳnh<br />
<br />
Hà Nội, Tháng 12 năm 2010<br />
<br />
-i-<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
LỜI NÓI ĐẦU............................................................................................................. 1<br />
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG<br />
NGHỀ ....................................................................................................................... 12<br />
1.1. KHÁI NIỆM PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ ................................... 12<br />
1.1.1 Khái niệm về Làng nghề .................................................................................. 12<br />
1.1.2. Khái niệm về Làng nghề truyền thống.............................................................. 13<br />
1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển làng nghề............................................ 14<br />
1.1.4. Khái niệm về phát triển bền vững Làng nghề ................................................... 16<br />
1.1.5. Tiêu chí phát triển bền vững làng nghề............................................................ 18<br />
1.2. CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ ............................... 19<br />
1.2.1. Khái niệm chính sách phát triển bền vững ........................................................ 19<br />
1.2.2. Mục tiêu và lĩnh vực tác động của chính sách phát triển bền vững .................. 20<br />
1.2.3. Các cấp độ của chính sách phát triển bền vững ................................................ 21<br />
1.2.4. Khái niệm về chính sách phát triển bền vững làng nghề ................................... 21<br />
1.2.5. Mục tiêu, đối tượng và nội dung của chính sách phát triển bền vững làng nghề 22<br />
1.2.6. Vai trò của chính sách đối với sự phát triển các làng nghề ............................... 25<br />
1.2.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình xây dựng và thực thi chính sách phát triển<br />
bền vững làng nghề.................................................................................................... 26<br />
1.3. KINH NGHIỆM CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ MỘT SỐ NƯỚC<br />
TRÊN THẾ GIỚI ...................................................................................................... 28<br />
1.3.1. Kinh nghiệm chính sách phát triển làng nghề ................................................... 28<br />
1.3.2. Một số kinh nghiệm cho Việt Nam................................................................... 34<br />
Chương 2: THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ<br />
Ở VIỆT NAM............................................................................................................ 38<br />
2.1. KHÁI QUÁT VỀ LÀNG NGHỀ Ở VIỆT NAM ................................................. 38<br />
2.1.1. Số lượng, cơ cấu và phân bố làng nghề ............................................................ 38<br />
2.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế ở các làng nghề ................................................... 42<br />
2.1.3. Thực trạng lao động trong các làng nghề Việt Nam hiện nay ........................... 46<br />
2.1.4. Thực trạng môi trường trong làng nghề Việt Nam hiện nay.............................. 49<br />
2.1.5. Các vấn đề còn tồn tại trong các làng nghề hiện nay ........................................ 50<br />
<br />
- ii -<br />
<br />
2.2. THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ Ở<br />
VIỆT NAM ............................................................................................................... 51<br />
2.2.1. Chính sách phát triển bền vững làng nghề về kinh tế ........................................ 51<br />
2.2.2. Chính sách phát triển bền vững làng nghề về xã hội ......................................... 75<br />
2.2.3. Chính sách phát triển bền vững làng nghề về môi trường ................................. 83<br />
2.2.4. Phân tích Swot chính sách phát triển bền vững làng nghề ................................ 91<br />
Chương 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN<br />
BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ VIỆT NAM .................................................................. 94<br />
3.1. MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ ............... 94<br />
3.1.1. Phát triển làng nghề theo hướng kết hợp yếu tố truyền thống và yếu tố hiện đại<br />
và đa dạng hoá ngành nghề ........................................................................................ 94<br />
3.1.2. Phát triển làng nghề phải gắn với đẩy mạnh xuất khẩu và chủ động hội nhập<br />
kinh tế quốc tế ........................................................................................................... 94<br />
3.1.3. Phát triển làng nghề phải gắn với phát triển du lịch nhằm khai thác tiềm năng<br />
phát triển du lịch của các làng nghề ........................................................................... 95<br />
3.1.4. Phát triển làng nghề phải theo hướng CNH, HĐH ........................................... 95<br />
3.1.5. Phát triển làng nghề chú trọng giảm thiểu ô nhiễm môi trường đảm bảo phát<br />
triển bền vững. ........................................................................................................... 95<br />
3.2. QUAN ĐIỂM HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG<br />
NGHỀ ....................................................................................................................... 96<br />
3.2.1. Không đồng nhất chính sách phát triển ngành nghề nông thôn với chính sách<br />
phát triển làng nghề ................................................................................................... 96<br />
3.2.2. Hoàn thiện chính sách phát triển bền vững làng nghề gắn với chủ trương phát<br />
triển kinh tế nhiều thành phần của Đảng và nhà nước ................................................ 96<br />
3.2.3. Hoàn thiện chính sách phát triển bền vững làng nghề phải trên cơ sở xác định rõ<br />
các đối tượng điều chỉnh và theo mục tiêu chung của phát triển kinh tế - xã hội nông<br />
thôn mới .................................................................................................................... 96<br />
3.2.4. Hoàn thiện chính sách phát triển bền vững làng nghề phải phù hợp với xu hướng<br />
phát triển kinh tế thị trường đẩy mạnh xuất khẩu và hội nhập kinh tế quốc tế . .......... 97<br />
3.2.5. Hoàn thiện chính sách phát triển bền vững làng nghề trên cơ sở phát huy trách<br />
nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước địa phương (tỉnh, huyện và xã) trong việc tạo<br />
<br />
- iii -<br />
<br />
điều kiện thuận lợi để làng nghề tham gia tích cực vào công nghiệp hoá, hiện đại hoá<br />
nông nghiệp, nông thôn............................................................................................. 98<br />
3.3. KHUYẾN NGHỊ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH THÚC ĐẨY PHÁT<br />
TRIỂN BỀN VỮNG LÀNG NGHỀ .......................................................................... 98<br />
3.3.1. Giải pháp hoành thiện chính sách phát triển bền vững làng nghề về kinh tế ..... 98<br />
3.3.2. Giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển bền vững làng nghề về xã hội ........... 108<br />
3.3.3. Giải pháp hoàn thiện chính phát triển bền vững làng nghề về môi trường ............. 112<br />
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 118<br />
Tài liệu tham khảo ................................................................................................... 120<br />
Phụ lục 1: Báo cáo khảo sát chính sách phát triển Làng nghề ở tỉnh Ninh Bình....... 124<br />
Phụ lục 2 : Báo cáo khảo sát chính sách phát triển làng nghệ tại tại Nam Định ........ 132<br />
Phụ Lục 3: Thực trạng khảo sát tại hai làng nghề Nam Định .................................... 135<br />
<br />
- iv -<br />
<br />
DANH MỤC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ<br />
Bảng 1: Số lượng và cơ cấu làng nghề Việt Nam theo Vùng ...................................... 39<br />
Bảng 2: Kết quả điều tra về lao động ngành nghề tại 14 tỉnh ...................................... 47<br />
Bảng 3: Thu nhập bình quân 1 lao động của một số làng nghề năm 2009................... 48<br />
Biểu đồ 1: Hiện trạng phân bố Làng nghề trên cả nước .............................................. 38<br />
Biểu đồ 2 : Làng nghề Việt Nam theo nhóm ngành nghề sản xuất chính .................... 40<br />
Biểu đồ 3: Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm của Làng nghề ........................................ 45<br />
<br />
DANH MỤC HỘP TƯ LIỆU<br />
Hộp 1: Vai trò của Làng nghề trong phát triển KT-XH nông thôn ............................. 46<br />
Hộp 2: Phân công trách nhiệm của các Bộ trong phát triển làng nghề ........................ 53<br />
Hộp 3: Kết quả thực hiện CS ĐTXD CSHT cho làng nghề 2002-2010 ...................... 58<br />
Hộp 4: Kết quả thực hiện cho vay vốn đối với làng nghề .......................................... 62<br />
Hộp 5: Các kênh huy động vốn của các làng nghề ..................................................... 63<br />
Hộp 6: Kết quả thực hiện chính sách đào tạo nghề và dậy nghề ................................ 76<br />
Hộp 7: Kết quả đào tạo LĐ phi nông nghiệp từ chính sách khuyến công.................... 77<br />
Hộp 8 : Tình hình triển khai chính sách bảo tồn Làng nghề tai một số tỉnh ................ 81<br />
Hộp 9: Kết quả thực hiện chính sách khuyến công từ năm 2005-2009 ....................... 84<br />
<br />
-v-<br />
<br />