Đề tài: Phân tích cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

Chia sẻ: Thùy Linh Nguyễn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

135
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'đề tài: phân tích cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng thương mại việt nam', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Phân tích cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO D C iVÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH OÀN H NG VÂN PHÂN TÍCH C NH TRANH TRONG H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM LU N VĂN TH C SĨ KINH T TP. H Chí Minh - Năm 2009
ii B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH --------------- OÀN H NG VÂN PHÂN TÍCH C NH TRANH TRONG H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM Chuyên ngành: Kinh t Tài chính - Ngân hàng Mã s : 60.31.12 LU N VĂN TH C SĨ KINH T NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: TS. TRƯƠNG QUANG THÔNG TP. H Chí Minh - Năm 2009
i L I CAM OAN Tôi xin cam oan lu n văn này do chính tôi nghiên c u và th c hi n. Các s li u và thông tin s d ng trong lu n văn này u có ngu n g c trung th c và ư c phép công b . Thành ph H Chí Minh - năm 2009 oàn H ng Vân
ii DANH M C CH VI T T T NHTM : Ngân hàng thương m i NHTMCP : Ngân hàng thương m i C ph n NHTMQD : Ngân hàng thương m i Qu c doanh NHNN : Ngân hàng Nhà nư c NHTW : Ngân hàng Trung ương NHNNg : Ngân hàng Nư c ngoài DNNVV : Doanh nghi p nh và v a UBCK : y ban ch ng khoán WTO : T ch c thương m i th gi i WB : Ngân hàng th gi i BIDV : Ngân hàng u tư và Phát Tri n Vi t Nam Vietinbank : Ngân hàng Công thương Vi t Nam VCB : Ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam (Vietcombank) Agribank : Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn Vi t Nam ACB : Ngân hàng thương m i c ph n Á Châu STB : Ngân hàng thương m i c ph n Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) TCB : Ngân hàng thương m i c ph n K thương Vi t Nam (Techcombank) EIB : Ngân hàng thương m i c ph n Xu t nh p kh u Vi t Nam (Eximbank) TCTD : T ch c tín d ng DPRR : D phòng r i ro
iii DANH M C CÁC HÌNH Hình 1.1 Mô hình 5 l c lư ng c nh tranh c a Michael Porter Hình 1.2 Mô hình l i th c nh tranh DANH M C CÁC B NG B ng 2.1 Quá trình chuy n i và h i nh p c a Vi t Nam B ng 2.2 S lư ng ngân hàng giai o n 1991 - 2009 B ng 2.3 Tăng trư ng tín d ng và ti n g i giai o n 2002 - 2008 B ng 2.4 Th ph n c a các NHTM trong h th ng ngân hàng Vi t Nam trong giai o n 2002 - 2008 B ng 2.5 Quy nh v v n pháp nh i v i NHTM B ng 2.6 V n i u l và t ng tài s n năm 2007 và năm 2008 B ng 2.7 T l an toàn v n (CAR) giai o n 2005 - 2008 B ng 2.8 T l n x u (NPL) và d phòng r i ro tín d ng giai o n 2006 - 2008 B ng 2.9 T l chênh l ch lãi su t bình quân giai o n 2002 - 2008 B ng 2.10 T l thu nh p lãi c n biên (NIM) giai o n 2002 - 2008 B ng 2.11 T l ROA giai o n 2002 - 2008 B ng 2.12 T l ROE giai o n 2002 - 2008 B ng 2.13 T l tài s n sinh l i trên t ng tài s n giai o n 2002 - 2008 B ng 2.14 T l thu nh p ngoài lãi c n biên giai o n 2004 - 2008 B ng 2.15 Dư n cho vay trên t ng tài s n giai o n 2002 - 2008 B ng 2.16 T l thu nh p c n biên trư c các giao d ch c bi t 2002 - 2008 B ng 2.17 Top 5 NHTM c a 5 nhóm s n ph m d ch v ngân hàng B ng 2.18 Nhóm s n ph m d ch v ngân hàng ư c bình ch n c a NHTM B ng 2.19 Các tiêu chí ư c ánh giá cao c a nhóm s n ph m d ch v NH B ng 3.1 M t s ch tiêu ti n t và ho t ng ngân hàng giai o n 2006 - 2010 B ng 3.2 Quy mô bình quân c a các ngân hàng năm 2008 B ng 3.3 Bi n ng giá c phi u c a m t s ngân hàng gi a năm 2009
I M CL C L i cam oan................................................................................................................ i Danh m c ch vi t t t ................................................................................................. ii Danh m c các b ng và hình ....................................................................................... iii L im u .................................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: T NG QUAN V LÝ THUY T C NH TRANH..............................4 1.1 Lý lu n chung v c nh tranh ............................................................................4 1.1.1 Khái ni m c nh tranh ........................................................................................4 1.1.2 Năng l c c nh tranh ..........................................................................................5 1.1.3 L i th c nh tranh ..............................................................................................7 1.1.4 c thù trong c nh tranh c a ngân hàng thương m i ...................................8 1.2 Các nhân t tác ng n năng l c c nh tranh c a ngân hàng thương m i ...10 1.2.1 Các nhân t bên ngoài ngân hàng thương m i .........................................10 1.2.1.1 C u i v i các d ch v ngân hàng .....................................................10 1.2.1.2 S phát tri n c a các ngành liên quan .................................................11 1.2.1.3 Nh ng y u t c a môi trư ng kinh t vĩ mô ......................................12 1.2.1.4 Vai trò c a Nhà nư c .............................................................................12 1.2.2 Các nhân t bên trong n i b ngân hàng thương m i...............................13 1.2.2.1 Năng l c tài chính..................................................................................13 1.2.2.2 Năng l c v công ngh ..........................................................................14 1.2.2.3 Ngu n nhân l c ......................................................................................15 1.2.2.4 Năng l c qu n lý và cơ c u t ch c ....................................................16 1.2.2.5 H th ng kênh phân ph i và m c a d ng hóa các d ch v ........17 1.3 Các mô hình phân tích ánh giá c nh tranh ...................................................17 1.3.1 Mô hình 5 l c lư ng c nh tranh c a Michael Porter................................17 1.3.1.1 Nguy cơ xâm nh p t các i th ti m năng...................................18 1.3.1.2 Áp l c c nh tranh c a các i th hi n t i trong ngành ..................19 1.3.1.3 Áp l c t các s n ph m thay th .....................................................20 1.3.1.4 Áp l c t phía khách hàng...............................................................21
II 1.3.1.5 Áp l c c a nhà cung ng.................................................................22 1.3.2 Mô hình l i th c nh tranh .......................................................................23 1.3.2.1 Năng l c c nh tranh ..............................................................................23 1.3.2.2 L i th c nh tranh ..................................................................................24 1.3.2.3 Bi u hi n l i th c nh tranh..................................................................25 1.3.2.4 V th c nh tranh ....................................................................................27 K T LU N CHƯƠNG 1 ...................................................................................28 CHƯƠNG 2: TH C TR NG C NH TRANH TRONG H TH NG NGÂN HÀNG VI T NAM...................................................................................................29 2.1 Quá trình thành l p và phát tri n h th ng ngân hàng Vi t Nam ..................29 2.1.1 S ra i c a h th ng ngân hàng Vi t Nam............................................29 2.1.2 H th ng ngân hàng Vi t Nam trong th i kỳ h i nh p kinh t ................32 2.1.2.1 Nh ng cam k t c a Vi t Nam liên quan lĩnh v c ngân hàng trong àm phán gia nh p WTO ......................................................................32 2.1.2.2 Phân tích SWOT cho ngân hàng Vi t Nam nói chung .....................36 2.2 Phân tích c nh tranh trong h th ng ngân hàng Vi t Nam ............................41 2.2.1 Nhóm Ngân hàng thương m i Qu c doanh..............................................44 2.2.2 Nhóm Ngân hàng thương m i C ph n ....................................................47 2.2.3 Phân tích c nh tranh gi a nhóm Ngân hàng thương m i Qu c doanh và nhóm Ngân hàng thương m i C ph n .....................................................49 2.2.3.1 Th ph n ..................................................................................................49 2.2.3.2 Ti m l c v v n .....................................................................................49 2.2.3.3 Ch t lư ng tài s n có .............................................................................51 2.2.3.4 M c sinh l i ...........................................................................................53 2.2.3.5 S n ph m d ch v ngân hàng ...............................................................59 2.2.4 Nhóm Ngân hàng nư c ngoài, liên doanh và các t ch c tài chính khác 63 K T LU N CHƯƠNG 2 ...................................................................................65 CHƯƠNG 3: GI I PHÁP NÂNG CAO NĂNG L C C NH TRANH C A CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG M I VI T NAM ...........................................................66
III 3.1 nh hư ng chi n lư c phát tri n n n kinh t và h th ng ngân hàng thương m i Vi t Nam n năm 2020 .........................................................................66 3.1.1 nh hư ng phát tri n n n kinh t Vi t Nam n năm 2020 ...................66 3.1.2 nh hư ng chi n lư c phát tri n h th ng ngân hàng thương m i n năm 2020 ..................................................................................................68 3.2 Các g i ý chính sách c p vĩ mô ..................................................................69 3.3 Các gi i pháp cp vi mô.........................................................................71 3.3.1 Tăng cư ng năng l c tài chính .................................................................71 3.3.1.1 Tăng v n i u l ....................................................................................71 3.3.1.2 Nâng cao ch t lư ng tài s n có ............................................................74 3.3.1.3 Nâng cao m c sinh l i ..........................................................................77 3.3.2 Nâng cao năng l c công ngh ..................................................................77 3.3.3 Nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c .......................................................79 3.3.4 Nâng cao năng l c qu n lý và cơ c u t ch c ..........................................80 3.3.5 Nâng cao ch t lư ng và a d ng hóa s n ph m .......................................81 3.3.6 Nâng cao ch t lư ng ph c v khách hàng................................................82 K T LU N CHƯƠNG 3 ...................................................................................84 K T LU N ...............................................................................................................85 Tài li u tham kh o ..................................................................................................... iv
1 L IM U 1. Lý do ch n tài Trong n n kinh t hàng hóa nhi u thành ph n, các t ch c kinh t , các cá nhân ho t ng kinh doanh trong nhi u ngành ngh , lĩnh v c khác nhau. Trong ó, s phát tri n c a ngành ngân hàng là m t óng góp không th thi u i v i n n kinh t th trư ng hi n nay. N n kinh t ch có th phát tri n v i t c cao n u có m t h th ng ngân hàng l n m nh. Khi n n kinh t th trư ng phát tri n, tính c nh tranh gi a các nh ch tài chính trung gian ngày càng di n ra m nh hơn, h c nh tranh b ng nhi u hình th c như a d ng hóa s n ph m, d ch v ngân hàng nh m thu hút khách hàng v phía h . Rõ ràng, thành công c a ngân hàng hoàn toàn ph thu c vào năng l c trong vi c xác nh các s n ph m, d ch v tài chính mà xã h i ang có nhu c u; th c hi n m t cách hi u qu và bán chúng t i m t m c giá c nh tranh. tài: “Phân tích c nh tranh trong h th ng ngân hàng thương m i Vi t Nam” nh m nghiên c u th c tr ng c nh tranh gi a các NHTM Vi t Nam nh m ưa ra m t s gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam. 2. M c tiêu nghiên c u M c tiêu c a tài là phân tích và ánh giá tình hình c nh tranh gi a các NHTM Vi t Nam t ó xu t m t s gi i pháp chung cho vi c nâng cao năng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam, cũng như các hàm ý chính sách hư ng t i m t môi trư ng c nh tranh ngày càng bình ng hơn trong h th ng ngân hàng Vi t Nam 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u i tư ng nghiên c u c a tài là s c nh tranh gi a 4 NHTM Qu c doanh và 4 NHTM C ph n trong lĩnh v c ngân hàng, so sánh th c tr ng ho t ng cũng như ưa ra các gi i pháp thúc y, nâng cao năng l c c nh tranh cho các NHTM Vi t Nam nói chung. Ph m vi nghiên c u c a lu n văn là các NHTM Vi t Nam, trong ó t p trung phân tích trư ng h p các NHTM Qu c doanh và NHTM C ph n.
2 4. Phương pháp nghiên c u Qua nh ng d li u ã có trong quá trình ho t ng c a các NHTM, cùng v i nh ng ánh giá t ng quan c a tác gi i v i các nhân t làm nh hư ng n năng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam ã giúp cho tác gi có nh ng phân tích và ưa ra nh ng gi i pháp phù h p, vi c nghiên c u c a tác gi d a trên cơ s phương pháp lu n ch nghĩa duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s ng th i tác gi cũng ã s d ng phương pháp t ng h p, th ng kê, phân tích và so sánh t ó ưa ra nh ng gi i pháp nh m nâng cao năng l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam. D li u ư c thu th p t nh ng ngu n sau: - T n i b NHTMQD như: ngân hàng Ngo i thương Vi t Nam (VCB), ngân hàng u tư và Phát tri n (BIDV), ngân hàng Công thương Vi t Nam (Vietin Bank), ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn (Agribank); - T n i b NHTMCP như: ngân hàng Á Châu (ACB), ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), ngân hàng K thương Vi t Nam (Techcombank), ngân hàng XNK Vi t Nam (Eximbank); - T Internet: trang web c a NHNN Vi t Nam (www.sbv.gov.vn), trang web c a Hi p h i Ngân hàng Vi t Nam (www.vnba.org.vn),... - T t p chí ngành ngân hàng: t p chí tài chính ti n t , t p chí Ngân hàng, t p chí công ngh ngân hàng,… - Các t p chí kinh t khác, sách, báo,… 5. Ý nghĩa c a tài V i vi c ánh giá th c tr ng c nh tranh gi a các NTHM Vi t Nam và tìm ra nh ng y u t nh hư ng n năng l c c nh tranh s mang l i m t s ý nghĩa th c ti n cho các NHTM Vi t Nam trong vi c xây d ng và c i thi n các y u t c n thi t nâng cao năng l c c nh tranh trên cơ s phân tích, tìm hi u th c tr ng, xác nh nh ng t n t i, tài nêu lên nh ng gi i pháp nh m nâng cao năng l c c nh tranh c a NHTM Vi t Nam. 6. N i dung N i dung c a lu n văn g m ba ph n chính, v i k t c u như sau:
3 Chương 1: T ng quan v lý thuy t c nh tranh. Chương 2: Th c tr ng c nh tranh trong h th ng ngân hàng Vi t Nam Chương 3: Gi i pháp nâng cao năng l c c nh tranh c a các ngân hàng thương m i Vi t Nam
4 CHƯƠNG 1: T NG QUAN V LÝ THUY T C NH TRANH 1.1 Lý lu n chung v c nh tranh 1.1.1 Khái ni m c nh tranh C nh tranh là m t hi n tư ng g n li n v i kinh t th trư ng, khái ni m c nh tranh ã xu t hi n trong quá trình hình thành và phát tri n s n xu t, trao i hàng hóa và phát tri n kinh t th trư ng. C nh tranh xu t phát t hai i u ki n cơ b n là phân công lao ng xã h i và tính a nguyên ch th l i ích kinh t , i u này làm xu t hi n các cu c u tranh giành l i ích kinh t gi a ngư i s n xu t hàng hóa, cung c p d ch v và các t ch c trung gian, th c hi n phân ph i l i các s n ph m hàng hóa, d ch v . Cu c u tranh này d a trên s c m nh v tài chính, k thu t công ngh , ch t lư ng i ngũ lao ng, quy mô ho t ng c a t ng ch th . M c ích cu i cùng c a các ch th kinh t trong quá trình c nh tranh là t i a hóa l i ích, v i ngư i s n xu t kinh doanh là l i nhu n và v i ngư i tiêu dùng là ti n ích tiêu dùng. Thu t ng “C nh tranh” ư c s d ng r t ph bi n hi n nay trong nhi u lĩnh v c như kinh t , thương m i, lu t, chính tr , quân s , sinh thái, th thao; thư ng xuyên ư c nh c t i trong sách báo chuyên môn, di n àn kinh t cũng như các phương ti n thông tin i chúng và ư c s quan tâm c a nhi u i tư ng, t nhi u góc khác nhau, d n n có r t nhi u khái ni m khác nhau v “c nh tranh”, c th như sau: - Theo P.Samuelson trong quy n Kinh t h c thì: “C nh tranh là s kình ch gi a các doanh nghi p c nh tranh v i nhau giành khách hàng, th trư ng” - Theo Michael Porter thì: “C nh tranh là giành l y th ph n. B n ch t c a c nh tranh là tìm ki m l i nhu n, là kho n l i nhu n cao hơn m c l i nhu n trung bình mà doanh nghi p ang có. K t qu quá trình c nh tranh là s bình quân hóa l i nhu n trong ngành theo chi u hư ng c i thi n sâu d n n h qu giá c có th gi m i.”
5 -Mt nh nghĩa khác v c nh tranh như sau: “C nh tranh có th nh nghĩa như là m t kh năng c a doanh nghi p nh m áp ng và ch ng l i các i th c nh tranh trong cung c p s n ph m, d ch v m t cách lâu dài và có l i nhu n”. Qua các nh nghĩa trên có th ti p c n v c nh tranh như sau: - M t là, c nh tranh là s ganh ua nh m l y ph n th ng c a nhi u ch th cùng tham d . - Hai là, m c ích tr c ti p c a c nh tranh là m t i tư ng c th nào ó mà các ch th u mu n giành gi t (như khách hàng, th trư ng, d án, s n ph m,…); m c ích cu i cùng là tìm ki m l i nhu n cao. - Ba là, c nh tranh di n ra trong môi trư ng c th và có nh ng qui nh chung mà các ch th tham gia ph i tuân th (như i u ki n pháp lý, thông l kinh doanh, c i m s n ph m,…) - B n là, trong quá trình c nh tranh các ch th tham gia ư c quy n s d ng nh ng công c khác nhau (như s n ph m, chính sách giá, phân ph i, chiêu th ,…) Tóm l i, trong n n kinh t th trư ng, nơi mà xu t hi n quan h cung c u, c nh tranh là vi c u tranh ho c giành gi t t m t s i th v khách hàng, th ph n hay ngu n l c c a các doanh nghi p. Tuy nhiên, b n ch t c a c nh tranh ngày nay không ph i tiêu di t i th mà chính là doanh nghi p ph i t o ra và mang l i cho khách hàng nh ng giá tr gia tăng cao hơn ho c m i l hơn i th h có th l a ch n mình mà không nv i i th c nh tranh. 1.1.2 Năng l c c nh tranh Trong quá trình nghiên c u v c nh tranh, ngư i ta ã s d ng khái ni m năng l c c nh tranh. Năng l c c nh tranh ư c xem xét các góc khác nhau như năng l c c nh tranh qu c gia, năng l c c nh tranh doanh nghi p, năng l c c nh tranh c a s n ph m và d ch v ,… lu n văn này, s ch y u cp n năng l c c nh tranh c a doanh nghi p. Năng l c c nh tranh là kh năng t n t i trong kinh doanh và t ư cm ts k t qu mong mu n dư i d ng l i nhu n, giá c , l i t c ho c ch t lư ng các s n
6 ph m cũng như năng l c c a nó khai thác các cơ h i th trư ng hi n t i và làm n y sinh th trư ng m i. Năng l c c nh tranh c a doanh nghi p là th hi n th c l c và l i th c a doanh nghi p so v i i th c nh tranh trong vi c tho mãn t t nh t các òi h i c a khách hàng thu l i ngày càng cao hơn. Như v y, năng l c c nh tranh c a doanh nghi p trư c h t ph i ư c t o ra t th c l c c a doanh nghi p. ây là các y u t n i hàm c a m i doanh nghi p, không ch ư c tính b ng các tiêu chí v công ngh , tài chính, nhân l c, t ch c qu n tr doanh nghi p,… m t cách riêng bi t mà c n ánh giá, so sánh v i các i tác c nh tranh trong ho t ng trên cùng m t lĩnh v c, cùng m t th trư ng. S là vô nghĩa n u nh ng i m m nh và i m y u bên trong doanh nghi p ư c ánh giá không thông qua vi c so sánh m t cách tương ng v i các i tác c nh tranh. Trên cơ s các so sánh ó, mu n t o nên năng l c c nh tranh, òi h i doanh nghi p ph i t o ra và có ư c các l i th c nh tranh cho riêng mình. Nh l i th này, doanh nghi p có th tho mãn t t hơn các òi h i c a khách hàng m c tiêu cũng như lôi kéo ư c khách hàng c a i tác c nh tranh. Có quan i m cho r ng, năng l c c nh tranh c a doanh nghi p g n li n v i ưu th c a s n ph m mà doanh nghi p ưa ra th trư ng. Có quan i m g n năng l c c nh tranh c a doanh nghi p v i th ph n mà nó n m gi , cũng có quan i m ng nh t c a doanh nghi p v i hi u qu s n xu t kinh doanh,… Tuy nhiên, n u ch d a vào th c l c và l i th c a mình thì chưa ,b i trong i u ki n toàn c u hóa kinh t , l i th bên ngoài ôi khi là y u t quy t nh. Th c t ch ng minh m t s doanh nghi p r t nh , không có l i th n i t i, th c l c bên trong y u nhưng v n t n t i và phát tri n trong m t th gi i c nh tranh kh c li t như hi n nay. Như v y, “năng l c c nh tranh c a doanh nghi p là vi c khai thác, s d ng th c l c và l i th bên trong, bên ngoài nh m t o ra nh ng s n ph m - d ch v h p d n ngư i tiêu dùng t n t i và phát tri n, thu ư c l i nhu n ngày càng cao và c i ti n v trí so v i các i th c nh tranh trên th trư ng ”.
7 Th c t cho th y, không m t doanh nghi p nào có kh năng th a mãn y t t c nh ng yêu c u c a khách hàng. Thư ng thì doanh nghi p có l i th v m t này và có h n ch v m t khác. V n cơ b n là, doanh nghi p ph i nh n bi t ư c i u này và c g ng phát huy t t nh ng i m m nh mà mình ang có á p ng t t nh t nh ng òi h i c a khách hàng. Nh ng i m m nh và i m y u bên trong m t doanh nghi p ư c bi u hi n thông qua các lĩnh v c ho t ng ch y u c a doanh nghi p như marketing, tài chính, s n xu t, nhân s , công ngh , qu n tr , h th ng thông tin,… Do ó, năng l c c nh tranh th hi n vi c làm t t hơn so v i các i th v : - Các ch tiêu nh lư ng: doanh thu; th ph n; kh năng sinh l i. - Các ch tiêu nh tính: ch t lư ng s n ph m; kh năng áp ng các yêu c u c a khách hàng; thương hi u, uy tín, hình nh; c bi t, s sáng t o s n ph m là nh ng khía c nh r t quan tr ng c a quá trình c nh tranh. Tóm l i, chúng ta có th th y, khái ni m năng l c c nh tranh là m t khái ni m ng, ư c c u thành b i nhi u y u t và ch u s tác ng c a c môi trư ng vi mô và vĩ mô. M t s n ph m có th năm nay ư c ánh giá là có năng l c c nh tranh, nhưng năm sau, ho c năm sau n a l i không còn kh năng c nh tranh n u không gi ư c các y u t l i th . 1.1.3 L i th c nh tranh Theo Michael Porter, l i th c nh tranh là giá tr mà doanh nghi p mang n cho khách hàng, giá tr ó vư t quá chi phí dùng t o ra nó. Giá tr mà khách hàng s n sàng tr , và ngăn tr vi c ngh nh ng m c giá th p hơn c a i th cho nh ng l i ích tương ương hay cung c p nh ng l i ích c nh t hơn là phát sinh m t giá cao hơn. Khi nói n l i th c nh tranh, là nói n l i th mà m t doanh nghi p, m t qu c gia ang có và có th có, so v i các i th c nh tranh c a h . L i th c nh tranh là m t khái ni m v a có tính vi mô (cho doanh nghi p), v a có tính vĩ mô ( c p qu c gia).
8 Khi m t doanh nghi p có ư c l i th c nh tranh, doanh nghi p ó s có cái mà các i th khác không có, nghĩa là doanh nghi p ho t ng t t hơn i th , ho c làm ư c nh ng vi c mà các i th khác không th làm ư c. L i th c nh tranh là nhân t c n thi t cho s thành công và t n t i lâu dài c a doanh nghi p. i u quan tr ng i v i b t kỳ m t t ch c kinh doanh nào là xây d ng cho mình m t l i th c nh tranh b n v ng. L i th c nh tranh b n v ng có nghĩa là doanh nghi p ph i liên t c cung c p cho th trư ng m t giá tr c bi t mà không có i th c nh tranh nào có th cung c p ư c. Tuy nhiên i u này thư ng r t d b xói mòn b i nh ng hành ng b t c hư c c a i th . 1.1.4 c thù trong c nh tranh c a ngân hàng thương m i Ngân hàng cũng gi ng như b t c lo i hình công ty nào u ph i im tv i c nh tranh, các ngân hàng thương m i không ch b áp l c c nh tranh t các ngân hàng thương m i mà còn t t t c các t ch c tín d ng khác ang ho t ng kinh doanh trên thương trư ng, v i m c tiêu là dành khách hàng, nh m tăng th ph n tín d ng cũng như m r ng cung ng các s n ph m d ch v ngân hàng cho n n kinh t . Tuy v y, so v i s c nh tranh c a các t ch c tín d ng khác c nh tranh gi a các ngân hàng thương m i có nh ng c thù như sau: - C nh tranh ph i tuân th theo pháp lu t, không th c nh tranh b ng m i giá, b t ch p m i th o n: Kinh doanh ti n t là lĩnh v c h t s c nh y c m, ch u tác ng b i r t nhi u nhân t v kinh t , chính tr , xã h i, tâm lý, truy n th ng, văn hóa,… m i m t nhân t này có s thay i dù là nh nh t cũng có tác ng r t nhanh chóng và m nh m n môi trư ng kinh doanh chung. Ví d ch là m t tin n th i dù là th t thi t cũng có th gây ra cơn ch n ng r t l n v tâm lý, th m chí e d a s t n vong c a h th ng các t ch c tín d ng. M t ngân hàng ho t ng kém thanh kho n cũng có th tr thành gánh n ng cho các ngân hàng khác và dân chúng trên a bàn. Vì v y trong kinh doanh vi c c nh tranh là t ng bư c m r ng khách hàng, m r ng th ph n, nhưng cũng không th c nh tranh b ng m i giá, s d ng m i th o n, b t ch p pháp lu t thôn tính i th c a mình, b i vì i th là các ngân hàng thương m i khác b suy y u d n ns p , thì nh ng h u qu
9 mang l i thư ng là r t l n, th m chí d n n v luôn chính ngân hàng mình do tác ng dây chuy n. - C nh tranh nhưng luôn ph i h p tác v i nhau: Ho t ng kinh doanh c a ngân hàng có liên quan n t t c các t ch c kinh t , chính tr , xã h i, n t ng cá nhân thông qua các ho t ng huy ng ti n g i ti t ki m, cho vay cũng như các lo i hình d ch v tài chính khác, ng th i trong ho t ng kinh doanh c a mình các ngân hàng cũng u m tài kho n cho nhau cùng ph c v các khách hàng chung. Chính vì th n u như m t ngân hàng khó khăn trong thanh kho n, có nguy cơ v thì t t y u s tác ng dây chuy n n g n như t t c các ngân hàng thương m i khác. Không nh ng th các t ch c tài chính phi ngân hàng cũng s b nh hư ng lây lan. ây là i u mà các ngân hàng thương m i không bao gi mong mu n. Vì th , trong ho t ng kinh doanh các ngân hàng luôn ph i c nh tranh l n nhau dành l i th ph n, nhưng luôn ph i h p tác v i nhau, nh m hư ng t i m t môi trư ng c nh tranh lành m nh tránh r i ro h th ng. - C nh tranh trong s giám sát ch t ch c a ngân hàng Nhà nư c: Do ho t ng c a các ngân hàng có liên quan n t t c các ch th , n m i m t ho t ng kinh t xã h i, cho nên tránh s ho t ng các ngân hàng thương m i m o hi m có nguy cơ v h th ng. Vì v y ngân hàng Nhà nư c u giám sát ch t ch th trư ng này và ưa ra h th ng c nh báo s m phòng ng a r i ro. Th c ti n s c nh tranh c a các ngân hàng không gi ng các lo i hình kinh doanh khác. - C nh tranh không gi i h n ph m vi qu c gia: Ho t ng c a các ngân hàng thương m i liên quan n lưu chuy n ti n t , không ch trong ph m vi m t nư c, mà có liên quan n nhi u nư c h tr cho các ho t ng kinh t i ngo i, do v y kinh doanh trong h th ng ngân hàng ph i ch u nhi u y u t trong nư c và qu c t như: Môi trư ng pháp lu t, t p quán kinh doanh trong nư c, các thông l qu c t ,… c bi t là s chi ph i m nh m c a cơ s tài chính, trong ó công ngh thông tin óng vai trò c c kỳ quan tr ng, có tính ch t quy t nh i v i ho t ng kinh doanh c a các ngân hàng này.
10 1.2 Các nhân t tác ng n năng l c c nh tranh c a ngân hàng thương m i 1.2.1 Các nhân t bên ngoài ngân hàng thương m i 1.2.1.1C u i v i các d ch v ngân hàng ây là y u t có tác ng r t l n n s phát tri n c a ngân hàng. Thông qua nhu c u c a khách hàng, ngân hàng có th t n d ng ư c l i th theo quy mô, t ó c i thi n các ho t ng kinh doanh và d ch v c a mình. Nhu c u khách hàng còn có th g i m cho ngân hàng phát tri n các lo i hình s n ph m và d ch v m i. Các lo i hình này có th ư c phát tri n r ng rãi ra th trư ng bên ngoài và khi ó ngân hàng ưa ra d ch v trư c tiên s có ư c l i th c nh tranh. Khách hàng c a các ngân hàng h u như là toàn b các t ch c, doanh nghi p và ph n l n dân cư. Vì th c u i v i các d ch v ngân hàng cũng a d ng, cho nên vi c ánh giá v c u i v i các d ch v ngân hàng cũng h t s c ph c t p, th hi n nh ng khía c nh sau: C u trúc c a c u trong nư c i v i các d ch v chính c a ngân hàng là: D ch v nh n g i, d ch v cho vay, d ch v trung gian thanh toán, d ch v mua bán ngo i t . C u trúc c a c u th hi n các phân o n c u i v i t ng lo i hình d ch v ; quy mô, c i m nhu c u c a khách hàng trên t ng phân o n ó. - Quy mô c a các phân o n v c u i v i các d ch v ngân hàng s quy t nh m c u tư và i m i c a các ngân hàng. - c i m nhu c u c a khách hàng ph n ánh m c ph c t p, m c òi h i cao hay th p. Kh năng n y sinh nhu c u m i c a khách hàng là ch tiêu quan tr ng tác ng n s phát tri n s n ph m m i c a các ngân hàng và nh ó t o ư c l i th c nh tranh. Quy mô c a t ng c u, t c tăng trư ng cũng như m c b o hoà c a c u là y u t kích thích u tư và thu hút các thành viên m i tham gia vào th trư ng. Các ch tiêu ph n ánh quy mô c a c u th hi n:
11 - T ng nhu c u v n tài tr cho các ho t ng s n xu t kinh doanh c a toàn b n n kinh t . - Nhu c u s d ng các d ch v thanh toán trong và ngoài nư c. -Tc tăng trư ng c a c u càng cao thì các ngân hàng càng có ng c ơ u tư hơn. Còn t c b o hoà càng cao thì các ngân hàng b s c ép ph i u tư và i m i nhi u hơn. Cơ ch chuy n i c u trong nư c thành c u qu c t và ngư c l i cũng là y u t r t c n thi t khi ánh giá v c u. Nhu c u i v i s n ph m d ch v có kh năng di chuy n r t cao cùng v i s di chuy n c a các lu ng v n qu c t , các ho t ng thanh toán qu c t làm cho c u trong nư c và c u qu c t có m i liên h m t thi t. i u này d n n ngân hàng trong nư c s m t i l i th c nh tranh trư c các NHNNg v n ã quen v i nh ng nhu c u m i, s n ph m m i. Cho nên vi c nghiên c u cơ ch chuy n i c u giúp các ngân hàng trong nư c ch ng kh c ph c b t l i và phát huy nh ng l i th c a mình. 1.2.1.2 S phát tri n c a các ngành liên quan Nh ng ngành có m i quan h ph tr và liên quan m t thi t như: các công ty tài chính, các công ty ch ng khoán, th trư ng ti n t , các công ty b o hi m, các qu u tư, công ty mua bán n , trung tâm giao d ch a c,… Ngành cung c p u vào cho ngân hàng như: ngành bưu chính vi n thông, ngành công ngh thông tin, các cơ quan ki m toán,… S phát tri n c a các ngành liên quan và ph tr trên có tác ng tr c ti p, v a là áp l c, v a là cơ h i n s phát tri n c a lĩnh v c ngân hàng, c th như sau: - Các nh ch tài chính khác phát tri n t o áp l c bu c ngân hàng phát tri n. ng th i cũng t o cơ h i h p tác nghiên c u, tri n khai nh ng ng d ng công ngh m i, t o ra nh ng kênh huy ng v n và u tư m i cho ngân hàng, t o i u ki n a d ng hóa danh m c u tư, gi m thi u r i ro th trư ng, r i ro thanh kho n.
12 - Ngành bưu chính vi n thông, công ngh thông tin phát tri n s giúp ngân hàng c i ti n, i m i làm gi m chi phí giao d ch, hay làm khác bi t hóa s n ph m, d ch v . - D ch v ki m toán phát tri n giúp ngân hàng ánh giá chính xác hơn v năng l c tài chính c a khách hàng, gi m thi u r i ro tín d ng. 1.2.1.3 Nh ng y u t c a môi trư ng kinh t vĩ mô Ngân hàng là m t ngành ch a ng r t nhi u r i ro. M i m t bi n ng b t l i c a môi trư ng kinh t vĩ mô u có th nh hư ng n ho t ng bình thư ng c a m t ngân hàng. Khi n n kinh t phát tri n n nh, t c tăng trư ng cao, các ch s v l m phát, lãi su t, t giá n nh s là i u ki n thu n l i cho s phát tri n c a h th ng ngân hàng và ngư c l i s không thu n l i. 1.2.1.4 Vai trò c a Nhà nư c i v i lĩnh v c ngân hàng, vai trò c a Nhà nư c là m t y u t mang tính ch t xúc tác r t quan tr ng. Vai trò c a Nhà nư c th hi n nh ng n i dung sau: -S y , tính ng b và hi u l c thi hành c a các quy nh pháp lu t, các chính sách liên quan n ho t ng ngân hàng. - Năng l c và hi u qu ho t ng c a NHNN trong vai trò giám sát và i u hành ho t ng c a h th ng NHTM. Do nh ng m i liên k t ch t ch c a toàn b h th ng NHTM, s v c a m t ngân hàng thư ng gây ra h u qu r t to l n và có kh năng gây ra hi u ng lan truy n lên toàn h th ng. Vì th , ho t ng c a các NHTM ph i ch u s qu n lý và giám sát h t s c ch t ch c a chính ph và NHNN. - Vai trò c a Nhà nư c v i tư cách là ch s h u, con n và ch n l n nh t c a các NHTM. - Nhà nư c có nh ng chính sách tác ng n cung, c u, ns n nh kinh t vĩ mô, n các i u ki n nhân t s n xu t, các ngành liên quan và ph tr c a ngành ngân hàng t o thu n l i hay kìm hãm s phát tri n c a ngành ngân hàng.