intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài: Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:35

Thêm vào BST
Báo xấu
60
lượt xem 11
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chủ nghĩa tư bản với tư cách là một phương thức sản xuất xã hội từ khi ra đời cho đến nay, nó đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Mỗ giai đoạn phát triển nó đều dựa trên nền tảng của giai đoạn trước nó, nó vừa kế thừa của giai đoạn trước, vừa là sự vươn lên hoặc phủ định lại giai đoạn trước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại

  1. BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện đại
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi më ®Çu hñ nghÜa t­ b¶n víi t­ c¸ch lµ mét ph­¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi tõ c khi ra ®êi cho ®Õn nay, nã ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn. Mç giai ®o¹n ph¸t triÓn nã ®Òu dùa trªn nÒn t¶ng cña giai ®o¹n tr­íc nã, nã võa kÕ thõa cña giai ®o¹n tr­íc, võa lµ sù v­¬n lªn hoÆc phñ ®Þnh l¹i giai ®o¹n tr­íc. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã ta ®· thÊy r»ng sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, vai trß cña nhµ n­íc ngµy cµng trë nªn quan träng. Bëi v×, x· héi míi mµ chóng ta muèn x©y dùng trong chñ nghÜa t­ b¶n lµ mét nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i – ph¶i tÝnh ®Õn mét c¸ch ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iÓm míi vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña sù ph¸t triÓn x· héi hoÆc nãi réng h¬n cña nÒn v¨n minh tri thøc, ph¸t triÓn cao nhÊt vÒ con ng­êi tri thøc, cña nh÷ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i. Nh­ng ®Ó ®¸p øng vµ ®iÌu khiÓn nÒn kinh tÕ x· héi mµ khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn, t×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi ngµy cµng phøc t¹p, bÊt æn cña chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i ®ã th× nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i ph¶i tù ®iÌu chØnh vai trß cña m×nh trong sù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Sù ®iÒu tiÕt cañ nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i ®ã ph¶i dùa trªn nh÷ng mèi t­¬ng quan kh¸ch quan gi÷a lùc s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®ã còng chÝnh lµ néi dung cña §Ò ¸n Kinh tÕ chÝnh trÞ nµy. Do tr×nh ®é vµ kiÕn thøc cµn h¹n chÕ, trong bµi viÕt nµy t«i chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh cña sù thay ®æi trong sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn nay, bµi viÕt ch¾c kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt, kÝnh mong thÇy c« vµ c¸c b¹n gãp ý ®Ó kiÕn thøc cña t«i vÒ vÊn ®Ò nµy ®­îc hoµn chØnh h¬n. §Ò tµi: Sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng 1 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n 1. Chñ nghÜa T­ b¶n. Trong qóa tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn, chñ nghÜa t­ b¶n ®· thùc hiÖn ®­îc sù ph¸t triÓn vÒ ph©n c«ng lao ®éng, hiÖp t¸c lao ®éng, tËp trung ho¸ vµ liªn hiÖp ho¸ s¶n xuÊt. KÕt qu¶ lµ biÕn nhiÒu qua s tr×nh kinh tÕ riªng lÎ thµnh qu¸ trïnh kinh tÕ thèng nhÊt h÷u c¬ víi nhau. Cïng víi ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt còng ®¹t nh÷ng b­íc tiÕn lín, víi tr×nh ®ä cao. HiÖp t¸c ®¬n gi¶n, c«ng tr­êng thñ c«ng, nÒn ®Ëi c«ng nghiÖp c¬ khÝ lµ nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn x· héi ho· s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt ®· ®­a n¨ng su¸t lao ®éng t¨ng lªn ch­a tõng cã trong lÞch sö. Nhê®ã sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ thÆng d­, quy luËt tÝch luü cïng víi c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸c, ®· lµm c¬ chÕ thÞ tr­êng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. Chñ nghÜa t­ b¶n vqcµng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng lîi dông nh­ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a c ¬ së vËt ch¸t kü thuËt ®· ®ùoc t¹o ra. C.M¸c ®· nhËn xÐt x¸c ®¸ng r»ng tronh vßng ch­a ®Çy mét thÕ kû thèng trÞ cña m×nh, chñ nghÜa t­ b¶n ®· t¹o ®­íc mét søc s¶n xuÊt khæng lå b»ng tÊt c¶ c¸c thÕ hÑ loµi ng­êi tr­íc ®ã ®· t¹o ra. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nãi trªn, chñ nghÜa t­ b¶n trong qua tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña nã ®· g©y ra khoong Ýt hËu qu¶. Chñ nghÜa t­ b¶n lµ thñ ph¹m g©y ra hµng tr¨m cuéc chiÕn tranh, ®¸ngchó ý lµ hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nh¸t vµ lÇn thø hai. Trong qu¸ tr×nh c«ng ngiÖp ho¸ vµ ch¹y dua vò trang, chñ nghÜa t­ b¶n lµm cho m«i tr­êng bÞ « nhiÔm. Chñ nghÜa t­ b¶n còng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ n¹n nghÌo ®ãi, bÖnh tËt cña hµng tr¨m triÖu ng­êi, nhÊt lµ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi, loµi ng­ßi ®· sèng l©u dµi trong nÒn s¶n xuÊt nhá vµ l¹c hËu ph©n t¸n vµ thñ cùc, víi n¨ng suÊt v« cïng th¸p kÐm, kh«ng ®¶m b¶o duy tr× t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Tõ ®Çu thÐ kû XVI ®Õn nay, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, chñ nghÜa t­ b¶n víi nhngx ®Æc tr­ng kh¸c vÒ chÊt so víi s¶n xuÊt nhá. Sù th¾ng lîi nµy diÔn ra ®Çu tiªn ë n­íc Anh råi lÇn l­ît sang c¸c n­íc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. lín hiÖn ®¹i ®· vµ ®ang lµ niÒm m¬ øoc cña hµng tr¨m n­íc trªn hµnh tinh chóng ta. 2.Chñ nghÜa ®Õ quèc Khi x¸c ®Þnh ®Þa vÞ cña chñ nghÜa ®Õ quèc trong lÞch sö V.I.Lªnin cho r»ng chñ nghÜa ®Õ quèc lµ mét giai ®o¹n ®Æc biÖt cña chñ nghÜa t­ b¶n, tÝnh chÊt ®Æc biÖt ®ã thÓ hiÖn trªn ba mÆt sau ®©y : 2.1.Chñ nghÜa ®Õ quèc lµ chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn. Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn qua hai giai ®o¹n :tù do canh tranh vµ ®Õ quèc chñ nghÜa. G×ai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa cßn gäi lµ ®éc quyÒn, lµ giai ®o¹n cao nhÊt vµ lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña chñ nghÜa t­ b¶n, 2.1.1.Sù h×nh thµnh cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn. Khi nghiªn cøu b¶n chÊt cña chñ nghÜa ®Õ quèc Lªnin ®· nãi “... tù do canh tranh ®Î ra tËp trung s¶n xuÊt vµ sù tËp trung s¶n xuÊt nµy khi ph¸t triÓn tíi mét møc ®ä nhÊt ®Þnh l¹i dÉn tíi ®éc quyÒn. ..” Nh­ vËy sù h×nh thµnh cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn lµ mét tÊt yÕu v× : do thµnh tùu cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt lµm cho lùc løîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu nghµnh míi, cã tr×nh ®é tÝch tô cao, ®ßi hái nh÷ng hinh thøc kinh tÕ tæ chøc míi, ®ã lµ nh÷ng xÝ nghiÖp lín, do n¨ng só©t ®· n©ng cao tû suÊt vµ khèi l­îng gi¸ trÞ thÆng d­ nªn ®· má réng kh¶ n¨ng tÝch luü t­ b¶n, thóc ®Èy s­j ph¸t triÓn s¶n xuÊt lín, t¨ng tÝch luü t­ b¶n vµ s¶n xuÊt. H¬n n÷a kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó giµnh lîi nhuËn cao ®­îc ®o b»ng sù tiÕn bé cña khoa häc, c¸c xÝ nghiÖp lín ra søc c¶i tiÕn kü thuËt, lµm cho c¸c xÝ nghiÖp nhá ph¸ s¶n, c¸c xÝ nghiÖp cã tr×nh ®é kü thuËt kÐm ph¸t triÓn liªn kÕt víi nhau, do vËy chØ cßn mét sè Ýt nh÷ng nhµ t­ b¶n lín l¾m ®i¹ vÞ thèng trÞ trong nghµnh hay trong mét sè nghµnh c«ng nghiÖp. Cïng víi qu¸ tr×nh tËp trung s¶n xuÊt th× tÝn dông t­ b¶n chñ nghÜa më réng h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña tæ chøc ®éc quyÒn. MÆt kh¸c c¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh tiÕp tôc c¹nh tranh víi nhau th× v« cïng khèc liÖt, khã ph©n th¾ng b¹i mµ hËu qu¶ thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ lµ rÊt lín, v× thÕ nÈy sinh xu h­íng tho¶ hiÖp, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn. 2.1.2 §Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn. 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn chñ nghÜa t­ b¶n lµ sù tËp trung s¶n xuÊt vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn víi h×nh thøc kinh tÕ thèng trÞ lµ c«ng ty cæ phÇn, h×nh thµnh së h÷u tËp thÓ cña chñ nghÜa t­ b¶n. Nhê l¾m ®­îc ®Þa vÞ thèng tri trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ l­u th«ng, c¸c tæ chøc ®éc quyÒn cã kh¶ n¨ng ®Þnh gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao h¬n gi¸ c¶ s¶n xuÊt ®èi víi nh÷ng hµng hãa mµ hä b¸n ra vµ gi¸ c¶ ®éc quyÒn thÊp d­íi gÝa c¶ s¶n xuÊt ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ mµ hä mua, qua ®ã mµ hä thu ®­îc lîi nhuËn ®éc quyÒn. Nh÷ng gÝa c¶ ®éc quyÒn còng gÆp ph¶i giíi h¹n kinh tÕ ®ã lµ sù tån t¹i cña c¹nh tranh nãi chung, ®éc quyÒn v¶ c¹nh tranh tån t¹i song song vµ thèng nhÊt víi nhau mét c¸ch biÖn chøng Cïng víi qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp, cÜng diÔn ra qu¸ tr×nh tÝch tuj vµ tËp trung t­ b¶n trong ng©n hµng dÉn ®Õn h×nh thµnh c¸c t« chøc ®éc quyÒn trong ng©n hµng. Ng©n hµng ®· chi phèi toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi , nã kÕt hîp víi t­ b¶n c«ng nghiÖp do cã cïng lîi Ých kinh tÕ h×nh thµnh nªn t­ b¶n tµi chÝnh. Sù ph¸t triÓn cña t­ b¶n tµi chÝnh dÉn ®Õn s­ h×nh thµnh mét nhãm nhá ®éc quyÒn chi phèi toµn b« ®êi sèng kinh tÕ vµ chinh trÞ cña x· héi t­ b¶n MÆt kh¸c ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ®· tÝch l÷y ®­îc mét khèi l­îng t­ b¶n lín vµ n¶y sinh t×nh tr¹ng “th­a t­ b¶n”, do kh«ng t×m ®­îc ¬i ®©u t­ cã lîi nhuËn cao ë trong n­íc. TiÕn bé kü thuËt ë c¸c n­íc nµy ®· dÉn ®Õn t¨ng cÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n vµ h¹ thÊp tû suÊt lîi nhuËn, trong khi ë c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn dåi dµo nhiªn liÖu, nh©n c«ng rÎ nh­ng l¹i thiÕu vèn vµ kü thuËt nªn ®· h×nh thµnh sù xuÊt khÈu t­ b¶n t­ n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn sang n­íc kÐm ph¸t triÓn. Lµm më réng quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ra n­íc ngoµi, c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ra søc bãc lét nÒn kinh tÕ ë c¸c n­íc kem ph¸t triÓn. ViÖc xuÊt khÈu vÒ t­ b¶n tang nªn vµ më réng ph¹m vi tÊt yÕu dÉn ®Õn ph©n chia thÕ giíi vÒ mÆt kinh tÕ nghÜa lµ ph©n chia lÜnh vùc ®Çu t­ t­ b¶n dÉn ®Õn cuéc ®Êu tranh giµnh thÞ tr­êng tiªu thô, nguån nguyªn liÑu vµ lÜnh vùc ®Çu t­ cã lîi nhuËn cao, cuéc ®Êu tranh khèc liÖt tÊt yÕu dÉn ®Õn tho¶ hiÖp ®Ó cñng cè ®Þa vÞ ®éc quyÒn cña chóng, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c liªn minh ®éc quyÒn quèc tÕ. Chñ nghÜa t­ b¶n còng do ®ã më réng l·nh thæ ®Ó khai th¸c vµ ®Çu t­ dÉn ®Õn sù ph©n chia thÕ giíi gi÷a c¸c c­êng quèc lín vÒ l·nh thæ vµ thÞ tr­êng. 2.2. Chñ nghÜa T­ b¶n lµ chñ nghÜa ¨n b¸m thèi n¸t Sù thèng trÞ cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®íi víi toµn x· héi lµm cho chñ nghÜa ®Õ quèc co ®Æc tÝnh ¨n b¸m hay thèi n¸t. §Æc tÝnh ®ã mét sè biÓu hiÖn sau: 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Thø nhÊt :xu h­íng k×m h·m sù tiÕn bé, c¸c tæ chøc ®éc quyÒn cã thÓ kh«ng cÇn c¶i tiÕn kü thuËt mµ vÉn thu ®­îc lîi nhuËn ®éc quyÒn cao.Trong nhiÒu tr­êng hîp, bon ®éc quyÒn sî c¸c ph¸t minh s¸ng chÕ lµm cho chóng, mÊt ®Þa vÞ ®éc quyÒn hoÆc ph¶i ®Çu t­ thªm nhiÒu t­ b¶n, hoÆc lµm cho t­ b¶n ®« sé cña chóng mÊt gi¸ v× hao mßn v« h×nh, nªn ®· t×m c¸ch b¸c bá hoÆc thñ tiªu cÊc ph¸t minh s¸ng chÕ. Nh­ng trong tõng nghµnh, tõng thêi kú, ë nh÷ng n­íc nhÊt ®Þnh kü thuËth vÉn ph¸t triÓn do viÖc theo ®uæi lîi nhuËn ®éc quyÒn cao, vµ viÖc ch¹y dua vò trang. Thø hai :tÇng líp ¨n b¸m vµ sè ng­ßi kh«ng lao ®éng ngµy cµng t¨ng. Do sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, do nÒn s¶n xuÊt ®ùoc x· héi ho¸ cao, nªn trùc tiÕp qu¶n lý s¶n xuÊt dÇn dÇn ®­îc giao cho mét sè ®èc c«ng, kü s­, nh©n viªn kü thuËt lµm thªu ®¶m nhiÖm, cßn hÇu hÕt bän t­ b¶n trê thµnh kÎ thô lîi, nghÜa lµ nh÷ng kÎ chuyªn sèng vÌ tiÒn l·i cæ phÇn. MÆt kh¸c, viÖc xuÊt khÈu t­ b¶n, nh÷ng sè tiÒn lêi khæng lå tõ c¸c n¬i ïn ïn chµy vÒ chÝnh quèc, lµm cho c¸c tÇng líp htùc lîi t¨ng nªn. Bän nµy ¨n kh«ng ngåi råi biÕn thµnh ký sinh trïng ¨n b¸m vµo c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc. Thø ba : qu©n sù ho¸ nÒn kinh tÕ, ch¹y ®ua vò trang ®e.§Ó ®µn ¸p c¸c phong trao tiÕn bé cu¶ d©n nh©n, ®Ó c­íp giËt thÞ tr­êng vµ l·nh thæ thÕ giíi bän t­ b¶n tµi chÝnh ra søc ch¹y ®ua vò trang, qu©n sù ho¸ nÒn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa qu©n phiÖt. Do ®ã c¸c nghµnh c«ng nghiÖp trùc tiÕp phôc vô chiÕn tranh t¨ng nhanh, c¸c nghµnh s¶n xuÊt d©n dông gi¶m bít, khiÕn nÒn kinh tÕ cang mÊt c©n ®èi. Th­ t­ : sù ph¶n ®éng toµn diÖn vÒ chÝnh trÞ t­ t­ëng. ë ®©u cã sù thèng trÞ cña t­ b¶n ®éc quyÒn th× ë ®ã quyÒn sèng cña con ng­êi chñ nghÜa cña c¸c d©n téc bÞ chµ ®¹p. Chóng ®· chia rÏ giai cÊp c«ng nh©n b»ng c¸ch t¹o ra mét tÇng líp c«ng nh©n quý téc, lµm suy yÕu phong trµo c¸ch m¹ng v« s¶n TÊt c¶ nh÷ng biÎu hiÖn trªn ®©y ch­ng tá r»ng chñ nghÜa ®Õ quèc ®· trë thµnh lùc l­îng k×m h·m sù tiÕn bé cña loµi ng­êi. 2.3. Chñ nghÜa ®Õ quèc lµ chñ nghÜa t­ b¶n g·y chÕt. §éc quyÒn ch¼ng nh÷ng lµm cho chñ nghÜa t­ b¶n trá thµnh ¨n b¸m hay thèi n¸t mµ cßn dÉn chñ nghÜa t­ b¶n ®Õn ch«ç g·y chÕt do nh÷ng m©u thuÉn x· héi cña nã ph¸t triÓn cùc kú gay g¾t, - M©u thuÉn gi÷a t­ b¶n v µ v« s¶n. §©y lµ m©u thuÉn giai cÊp c¬ b¶n trong x· héi t­ b¶n,. D­íi ¸ch thèng trÞ cña t­ b¶n tµi chÝnh, giai cÊp v« s¶n ngµy cµng bÞ bãc nét nÆng nÒ vÒ kinh tÕ vµ bÞ bãc nét tµn nhÉn vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn. ChÝnh phñ c¸c n­íc ®Õ quãc kh«ng 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ngõng tiÕn c«ng vµo quyÒn d©n sinh d©n chñ cña giai cÊp c«ng nh©n, ®µn ¸p vµ t×m c¸ch thñ tiªu phong trµo ®Êu tranh cña hä. T×nh h×nh ®ã lµm cho m©u thuÉn giai cÊp ngay cangs s©u s¾c, ®Êu tranh ngµy cµng quyÕt liÖt. C¸ch m¹ng v« s¶n, vÒ kh¸ch quan trë thµnh nhiÖm vô trùc tiÕp tr­íc m¾t cña giai cÊp v« s¶n. - M©u thuÉn gi÷a mét nhãm bän ®Õ quèc vµ ®«ng ®¶o quÇn chóng bÞ ¸p bøc trong hÖ thèng thuéc ®Þa. Sù thèng tri vµ bãc lét tµn b¹o cña c¸c n­íc ®Õ quèc ®èi víi hÖ thèng thuéc ®Þa lµm cho quÇn chóng lao ®éng vµ c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc ngµy c©ng kh«ng chuÞ næi, ph¶i ®øng dËy ®Êu tranh. C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn kh«ng søc g× ng¨n c¶n ®­îc. C¸ch m¹ng gi¶i phãng dan téc biÕn thuéc ®Þa tõ chç lµ hËu bÞ qu©n cña chñ nghÜa ®Õ quèc thµnh hËu qu©n cña c¸ch m¹ng v« s¶n, lµm cho hËu ph­¬ng cña chñ nghÜa ®Õ quèc bÞ lung lay. -M©u thuÉn gi÷a ®Õ quèc vµ ®Õ quèc. Khi nghiªn cøu ®Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa ®Õ quèc ta ®· thÊy r»ng trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu t­ b¶n, giµnh giËt nguyªn vËt liÖu cïng víi viÖc ph©n chia thi tr­êng “khu vùc ¶nh h­ëng “ vµ ph©n chia l·nh thæ thÕ giíi, c¸c tËp ®oµn t­ b¶n tµi chÝnh vµ c¸c nhµ n­íc ®éc quyÒn ®· m©u thu©n víi nhau hÕt søc gay g¾t. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh÷ng cuéc ®Êu tranh gay g¾t ®ã dÉn ®Õn chiÕn tranh thÕ giíi, g©y nhiÒu ®au khæ cho nh©n lo¹i. Nh­ vËy, ba m©u thuÉn nµy cã nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c nhau, nh­ng ®Òu ph¸t triÓn cùc kú gay g¾t, t¸c ®éng lÉn nhau, ®ang thóc ®Èy chñ nghÜa ®Õ quèc ®i vµo con ®­êng suy sôp vµ kh«ng g× cøu v·n næi. 3.Chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc. 3.1Qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn thµnh chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc. Chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn ra ®êi trong mét thêi kú lÞch sö hÕt søc ng¾n ngñi, h×nh thøc ®éc quyÒn t­ nh¸n t­ b¶n chñ nghÜa kh«ng ®¸p ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña lùc l­äng s¶n xuÊt, tõ ®ã sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña sù thèng trÞ cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®ã lµ chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc. ViÖc chuyÓn sang chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc lµ do: TÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n cang lín th× tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt cµng cao, dÉn ®Õn yªu cÇu kh¸ch quan lµ nhµ n­íc ph¶i ®¹i biÓu cho toµn bé x· héi qu¶n lý nÒn s¶n xuÊt. Khi ®ã lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao m©u thuÉn gay g¾t víi h×nh thøc chiÕm h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa do ®ã tÊt yÕu ®ßi hái mét h×nh míi cña quan hÖ t­ b¶n chñ nghÜa ®Ó lùc l­îng s¶n xuÊt tiÕp 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tôc ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cßn sù thèng trÞ cña chñ nghÜa t­ b¶n, h×nh thøc míi ®ã lµ chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc. Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµm xuÊt hiÖn mét nghµnh mµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn t­ b¶n t­ nh©n kh«ng thÓ hoÆc kh«ng muèn kinh doanh v× ®Çu t­ lín, thu håi vèn chËm. Nhµ n­íc T­ s¶n trong khi ®¶m nhiÖm kinh doanh nh÷ng nghµnh ®ã, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc ®éc quyÒn t­ nh©n kinh doanh nh÷ng c¸c nghµnh kh¸c cã lîi, Sù thèng trÞ cña ®éc quyÒn lµm s©u s¾c thªm m©u thuÉn gi÷a giai cÊp T­ s¶n víi giai cÊp v« s¶n vµ nh©n d©n lao ®éng nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó xoa dôi nh÷ng m©u thuÉn ®ã nh­ :trî cÊp thÊt nghiÖp, ®iÒu tiÕt thu nhËp quèc d©n, ph¸t triÓn phóc lîi x· héi , Sù bµnh tr­íng cña c¸c liªn minh ®éc quyÒn quèc tÕ vÊp ph¶i nh÷ng phong trµo quèc gia d©n téc vµ xung ®ét lîi Ých víi cÊc ®èi thñ trªn thi tr­êng thÕ giíi. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt cña c¸c quan hÖ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ quèc tÕ, nhµ n­íc t­ s¶n cã vai trß quan träng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ ®ã. 3.2.§Æc ®iÓm kinh tÕ cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc. Tõ sù ph©n tÝch nh÷ng ng­yªn nh©n h×nh thµnh cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc ë trªn ®· cho ta thÊy r»ng : Chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc lµ sù kÕt hîp søc m¹nh cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn t­ nh©n víi m¹nh cña nhµ n­íc t­ b¶n thµnh mét thiÕt chÕ vµ thÓ chÕ thèng nhÊt nh»m phôc vô lîi Ých cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn vµ cøu nguy cho chñ nghÜa t­ b¶n. Trong chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc, nhµ n­íc t­ s¶n xuÊt hiÖn nh­ mét chñ së h÷u t­ b¶n, mét nhµ t­ b¶n x· héi , ®ång thêi lµ ng­êi qu¶ lý x· héi b»n ph¸p luËt vµ bé m¸y b¹o lùc to lín. Nhµ n­íc t­ s¶n xuÊt hiÑn kÕt hîp vÒ nh©n sù víi c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®­îc thùc hiªn th«ng qua c¸c d¶ng ph¸i t­ s¶n thèng tri vµ trøc tiÕp xay dùng ®éi ngò cho bé m¸y nhµ n­íc. Cïng víi c¸c ®¶ng ph¸i t­ s¶n lµ c¸c héi chñ xÝ nghiÖp, nã trë thµnh lùc l­îng chÝnh trÞ to lín, cung cÊp kinh phÝ cho c¸c ®¶ng ph¸i tham gia vµo viÖc lËp ph¸p. Chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc ra ®êi dÉn ®Õn sù h×nh thµnh cña së h÷u t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc, nã ®an kÕt vµo së h÷u ®éc quyÒn t­ nh©n, bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng s¶n vµ bÊt ®éng s¶n cña nhµ n­íc, nh÷ng doanh nghiÖp trong c«ng nghiÖp vµ trong lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ –x· héi , nh­ giao th«ng vËn t¶i, gi¸o dôc, y tÕ. Ph¹m vi møc ®é ph¸t triÓn cña s¬ h÷u t­ b¶n nhµ n­íc tuú thuéc vµo lîi Ých cña giai cÊp T­ s¶n thèng trÞ. 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Do sù ph¸t triÓn cña tr×nh ®é x· héi ho¸ lùc l­îng s¶n xuÊt ®· vuît qua sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thi tr­êng vf ®éc quyÒn t­ nh©n ®ßi hái ph¶i ®­îc bæ sung b»ng sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. Nh­ng sù ®iÒu tiÕt nµy l¹i cã mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ :thÞ tr­¬ng, ®éc quyÒn t­ nh©n vµ ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. Nã nh­ mét tæng thÓ nh÷ng thiÕt chÕ kinh tÕ cña nhµ n­íc, ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng cña toµn bé nªn kinh tÕ quèc d©n, toµn bé cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi . Nh­ vËy chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nhµ n­íc n¶y sinh nh­ mét tÊt yÕu kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu x· héi hãa cao ®é cña l­c l­îng s¶n xuÊt trong khu«n khæ chÕ ®é t­ b¶n, ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn nh­ng vÉn vÊp ph¶i nh÷ng gi¬i h¹n m©u thuÉn mµ chñ nghÜa t­ b¶n kh«ng thÓ v­ît qua khái. 4.Chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i. Khi nãi tíi “hiÖn ®¹i “ ng­êi ta th­êng nghÜ tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao nhÊt cã thÓ ®¹t ®­îc vµ trong thùc tÕ ®· ®¹t tíi.ThËt ra “hiÖn ®¹i “ cã nghÜa lµ “thuéc vÒ h«m nay”, nh­ng ®ã lµ c¸ch hiÓu th«ng th­ßng, ch­a mang ®Çy ®ñ tÝnh khoa häc. Trong nh÷ng nghiªn cøu vÒ “chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i “, phÇn lín c¸c t¸c gi¶ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp muèn nãi tíi chñ nghÜa t­ b¶n mang bé mÆt míi cña nã. Nh÷ng ®Æc ®iÓm míi cña nã g¾n liÒn víi nh÷ng biÕn ®éng vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt cao ch­a tõng thÊy do c¸ch m¹ng khoa häc míi ®em l¹i. Noi c¸ch kh¸c “chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i “ lµ chñ nghÜa t­ b¶n tù biÕn ®æi trªn c¬ së ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, kinh doanh cña nã trªn quy m« thÕ giíi. Nh­ng ph­¬ng h­íng chÝnh cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lµ tù ®éng ho¸ tæng hîp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kiÓm tra vµ qu¶n lý b»ng c¸ch ¸p dông réng r·ihÖ thèng m¸y tÝnh ®iÖn tö, kh¸m ph¸ vµ sö dông nh÷ng lo¹i n¨ng l­îng míi, t¹o ra vµ sö dông ng÷ng lo¹i v¹t liÖu x©y dùng míi, cèt lâi cña nã lµ “tin häc ho¸” toµn bé ®êi sèng x· héi. Chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i –nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i, mét mÆt g¾n liÒn víi lîi Ých cña t­ b¶n lín ( nhÊt lµ cña t­ b¶n ®éc quyÒn) vµ mÆt kh¸c g¾n víi lîi Ých c¶u toµn x· héi t­ s¶n,. Nã kh«ng chØ phôc vô gai cÊp cÇm quyÒn mÇ cßn phôc vÞ toµn x· héi Chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i b¾t ®Çu sù v¹n vµ ph¸t triÓn cña nã trªn mét c¬ së vËt chÊt kü thuËt míi vÒ chÊt kü thuËt cña x· héi sau nã ®ang ®­îc h×nh thµnh, Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt, cïng vãi sù xuÊt hiÑn cña m¸y tÝnh ®iÖn tö, lao ®«ngj trÝ ãc ngµy cang gi÷ vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña løc l­îng s¶n xuÊt x· héi, së h÷u trÝ tuÖ ®ang ngµy gi÷ vÞ trÝ quan träng trong mèi t­¬ng quan víi sá h÷u t­ b¶n vµ së quyÒn lùc. 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Nhµ n­íc ph¸t triÓn nh÷ng chøc n¨ng víi mét trung tam ®iÒu tiÕt vÜ m«, nh­ ng­êi tæ chøc ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Nhµ n­íc ®· kÕt hîp th­êng xuyªn, chÆt chÏ víi t­ b¶n ®äc quyÒn thµnh bé m¸y thèng nhÊt ®iÒu tiÕt kinh tÕ x· héi b»ng mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, hµnh chÝnh. luËt ph¸p …Nhµ n­íc can thiÖp vµo mäi nghµnh kinh tÕ, mäi linh vùc t¸i s¶n xuÊt x· héi, mäi ho¹t ®éng kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc nh»m thóc ®Èy nghµnh kinh tÕ x· héi. Duy tr× chñ nghÜa t­ b¶n, thùc hiÖn ch¾c n¨ng giai cÊp vµ chøc n¨ng x· héi cña nhµ n­íc. HÖ thèng tµi chÝnh, tÝn dông ng©n hµnh ph¸t triÓn ch­a tõng cã, ¶nh h­ëng quan träng ®Õn sù ®iÒu tiÕt vÜ må cña nhµ n­íc. Trong giai ®äan cña chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ c¸c c¬ quan tµi chÝch ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh, ng©n hµng vµ c¸c c¬ quan tµi chÝnh ngµy cµng ®­îc chuyªn nghiÖp ho¸ vµ ph©n c«ng chi tiÕt, h×nh thµnh hÖ thèng tµi chÝnh lín m¹nh. C¸c tËp ®oµn truyÒn thèng ph©n ho¸ m¹nh, mµu s¾c gia téc nh¹t dÇn, ph¸p nh©n cã nhiÒu cã cæ phiÒu ngµy mét nhiÒu, xu h­íng liªn kÕt gi÷a c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh t¨ng nhanh, ho¹t ®éng nghiÖp vô ng©n hµng l¬n còng v­ît khái ranh giíi quèc gia trë thµnh c¸c ng©n hang xuyªn quèc gia. C¸c tæ chøc ®éc quyÒn t­ nh©n ph¸t triÓn m¹nh mÏ, quy m« cña chóng lín h¬n tr­íc rÊt nhiÒu, ho¹t ®éng kinh doanh cña chóng ®· v­ît qua giíi h¹n cña nghµnh nghÒ, quèc gia, trë thµnh c¸c c«ng ty xuyªn quècgia §Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi ph¸t triÓn ch­a tõng thÊy, thÕ giíi thùc t¹i b­íc vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ s¶n xuÊt, bu«n b¸n quèc tÕ, xuÊt khÈu lao ®éng, chuyÓn nh­îng kü thuËt quèc tÕ, ho¹t ®éng tµi chÝnh quèc tÕ, trao ®æi th«ng tin quèc tÕ, trao ®æi nh©n viªn gi÷a c¸c n­íc …®Òu ®¹t tíi quy m« ch­a tõng cã, chñ thÓ tiÕn hµnh nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ lµ c¸c c«ng ty quèc gia. -C¸c n­íc tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ tËp ®oµn kinh tÕ m¶ng khu vùc. MÆt kh¸c c¸c n­íc nµy kh«ng ngõng ho¹t ®éng ®Êu tranh giµnh thi tr­êng, më rénh ph¹m vi quyÒn lùc dÉn ®Õn h×nh thµnh c¸c khu v­vj kinh tÕ do c¸c nhµ n­íc lín lµm trung t©m -C¸c n­íc t­ b¶n hiÖn ®¹i kh«ng ngõng bãc lét vµ khèng chÕ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, má réng ph¹m vi b¨ng nhiÒu biÖn ph¸p kit nh­ xuÊt khÈu t­ b¶n viÑn trî kinh tÕ …biÕn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trë thµnh thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸, cung cÊp nguyªn liÖu rÎ …. 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng 2 Sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc T­ s¶n hiÖn ®¹i 1. C¬ së thùc tiÔn cña ®iÒu chinh kinh tÕ cua nha n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i 1.1.Nh÷ng chØ tiªu vÒ l­îng thÓ hiÖn vai trß ngµy cµng t¨ng cña nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa Qua sù biÕn ®æi vÒ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ vµ chinh trÞ ta ®· thÊy râ vai trß ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc. Ngay sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ë cac t­ b¶n ph¸t triÓn chñ chèt, cac xÝ nghiÖp nhµ n­íc do chinh phñ quèc h÷u ho¸ vµ trùc tiÕp ®Çu t­ x©y dùng, t¹i Ph¸p sè cong nh©n viªn chøc trong khu vùc quèc doanh chiÕm 11% tæng sè cong nh©n viªn chøc nhµ n­íc, sè doanh nghiÖp quèc doanh chiÕm 10% trong tæng sè doanh nghiÖp c«ng thu¬ng toµn quèc. Nhµ n­íc chuyÓn mét phÇn lín thu nhËp tµi chÝnh thµnh t­ b¶n tµi chÝnh, vµ nã trë thµnh mét bé phËn quan träng trong cÊu thµnh t­ b¶n nhµ n­íc, theo thèng kª cña “quü tiÒn tÖ quèc tÕ “ ®Õn n¨m 1989 sè thu nhËp tµi chÝnh do chÝnh phñ trung ­¬ng cña n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn n¾m gi÷ chiÕm tØ träng 27% tæng sè gi¸ trÞ s¶n xuÊt cac n­íc nµy, Mü lµ 20, 5%.Ngoµi ra th«ng qua ng©n hµng trung ­ong nhµ n­íc t­ b¶n ph¸t hµnh tiÒn vµ kiÓm so¸t trong l­u th«ng tiÒn tÖ. Nhµ n­íc sö dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Ó can thiÖp vµ ®iÒu chØnh kinh tÕ. GNP cña cac nøoc t­ b¶n ph¸t triÓn ngµy cµng tËp trung trong tay nhµ n­íc nh­ mét cong cô m¹nh mÏ ®Ó ®iÒu chØnh kinh tÕ (t¨ng tõ 1/3 lªn 1/2 GNP ).Nhµ kinh tÕ häc ng­êi Anh A.Carncross nãi :”trø¬c nh÷ng n¨m 70, quy m« ho¹t ®éng cña chÝnh phñ Anh rÊt h¹n chÕ, cã thÓ thÊy râ ®iÒu ®ã qua ng©n s¸ch n¨m 1911.LeoydGeorge t¨ng thuÕ tõ 1 siling lªn siling 2 pªx«...chØ tiªu c«ng céng mçi n¨m 200 triÖu b¶ng Anh, chiÕm 10%GNP… 1.2Nh÷ng chØ tiªu chÊt l­îng ph¶n ¸nh ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ n­íc ngµy cµng trá thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa Nhµ n­íc tu s¶n ®· tÝch côc can thiÖp vµo ®êi s«ng kinh tÕ, x· héi, vµo thêi kú khñng ho¶ng kinh tÕ, nhµ n­íc ra tang nhau cñaÇu x· héi, lµm dÞu m©u thuÉn gi÷a s¶n vµ tiªu dïng, sau ®ã nhµ n­íc tu s¶n ®· can thiÖp toµn diÖn vµo ®¬if sèng kinh tÕ x· héi, mäi nghµnh kinh tÕ, mäi lÜnh vùc vµ mäi kh©u cña taÝ s¶n 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. xuÊt x· héi, bao trïm c¶ ho¹t ®éng kinh tÕ trong n­íc vµ quan hÖ kinh tÕ quèc te. Nhµ n­íc ®· ®Æt ra mét thÓ chÕ can thiÖp vµo kinh tÕ nh­ thÓ chÕ tµi chÝnh tiÒn tÖ, kÕt hîp s¾c lÖnh hµnh chÝnh vµ ®¹o luËt kinh doanh. Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt kinh tÕ theo ch­¬ng tr×nh, kÐ ho¹ch trung h¹n vµ dai h¹n kÕt hîp víi ®iÒu tiÕt ng¾n h¹n, ®ßng thêi tang cu¬ng phèi hîp kinh tÕ quèc tÕ Do cã sù hoµ b×nh l©u, c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ®· chuyÓn c¸c gi¶i ph¸p hµnh chÝnh, qu¶n chª sang dïng gi¶i ph¸p kinh tÕ vµ kÕt hîp kinh tÕ víi gi¶i ph¸p hµnh chÝnh, ®Æc biÖt víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, nhµ n­íc chñ yÕu dïng c¸c c«ng cô vµ ®ong bÈy kinh tÕ h­íng ®Én kinh doanh theo ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc. Do h×nh thøc ®iÒu tiÕt kinh tÕ nhµ n­íc ®· ®æi míi nªn nhµ n­íc ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã hiÖu qu¶ râ rÖt, t¨ng søc sèng kinh tÕ cho c¸c xÝ nghiÖp t­ nh©n, võa ®¶m b¶o cho kÕ ho¹ch kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn c¸ch thu©n lîi. 1.3 Nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ®Én ®Õn t¨ng c­êng vai trß kinh tÕ c nhµ n­íc t­ s¶n Sù suy yÕu vÒ kinh tÕ cña c¸c n­íc t­ b¶n sau chiÕn tranh thÐ giíi thø hai. Tho¸t khái nÒn kinh tÕ cña ®Êt ®ßi hái sù cè g¾ng v­ît bËc cña toµn x· h«Þ, sù tËp trung cao ®é c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc vµ sù thèng nhÊt trªn quy m« x· héi. Ngoµi nhµ n­íc, kh«ng cßn mét tæ chøc t­ b¶n nµo thùc hiÖn ®­îc, cho dï ®ã lµ mét tËp toµn t­ b¶n khæng l« Phong trµo ®éc lËp ®©n téc trªn thÕ giíi n©ng cao, hÖ thèng thùc ®©n cò tan r·. C¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi ®· næ ra, c¸c ®©n téc ®· cã xu h­íng b­íc lªn con ®­êng X¨ héi chñ nghÜa lµm cho lùc l­îng thÕ giíi x¨ héi chñ nghÜa còng lín m¹nh, lóc nµy c¸n c©n søc m¹nh ®· gÇn nh­ ngang b»ng, mét th¸c thøc cã tÝnh “sèng cßn “ “ai th¾ng ai “ ®ßi hái tÊt c¶ n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ph¶i liªn kÕt nh»m chèng l¹i c¸c lùc l­îng ph¸ vì hÖ thèng t­ b¶n chñ nghÜa, ®ßng thêi chèng l¹i “khñng b« “ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®ang ®e do¹ sù hoµ b×nh vµ an toµn, æn ®Þnh chÝnh trÞ cho c¸c n­íc t­ b¶n. C¸c n­íc t­ b¶n ph¶i cã ssù liÖn minh quèc tÕ toµn diÖn c¶ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, qu©n sù gi÷a c¸c quèc gia, nhµ n­íc t­ b¶n ph¶i chñ ®éng c¶i c¸ch l¹i mèi quan hÖ kinh tÕ truyÒn thèng ®ång thêi thóc ®Êþ sù hîp t¸c víi c¸c khu vùc ®Ó chèng khñng b« Do sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña søc s¶n xuÊt x· h«Þ. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ lÇn thø ba vµ b­íc nh¶y vät míi cu¶ lùc l­îng s¶n xuÊt khiÕn tr×nh ®« x· héi ho¸ s¶n xuÊt t¨ng lªn m¹nh mÏ lµm cho ®éc quyÒn t­ nh©n kh«ng thÎ thÝch øng næi, ®ång thêi do sù xuÊt hiÖncña hµng lo¹t nghµnh s¶n xuÊt míi, ®iÖn tö n¨ng l­îng h¹t nh©n hµng kh«ng vò trô. .ph¸t triÓn nh÷ng nghµnh nµy ®ßi hái cã nguån vèn khæng l«, c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i, cã ®éi ngò 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. c«ng nh©n lµnh nghÒ...Nh­ vËy lµ trong c¬ chÕ thi tr­êng, hoµn c¶nh cña sù c¹nh tranh l¶ quyÕt liÖt, ®Ó cã ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®ã cho qu¸ tr×nh s¶n xu¸t, t¸i s¶n xu¸t t­ b¶n c¸c nµh t­ b¶n ph¶i ®ùa vµo nhµ n­íc, ñng hé nhµ n­íc nh­ ng­êi ®¹i diÖn chung cho l¬ik Ých cña m×nh vµ chÊp nhËn vµ ®iÒu phèi kinh tÕ cña nhµ n­íc nh­ mét yÕu tè cÇn thiÕt cho sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña hä. §Æc biÖt, ®Çu t­ vµo nghiªn cøu khoa häc, ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®ßi hái mét kho¶n ®Çu t­ v« cïng lín. Lîi Ých mµ c¸ ho¹t ®éng nµy mang l¹i, xÐt trªn gãc ®é kinh doanh t­ nh©n l¹i rÊt nhá, do ®ã t­ b¶n t­ nh©n chuyÓn sang vai nhµ nøoc víi t­ c¸ch ®¹i biÓu cho x· héi g¸ch tr¸ch nghiÖp x©y ®ùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¸t triÓn khoa häc, gi¸o dôc. . Lîi nhuËn cao vµ sù ®iÒu chØnh kÕt cÊu cña c¸c tËp ®oµn t­ nh©n.§Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao, c¸c tËp ®oµn ®éc quyÒn t­ nh©n ra søc ¸p dông kü thuËt míi, ®iÒu chØnh kÕt cÊu néi b« c¸c xÝ nghiÖp vµ t¨ng cøêng quyÓn lý kinh doanh, t¨ng c­¬ng tÝnh t« chøc vµ tÝnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái ph¶i cã ®Þnh h­íng ë tÇm vÜ m«, tøc lµ ph¶i h¹n chÕ tù ph¸t vi m« b»n ho¹t ®éng ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ n­íc ®Î ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cã tÝnh c©n ®èi c¶ vÒ chÊt vµ l­îng cña nÒn kinh tÕ Do lùc l­äng s¶n xu¸t ph¸t triÓn ch­a tõng thÊy, n¨ng suÊt lao ®äng t¨ng lªn rÊt cao lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt ®­îc më réng mét c¸ch tuyÖt ®«Ý víi thÞ tr­êng bij thu hÑp t­¬ng ®èi. Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m b¶o ®¶m sù vËn ®éng binhg th­êng cña ná Sù ph©n c«ng lao ®éng vµ më réng quan hÖ kinh tÕ lµm cho m«Ý quan hÖ gi÷a c¸c n­íc xo¾n xuýt vµo nhau, phô thuéc, ®Êu tranh lÉn nhau. §Ó t¨ng c­êng vÞ trÝ kinh tÕ, chiÕm lÜnh thÞ tr­ßng réng lín h¬n, ®ång thêi t¨ng c­êng phèi hîp vµ hîp t¸c, c¸c nhµ n­íc t­ b¶n ph¶i ®øng ra ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p phèi hîp quèc tÕ §¹i khñng bè toµn cÇu. Tr­íc sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, th× sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ lµ rÊt m¹nh mÏ, ngµy cµng lµm cho nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña chñ nghÜa t­ b¶n trë nªn gay g¾t, ®ång tthêi sù xuÊt hÞªn cñ© chiÕn tranh hiÖn ®¹i, diÔn biÕn hoµ b×nh thÕ giíi, sù m©u thuÉn s¾c téc l¹i cµng m¹nh mÏ, ®· lµm xuÊt hiÖn c¸c bän khñng bè. Sù khæng bè toµn cÇu ®ã ®· g©y lªn sù bÊtæn ®Þnh x· héi, còng nh­ sù bÊt an toµn s¶n.Nhµ n­íc c¸c t­ s¶n ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ kÕt hîp víi quèc phßng, an ninh chÝnh trÞ quèc gia, cã nghÜa lµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i phôc vô cho quèc phßng an ninh. 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2.C¬ së lý luËn 2.1. Quan ®iÓm maxÝt vÒ vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc trong chñ nghÜa t­ b¶n Trong t¸c phÈm “sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi tõ kh«ng t­ëng ®Õn khoa häc “ F.¡ngghen ®· luËn gi¶i chøc n¨ng x· héi cña nhµ n­íc ng­êi viÕt :. . tõ tr­íc tíi nay c¸c x· héi vËn ®éng trong nh÷ng sù ®èi lËp gai cÊp ®· dÉn ®Õn nhµ n­íc, nghÜa lµ mét t« chóc cña giai cÊp bãc lét ®Ó duy tr× nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt bªn ngoµi cña nã. ..nhµ n­íc lµ ®¹i biÓu chÝnh thøc cña toµn thÓ x· héi, lµ sù tæng hîp toµn cña thÓ x· héi thµnh mét nghiÖp ®oµn cã thÓ tr«ng thÊy ®­îc, nh­ng nã chØ nh­ thÕ chõng nµo nã lµ nhµ n­íc cña b¶n th©n c¸c giai cÊp ®¹i biÓu trong thêi ®¹i cña m×nh, cho toµn thÓ mét x· héi . X· héi ®Î ra mét chøc n¨ng trung nhÊt ®Þnh mµ thiÕu chóng th× kh«ng thÓ ®­îc. ..nhµ n­íc xuÊt hiÖn... lùc l­îng míi xuÊt hiÖn cã tÝnh ®éc lËp míi nµy t¸c ®éng ng­îc l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhê tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi cña m×nh “...Qua ph©n tÝch cña Angghen, ta cã thÓ rót ra t­ t­ëng quan träng sau : Nhµ n­íc sinh ra nh»m thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng x· héi chung, nh­ng khi tån t¹i lµ mét lùc l­îng chÝnh trÞ míi nã kh«ng chØ cã ®­îc nhê nh÷ng lîi Ých ®Æc biÖt, mµ cßn cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi trong quan hÖ víi c¸c lùc l­îng x· héi , ng­êi ®· giao tr¸ch nhiÖm cho nã. Nhê cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi nµy, nhµ n­íc cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng trë l¹i qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi. Do lùc l­îng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n ®· d¹t tíi quy m« to lín, tÝnh x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt ®¹t tíi tr×nh ®«é cao, trong nÒn s¶n xuÊt diÔn ra nhiÒu qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi v­ît khái tÇm tay cña c¸c nhµ t­ s¶n, lµm cho nÒn kinh tÕ x· héi mÊt æn ®Þnh, l¹m ph¸t gia t¨ng, ®ång thêi thÊt nghiÖp còng t¨ng, buéc nhµ n­íc ph¶i can thiÖp s©u vµo sù vËn cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh kinh tÕ, æn ®Þnh trËt tù x· héi 2.2.Quan ®iÓm t­ s¶n vÒ vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc trong chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i Kh¸c víi nhµ lý luËn macxÝt, nh÷ng ng­êi c¨n nguyªn sù t¨ng c­êng vai trß kinh tÕ lµ sù chÝn muåi c¸c chøc n¨ng kinh tÕ vi m« cña nhµ n­íc t­ b¶n ë c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ néi t¹i cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. J.M.Key t×mn nã ë “quy luËt t©m lý x· héi c¬ b¶n “ tøc lµ ë c¸c mèi liªn hÑ kinh tÕ x· héi nãi nªn bÒ mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ ë thÞ tr­êng, trong c¸c hµnh vi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ do quy luËt t©m lý chi phèi,. trong t¸c phÈm : ‘ lý thuyÕt tæng qu¸t vÒ viÖc lµm, lîi tøcvµ tiÒn tÖ “. J.Key cho r»ng : chñ nghÜa t­ b¶n ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh th× c¬ chÕ tù ®iÒu 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. chØnh cña thi tr­êng dËp t¾t khñng ho¶ng kinh tÕ vµ thÊt nghiÖp, Tai ho¹ do khñng ho¶ng kinh tÕ vµ thÊt nghiÖp ®æ lªn ®Çu ng­ßi lao ®éng ®· thóc ®Èy hä næi dËy lËt ®æ chÕ ®é t­ b¶n Nguyªn nh©n ®Çu tiªn cña tai ho¹ nµy lµ sù t¨ng tr­ëng cña nÒn lµm cho thu nhËp t¨ng nªn vµ cïng víi nã lµ t¨ng tiªu dïng, nh­ng møc tiªu dïng t¨ng lªn khong cïng møc t¨ng thu nhËp. Nguyªn nh©n thø hai d½n ®Õn t×nh tr¹ng táng cÇu kh«ng ®ñ lµ tû suÊt lîi nhuËn thÊp h¬n tû suÊt lîi tóc lµm cho c¸c nhµ t­ b¶n thÝch duy tr× t­ b¶n cña m×nh d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ.¤ng cßn cho r»ng :Sù vËn ®éng cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa cã nh¹y c¶m rÊt cao ®«Ý víi møc lîi tøc . NÒn kinh tÕ sÏ g¸nh chÞu hËu qu¶ ngay nÕu lîi tøc t¨ng cao, sè d­ tiÕt kiÖm lín, ®Çu t­ gi¶m vµ thÊt nghiÖp t¨ng lªn, ®iÒu ®ã g©y ra nguy c¬ bïng næ x· héi . Muèn cho x· héi æn ®Þnh, nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ lµm cho nã vËn nhÞp nhµng vµ t¨ng tr­áng theo chiÒu h­íng lµnh m¹nh. Sù can thiÖp nµy ph¶i t¸c ®éng vµo c¸c nh©n tè kÝch thÝch tæng cÇu ®Çy ®ñ. T¸n thµnh víi quan ®iÓm cña J.Keynes vÒ viÖc nhµ n­íc ph¶i can thiÖp s©u vµo qu¸ tr×nhvËn ®éng cña nÒn kinh tÕ song M.Friedman cho r»ng :sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa cã mèi quan hÖ t­¬ng hç víi sù vËn ®éng cña khèi l­îng tiÒn trong l­u th«ng. Së dÜ nÒn kinh tÕ l©m vµo tr¹ng th¸i tr× trÖ hoÆc th­êng xuyªn x¶y ra c¸c cuéc khñng ho¶ng vµ c¸c có sèc kinh tÕ lµ do nhµ n­íc ®­a vµo l­u th«ng mét kh«Ý l­îng tiÒn qu¸ lín hoÆc qóa nhá. Muèn kh¾c phôc nh÷ng sai lÖnh nµy cÇn ph¶i v¹ch râ mèi quan hÖ gi÷a sù c¸u thµnh nhu cÇu tiÌn tÖ cÇn thiÕt cho l­u th«ng. M.Friedman nhËn xÐt :nÕu trong thùc tiÔn, nhµ n­íc ®­a vµo l­u th«ng mét khèi l­îng tiÒn tÖ lín h¬n khèi l­îng cÇn thiÕt sÏ lµm cho thu nhËp danh nghÜa t¨ng cao h¬n thu nhËp thùc tÕ, do ®ã sÏ kich l·i suÊt thÞ tr­êng t¨ng cao, lµm biÕn d¹ng tû lÖ l·i suÊt. Tõ ®ã dÉn ®Õn ®ång tiÒn mÊt gi¸, t¨ng tèc ®é l¹m ph¸t vµ gi¸ c¶. HÖ qu¶ nµykh«ng chØ lµm xÊu ®i nhanh ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt x· héi , mµ cßn l¶m m©t æn ®Þnh x· héi . MÆt kh¸c, «ng ®­a ra nhËn xÐt :bèn yÕu t« t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù thay ®æi cña khoèi l­îng tiÒn tÖ trong l­u th«ng vµ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, lµ møc gi¸ c¶ hµng hãa, dÞch vô, møc thu nhËp thùc tÕ vµ s¶n l­îng trong nÒn kinh tÕ, nã n¹n ®éng cïng chiÒu víi khèi l­îng tiÒn tÖ trong l­u th«ng vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh víi sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ. Vµ hai yÕu tè l·i suÊt thùc tÕ vµ chØ sè t¨ng cña gi¸ c¶, nã vËn ®éng ng­îc chiÒu. Tr¸i víi J.Keynes, ng­êi cho r»ng nhu cÇu tiÒn tÖ cã nh¹y c¶m cao ®èi víi tû lÖ l·i suÊt, cßn M.Friedman quan niÖm nã nh¹y c¶m cao víi nhu cµu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô. Nh­ng sau M.Friedma, thÕ giíi t­ b¶n thËt sù l©m vµo khñng ho¶ng ®iÒu chØnh kinh tÕ do 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nÒn kinh tÕ d· l©m vµo suy th¸i s©u s¾c. Lóc nµy giai cÊp t­ s¶n ®· ph¶n øng gay g¾t tr­íc sù bÊt lùc cña nhµ n­íc trong viÖc chÌo l¸i kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn hîp logich cña c¸c quan ®iÓm toµn diÖn thùc dông trong lý luËn ®iÒu chØnh kinh tÕ trªn, nhËn thÊy vÊn ®Ò cÊp b¸ch nµy Willam Bolepat ®· ®ù¬c ®­a ra quan ®iÓm:lý thuyÕt kú väng trong m« h×nh kinh tÕ macr«, «ng d· ph¸t triÓn quan ®iÓm nµy t­ Thomas Sargent vµ Neil Wallance.C¸c «ng cho r»ng, c¸c ho¹ch ®Þnh cña vµ thùc hÞªn trong nhiÒu thêi kú tr­íc ®©y ®Òu dùa hoµn toµn vµo mét h­íng lý thuyÕt nh­;träng cÇu, träng tiÒn, träng cung nªn rÊt cùc ®oan vµ kh«ng phï hîp víi sù vËn ®éng thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ, do ®ã bÞ thÊt b¹i. Lý do cña sù thÊt b¹i lµ ë chç :mçi h­íng lý thuyÕt chØ tËp trung ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m vµo mét môc tiªu. VÝ dô m« h×nh träng cÇu chØ nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô ng¾n h¹n (t×nh thÕ ).cßn m« h×nh träng cung lÊy nh÷ng môc tiªu dµi h¹n ®Ó x¸c ®Þnh nhiÖn vô cho ®iÒu chØnh kinh tÕ. Trong thùc tÕ, ®Ó nÌn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh ®ßi hái nhµ n­íc ph¶i cã ®èi s¸ch toµn diÖn. H¬n n÷a, c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lu«n lu«n chÞu nhiÒu biÕn ®éng vµ rñi ro, hä cÇn ®­îc cung cÊp c¸c th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c.Trø¬c hÕt c¸c th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c vµ sù thay ®æi cña c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ®­a ra ®Ó ®iÒu chØnh kinh tÕ. Thø n÷a lµ nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng vµ nhµ n­íc ë tÇm vÜ m« cã thÓ biÕt vµ dù ®o¸n ®­îc còng cÇn ph¶i th«ng b¸o kÞp thêi cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ. V×, ®èi víi c¸c nhµ kinh doanh, ®iÒu ®ã sÏ gióp hä ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp thêi ®Ó chØ ®¹o s¶n xuÊt. Cßn ng­êi tiªu dïng, th«ng tin ®ã còng hä thu xÕp viÖc chi tiªu, mua s¾m hîp lý, ®Æc biÖt gióp hä l­êng tr­íc ®­îc nh÷ng nguy c¬ mÊt viÖc lµm ®Ó cã nh÷ng øng phã kÞp thêi, Nhµ n­íc, ngoµi viÖc thu nhËp th«ng tin cho c¸c chñ kinh tÕ biÕt vÒ ho¹t ®«ng kinh tÕ cña m×nh, còng cµn ph¶i n¾m ®­îc ý kiÕn cña cÊc nha kinh doanh vµ nguyÖn väng kinh tÕ cña nh©n d©n ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kÞp th¬i, §ã lµ c¸c quan hÖ kinh tÕ hµi hoµ, hîp lý, b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ vËn ®éng ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. §Æc ®iÓm quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh tiÕn triÓn cña t­ tö¬ng kinh tÕ t­ s¶n vÒ ®iÒu chØnh kinh tÕ b¨ng nhµ n­íc hiÖn nay lµ sù phôc hå vµ t«n träng c¸c nguyªn t¾c tù ®iÒu tiÕt cña thi tr­êng, §ã lµ kÕt qu¶ kh«ng chØ do qu¸ tr×nh t­ duy logÝch mµ cßn do kinh nghiÖp thùc tiÔn ®au ®ín v× më réng th¸i qu¸ sù can thiÖp cña nhµ n­íc vao qu¸ tr×nh vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, VÊn ®Ò ë ®©y kh«ng ph¶i lµ viÖc nhµ n­íc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ nhiÒu hay Ýt, t¨ng c­êng hay níi láng mµ lµ nhµ n­íc can thiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p trùc tiÕp th× cµng lµm sÊu ®i c¸c ®iÒu kiÖn cña t¸i s¶n xuÊt x· héi mµ khong mang l¹i hiÖu qu¶ tÝch 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cùc, ChÝnh v× vËy, c¸c lý thuyÕt hiÖn ®¹i vÌ ®iÒu chØnh kinh tÕ ngµy nay ®· t¹p trung h¼n vµo h­íng x¸c ®Þnh kÞp thêi c¸c m« h×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ thÝcnh hîp vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cã hiÖu qu¶ kh¸c. 3. M« h×nh ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i 3.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh hÑ thèng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ n­íc t­ s¶n 3.1.1. C¬ chÕ thi tr­êng trong chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i C¬ chÕ thi tr­êng lµ c¬ chÕ vËn ®éng cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, nã ra dêi vµ ph¸t triÓn cïng nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong lÞch sö. Nã ®· t¹o ra trong nÒn s¶n xuÊt x· héi nh÷ng h×nh thøc s¶n xuÊt, l­u th«ng hµng ho¸ ngµy mét hoµn thiÖn b»ng c¸ch ®µo th¶i, lo¹i bá nh÷ng h×nh thøc nçi thêi, yÕu kÐm, g¹n läc lùa chän vµ gi÷a l¹i nh÷ng h×nh thøc phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi . C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ sù thÓ hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ lµ bÒ mÆt cña nÒn s¶n xuÊt x· héi . Quy luËt nµy ®­îc xem lµ trung t©m ®iÒu chØnh kinh tÕ v« h×nh nh­ng ®Çy quyÒn lùc vµ hiÖn thùc, trong ®ã gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®­îc xem lµ c«ng cô ®iÒu chØnh kinh tÕ chñ yÕu cña c¬ chÕ hti tr­êng. Ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ truêng diÔn ra sau l­ng nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh, song nã lai ®­a ra nh÷ng tÝn hiÖu trÖn thÞ tr­êng, lµm cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ kÞp thêi ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶m bít chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao ch¸t l­îng hoÆc thay ®æi mÉu m· vµ dÞch vô. Khi quy m« tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n trong mçi chñ thÓ ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng ®· ®¹t tíi mét møc ®é cao th× do nguyªn nh©n tù ph¸t cña c¬ chÕ thi tr­êng v× vËy mµ bæ sung vµo hÖ thèng ®iÒu chØnh t¸i s¶n xuÊt x· héi c¬ chÕ ®iÒu tiÕt ®èc quúªn t­ b¶n lµ mét kh¸ch quan do yªu cÇu cña nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. 3.1.2.C¬ chÕ ®éc quyÒn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i Ta biªt r»ng, khi qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n ®¹t tíi mét ®«é cao, th× së h÷u t­ b¶n vµ sö dông t­ b¶n t¸ch rêi nhau, t¹o ®iÒu kiÖn cho t­ b¶n tµi chÝnh ra ®êi vµ trë thµnh h×nh thøc phá biÕn trong nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa. §¼c tr­ng kÕt cÊu ®éc quyÒn cña t­ b¶n tµi chÝnh lµ tËp ®oµn kinh tÕ khæng lå th«ng qua chÕ ®ä tham dù t­ b¶n tµi chÝnh ®· cuèn hót ngµy cµng nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng riªng lÎ ë tÊt c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµo guång m¸y khèng chÕ cña m×nh. Nh­ vËy ®éc quyÒn t­ nh©n ®· thu hÑp vµ lµm gi¶m bít tÝnh biÖt lËp trong ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ thÞ tr­êng, nh­ng l¹i lµm t¨ng 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. thªm tÝnh ¸c liÖt vµ søc c¹nh tranh len cao h¬n vµ do ®ã g©y ra sù sôp ®« vì nÆng nÒ h¬n, nhanh chãng ®Èy nÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng c¬ cÊu vµ t×nh tr¹ng ph¸ s¶n cña c¸c tËp ®oµn lín. 3.1.3. M©u thuÉn trong ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¬ chÕ ®éc quyÒn lµ sù suÊt hiÖn hÖ thèng ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc T­ S¶n. Trong sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ do cã sù ®iÒu tiÕt ®ång thêi cña hai c¬ chÕ : ®éc quyÒn vµ thÞ tr­êng ®· lµm cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa buéc ph¶i vËn ®éng d­íi sù khèng chÕ cña hai nguyªn t¾c tr¸i ng­îc nhau :tù do vµ ®éc ®o¸n. Mét mÆt ®éc quyÒn kh«ng ngõng bµnh tr­íng vµ më réng sù khèng chÕ c¶u m×nh ®íi víi tõng m¶ng réng cña thÞ tr­êng. MÆ kh¸c c¬ chÕ thäi tr­êng nh­ mét c¬ chÕ vËn ®éng tù nhiªn cuc¶ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, tù më ®­êng v­ît qua c¸c nguyªn t¾c cña ®éc quyÒn, thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt vËn ®éng thoe yªu cÇu cña c¸c quy luËt thÞ tr­êng. Sù xung ®ét vµ m©u thÉun ®ã kh«ng chØ lµm gi¶m hiÖu lùc ®iÒu chØnh cu¶ hai c¬ chÕ, mµ cßn lµm lu mê ®i nh÷ng dÊu hiÖu tÝch cùc cu¶ thÞ tr­ßng vµ lµm t¨ng thªm tÝnh gay go cña c¹nh tranh, ®Èy nÒn s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa vµo tr¹ng th¸i ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi trÇm träng h¬n. Tr­íc thùc tr¹ng ®ã, sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo qu¸ trÞnh t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ mét nhu cÇu kh¸ch quan nh»m kh«i phôc l¹i nh÷ng mÊt c©n ®èi, ®Æc biÖt lµ mÆt c©n ®èi cã tÝnh c¬ cÊu, ®Ó më ®­êng cho søc s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nh­ng trªn gi¸c ®é tæng thÓ :kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi th× ®éc quyÒn t­ nh©n vµ nhµ n­íc t­ b¶n ®· hoµ nhËp vµo nhau t¹o thµnh mét khèi liªn kÕt chÆt chÏ.§ã lµ sù liªn kÕt søc m¹nh cña ®éc quyÒn víi søc m¹nh cña nhµ n­íc thµnh mét c¬ chÕ thèng nhÊt nh»m lµm giµu cho t­ b¶n ®éc quyÒn. Nh­ng do sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc chÞu ¸p lùc tõ nhiÒu phÝa, nhiÒu lùc l­îng s¶n xuÊt do ®ã nã ph¶i dung hoµ ®­îc lîi Ých cña mäi tÇng líp x· héi ®Ó b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn x· héi æn ®Þnh. 3.2. HÖ thèng ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc T­ s¶n hiÖn ®¹i. HÖ thèng ®iÒu chØnh kinh tÕ lµ tæng thÓ cña nh÷ng thiÕt chÕ cña nhµ n­íc ®­îc tæ chøc chÆt chÏ víi hÖ thèng c«ng cô chÝnh s¸ch cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh ®èi víi sù vËn ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi . Nã ®· hoµ nhËp mét c¸ch h÷u c¬ vµo c¬ chÐ t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa tån t¹i nh­ mét bé phËn thóc ®Èy kiÓm so¸t vµ qu¶n lý toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi b¨ng nh÷ng c«ng cô :tiÒn tÖ, gi¸ c¶ kÕ ko¹ch, tµi chÝnh, tÝn dông, chøng kho¸n. 3.2.1NhiÖm vô cña hÖ thèng ®iÒu chØnh kinh tÕ cña nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Nh­ ®· biÕt, nhiÖm vô kinh tÕ cña nhµ n­íc t­ b¶n hiÖn ®¹i lµ ®iÌu chØnh sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, thóc dÈy, ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi. MÆt kh¸c do nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, nªn nhiÖm vô thóc ®©y nªn kinh tÕ cña nhµ n­íc lµ hç trîvµ kÝch thÝch khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng cña m×nh vµo mét môc tiªu nhÊt ®Þnh, tøc lµ ph¶i cã h­íng dÉn kiÓm so¸t uèn n¾n b»ng c¶ c«ng cô kinh tÕ vµ ph¸p luËt, tøc lµ b»ng c¶ ­u ®·i vµ trõng ph¹t hay cßn gäi lµ ®iÒu chØnh kinh tÕ. Do ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng ®­îc chÊp nhËn nh­ m«t c¬ cÊu h÷u c¬ cña hÖ thèng ®iÓu chØnh kinh tÕ cña nhµ n­íc, nªn sù ®iÒu chØnh cña nhµ n­íc chØ cÇn tËp trung vµo nh÷ng kh©u chÝnh yÕu cã tÝnh quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Do ®ã ®iÒu chØnh cña nhµ n­íc chØ ®Æt c¸c chñ thÓ thÞ tr­êng tr­íc sù lùa chän chÝnh yÕu cßn nh÷ng lùa chän b×nh th­êng do hä tù s¸ng t¹o, t×m kiÕm vµ nã ®­îc thÞ tr­êng ph¸n xÐt 3.2.2 Bé m¸y ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña nhµ n­íc t­ s¶n hiÖn ®¹i Ho¹t ®éng ®iÒu chØnh ®­îc thùc hiÖn b»ng nh÷ng tæ chøc hµnh ph¸p mµ nh÷ng tæ chøc nay ®­îc chia lµm hai lo¹i. Mét lµ : C¬ quan hµnh ph¸p cña chÝnh phñ, vöa lµm chøc n¨ng hµnh chÝnh võa lµm chøc n¨ng ®iÒu chØnh kinh tÕ ë tÇm tæng thÓ. Hai lµ: Nh÷ng c¬ quan ®iÒu chØnh kinh tÕ do luËt ®Þnh, chuyªn tr¸ch thanh tra, kiÓm so¸t, uèn n¾n hµnh vi kinh tÕ cña tÊt c¶ c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo luËt. Bé m¸y hµnh ph¸p ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ®­îc tæ chøc d­íi hai h×nh thøc, c¸c c¬ quan ®iÒu hµnh qu¶n lý kinh tÕ truyÒn thèng vµ m×nh uan ®iÒu tiÕt kinh tÕ. T¹i Mü, c¸c bé phËn trong chÝnh phñ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¶n lý kinh tÕ lµ bé tµi chÝnh, y tÕ, gi¸o dôc vµ phuc lîi lao ®éng, th­¬ng m¹i, n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, néi chÝnh, nhµ ë vµ ph¸t triÓn ®« thÞ. .vv. Trong kÕt cÊu bé m¸y hµnh ph¸p ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, ng­êi ta cßn quan s¸t thÊy sù xuÊt hiÖn nhanh chãng cña c¸c c¬ quan ®iÒu tiÕt kinh tÕ. Kinh phÝ ho¹t ®éng cu¶ c¸c c¬ quan nµy do chÝnh phñ cung cÊp, nh­ng kiÓn so¸t viÖc sö dông kinh phÝ l¹i do quèc héi tiÕn hµnh. 3.2.3 HÖ thèng c¸c c«ng cô vµ gi¶i ph¸p ®iÒu tiÕt kinh tÕ cu¶ nhµ n­íc t­ s¶n hiªn ®¹i Khu vùc s¶n xuÊt thuéc së h÷u nhµ n­íc : Trªn gi¸c ®é kinh tÕ th× nã lµ ®èi t­îng diÒu chØnh kinh tÕ, nã thóc ®Èy sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, nhµ n­íc cã thÓ h­íng ho¹t ®éng kinh tÕ vµo viÖc t¹o ra m«i tr­êng “kinh doanh thuËn lîi vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. mµ kh«ng cÇn lîi nhuËn cao ho¹c kh«ng mang l¹i lîi nhuËn”. VÝ dô, nhµ n­íc sö dông nguån tµi chÝnh vµ c¸c ph­¬ng tiÖn ®Çu t­ vµ x©y dùng: ®­êng, cÇu, c¶ng, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c… nhµ n­íc cßn më réng hoÆc thu hÑp khu vùc s¶n xuÊt cña m×nh ®Ó n©ng ®ì vµ hç trî kinh doanh t­ nh©n, t¹o ra mét c¬ së æn ®Þnh h¬n cho sù ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c nghµnh dÞch vô quan träng, nh­ ®­¬ng s¾t, hµng kh«ng, bÕn c¶ng, truyÒn th«ng, nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ. Nhµ n­íc ®Çu t­ c¶i t¹o kü thuËt vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c xÝ nghiÖp cña m×nh ®Ó thóc ®Èy toµn bé nÒn kinh tÕ qu¸ lín ph¸t triÓn. B¶n th©n c¸c xÝ nghiÖp nhµ n­íc kh«ng lÊy lîi nhuËn lµm môc ®Ých mµ lµ sù c©n ®èi c¶ vÒ mÆt chÊt l­îng vµ sè l­îng. Tµi chÝnh nhµ n­íc, lµ mét ph­¬ng tiÖn vµ c«ng cô c¬ b¶n n»m trong tay nhµ n­íc, n¾m 30-40% thu nhËp quèc d©n th«ng qua chøc n¨ng t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n, nhµ n­íc ®· t¸c ®éng vµo tÊt c¶ c¸c kh©u cña qua tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. C«ng cô chñ yÕu cña tµi chÝnh lµ hÖ thèng thÕu vµ tµi trî nhµ n­íc. B»n c¸ch ®Þnh ra c¸c môc tiªu kh¸c nhau vµ ®Þnh ra c¸c kho¶n tµi trî chñ yÕu, nhµ n­íc cã thÓ ®iªu chØnh dùoc dong ®Çu t­ t­ b¶n, khoa häc –c«ng nghÖ, ®iÒu hoµ thu nhËp gi­a c¸c tÇng líp d©n c­…T¹i Mü, trong vßng 20 n¨m (1930-1970) ®Çu t­ cña nhµ n­íc chiÕm kho¶ng 30% GDP. T¹i Céng Hoµ Liªn Bang §øc tõ 1950-1976 ®Çu t­ cña chÝnh phñ trªn 20%GDP. TiÒn tÖ vµ tÝn dông, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­¬ng hiÖn ®¹i, tiÒn tÖ –tÝn dông vµ hÖ thèng ng©n hµng lµ hÖ thÇn kinh cña nÒn kinh tÕ, chinh phñ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÒn n¾nm gi÷ khèng chÕ c¸c ng©n hµng trung ­¬ng vµ hÖ thèng c¸c ng©n hµng lín, ®ång th­ßi ®äc quyÒn ph¸t hµnh tiÒn giÊy d· biÕn hÖ thèng nµy thµnh c¸c ph­¬ng tiÖn vµ céng cô ®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ. Nhµ n­íc chñ ®éng diÒu chØnh khèi l­îng tiÒn tÖ cÇn thiÕt trong l­u th«ng b»ng ba c«ng cô m¹nh :thay ®æi tû lÖ dù tr÷ ph¸p ®Þnh, tû lÖ triÕt khÊu vµ ho¹t ®éng thÞ tr­êng më. T¹i Mü, h¹n møc tiªng giöi dù tr÷ ph¸p ®Þnh do côc dù tr÷ liªn bang (Fed) ®iÒu chØnh, côc nµy quy ®Þnh c¸c kho¶n tiÒn giöi cña ng©n hµng thµnh viªn ph¶i ®­îc gi÷ l¹i tû lÖ nhÊt ®Þnh lµm tiÒn dù tr÷. N¨m 1975, Fed quy ®Þnh c¸c kho¶n tiÒn giöi cña ng©n hµng thµnh viªn tõ 2-10 triÖu ph¶i trÝch nép 10% tiÒn dù tr÷ ph¸p ®Þnh, 10-100 triªu USD th× nép 13%. Trong ho¹t ®éng thÞ tr­êng më, á thêi kú kinh tÕ tiªu ®iÒu vµ khi cÇn më réng tÝn dông, c¸c ng©n hµng trung ­¬ng, c¸c n­íc mua chøng kho¸n cã mÖnh gÝa vµ c¸c chøng chØ cã thÓ chuyÓn ®æi trªn thÞ tiÒn tÖ, cßn khi l¹m phat t¨ng lªn 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1474 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2