intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài: “Vai trò của Nhà nước đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá ở nước ta”.

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Thêm vào BST
Báo xấu
106
lượt xem 17
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'đề tài: “vai trò của nhà nước đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá ở nước ta”.', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: “Vai trò của Nhà nước đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá ở nước ta”.

  1. BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài “Vai trò của Nhà nước đối với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá ở nước ta”
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Môc lôc Trang A. PhÇn më ®Çu ........................................................................................... 4 B. Néi dung .................................................................................................... 6 Ch­¬ng 1: TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vÒ vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸........................................................................................6 1.1. Vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ .............................. 6 1.1.1. Quan niÖm c«ng nghiÖp ho¸- Thùc chÊt c«ng nghiÖp ho¸ ............................. 6 1.1.2. V× sao hiÖn nay c«ng nghiÖp ho¸ l¹i g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ ............................. 7 1.1.3. Vai trß cña Nhµ n­íc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ............ 8 1.2. TÊt yÕu kh¸ch quan vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ......................................................................................................................... 9 1.2.1. Vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc ®Þnh h­íng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ .... 9 1.2.2. Vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ.................. 11 1.2.3. Nhµ n­íc víi vai trß ph¸t triÓn nguån vèn .................................................. 13 1.2.4. Vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ......14 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta .....................................................................16 2.1. §Þnh h­íng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ............................................... 16 2.1.1. ViÖc ®Ò ra môc tiªu chiÕn l­îc kÕ ho¹ch b­íc ®i cña c«ng nghiÖp ho¸ ....... 16 2.1.2. Thùc tr¹ng viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi b­íc ®i cña qu¸ tr×nh c«ng ngiÖp ho¸ ..................................................................................................... 16 2.1.3. T¹o nguån lùc cho tiÕn tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ..................................................................................................................... 17 2.1.3.1. Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc n­íc ta hiÖn nay ........................................... 18 2.1.4. Ph¸t triÓn gi¸o dôc ®¹i häc ®¸p øng yªu cÇu nguån nh©n lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ................................................................. 20 2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghÖ ................................................................ 21 2.2.1. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt ..................................................................... 21 2.2.2. Ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé khoa häc ............................................................. 23 2.2.3. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶nlý Nhµ n­íc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ .............................................................................. 24 2.2.3.1. Mét sè thµnh tùu vÒ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ ë n­íc ta trong thêi k× ®æi míi ............................................................................................................. 24 2.2.3.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ......................... 25 2.3. ChÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông nguån vèn .............................................. 26 2.3.1. Thùc tr¹ng huy ®éng vèn cña Nhµ n­íc...................................................... 26 2.3.2. Thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc sö dông vµ qu¶n lý vèn............ 27 2.4. Qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ............................................................ 29 2.4.1. Thùc tr¹ng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc..................................................... 29 Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta trong thêi gian tíi ......32 3.1. §Þnh h­íng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ...................................................... 32 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 3.1.1. X¸c ®Þnh mét c¸ch toµn diÖn thÝch hîp h¬n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸....... 32 3.1.2. ChuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi b­íc ®i cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ................................................................................................... 32 3.1.3. Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m cñng cè vµ n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc ........................................................................................................................ 33 3.1.4. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc ®¹i häc ®¸p øng yªu cÇu nguån nh©n lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc........................................... 36 3.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ................................................ 39 3.2.1. C«ng nghÖ n­íc ngoµi ................................................................................ 39 3.2.2. C«ng nghÖ vµ c¸n bé khoa häc trong n­íc.................................................. 40 3.2.3. Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c­êng hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ KH - CN......... 42 3.3. Ph¸t triÓn nguån vèn ................................................................................... 42 3.3.1. Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn .............................................................................. 42 3.3.2. Gi¶i ph¸p sö dông vµ qu¶n lý vèn ............................................................... 44 3.3.3. §æi míi tæ chøc bé m¸y tµi chÝnh quèc gia vµ c«ng t¸c kiÓm to¸n kÕ to¸n...... 45 3.4. Gi¶i ph¸p trong vÊn ®Ò qu¶n lý .................................................................. 48 3.4.1. X¸c ®Þnh ®óng ph­¬ng h­íng cña c¬ chÕ qu¶n lý ....................................... 48 3.4.2. X©y dùng hÖ thèng luËt kinh tÕ ................................................................... 49 C. KÕt luËn .................................................................................................. 52 Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................... 53 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi më ®Çu BÊt k× mét quèc gia nµo muèn ph¸t triÓn, ®¹t ®­îc tr×nh ®é mét n­íc ph¸t triÓn ®Òu ph¶i tr¶i qua nÊc thang cã tÝnh tÊt yÕu lÞch sö. §ã lµ c«ng nghiÖp ho¸. Trªn thÕ giíi ®· cã nhiÒu n­íc tiÕn hµnh thµnh c«ng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn nay còng cßn nhiÒu n­íc ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸. Trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña lÞch sö loµi ng­êi, c«ng nghiÖp ho¸ ë nh÷ng n­íc kh¸c nhau cã sù kh¸c nhau vÒ m« h×nh, vÒ thêi gian thùc hiÖn vµ do ®ã cã sù kh¸c nhau vÒ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. N­íc ta b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ tõ n¨m 1960 theo ®­êng lèi do ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña ®¶ng ®Ò ra. §Õn nay sù nghiÖp ®ã vÉn tiÕp tôc. Nh­ng hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn quèc tÕ vµ trong n­íc, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay kh¸c nhiÒu so víi n¨m 1960. §iÒu ®ã ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò lÝ luËn vµ thùc tiÔn ph¶i gi¶i quyÕt nh­: C«ng nghiÖp ho¸ cã cßn lµ tÊt yÕu kh¸ch quan n÷a kh«ng? §¸nh gi¸ nh­ thÕ nµo vÒ thùc tr¹ng c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta nh÷ng n¨m qua? Môc tiªu, m« h×nh, néi dung c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta hiÖn nay nh­ thÕ nµo? Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong h¬n m­êi n¨m kÓ tõ khi ®æi míi ®Õn nay ®· thu ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng kÓ.Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn vai trß rÊt quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Nhµ n­íc lµ ng­êi ho¹ch ®Þnh ra c¸c chÝnh s¸ch chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ tèi thiÓu nh÷ng mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Mµ quan träng nhÊt lµ sù ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc ®Ó kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa mµ nh©n d©n ®· lùa chän. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta vµ c¸c n­íc kh¸c. MÆc dï Nhµ n­íc ta ®· ph¸t huy vai trß cña m×nh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong sù nghiÖp nµy, nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã h¹n chÕ. §ã lµ sù cång kÒnh cña bé m¸y, ch­a xãa bá ®­îc thãi quen cña c¬ chÕ cò, ch­a thÝch nghi víi c¬ chÕ míi nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. §Ó nhËn thøc râ h¬n vÒ vai trß cña nhµ n­íc trong ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ trong c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nãi riªng, trong bµi viÕt nµy, em xin chän ®Ò tµi: “ Vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta”. Do tr×nh ®é cã h¹n, kh«ng thÓ bao qu¸t ®­îc hÕt mäi khÝa c¹nh cña vÊn ®Ò to lín vµ khã kh¨n nµy, nªn ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi chØ xoay quanh mét sè vÊn ®Ò vÒ vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc ph¸t triÓn nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Trong bµi viÕt nµy, em xin ®­îc tr×nh bµy c¸c néi dung c¬ b¶n vÒ ®Ò tµi trªn nh­: T¹i sao c«ng nghiÖp ho¸ l¹i ph¶i cã vai trß cña nhµ n­íc? Nhµ n­íc ®ãng vai trß quan träng nh­ thÕ nµo? Thùc tr¹ng vai trß cña nhµ n­íc ra sao? Vµ cuèi cïng lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña nhµ n­íc trong thêi gian tíi.Vµ kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi vÒ vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Néi dung Ch­¬ng 1: TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vÒ vai trß cña Nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 1.1. Vai trß cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 1.1.1. Quan niÖm c«ng nghiÖp ho¸ - Thùc chÊt c«ng nghiÖp Quan niÖm ®¬n gi¶n nhÊt vÒ c«ng nghiÖp ho¸ cho r»ng: “C«ng nghiÖp ho¸lµ t¹o ®Æc tÝnh c«ng nghiÖp cho mét ho¹t ®éng, trang bÞ (cho vïng, cho mét n­íc) c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp”. Quan niÖm nµy cã nh÷ng mÆt ch­a hîp lÝ: Tr­íc hÕt nã kh«ng cho thÊy môc tiªu cña qu¸ tr×nh cÇn thùc hiÖn Thø hai, trong néi dung tr×nh bµy, quan niÖm nµy gÇn nh­ ®ång nhÊt qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Vµ còng kh«ng thÓ hiÖn ®­îc tÝnh lÞch sö cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. V× thÕ nã ®­îc sö dông rÊt h¹n chÕ trong thùc tiÔn. §Æt biÖt lµ trong s¸ch b¸o cña Liªn X« (tr­íc ®©y) tån t¹i mét ®Þnh nghÜa phæ biÕn : “C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh x©y dùng ®¹i c¬ khÝ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o c¶ n«ng nghiÖp”. §ã lµ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng víi ngµnh trung t©m lµ chÕ t¹o m¸y. Quan niÖm nµy ®­îc coi lµ hîp lÝ trong ®iÒu kiÖn cña Liªn X« thêi k× ®ã. Nh­ng sÏ lµ rÊt sai lÇm nÕu coi ®ã lµ quan niÖm phæ biÕn ®Ó ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. N¨m 1963 tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Liªn Hîp Quèc ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa sau: “C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, trong qu¸ tr×nh nµy mét bé phËn ngµy cµng t¨ng c¸c nguån cña c¶i quèc d©n ®­îc ®éng viªn ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu ngµnh ë trong n­íc víi kÜ thuËt hiÖn ®¹i. §Æt ®iÓm cña c¬ cÊu nµy lµ cã mét bé phËn chÕ biÕn s¶n xuÊt ra t­ liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng, cã kh¶ n¨ng b¶o ®¶m ®¹t tíi sù tiÕn bé vÒ kinh tÕ x· héi”. HiÖn nay ë n­íc ta, c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa ®­îc coi lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi k× qu¸ ®é. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸ x· 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. héi chñ nghÜa lµ: “Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸ch m¹ng kÜ thuËt, thùc hiÖn sù ph©n c«ng míi vÒ lao ®éng x· héi vµ lµ qu¸ tr×nh tÝch luü x· héi chñ nghÜa kh«ng ngõng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng”. Tõ ®ã cho ta thÊy: “C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cña chñ nghÜa x· héi, do giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng thùc hiÖn d­íi sù chØ ®¹o vµ tæ chøc cña nhµ n­íc chuyªn chÝnh v« s¶n, sù l·nh ®¹o cña ®¶ng céng s¶n. C«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa cã nhiÖm vô ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta tõ nÒn s¶n xuÊt nhá tiÕn lªn s¶n xuÊt lín trë thµnh mét n­íc c«ng n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, v¨n ho¸ vµ khoa häc tiªn tiÕn, quèc phßng v÷ng m¹nh cuéc sèng Êm no h¹nh phóc”. §­êng lèi c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc x¸c ®Þnh lµ: “­u tiªn ph¸t triÓn c«ng n«ng nghiÖp mét c¸ch hîp lÝ trªn c¬ së ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ”. §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam l¹i mét lÇn n÷a x¸c ®Þnh môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ: “X©y dùng n­íc ta thµnh mét n­íc cã c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Tõ nay ®Õn n¨m 2020 ra søc phÊn ®Êu ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. 1.1.2. V× sao hiÖn nay c«ng nghiÖp ho¸ l¹i g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ Cho ®Õn nay, thÕ giíi ®· tr¶i qua hai lÇn c¸ch m¹ng vÒ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ. LÇn thø nhÊt víi tªn gäi lµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt, diÔn ra vµo cuèi thÕ kØ 18 ®­îc thùc hiÖn ®Çu tiªn ë n­íc Anh mµ néi dung chñ yÕu lµ thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng c¬ khÝ ho¸. LÇn thø hai víi tªn gäi lµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®­îc b¾t ®Çu vµo gi÷a thÕ kØ 20 mµ néi dung chñ yÕu cña nã kh«ng chØ dõng l¹i ë tÝnh chÊt hiÖn ®¹i cña c¸c yÕu tè t­ liÖu s¶n xuÊt, mµ cßn ë kÜ thuËt c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt tiªn tiÕn... HiÖn nay cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cã nhiÒu néi dung phong phó, ®a d¹ng trong ®ã cã thÓ chØ ra nh÷ng néi dung næi bËt sau ®©y: M«t lµ, c¸ch m¹ng vÒ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt: §ã lµ tù ®éng ho¸. Ngoµi ph¹m vi tù ®éng tr­íc ®©y, hiÖn nay tù ®éng ho¸ cßn bao gåm c¶ viÖc sö dông réng r·i ng­êi m¸y thay thÕ cho con ng­êi ®Ó ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Hai lµ, c¸ch m¹ng vÒ n¨ng l­îng: Bªn c¹nh nh÷ng n¨ng l­îng truyÒn thèng mµ con ng­êi ®· sö dông tr­íc ®©y nh­ nhiÖt ®iÖn, thuû ®iÖn, th× ngµy nay con ng­êi ngµy cµng kh¸m ph¸ ra nhiÒu n¨ng l­îng míi vµ sö dông chóng réng r·i trong s¶n xuÊt nh­: N¨ng l­îng nguyªn tö, n¨ng l­îng mÆt trêi... Ba lµ, c¸ch m¹ng vÒ vËt liÖu míi: Ngµy nay ngoµi viÖc sö dông c¸c vËt liÖu tù nhiªn, con ng­êi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu vËt liÖu nh©n t¹o míi thay thÕ hiÖu qu¶ cho c¸c vËt liÖu tù nhiªn. Bèn lµ, c¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ sinh häc: C¸c thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng nµy ®­îc ¸p dông réng r·i trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, y tÕ , ho¸ chÊt vµ nhiÒu lÜnh vùc kh¸c. N¨m lµ, c¸ch m¹ng vÒ ®iÖn tö tin häc: §©y lµ mét lÜnh vùc mµ hiÖn nay con ng­êi ®ang ®Æc biÖt quan t©m nhÊt lµ m¸y tÝnh ®iÖn tö. 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Êt n­íc ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi ®· tr¶i qua hai cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ nh­ vËy, v× thÕ nÕu chØ c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ th× sÏ kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi, kh«ng thÓ theo kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi. C«ng nghiÖp ho¸ cã thÓ coi lµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ lÇn thø nhÊt, hiÖn ®¹i ho¸ cã thÓ coi lµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc lÇn thø hai. Muèn rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc ph¸t triÓn th× chóng ta ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi c¶ hai cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kÜ thuËt hay thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸. Cã nh­ vËy th× sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n míi cã thÓ thµnh c«ng, ®­a ®Êt n­íc ta trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. 1.1.3. Vai trß cña nhµ n­íc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ Tr­íc khi nãi ®Õn vai trß cña nhµ n­íc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i nãi ®Õn vai trß cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ. Nghiªn cøu qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c n­íc ASEAN trong mÊy thËp kØ qua cho ta thÊy: Nhµ n­íc cã vai trß ®Æt biÖt quan träng ®èi víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tuy kÕt qu¶ ®¹t ®­îc kh«ng gièng nhau nh­ng tõ thùc tiÔn cã thÓ rót ra nh÷ng vai trß c¬ b¶n sau cña nhµ n­íc trong qu¶n lÝ vÜ m«: Nhµ n­íc ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ®óng ®¾n mang tÝnh chÊt tiªn quyÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ mçi n­íc. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c nguån trong vµ ngoµi n­íc, ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch t­ b¶n n­íc ngoµi ®Çu t­ b»ng c¸ch cã c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®¶m b¶o vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi, lËp ra c¸c khu vùc mËu dÞch tù do. Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, kiÓm so¸t l¹m ph¸t æn ®Þnh tiÒn tÖ. Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt thu nhËp, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. VÝ dô: chÝnh phñ Malaixia b»ng viÖc thùc hiÖn “môc tiªu lµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo tiÕn tíi xo¸ bá nghÌo vµ cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ x· héi ®· gi¶m tØ lÖ ng­êi sèng d­íi møc nghÌo khæ tõ 49,3% (n¨m 1970) xuèng 17% (1990) vµ 13,5% (1993). Nhµ n­íc ®iÒu chØnh kÞp thêi viÖc sö dông c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nhÊn m¹nh viÖc sö dông c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh­ng c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn gi÷ vai trß chñ yÕu trong c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ. Nhµ n­íc x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho gi¸o dôc ®µo t¹o, sö dông hiÖu qu¶ nguån lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o. T¹i IN§¤N£XIA, chÝ phÝ cña nhµ n­íc cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o so víi tæng nguån chi t¨ng tõ 9% (1969 - 1974) lªn 17,6% (1984 - 1989) vµ 21% (1990 - 1995). Tõ ®ã cho ta thÊy vai trß hÕt søc quan träng cña nhµ n­íc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. 1.2. TÊt yÕu kh¸ch quan vai trß cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 1.2.1. Vai trß cña nhµ n­íc trong viÖc ®Þnh h­íng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ C«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra liªn tôc víi nh÷ng néi dung, b­íc ®i thÝch hîp cho tõng thêi k×, phï hîp víi nÒn kinh tÕ. N­íc ta còng nh­ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Muèn thùc hiÖn thµnh c«ng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ th× ph¶i cã mét ph­¬ng h­íng cô thÓ chiÕn l­îc ®óng ®¾n thÝch hîp. Sau khi x¸c ®Þnh ®­îc môc 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiªu, quan ®iÓm néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ n­íc ta th× mét vÊn ®Ò kh«ng kÐm quan träng lµ ®Ò ra nh÷ng b­íc ®i ®Ó ®¹t ®Õn môc tiªu ®ã. Nh÷ng b­íc ®i trong c«ng nghiÖp ho¸ cã thÓ nªu ra ®¹i thÓ cho mçi thêi k× nh­ng ph¶i ®­îc mét sè chØ tiªu quan träng nh­: Thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ng­êi, tØ träng cña c¸c ngµnh trong c¬ cÊu kinh tÕ, tØ träng ®Çu t­, tØ träng xuÊt khÈu trong GDP... MÆt kh¸c trong tõng lÜnh vùc còng ph¶i cã nh÷ng b­íc ®i cô thÓ. Cã thÓ h×nh dung sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét “C©y môc tiªu” mµ ®Ønh cña nã ®­îc l­îng ho¸ b»ng GDP tÝnh theo ®Çu ng­êi. C¸c cµnh nh¸nh cña nã lµ nh÷ng môc tiªu quan träng nh­: c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu së h÷u. Mçi môc tiªu cã vÞ trÝ quan träng kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, cã t¸c ®éng qua l¹i thóc ®Èy nhau ph¸t triÓn nh­ng bao trïm nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt lµ lµm cho d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Nhµ n­íc cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ®Þnh h­íng còng nh­ thùc hiÖn c¸c b­íc ®i cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ. Bëi v× chØ cã nhµ n­íc míi cã thÓ quyÕt ®Þnh: Môc tiªu chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ trong tõng giai ®o¹n. Huy ®éng vµ ph©n bæ tËp trung c¸c nguån lùc cÇn thiÕt theo yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, c©n ®èi vµ ®iÒu chØnh th­êng xuyªn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. §Ò ra c¸c chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó khai th¸c mäi tiÒm n¨ng, nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc ®Ó thùc hiÖn nhanh, ch¾c qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. Nhµ n­íc tæ chøc l¹i, x©y dùng l¹i bé m¸y qu¶n lý ®ñ m¹nh vÒ c¶ chÊt l­îng vµ sè l­îng ®Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶, kiªn quyÕt thùc hiÖn tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé c«ng chøc nhµ n­íc, lùa chän c¸c c¸n bé cã kh¶ n¨ng, tr×nh ®é kinh nghiÖm ®Ó ®­a ®Êt n­íc ta nhanh chãng tiÕn lªn hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng qu¶n lý nhµ n­íc theo yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸. Nhµ n­íc thøc hiÖn viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ b»ng ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt. Hoµn thiÖn vµ x©y dùng míi c¸c c«ng cô cÇn thiÕt nh­ chÕ ®é thèng kª to¸n vµ kiÓm to¸n, chÕ ®é tµi chÝnh vµ bao c¸o tµi chÝnh c«ng khai chÝnh x¸c ®Ó qu¶n lý thèng nhÊt. Nhµ n­íc phèi hîp, ®iÒu hoµ c¸c ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n theo môc tiªu vµ ®Þnh h­íng ®óng ®¾n ®· ®­îc x¸c ®Þnh, v× qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ chØ cã thÓ thµnh c«ng khi cã sù phèi hîp c¶ vÒ chiÒu ngang vµ chiÒu däc. Nhµ n­íc tæ chøc viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng sai sãt lÖch l¹c mÊt c©n ®èi. QuyÕt ®Þnh ®óng ®¾n viÖc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ th­êng xuyªn ®Ó c©n ®èi l¹i hoµn chØnh n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¬ së. Nhµ n­íc ®¶m b¶o ®ång bé c¸c ®iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng c«ng nghiÖp ho¸. Nh÷ng quan ®iÓm ph­¬ng h­íng b­íc ®i cña c«ng nghiÖp ho¸ cã ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®óng ®¾n hay kh«ng hoµn toµn phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn chñ yÕu cã ®­îc ®¶m b¶o hay kh«ng. NÕu kh«ng cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chñ yÕu th× qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ sÏ kh«ng thÓ thµnh c«ng. Tõ ®ã ta thÊy vai trß hÕt søc quan träng cña nhµ n­íc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1.2.2. Vai trß cña nhµ n­íc trong viÖc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ Tõ tr­íc ®Õn nay ®¶ng vµ nhµ n­íc ta lu«n x¸c ®Þnh khoa häc vµ c«ng nghÖ cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. NghÞ quyÕt héi nghÞ trung ­¬ng lÇn thø VII (kho¸ VII) ®· coi c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng cña c«ng nghiÖp ho¸. Theo nh÷ng ®¸nh gi¸ cña bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng th× tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ ë n­íc ta l¹c hËu nhiÒu thÕ hÖ so víi thÕ giíi vµ khu vùc. Trang thiÕt bÞ cò n¸t, ch¾p v¸ vµ c¸c thiÕt bÞ ®o l­êng thö nghiÖm nãi chung kh«ng ®ång bé, tæ chøc s¶n xuÊt cßn nhiÒu bÊt cËp... Víi thùc tr¹ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt nh­ vËy th× chóng ta kh«ng thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸. Víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta, c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng ph¶i lµ sù ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp víi môc ®Ých tù th©n mµ lµ qu¸ tr×nh t¹o tÝnh chÊt c«ng nghiÖp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ së n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ lµ n©ng cao mét c¸ch m¹nh mÏ vµ nhanh chãng tr×nh ®é c«ng nghÖ nh»m sö dông vµ ph¸t huy tèi ®a mäi nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ë n­íc ta qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc x¸c ®Þnh lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ t×nh tr¹ng c«ng nghÖ l¹c hËu víi n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ thÊp lªn tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i víi n¨ng suÊt lao ®éng cao, lµm chuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ vµ cí cÊu lao ®éng, c¬ cÊu d©n c­ theo h­íng t¨ng tû träng ®èi víi viÖc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× thÕ cã thÓ thÊy c«ng nghÖ lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt khi b¾t tay vµo thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña nhµ n­íc, nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã sÏ kÝch thÝch c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt. ChÝnh s¸ch ®æi míi më cöa lµm c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ. C¬ chÕ thÞ tr­êng buéc mäi c¬ së ph¶i t×m c¸ch ®Ó tån t¹i, ®Ó ph¸t triÓn. Muèn vËy chØ cã mét con ®­êng lµ ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghÖ b»ng c¸c chÝnh s¸ch: ¦u ®·i trong viÖc vay vèn ng©n hµng ®Ó ®Çu t­ x©y dùng, më réng c¬ së hiÖn cã, mua m¸y mãc thiÕt bÞ míi cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong xuÊt nhËp khÈu, nhÊt lµ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm do c¬ së m×nh s¶n xuÊt, nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi, ®­a c¸n bé ra n­íc ngoµi ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng, nghiªn cøu häc tËp c«ng nghÖ míi. ChÝnh s¸ch më cöa víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·i trong viÖc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi t×m ®Õn liªn doanh, ®em theo nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ phô tïng hiÖn ®¹i, nh÷ng chuyªn gia kÜ thuËt, chuyªn gia qu¶n lý tiªn tiÕn cña thÕ giíi. ViÖc ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc nhanh chãng tiÕp cËn vµ tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiªn tiÕn h¬n nhiÒu so víi c«ng nghÖ hiÖn cã trong n­íc. Nhµ n­íc còng lµ n¬i ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ­u ®·i lµm ®éng lùc kÝch thÝch c¸n bé ho¹t ®éng trong lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ trong n­íc, kÝch thÝch ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o nghiªn cøu triÓn khai khoa häc c«ng nghÖ míi phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1.2.3. Nhµ n­íc víi vai trß ph¸t triÓn nguån vèn Thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam cho thÊy nh©n tè hµng ®Çu, nÕu kh«ng muèn nãi lµ quan träng nhÊt ®èi víi c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ còng nh­ ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ lµ ph¶i cã vèn lín. VÊn ®Ò huy ®éng vèn cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta. Tr­íc hÕt lµ huy ®éng vèn tõ néi bé nÒn kinh tÕ trong n­íc. §©y lµ nguån vèn cã tÝnh quyÕt ®Þnh, lµ nh©n tè néi lùc. Nguån vèn néi bé ®­îc t¹o ra tõ sù liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, vïng, miÒn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, tõ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c c«ng ty cæ phÇn, th«ng qua viÖc huy ®éng tiÒn nhµn rçi cña d©n c­, cña c¸c c¬ së kinh tÕ, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, c¸c kho¶n thuÕ nép ng©n s¸ch cña nhµ n­íc. Nguån vèn néi bé cña nÒn kinh tÕ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nh­ng vÉn cßn h¹n hÑp. C¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi còng nh­ n­íc ta ®Òu ph¶i dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua c¸c h×nh thøc: Liªn doanh, hîp t¸c kinh doanh, vay víi l·i suÊt thÊp, viÖn trî. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ tÝch luü vèn cßn chËm th× thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ rÊt quan träng. Tõ nguån vèn bªn ngoµi biÕn thµnh nguån lùc trong n­íc t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. §Ó huy ®éng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cÇn cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng ®Ó thu hót ngµy cµng nhiÒu vµ tranh thñ cïng víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Muèn tiÕp nhËn vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× cÇn ph¶i cã mét nguån vèn t­¬ng øng trong n­íc. Cßn viÖc vay vèn th× ph¶i tÝnh ®Õn tr¶ nî. Ngoµi ra cßn ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè kh¸c vÒ ®éc lËp, chñ quyÒn, kinh tÕ, chÝnh trÞ. V× thÕ mµ nguån vèn néi bé cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. Nhµ n­íc ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho tõng ®Þa ph­¬ng tõng c¬ së ph¸t triÓn m¹nh mÏ s¶n xuÊt nh»m huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong d©n phôc vô cã hiÖu qu¶ sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Song song víi viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn, vÊn ®Ò b¶o toµn, sö dông vµ ph¸t triÓn vèn còng cã ý nghÜa rÊt quan träng. Yªu cÇu b¶o toµn vèn ®­îc thÓ hiÖn tr­íc hÕt trong c«ng t¸c tæ chøc tµi chÝnh. Sù cÇn thiÕt cña chÕ ®é b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn tr­íc hÕt xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi, ph¶i ho¹ch to¸n kinh tÕ kinh doanh. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. V× vËy, ®Ó qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ vµ s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tÊt yÕu ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. 1.2.4. Vai trß cña nhµ n­íc trong qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ chØ cã thÓ thµnh c«ng khi ®­îc thùc hiÖn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ phøc t¹p. Nã tu©n theo quy luËt vµ tÝnh quy luËt cña c¸c quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ c¸c bé phËn cÊu thµnh: Cung cÇu, gi¸ c¶, c¹nh tranh sÏ quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, quyÕt ®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn lùa chän ®Çu t­... Nh­ng c¬ chÕ thÞ tr­êng cã nh÷ng khuyÕt tËt vµ h¹n chÕ riªng cña nã, cho nªn nÕu qu¸ tr×nh c«ng 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nghiÖp ho¸ lÖ thuéc vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng th× sÏ kh«ng ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu c«ng b»ng x· héi, an ninh quèc gia vµ sù bÒn v÷ng cña m«i tr­êng. Thùc tÕ kh¸ch quan nµy ®ßi hái ph¶i cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Sù qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña c¬ chÕ qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Nhµ n­íc qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i lµ nhµ n­íc cña d©n do d©n. Nhµ n­íc thùc hiÖn quyÒn qu¶n lý cña m×nh th«ng qua c¸c c«ng cô chñ yÕu nh­: §Þnh h­íng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, hÖ thèng luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi, c¸c quü quèc gia... Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ trong ®iÒu kiÖn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, nhµ n­íc cã vai trß qu¶n lý vÜ m« sau: Mét lµ, t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ x· héi, thiÕt lËp khu«n khæ luËt ph¸p thèng nhÊt, cã hÖ thèng chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n ®Ó t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng nghiÖp ho¸. Hai lµ, ®Þnh h­íng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, trùc tiÕp ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo h­íng x· héi chñ nghÜa, æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« nh­: Chèng l¹m ph¸t, chèng khñng ho¶ng, ng¨n ngõa nh÷ng ®ét biÕn xÊu trong nÒn kinh tÕ. Ba lµ, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi ®¶m b¶o yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, thùc hiÖn ®óng c¸c chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ vµ chøc n¨ng chñ së h÷u tµi s¶n c«ng cu¶ nhµ n­íc. Bèn lµ, kh¾c phôc h¹n chÕ c¸c m¾t tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, ph©n phèi thu nhËp quèc d©n mét c¸ch c«ng b»ng, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ g¾n víi tiÕn bé x· héi vµ c«ng b»ng x· héi. Ngoµi ra vai trß cña nhµ n­íc trong viÖc tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cßn thÓ hiÖn trong viÖc lùa chän sö dông nh÷ng c«ng cô qu¶n lý cã hiÖu qu¶ cao nh­ hÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý nh­: Gi¸o dôc, thuyÕt phôc, ®éng viªn, ph­¬ng ph¸p tæ chøc hµnh chÝnh, ph­¬ng ph¸p kinh tÕ, bè trÝ hîp lý c¸c c¸n bé ®Çu ngµnh chñ chèt trong c¸c c¬ quan qu¶n lý, tãm l¹i nhµ n­íc cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc qu¶n lý qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng vai trß cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta 2.1. §Þnh h­íng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ 2.1.1. ViÖc ®Ò ra muc tiªu chiÕn l­îc kÕ ho¹ch b­íc ®i cña c«ng nghiÖp ho¸ Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ nh»m t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn c¬ b¶n vÒ kinh tÕ, trªn c¬ së ®ã gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña nh©n d©n ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. Nh­ng viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng b­íc ®i cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn nay cßn nhiÒu thiÕu xãt bÊt cËp. Tuy nhµ n­íc ®· ­u tiªn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ng ch­a gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng mèi quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ n­íc ch­a g¾n bã h÷u c¬ víi c¸c chÝnh s¸ch x· héi. ChÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®· ®­îc triÓn khai nh­ng ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn ch­a h÷u hiÖu, tèc ®é cßn chËm. Ph­¬ng h­íng vµ b­íc ®i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ch­a g¾n bã chÆt chÏ víi ph­¬ng h­íng vµ b­íc ®i thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ch­a ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän ®Ó ph¸t huy cã hiÖu qu¶ nguån lùc vµ lîi thÕ cña ®Êt n­íc. §Þnh h­íng ph¸t triÓn vÉn cßn kh¸ dµn tr¶i, ch­a ®Òu cho c¸c ngµnh, ch­a khai th¸c vµ ®éng viªn cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc cã s½n trong n­íc. Tuy nhµ n­íc ta ®· cè g¾ng tÝch cùc tranh thñ c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi phï hîp víi kh¶ n¨ng tiÕp thu, qu¶n lý vµ sö dông c«ng nghÖ, nh©n lùc nh­ng kh«ng cã chÝnh s¸ch kiÓm tra gi¸m s¸t chÆt chÏ nªn vÉn cßn nhiÒu l·ng phÝ, kÐm hiÖu qu¶. Nhµ n­íc ch­a thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng cô lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh träng ®iÓm. ViÖc lùa chän môc tiªu c¸c giai ®o¹n thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc cßn nhiÒu thiÕu xãt, chñ quan, nãng véi, duy ý chÝ, v­ît qua kh¶ n¨ng thùc hiÖn. 2.1.2. Thùc tr¹ng viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi b­íc ®i cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ N­íc ta khi b­íc vµo thêi k× ®æi míi ®· ph¶i tiÕp nhËn thùc tr¹ng cña mét c¬ cÊu kinh tÕ mang nÆng ®Æc tr­ng cña mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu. Sau nhiÒu kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ lÇn l­ît c¸c m« h×nh c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc h×nh thµnh, song cho ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 80 nÒn kinh tÕ vÒ c¬ b¶n vÉn lµ c¬ cÊu kinh tÕ cò l¹c hËu vµ kÐm hiÖu qu¶ mµ viÖc cÊu tróc l¹i kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n. Qua h¬n 10 n¨m ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ b­íc ®Çu cã sù chuyÓn biÕn ®¸ng khÝch lÖ: Tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y d­ng trong GDP tõ 22,7% n¨m 1990 t¨ng lªn 30,1% n¨m 1995; tû träng ngµnh dÞch vô tõ 38,6% n¨m 1990 t¨ng lªn 42,4% n¨m 1995.N­íc ta ®· chuyÓn h¼n sang mét thêi k× míi, thêi k× ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó ®Õn n¨m 2000 vÒ c¬ b¶n n­íc ta trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. Tuy vËy nh­ng vÒ c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, nhµ n­íc ch­a thóc ®Èy nhanh c¸c vïng tËp chung chuyªn canh, chËm ®­a c«ng nghÖ sinh häc vµ c¸c ph­¬ng ph¸p canh t¸c tiªn tiÕn vµo n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n xuÊt khÈu ch­a ph¸t triÓn, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng c¬ b¶n thiÕt yÕu cßn Ýt 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ái nhá bÐ. Ngµnh c¬ khÝ ch­a h­íng vµo s¶n xuÊt c«ng cô thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt n«ng l©m ng­ nghiÖp, thiÕt bÞ phôc vô c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n... Nhµ n­íc ch­a chuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi b­íc ®i cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®aÞ ho¸. Tû träng GDP cña ngµnh n«ng nghiÖp vÉn cßn ë møc cao, tû suÊt hµng ho¸ n«ng l©m s¶n thÊp, tû träng hµng xuÊt khÈu nhá bÐ manh món. Tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong tæng GDP cßn thÊp. C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m h¶i s¶n vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng tiªu dïng ®Ó xuÊt khÈu ph¸t triÓn chËm 2.1.3. T¹o nguån lùc cho tiÕn tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc Chóng ta ®ang b­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi rÊt quan träng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã, Héi nghÞ lÇn thø II Ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh: “Cïng víi gi¸o dôc ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi÷ v÷ng ®éc lËp d©n téc vµ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. V× thÕ cÇn ph¶i “ph¸t huy nguån lùc con ng­êi, yÕu tè ph¸t triÓn m¹nh vµ bÒn v÷ng”. Kinh nghiÖm cho thÊy, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, thùc chÊt lµ thay ®æi c¬ cÊu c«ng nghiÖp dùa trªn c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao, trong ®ã nh÷ng c«ng nghÖ cò, tiªu hao nhiÒu tµi nguyªn vµ lao ®éng, dùa trªn nÒn t¶ng ®iÖn c¬ khÝ, ®­îc thay thÕ b»ng ngµnh c«ng nghiÖp cao cÊp, dùa trªn nÒn t¶ng c¬ ®iÖn tö, gi¶m suÊt tiªu hao cña c¸c nguån lùc tÝnh trªn mét ®¬n vÞ tæng s¶n phÈm néi ®Þa. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang ®ßi hái mét nguån nh©n lùc míi phï hîp víi nÒn v¨n minh trÝ tuÖ. TrÝ tuÖ cã tÝnh s¸ng t¹o sÏ lµ nÒn t¶ng cña sù thÞnh v­îng, giµu cã cña mçi x· héi, mçi quèc gia vµ ®­îc thÓ hiÖn qua nguån nh©n lùc cña b¶n th©n quèc ®ã. 2.1.3.1. Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc n­íc ta hiÖn nay Mét trong nh÷ng nguån nh©n lùc quan träng bËc nhÊt cña ®Êt n­íc hiÖn nay lµ ®éi ngò tri thøc. Theo thèng kª n¨m 1995 cña bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng cho thÊy so víi mét sè n­íc cã thu nhËp thÊp ë møc ngang b»ng th× lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ta lµ t­¬ng ®èi lín.Lùc l­îng nµy bao gåm kho¶ng 9.300 tiÕn sÜ vµ phã tiÕn sÜ; 930.000 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng, trªn 3,5 triÖu c¸n bé kÜ thuËt vµ c«ng nh©n kÜ thuËt. §éi ngò tri thøc ViÖt Nam ®· cã nh÷ng c«ng hiÕn to lín trong hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng ph¸p vµ chèng mü, gãp phÇn tÝch cùc trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc hiÖn nay. §éi ngò c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ mang b¶n s¾c d©n téc: Th«ng minh, khiªm tèn, hiÕu häc, kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ øng dông c«ng nghÖ míi nhanh. §iÒu nµy ®­îc c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ®¸nh gi¸ rÊt cao. NhiÒu c«ng tr×nh kÜ thuËt hiÖn ®¹i, phøc t¹p cña thÕ giíi nh­ trong c¸c lÜnh vùc ®iÖn tö, viÔn th«ng, dÇu khÝ hoÆc l¾p ®Æt nh÷ng c«ng tr×nh c«ng nghÖ lín: Thuû ®iÖn, nhiÖt ®iÖn, 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. xi m¨ng... ThÕ nh­ng thùc tr¹ng ®éi ngò c¸n bé tri thøc ViÖt Nam, ®Æc biÖt c¸n bé tri thøc bËc cao ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Thø nhÊt, sù giµ ho¸ cña ®éi ngò tri thøc. Trong c¸c viÖn vµ trung t©m khoa häc, tuæi b×nh qu©n tiÕn sÜ lµ 52,8 ; phã gi¸o s­ lµ 56,4 ; cÊp viÖn tr­ëng lµ 55 ; CÊp viÖn phã lµ 50. Nh­ vËy ®Õn n¨m 2000 h¬n 80% sè ng­êi cã häc hµm, häc vÞ sÏ ®Õn tuæi vÒ h­u. Tõ ®ã g©y nªn t×nh tr¹ng hÉng hôt c¸n bé khoa häc kÕ cËn. Nh×n vµo ®é tuæi cña ®éi ngò c¸n bé gi¸o dôc t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng ë n­íc ta cã thÓ thÊy mét thùc tr¹ng lµ sù giµ ho¸ qu¸ nhanh, dÉn tíi sù hôt hÉng c¸n bé gi¸o dôc vµo cuèi thÕ kØ XX, nhÊt lµ c¸n bé ®Çu ®µn. Thø hai, viÖc ®Çu t­ cho khoa häc vµ c«ng nghÖ còng nh­ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ch­a ®ñ ®Ó ph¸t triÓn nguån lùc. Chóng ta muèn mau chãng trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp, muèn héi nhËp víi thÕ giíi, ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, t¹o nguån nh©n lùc, nh©n tµi, ph¶i lu«n ®­îc coi lµ quèc s¸ch hµng ®Çu. §¶ng vµ chÝnh phñ ta ®· cã nh÷ng cè g¾ng lín t¨ng nguån ®Çu t­ tµi chÝnh cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. TØ träng ng©n s¸ch nhµ n­íc chi cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o t¨ng hµng n¨m vµ t¨ng nhanh chãng nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tõ 5,83% n¨m 1986 víi møc chi 120 tØ ®ång, ®Õn n¨m 1990 t¨ng lªn 8,9% víi møc chi 9186 tØ vµ n¨m 1996 lµ 10,08% víi møc chi lµ 70000 tØ. Tuy vËy tØ lÖ nµy cßn thÊp so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc. Thø ba, c¬ cÊu nguån nh©n lùc cña n­íc ta hiÖn nay ch­a hîp lý: 1 ®¹i häc/ 1,6 trung häc chuyªn nghiÖp/ 3 c«ng nh©n. TØ lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ë n­íc ta míi chØ ®¹t 10% so víi tæng sè lao ®éng lµ qu¸ thÊp. ViÖc ph©n bè c¸n bé theo ngµnh nghÒ còng cßn rÊt bÊt cËp. Theo con sè cña tæng côc thèng kª n¨m 1997 c¬ cÊu c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ cã tr×nh ®é tiÕn sÜ vµ phã tiÕn sÜ theo c¸c ngµnh khoa häc nh­ sau: Tù nhiªn: 38%; x· héi vµ nh©n v¨n: 20%; c«ng nghÖ: 27%; d­îc: 8%; n«ng nghiÖp: 7%. H¬n thÕ n÷a ®éi ngò nµy n»m trong c¸c c¬ quan trung ­¬ng tíi 94,4%, ë c¸c c¬ quan ®Þa ph­¬ng chØ 5,4%. Cßn trong c¸c doanh nghiÖp, c¸n bé ®¹i häc vµ cao ®¼ng chØ chiÕm 32% so víi Hµn Quèc lµ 48%, NhËt B¶n lµ 64,4%, Th¸i Lan 58,2%. Thø t­, hiÖn t­îng ch¶y m¸u chÊt x¸m ®· vµ ®ang x¶y ra ngay trong ®éi ngò tri thøc. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, mét bé phËn c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ kh«ng cßn hµo høng víi c«ng viÖc cña m×nh, xin ®­îc chuyÓn sang nh÷ng ngµnh nghÒ kh«ng ph¶i ®­îc ®µo t¹o, phÇn lín lµ nh÷ng ng­êi khoÎ,trÎ vµ cã n¨ng lùc. Cßn sinh viªn ra tr­êng chØ muèn xin vµo lµm cho c¸c liªn doanh, kh«ng muèn vµo c¸c viÖn nghiªn cøu, tr­êng häc hoÆc c¸c c¬ quan cña ®¶ng vµ nhµ n­íc. Nh­ vËy, khai th¸c tiÒm n¨ng cña ®éi ngò tri thøc ViÖt Nam giµu tÝnh s¸ng t¹o - mét nguån tµi nguyªn ®Æc biÖt, ®ang cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i bµn tíi vµ t×m h­íng gi¶i quyÕt. 2.1.4. Ph¸t triÓn gi¸o dôc ®¹i häc ®¸p øng yªu cÇu nguån nh©n lùc cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc Trong c¬ cÊu hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©nViÖt Nam, cÊp gi¸o dôc nµo còng cã vÞ trÝ, tÇm quan träng cña nã. Trong tõng giai ®o¹n x¸c ®Þnh, tuú thuéc vµo t×nh h×nh chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· héi cô thÓ mµ ®Æt ra yªu cÇu, nhiÖm vô vµ cã sù s¾p xÕp, ­u tiªn cho mçi cÊp ®µo t¹o. 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ó cã nguån nh©n lùc dåi dµo ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc hiÖn nay, chóng ta ph¶i cã mét nÒn gi¸o dôc ®¹i häc ph¸t triÓn. V¨n kiÖn ®¹i héi IX cña ®¶ng ®· kh¼ng ®Þnh trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i: “Ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ®¹i häc, sau ®¹i häc ; tËp trung ®Çu t­ x©y dùng mét sè tr­êng ®¹i häc träng ®iÓm quèc gia ngang tÇm khu vùc, tiÕn tíi ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ” Kinh nghiÖm cña thÕ giíi cho thÊy, nh÷ng n­íc kinh tÕ l¹c hËu, tµi nguyªn thiªn nhiªn cã h¹n, vÉn cã thÓ v­¬n nhanh trªn con ®­êng hiÖn ®¹i ho¸ nÕu cã mét nÒn gi¸o dôc ®¹i häc ph¸t triÓn. Khi tØ lÖ d©n c­ cã tr×nh ®é ®¹i häc cao th× kh¶ n¨ng tiÕp thu, n¾m b¾t vµ vËn dông nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña nh©n lo¹i vÒ kÜ thuËt, c«ng nghÖ rÊt hiÖu qu¶. Trong hoµn c¶nh hiÖn nay n­íc ta cßn nghÌo, chóng ta ch­a ®ñ lùc ®Ó thùc hiÖn ®ång lo¹t nh÷ng yªu cÇu x· héi ®ßi hái, do ®ã ph¶i lùa chän sù ­u tiªn ®Ó tiÕn tõng b­íc v÷ng ch¾c. Sù ­u tiªn nµy ph¶i thÓ hiÖn trong tõng ngµnh vµ tõng cÊp. Ch¼ng h¹n, nhiªm vô cña gi¸o dôc lµ gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ hoµn thiÖn nh©n c¸ch, c¶ hai nhiÖm vô ®ã ®Òu quan träng, nh­ng nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ ngµy cµng xa cña ®Êt n­íc ®ßi hái gi¸o dôc ph¶i lÊy nhiÖm vô thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµm ­u tiªn. Tõ ®ã, trong c¸c chñ tr­¬ng cña tõng cÊp häc, bËc häc, ngµnh häc, quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh häc, trong ®Çu t­, x©y dùng ®éi ngò ph¶i qu¸n triÖt sù lùa chän ­u tiªn nµy. Nh÷ng n¨m qua, chóng ta ®· nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy vµ cã nh÷ng b­íc ®iÒu chØnh, do ®ã c¬ cÊu hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n n­íc ta ®· cã nh÷ng ®æi míi nhÊt ®Þnh. Gi¸o dôc ®¹i häc ë n­íc ta gåm hai cÊp: CÊp ®¹i häc vµ sau ®¹i häc. CÊp ®¹i häc chia lµm hai tr×nh ®é lµ tr×nh ®é cao ®¼ng vµ tr×nh ®é ®¹i häc, cÊp sau ®¹i häc cã hai tr×nh ®é lµ tr×nh ®é th¹c sÜ vµ tr×nh ®é tiÕn sÜ. CÊp sau ®¹i häc tr­íc ®©y ®µo t¹o ba tr×nh ®é: Th¹c sÜ, phã tiÕn sÜ vµ tiÕn sÜ, nh­ng c¸ch tæ chøc nµy sÏ kÐo dµi thêi gian häc tËp cña häc sinh t¹i tr­êng, thêi gian phôc vô x· héi vµ cèng hiÕn cho khoa häc sÏ rót ng¾n, do vËy, cÊp sau ®¹i häc bá bít tr×nh ®é phã tiÕn sÜ, chØ cßn hai tr×nh ®é lµ th¹c sÜ vµ tiÕn sÜ. Sù ®iÒu chØnh ®ã lµ phï hîp, t¹o ra sù thèng nhÊt vÒ hÖ thèng v¨n b»ng gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong qu¸ tr×nh giao l­u gi¸o dôc ®µo t¹o. Nh÷ng chuyÓn biÕn cã tÇm chiÕn l­îc ë gi¸o dôc ®¹i häc cã t¸c dông ®Çu tµu ®èi víi toµn bé hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh ë gi¸o dôc phæ th«ng, trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. Nh÷ng chuyÓn biÕn b­íc ®Çu sang mét thÕ míi, mét tr¹ng th¸i míi cña gi¸o dôc ®¹i häc cã t¸c dông to lín vÒ ®µo t¹o c¸n bé, nghiªn cøu khoa häc, lùc l­îng lao ®éng s¶n xuÊt phôc vô x· héi, gãp phÇn to lín vµo qu¸ tr×nh æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ x· héi ë n­íc ta. 2.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghÖ 2.2.1. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt §Êt n­íc ta ®ang chuyÓn h¼n sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng víi nÒn kinh tÕ më, ph¶i c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng thÕ giíi. Chóng ta ®· thÊy ®­îc chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp cña Nhµ n­íc ®· k×m h·m viÖc ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë n­íc ta nh­ thÕ nµo. ChÝnh v× vËy mµ nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. kinh tÕ míi ban hµnh nh»m kÝch thÝch ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ ®· nhanh chãng t×m ®­îc sù h­ëng øng vµ ®ãn nhËn, ®em l¹i kÕt qu¶ ban ®Çu ®¸ng khÝch lÖ. Nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ míi ban hµnh cña Nhµ n­íc trong thêi gian qua nh»m t¹o quyÒn chñ ®éng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong viÖc øng dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· cã t¸c dông gióp nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt ®øng v÷ng ®­îc trong c¹nh tranh m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng, b­íc ®Çu lµm ¨n cã hiÖu qu¶. VÝ dô nh­ nghÞ quyÕt sè 217 - H§BT ngµy 14/11/98 vÒ c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ vµ h¹ch to¸n kinh doanh ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh (ban hµnh theo nghÞ ®Þnh sè 50 - HDBT ngµy 22/3/1998) ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, lµm c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc lËp h¬n, tù chñ h¬n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, luËt b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp; ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ mét lo¹t c¸c th«ng t­ quyÕt ®inh cô thÓ kh¸c cña Nhµ n­íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn ban ®Çu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Nh÷ng qui ®Þnh trong chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc ®·: - T¹o ra nhu cÇu bøc thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ - T¹o quyÒn chñ ®éng cho chñ thÓ sö dông (c¸c doanh nghiÖp) quyÕt ®Þnh lùa chän mua b¸n c«ng nghÖ kÓ c¶ viÖc trùc tiÕp quan hÖ víi b¹n hµng n­íc ngoµi. - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh chñ ®éng sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - Më ra nh÷ng h×nh thøc míi kh«ng nh÷ng tiÕp cËn mµ cßn thu hót ®­îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi. B¸o c¸o t¹i héi th¶o kinh tÕ ViÖt Nam, bé tr­ëng bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng §Æng H÷u ®· ®¸nh gi¸: “Xem xÐt l¹i trong 363 dù ¸n víi tæng sè vèn gåm 2,7 tØ USD vµ c¸c hîp ®ång chuyÒn giao c«ng nghÖ kh¸c thÊy r»ng nhiÒu c«ng nghÖ míi ®­îc ®­a vµo ViÖt Nam ®· gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ chung cña s¶n xuÊt, n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm”. §ång thêi bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ n­íc víi viÖc ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ còng cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ tån t¹i ®ã lµ: - ThiÕu sù ®Þnh h­íng râ rÖt trong ®æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ. HiÖn nay, nhµ n­íc vÉn ch­a x¸c ®Þnh ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ quèc gia lµm c¬ së ®Þnh h­íng cho c¸c ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch c«ng nghÖ .Do thiÕu ®Þnh h­íng ho¹t ®éng vµ chÝnh s¸ch c«ng nghÖ, cô thÓ ho¸ ®Þnh h­íng thµnh c¸c quy ®Þnh qu¶n lý nªn ph¶i thõa nhËn r»ng hiÖn t¹i c¸c ho¹t ®éng ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®ang diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t, thiÕu sù quy ho¹ch vµ phèi hîp tæng thÓ c¶ trong ngµnh lÉn ë ®Þa ph­¬ng. - ThiÕu sù quan t©m tin t­ëng tõ phÝa ng­êi ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®èi víi tÝnh æn ®Þnh nhÊt qu¸n cña c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc. Kinh nghiÖm quèc tÕ cho thÊy sù tin t­ëng an t©m tõ phÝa ng­êi ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc lµ mét yªu cÇu rÊt quan träng khi hîp t¸c. Nh÷ng ®æi míi trong nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ thêi gian qua vÉn ch­a ®­îc ®¸p øng yªu cÇu nµy. NhiÒu v¨n b¶n cña ®¶ng nhµ n­íc, quèc héi ®Òu nhËn xÐt vÒ m«i tr­êng kinh tÕ hiÖn naylµ: “Chinh s¸ch qu¶nlý vÜ m« cã nhiÒu s¬ hë vµ thiÕu sãt, kØ 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. luËt phÐp n­íc kh«ng nghiªm”. Nhµ n­íc cÇn ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m t¹o ra niÒm tin cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. - ThiÕu sù khuyÕn khÝch ph¸t triÓn dÞch vô c«ng céng vµ kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó ®¶m b¶o tiÕp nhËn vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ míi phôc vô c«ng nghiÖp ho¸. Sù yÕu kÐm vÒ hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng vµ kÕt cÊu h¹ tÇng ë n­íc ta ®ang lµ mét trong nh÷ng c¶n trë lín nhÊt trong chuyÓn giao c«ng nghÖ. Nã ®· vµ ®ang ®Ó tuét nhiÒu dù ¸n ®Çu t­, mÆc dï ®· cã nh÷ng ­u ®·i ®Æc biÖt so víi th«ng lÖ chung cña quèc tÕ. 2.2.2. Ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé khoa häc C¸c chÝnh s¸ch c¬ chÕ cña nhµ n­íc ch­a t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch ®èi víi c¸n bé ho¹t ®éng trong lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ. Sù ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ võa lµ môc tiªu võa lµ ph­¬ng tiÖn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Con ng­êi lµ yÕu tè quan träng cña sù ph¸t triÓn Êy bëi v× con ng­êi lµ yÕu tè chñ ®éng, n¨ng ®éng cña sù ph¸t triÓn Êy. ThÕ nh­ng hiÖn t¹i lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc nµy ®ang thiÕu sù khuyÕn khÝch, kÝch thÝch cÇn thiÕt. NhËn xÐt vÒ c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ, nghÞ quyÕt 26 cña bé chÝnh trÞ võa qua ®· chØ râ: “ChÝnh s¸ch chÕ ®é ®·i ngé trong khoa häc cßn nhiÒu ®iÒu bÊt hîp lý. TiÒn l­¬ng mang nÆng tÝnh chÊt b×nh qu©n chñ nghÜa. Lao ®éng chÊt x¸m nãi chung rÎ h¬n lao ®éng gi¶n ®¬n. §iÒu kiÖn tèi thiÕu ®Ó lµm viÖc vµ sinh ho¹t cña c¸n bé khoa häc ch­a ®­îc ®¶m b¶o”. HiÖn nay, víi yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ th× chÊt l­îng, tr×nh ®é kÜ thuËt vµ tay nghÒ cña lao ®éng n­íc ta cßn qu¸ thÊp. Lùc l­îng lao ®éng ViÖt Nam ®­îc gi¸o dôc ®µo t¹o cã hÖ thèng c¬ b¶n chØ chiÕm 11% trong tæng sè lao ®éng toµn x· héi. MÆt b»ng d©n chÝ thÊp, lao ®éng trÝ tuÖ, lao ®éng ch©n tay cã tr×nh ®é ®¹i häc, sau ®¹i häc cßn Ýt.Nh×n tæng thÓ mµ xÐt th× vÒ mÆt l­îng nguån lao ®éng cña n­íc ta lµ lín nh­ng vÒ mÆt chÊt th× ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. V× vËy ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng ph¸t triÓn c¸n bé khoa häc kÜ thuËt ®Ó t¹o ra mét sù biÕn ®æi vÒ chÊt lùc l­îng lao ®éng n­íc ta. 2.2.3. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ 2.2.3.1. Mét sè thµnh tùu vÒ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ ë n­íc ta trong thêi kú ®æi míi §Êt n­íc ta, sau 12 n¨m ®æi míi toµn diÖn, ®· chÊn h­ng ®­îc nÒn kinh tÕ, ®ang b­íc vµo thêi k× ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang cã mÆt ë hÇu hÕt mäi lÜnh vùc ®êi sèng, sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cña x· héi, cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. C«ng nghÖ sinh häc ®· vµ ®ang c¶i thiÖn chÊt l­îng c¸c gièng c©y con.C«ng nghÖ sóng b¾n gien ®· ®­îc øng dông thµnh c«ng t¹o ra gièng lóa míi. §ang thö nghiÖm trªn diÖn réng chÕ phÈm EM hay c¸c c«ng nghÖ ph©n vi sinh Biogas... trong c«ng nghiÖp. 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Trong y häc, nhiÒu c«ng nghÖ míi ®ang ®­îc tiÕp tôc ®­a vµo øng dông nh­: Laze phèi hîp chÊt ph¸t quang ®Ó ®iÒu trÞ ung th­, vËt liÖu c¸c bon trong phÉu thuËt ghÐp x­¬ng, thay thËn, héi chuÈn tõ xa... VÒ c«ng nghÖ vËt liÖu míi, nhiÒu lo¹i com-p«-dit, sîi c¸c bon, gåm men sø cao cÊp ®· ®­îc nghiªn cøu øng dông phôc vô s¶n xuÊt vµ t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu. Ngµnh n¨ng l­îng ®Èy m¹nh c«ng nghÖ tiÕt kiÖm vµ s¶n xuÊt n¨ng l­îng t¸i t¹o, h×nh thµnh nhiÒu lµng ë vïng s©u, vïng xa dïng n¨ng l­îng cung cÊp bëi pin mÆt trêi. C«ng nghÖ th«ng tin ®· vµ ®ang s¶n xuÊt phÇn mÒm, h×nh thµnh m¹ng m¸y tÝnh quèc gia. C«ng nghÖ xö lý sù cè m¸y tÝnh n¨m 2000 cßn gäi lµ bµi to¸n Y2K ®ang ®­îc khÈn tr­¬ng tiÕn hµnh nhiÒu kÕt qu¶ tiªn tiÕn cña c«ng nghÖ th«ng tin nh­: NhËn d¹ng ch÷ viÕt, t¹o m· vµ gi¶i m· ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong kh«ng gian ®iÖn tö, thö nghiÖm m¹ng th«ng tin vÖ tinh toµn cÇu (nèi m¹ng trùc tiÕp tõ thuª bao qua vÖ tinh gäi ®i c¸c thuª bao kh¸c ë trªn toµn hµnh tinh)...Cã nhiÒu høa hÑn øng dông víi hiÖu qu¶ cao. Bªn c¹nh ®ã, ®· vµ ®ang h×nh thµnh c¸c c¬ së, c¸c khu c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕnnh­: Tæng ®µi sè cì lín, c¸p quang hay c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong thi c«ng cÇu, ®­êng, x©y dùng c«ng tr×nh nhµ cao tÇng, øng dông thµnh c«ng nhiÒu trang thiÕt bÞ c¬ khÝ ®iÒu khiÓn theo ch­¬ng tr×nh. §Æc biÖt ®· h×nh thµnh m¹ng phßng thÝ nghiÖm quèc gia tõ c¸c trung t©m nghiªn cøu, viÖn nghiªn cøu, c¸c tr­êng ®¹i häc, mét khu c«ng nghÖ cao cho c¶ n­íc vµ khu vùc ë Hoµ L¹c (Hµ T©y)... 2.2.3.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ Cuèi th¸ng 1-1999, héi nghÞ khoa häc vµ c«ng nghÖ toµn quèc ®· ®­îc tæ chøc nh»m ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, tån t¹i vµ kiÕn nghÞ c¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh thùc hiÖn môc tiªu nhiÖm vô khoa häc vµ c«ng nghÖ mµ nghÞ quyÕt lÇn thø 2 Ban chÊp hµnh trung ­¬ng ®¶ng kho¸ VIII ®· ®Ò ra. VÒ kÕt qu¶ ®¹t ®¹t ®­îc: TiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ cã b­íc tiÕn míi, bao gåm: Nh©nlùc khoa häc vµ c«ng nghÖ ®­îc bæ xung, t¨ng c­êng mçi n¨m kho¶ng 180 ngh×n ng­êi. Tr×nh ®é c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n ®­îc n©ng lªn. H×nh thµnh ®­îc mét sè khu c«ng nghiÖp víi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c nhau. C¸c ho¹t ®éng khoa häc x· héi nh©n v¨n ®· nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n, cÊp b¸ch, phôc vô sù nghiÖp ®æi míi cña ®¶ng. Héi ®ång lý luËn trung ­¬ng ®­îc thµnh lËp. NhiÒu ®Ò tµi khoa häc trong lÜnh vùc nµy võa c¬ b¶n, chiÕn l­îc, võa b­íc ®Çu ®i vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cô thÓ cña nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Khoa häc tù nhiªn, c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng ®· thùc hiÖn ®óng tiÕn bé víi 145 ®Ò tµi trong 11 ch­¬ng tr×nh nghiªn c­ó khoa häc cÊp Nhµ n­íc. NhiÒu ®Ò tµi cÊp bé, tØnh, thµnh phè trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, y häc, tµi nguyªn vµ m«i tr­êng...§· ®­îc x©y dùng nhiÒu ch­¬ng tr×nh ®Ò tµi øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc: Qu¶n lý Nhµ n­íc trong kh©u thÈm ®Þnh, gi¸m ®Þnh cßn nhiÒu s¬ hë vµ lóng tóng nªn nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt ®· nhËp mét sè c«ng 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. nghÖ l¹c hËu g©y tèn kÐm kh«ng Ýt tiÒn cña nh­: Xi m¨ng lß ®øng, mét sè d©y chuyÒn mÝa ®­êng... Trong lÜnh vùc b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, quyÒn së h÷u c«ng nghÖ cßn nhiÒu kÏ hë nªn ®· cã c¸c vô kiÖn vÒ quyÒn t¸c gi¶ trong xuÊt b¶n hay ¨n c¾p kiÓu d¸ng s¶n phÈm, hiÖn t­îng hµng gi¶, hµng nh¸i vÉn cã chiÒu h­íng gia t¨ng...NhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc ë mét sè c¬ së kh«ng thiÕt thùc, trong thùc hiÖn thiÕu tÝnh khoa häc, khi nghiÖm thu thiÕu kh¸ch quan, ®«i khi ®­îc ®¸nh gi¸ lµ “xuÊt s¾c” nh­ng l¹i ph¶i xÕp vµo “l­u tr÷” v× kh«ng øng dông ®­îc vµo thùc tÕ. ViÖc ®µo t¹o, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé khoa häc vµ c«ng nghÖ cßn mÊt c©n ®èi, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®ßi hái c«ng nghÖ cao, lùc l­îng khoa häc trong lao ®éng trùc tiÕp thiÕu trÇm träng nªn viÖc phæ biÕn, ®­a khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo thùc tÕ s¶n xuÊt, ®Õn c¸c vïng s©u, vïng xa cßn rÊt h¹n chÕ vµ cßn nhiÒu khã kh¨n. 2.3. ChÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông nguån vèn 2.3.1. Thùc tr¹ng huy ®éng vèn cña nhµ n­íc N­íc ta còng nh­ bÊt kú mét n­íc nµo trªn thÕ giíi muèn thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ th× cÇn ph¶i cã vèn. Tõ n¨m 1992 trë l¹i, nhê thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh th¾t chÆt, Nhµ n­íc ®· chÊm døt ®­îc t×nh tr¹ng ph¸t hµnh tiÒn cho tiªu dïng cña ng©n s¸ch, sè thu kh«ng nh÷ng ®· bï ®¾p sè chi th­êng xuyªn mµ cßn dµnh ra mét phÇn ®Ó tÝch luü ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Nh­ng nÕu chØ dïng sè tiÒn tÝch luü ®ã th× sÏ kh«ng ®ñ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Do ®ã Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó huy ®éng vèn trong vµ ngoµi n­íc. ViÖc huy ®éng vèn trong n­íc b»ng c¸c h×nh thøc tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu tuy cã ph¸t triÓn song sè vèn huy ®éng ®­îc cßn rÊt h¹n chÕ vµ chñ yÕu vÉn lµ nguån vèn ng¾n h¹n (chiÕm 90% doanh sè ph¸t hµnh). H×nh thøc huy ®éng vèn cßn ®¬n ®iÖu. H×nh thøc tÝn phiÕu kho b¹c víi thêi h¹n dµi (3 n¨m) hÇu nh­ ch­a nhËn ®­îc sù h­ëng øng nhiÖt t×nh cña d©n c­, vµ chñ yÕu lµ dïng biÖn ph¸p b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i mua. Tuy Nhµ n­íc ®· thiÕt lËp ®­îc hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp: Ng©n hµng Nhµ n­íc qu¶nlý Nhµ n­íc vÒ tiÒn tÖ tÝn dông vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i lµm nhiÖm vô kinh doanh tiÒn tÖ trªn nguyªn t¾c ®i vay ®Ó cho vay. Nh­ng tæng sè vèn huy ®éng trong d©n c­ b»ng c¸c h×nh thøc qua kªnh ng©n hµng vµ ng©n hµng nh­ tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu kho b¹c, tiÒn tiÕt kiÖm...GÇn ®©y míi chØ ®¹t 8000 tØ ®ång/n¨m, chiÕm kho¶ng 5% GDP vµ chñ yÕu lµ nguån vèn ng¾n h¹n. Nh­ vËy, nÕu so víi c¸c n­íc cïng khu vùc §«ng Nam ¸ th× tû lÖ vèn trong n­íc ®Ó ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña n­íc ta cßn thÊp. Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh trªn lµ do mét sè chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ hiÖn nay ch­a t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng c¸c doanh nghiÖp tù ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh nh­ chÝnh s¸ch thuÕ, chÕ ®é thu khÊu hao. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn ch­a ®­îc më réng. Ng­êi d©n ch­a thËt tin t­ëng vµo sù æn ®Þnh kinh tÕ, cßn sù l¹m ph¸t khñng ho¶ng. KÕ ®Õn lµ Nhµ n­íc ch­a cã nhiÒu h×nh thøc huy ®éng vèn linh ho¹t, cã l·i suÊt hÊp dÉn còng nh­ ch­a t¹o ra ®­îc m«i tr­êng ph¸t lý, m«i tr­êng kinh tÕ vµ bé m¸y nh©n sù ®¸p øng yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr­êng. 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2.3.2. Thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc sö dông vµ qu¶n lý vèn Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Çu t­ cña Nhµ n­íc b­íc ®Çu ®· cã mét sè thay ®æi theo chiÒu h­íng tèt, mét sè c«ng tr×nh ®· ph¸t huy t¸c dông lµm t¨ng thªm c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho b­íc míi thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.Tuy nhiªn nh×n chung viÖc sö dông vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc ®Õn nay vÉn cßn rÊt l·ng phÝ vµ kÐm hiÖu qu¶. Quan niÖm cña Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ cßn ®¬n gi¶n, chØ chó träng vµo ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n ®Ó lµm t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh, ch­a quan t©m thÝch ®¸ng vµ g¾n bã víi ®Çu t­ x©y dùng c¬ së nguyªn liÖu, ®Çu t­ vµo con ng­êi vµ ph¸t triÓn khoa häc kÜ thuËt. §èi víi c¬ cÊu ®Çu t­ còng cßn nhiÒu bÊt hîp lý: Nhµ n­íc ch­a chó ý thÝch ®¸ng ®Õn ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng, hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ thÊp do kh«ng Ýt tr­êng hîp ®Çu t­ sai, c¬ chÕ cÊp ph¸t vèn cña Nhµ n­íc vÉn cßn mang tÝnh chÊt bao cÊp, thÊt tho¸t, t¨ng phÝ nhiÒu.KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ hiÖn nay lµ rÊt thÊp thÓ hiÖn qua sù so s¸nh gi÷a tæng sè vèn ®Çu t­ vµ gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm nh­ sau: Thêi k× 1986 - 1990 cø bá ra 100 ®ång vèn ®Çu t­ th× chØ thu ®­îc kho¶ng 50 ®éng gi¸ trÞ tµi s¶n t¨ng thªm, n¨m 1991 lµ 51,5 ®ång vµ n¨m 1992 lµ 48,2 ®ång, tØ lÖ thÊt tho¸t lªn ®Õn 30%. Së dÜ cã sù thÊt tho¸t lín nh­ thÕ lµ do c¬ chÕ cÊp ph¸t, thanh to¸n ®Õn giao nhËn thÊu, nghiÖm thu, quyÕt to¸n c«ng tr×nh cã nhiÒu c¬ quan qu¶n lý nh­ng l¹i thiÕu sù quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cô thÓ, kh«ng c¬ quan nµo chÞu tr¸ch nhiÖm tõ ®Çu ®Õn cuèi vÒ sè vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc. T×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng cßn nhiÒu ®iÒu cÇn ph¶i xem xÐt l¹i. Nh÷ng n¨m qua vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi vµo n­íc ta tuy t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, song vÉn cßn cã sù mÊt c©n ®èi vÒ c¬ cÊu ®Çu t­, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ míi vµo ViÖt Nam cßn bÞ h¹n chÕ. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt ®Çu t­ vµ triÓn khai c¸c d­ ¸n ®· vµ ®ang xuÊt hiÖn nh÷ng tiªu cùc trong viÖc lîi dông s¬ hë trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. Cã thùc tr¹ng trªn lµ do: LuËt ®Çu t­ cña Nhµ n­íc dï ®· x¸c ®Þnh c¸c lÜnh vùc ­u tiªn ph¸t triÓn nh­ng l¹i chËm ®­a ra danh môc c¸c dù ¸n gäi vèn vµ cßn bÞ ®éng trong gäi vèn. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh ch­a râ rµng trong x¸c ®Þnh ­u ®·i theo vïng l·nh thæ còng nh­ ch­a ®ñ hÊp dÉn ®Ó khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ bá vèn kinh doanh vµo lÜnh vùc thuéc c¬ së h¹ tÇng phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Mét sè n¨m do béi chi nªn Nhµ n­íc ®· ph¶i dïng c¶ vèn vay cña n­íc ngoµi ®Ó tiªu dïng cho ng©n s¸ch, lµm ®ång vèn vay kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶. Nhµ n­íc kh¸ chó träng vay nî nh­ng xem nhÑ hiÖu qu¶ sö dông vèn vay vµ nghÜa vô tr¶ nî. TÝnh chÊt bao cÊp trong viÖc vay vµ sö dông vèn cßn kh¸ phæ biÕn vµ nghiªm träng. Nhµ n­íc ch­a cã mét chiÕn l­îc vay nî, tiÕp nhËn vµ sö dông vèn vay n­íc ngoµi mét c¸ch chñ ®éng, cã tÝnh ®Õn nhu cÇu, kh¶ n¨ng hÊp thô vµ tr¶ nî cña ®Êt n­íc nªn viÖc vay nî cßn diÔn ra rÊt tuú tiÖn. T×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu ®Çu t­ vÉn cßn tån t¹i, ng­êi d©n ch­a thËt tin t­ëng vµo ®­êng lèi ®æi míi cña Nhµ n­íc. Trong mét sè chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh, nhµ n­íc ch­a cã c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc vµo c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ mòi nhän cÇn ph¸t triÓn nhanh chãng ®Ó phôc vô c«ng nghiÖp ho¸. Trong nh÷ng n¨m tíi, ®Ó qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ vµ s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao Nhµ n­íc tÊt yÕu ph¶i b¶o toµn ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn h¬n n÷a. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
841 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0