Giáo án bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản - Ngữ văn 8

Hoạt động của GV

HĐ của HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1. Tìm hiểu chủ đề của văn bản(12p)

- Gọi Hs đọc bài tập trong sgk

-Cho hs đọc lại văn bản

? Theo em tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình?

? Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả?

? Trong văn bản tôi đi học tác giả tập chung miêu tả đối tượng nào?

? Vấn đề chính đề cập đến là gì.

-> Tất cả các vấn đề phân tích ở trên chính là chủ đề của vb “Tôi đi học”.

? Vậy chủ đề của văn bản này là gì?

? Vậy em hiểu thế nào là chủ đề của văn bản?

-Rút ra bài học và đọc ghi nhớ.

*. HD phân biệt chủ đề và đề tài.

? Chủ đề của văn bản “ tắt đèn” là gì

(“ Vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của tầng lớp phong kiến , chế độ thực dân pháp, nỗi thống khổ của NDLD bị áp bức $ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm tàng của người phụ nữ VN).

 ? Đề tài tác giả đề cập đến là gì.

( Là các hiện tượng của đời sống, là phạm vi đối tượng được miêu tả , phản ánh nhận thức trong tác phẩm).

 ? Trong làm văn chủ đề và đề tài có mqh như thế nào.

(Có mqh chặt chẽ với nhau đề tài gắn với việc sác lập chủ đề. Chủ đề lại được hình thành và thể hiện trên cơ sở của đề tài. đề tài giúp ta xác định tác phẩm viết về cái gì, chủ đề nhằm giải đáp các câu hỏi tác phẩm đặt ra).

 ?GV lấy ví dụ:

?GV lấy ví dụ: Văn bản “Tôi đi học”

+ Đề tài: Chuyện đi học ngày đầu tiên của NV Tôi.

+ Chủ đề:Tâm trạng cảm giác của Nv Tôi trong ngày đầu tiên đi học.

? Trong một tác phẩm có phải chỉ có một chủ đề không? Vì sao?

-> Những tác phẩm có chủ đề thì ta phải phân biệt giữa chủ đề chính và chủ đề phụ.

- Ví Dụ: Bài thơ “ngắm trăng” của Hồ Chí Minh

+ Chủ đề chính; Tình yêu thiên nhien của tác giả.

+ Chủ đề phụ: Là vẻ đẹp của tâm hồn thi sĩ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, phong thái ung dung tự tại và sức mạnh tinh thần của chiến sỹ cách mạng...

- Đọc

- Nhận nhiệm vụ thảo luận.

- Các nhóm  thống nhất đáp án vào giấy

-  Cử đại diện nhóm trình bày

- Các nhóm so sánh đối chiếu.

 - Chuyện đi học của nhân vật tôi

- Hs rút ra khái niệm

- Trả lời:

- Lắng nghe

- Nghe làm bài

- không chỉ có một chủ đề mà có thẻ có nhiều chủ đề( đa chủ đề). Vì trong tác phẩm tác giả có thể viết về một hoặc nhièu đối tượng, có thể đặt ra hàng loạt các vấn đề.

- Lắng nghe tự phân tích

I. Chủ đề của văn bản

1.Vớ dụ (tr12)

   2. Nhận xét.

- Tác giả nhớ lại kỷ niệm sâu sắc nhất là buổi tựu trường đầu tiên

- Cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tác giả.

*) Chủ đề của truyện

- Tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của NV tôi trong ngày đầu tiên đi học.

 * Ghi nhớ1 (tr12).

Hoạt động 2. Tìm hiểu về tính thống nhất về chủ đề của văn bản(10p).

- Gọi Hs đọc nội dung bài tập 1

? Căn cứ vào đâu em biết văn bản “ Tôi đi học” nói lên những kỷ niệm về buổi đầu tiên đến trường?

-GV chốt ý

- Gọi Hs đọc bài tập 1

? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ tâm trạng bồi hồi, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên

-> các từ ngữ, chi tiết đều tập trung thể hiện tâm trạng, cảm giác mới  lạ, bỡ ngỡ của nhân vật tôi.

_ Gv đảo trật tự một số câu.

? Nếu đảo như vậy có hợp lí không.

? Qua bài tập trên em hiểu thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản.

- Gọi Hs đọc ghi nhớ 2

?Để có một văn bản thống nhất về chủ đề cần lưu ý những gì?

(+ XĐ được nhan đề, đề mục

+ Qua hệ các phần các và các từ ngữ thường lặp lại nhiều lần)

 - Gọi Hs đọc ghi nhớ 3

-  Hs đọc bài tập

-  Trả lời

-   Hs đọc

- “Lòng tôi …lo sợ vẩn vơ, bỡ ngỡ đứng nép bên người thân…Ngập ngừng e sợ, chơ vơ vụng về, lúng túng, nức nở khóc."

- Không vì các tri tiết được sắp xếp theo trật tự không xa rời chủ đề.

- Trả lời theo phần bài học.

- Đọc ghi nhớ

- trả lời

-  Đọc ghi nhớ

II.Tính thống nhất về chủ đề của văn bản.

  1. Ví dụ: vb "tôi đi học”

  2. Nhận xét.

- Nhan đề: Tôi đi học

- Các từ ngữ ,các câu trong văn bản biểu thị một ý nghĩa đi học và nhắc đến những kỷ niệm buổi tựu trường đầu tiên.

+ Hằng năm cứ vào cuối thu…..rụt rè núp dưới nón mẹ .

+ Tôi quên thế nào được…cảm giác trong sáng ấy…..

+ Hai quyển vở…nặng

*) Ghi nhớ 

*)Ghi nhớ 3

Hoạt động 3: Hướng đẫn Hs luyện tập(15)

- Gọi Hs đọc bài tập 1(13)

- Phân tích tình huống thống nhất về chủ đề của văn bản sau.

?Văn bản sau viết về đối tượng nào.?Và về vấn đề gì.

? Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một trật tự nào.

? Theo em có thể thay thế được không? Vì sao?

? Nêu chủ đề của văn bản trên

? Tìm các từ ngữ, các câu thể hiện chủ đề của văn bản.

- Gọi Hs đọc bài tập 2

? ý nào làm cho bài văn lạc đề.

- Gọi Hs đọc lại bài tập 3

?Hãy bổ sung, lựa chọn và điều chỉnh lại các từ ngữ, các ý cho sát với chủ đề của vănbản

- Trả lời

-  Trả lời

- Không thể thay đổi vì muòn thay đổi chủ đề sẽ bị lạc, khó hiểu

-  Trả lời

-  Hs độc lập làm bài

- Bổ sung lựa chọn

III. Luyện tập.

1. Bài tập 1.

  a. Đối tượng: rừng cọ

- Vấn đề: Sự gắn bó của cây cọ với con người.

- Các đoạn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo thứ tự. Giới thiệu cọ -> Tả cây cọ -> Tác dụng của cây cọ -> Tình cảm gắn bó với cây cọ.

b. Chủ đề:

   Con người với rừng cọ

-" Cuộc sống của quê tôi gắn bó… Cây cọ"

- " Người sông thao…Quê mình…."

  2. Bài tập 2.

-ý: b,d : làm cho bài viết bị lạc đề

- Sửa lại: Bỏ 2 ý đó đi

  3. Bài tập 3.

- Nên bỏ câu C,H vì chưa sát với yêu cầu của đề.

-Viết lại câu B: Con đường quen thuộc này dường như bỗng trở nên mới lạ.