Giáo trình chăn nuôi Dê và Thỏ - Chương 3

Chia sẻ: Nguyen Phung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

381
lượt xem 190
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình chăn nuôi Dê và Thỏ - Chương 3. Chuồng trại nuôi dê. Chuồng trại giúp cho người nuôi dê chăm sóc quản lý đàn dê được tốt hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình chăn nuôi Dê và Thỏ - Chương 3

Chương 3 CHU NG TR I NUÔI DÊ Chu ng trai giúp cho ngư i nuôi dê chăm sóc qu n lý ñàn dê ñư c t t hơn, ñ m b o cho dê tránh ñư c nh ng tác ñ ng x u c a ñi u ki n ngo i c nh. Chương này trư c h t nh m trang b cho sinh viên nh ng yêu c u và nguyên t c chung khi xây d ng chu ng tr i nuôi dê. M t ph n tr ng tâm quan tr ng c a chương nói v nh ng nguyên t c xây d ng ñ i v i các chi ti t c a chu ng dê ñ m b o ñư c yêu c u k thu t v m t chăn nuôi và thú y. Ph n cu i c a chương nói v các bi n pháp v sinh chu ng tr i nuôi dê. I. M C ðÍCH VÀ YÊU C U CHU NG TR I NUÔI DÊ 1.1. M c ñích làm chu ng dê Ngư i chăn nuôi c n làm chu ng nuôi dê v i nh ng m c ñích chính như sau: - B o v s c kh e cho dê M t trong nh ng ch c năng quan tr ng c a chu ng nuôi là b o v s c kh e cho dê. Có chu ng nuôi t t dê không b tác ñ ng l n b i các ñi u ki n th i ti t khí h u b t l i như mưa, gió, nóng, l nh, m. Do v y chu ng nuôi s giúp h n ch dê b b nh t t. Dê ñang có ch a, dê nuôi con và dê con bú s a ñ c bi t nh y c m v i ñi u ki n th i ti t khí h u x u, do ñó c n có chu ng nuôi ñ b o v . - Qu n lý dê ñư c t t hơn Chu ng tr i t t giúp cho ngư i chăn nuôi theo dõi dê ñư c d dàng ñ phát hi n các hi n tư ng như ñ ng d c, ph i gi ng, dê ch a, ñ … khi chúng ñư c nuôi trong chu ng hơn là th t do. M t s tri u ch ng b nh t t (như a ch y) có th phát hi n d hơn khi nh t dê trong ô chu ng c a nó. M t khu chu ng nuôi thi t k t t s có khu v c ñ nuôi cách lý nhưng con v t m hay nghi b m. Khi có chu ng nuôi ngư i chăn nuôi có th theo dõi t ng cá th dê và có ch ñ chăm sóc nuôi dư ng t t hơn n u c n thi t, ñ ng th i tránh phi n ph c cho xã h i do dê phá phách cây c i, hoa màu. - An ninh Làm chu ng nh t dê s h n ch ñư c b b t tr m. Do v y chu ng nuôi dê thư ng ñư c làm ch c ch n và g n nhà . Nhi u khi c n nuôi chó ñ trông gi chu ng dê. M t khác, c n ph i ñ m b o cho dê không t do phá ho i mùa màng, hoa màu. Do v y trong nhưng giai ño n nh t ñ nh dê ph i ñư c nh t trong chu ng vì lý do này. Chu ng tr i t t cũng giúp h n ch dê b tai n n giao thông hay các tai n n khác. - T n thu phân Nuôi dê trong chu ng có th t p trung ñư c ngu n phân ñ s d ng có hi u qu hơn. 1.2. Yêu c u chung v chu ng tr i nuôi dê - Cao ráo, s ch s : Dê là loài ñ ng v t s ch s , không ưa ñ m cao. ñi u ki n bình thư ng khi ngh ngơi dê thư ng tìm ch cao ráo ñ n m. Do v y khi làm chu ng tr i cho dê ph i ñ m b o cao ráo, s ch s , tránh m ư t. Sàn chu ng ph i cách m t ñ t t 60-80cm. Chu ng dê ph i ñ m b o tránh mưa h t, gió lùa và ánh n ng gay g t tr c ti p chi u vào dê. V trí chu ng dê nên nơi d thoát nư c và t t nh t là nơi có bóng cây.
- Gi m thi u tác ñ ng x u c a khí h u và th i ti t Nư c ta có khí h u nhi t ñ i gió mùa, nóng m, nên t t nh t là làm chu ng dê theo hư ng ñông nam. V i hư ng này, mùa hè có th h ng ñư c gió ñông nam mát m , còn khi vào mùa ñông giá rét thì l i ti n cho vi c che ch n. Tuy v y khi làm chu ng còn ph i căn c theo ñ c ñi m t ng vùng, t ng nhà c th mà xác ñ nh v trí và hư ng chu ng thích h p ñ t n d ng y u t thu n l i và h n ch t i ña các y u t b t l i c a th i ti t ñ i v i dê. - Thu n ti n Chu ng dê có th làm sát nhà hay sát b p, ho c riêng bi t, nhưng ph i ñ m b o thu n ti n trong chăm sóc, nuôi dư ng dê. Chu ng nuôi dê ph i có sân chơi ñ theo dõi, qu n lý ñàn dê, cũng như khi c n b t dê ñ ki m tra, ph i gi ng, cho ăn và phòng tr b nh hay bán. Trong chu ng và sân chơi ph i có máng ăn, máng u ng ñ b sung th c ăn và nư c u ng cho dê. ð i v i dê s a thì t t nh t chu ng dê nên ngăn thành các gian chu ng có kích thư c 1,2 x 1,5 m và m i gian nh t m t con ñ thu n ti n cho v t s a và chăm sóc. Còn v i dê th t hay dê sinh trư ng thì có th làm gian chu ng to hơn ñ m i gian có th nh t ñư c nhi u con cùng m t lúc. M i gian chu ng ph i có máng ăn, máng u ng riêng. - Kinh t : Chu ng dê không nh t thi t ph i xây d ng ñ t ti n. ð ti t ki m chu ng dê có th làm ñơn gi n b ng các v t li u có s n t i ñ a phương như g t n d ng, tre, t m vông, thân cây d a, thân cây cau...Các lo i lá tranh, d a nư c, ngói... ñ u có th làm nguyên li u l p mái. II. CÁC CHI TI T CHU NG NUÔI DÊ 2.1. Di n tích chu ng Di n tích chu ng nuôi dê có th tính cho các lo i dê khác nhau như sau (m2/con): Nh t cá th Nh t chung Dê cái sinh s n 0,8-1,0 1,0-1,2 Dê ñ c gi ng 1,0-1,2 1,4-1,6 Dê h u b 7-12 tháng 0,6-0,8 0,8-1,0 Dê dư i 6 tháng tu i 0,3-0,5 0,4-0,6 2.2. N n chu ng N n chu ng ph i ph ng, nh n ñ d quét d n v sinh, có rãnh thoát nư c, phân và nư c ti u (hình 3-1). N n nên có ñ d c 2-3% v phía có rãnh thoát nư c ti u. N n chu ng t t nh t là láng b ng l p v a xi măng, hay ñ t n n ch c. Phía sau chu ng nên làm rãnh và h phân ñ thu gom và x lý phân và rác th i chu ng nuôi nh m h n ch ô nhi m khu v c chu ng tr i và ngăn ng a b nh t t. Phân dê nên t i thi u m t tháng trư c khi s d ng làm phân bón. Phía trư c g m chu ng nên làm hàng rào ch n ñ ngăn không cho dê chui vào g m hay ch y ra ñ ng sau.
Hình 3-1: N n ñáy chu ng dê 2.3. Khung chu ng Khung chu ng dê ñư c làm b ng g hay tre. Ph n chân ñ chu ng có th xây b ng g ch có ñ cao 50-70 cm, phía trên ñ t các thanh d m ñáy b ng g ch c t o khung chu ng (hình 3-2). Hình 3-2: Khung chu ng dê 2.4. Mái chu ng Mái chu ng nên có ñ cao v a ph i ñ tránh ñư c gió lùa, nhưng ph i ñ m b o ch c ch n, có ñ d c d thoát nư c và nhô ra kh i thành chu ng ít nh t 60 cm ñ tránh mưa h t hay ánh n ng tr c ti p chi u vào dê. Mái chu ng có th làm b ng tre, g và có th l p ngói, tranh n a, tôn ho c phi brôximăng (hình 3-3). Hình 3-3: Mái chu ng l p b ng ngói xi măng ho c b ng lá c 2.5. Thành chu ng Thành chu ng có tác d ng ngăn dê trong chu ng, nên có ñ cao t 1,5-1,8m. Thành có th làm b ng tre, g , hay lư i s t (hình 3-4). Các nan cách nhau kho ng 6-10 cm ñ dê không chui qua ñư c. Thành chu ng ph i ñ m b o kho , ch c ch n, không có móc s c có th
gây t n thương cho dê. Thành chu ng t t nh t là ñóng nan d c theo ô chu ng ñ tránh k t chân dê vào thành. Hình 3- 4: Thành chu ng dê 2.6. C a chu ng C a lên xu ng chu ng ph i có ñ r ng hơn kích thư c thân dê (kho ng 60-80cm) ñ dê d ñi l i và tránh c xát, ñ c bi t ñ i v i dê ñang mang thai. V t li u có th làm b ng tre, g hay nh a. C a chu ng có th thi t k ñ v a làm c a ch n v a làm b c lên xu ng khi h xu ng m i khi cho dê vào chu ng (hình 3-5). Hình 3-5: C a chu ng dê 2.7. Sàn chu ng ðây là ph n r t quan tr ng c a chu ng dê. Sàn chu ng dê ph i b ng ph ng và cách m t ñ t t i thi u 50-70cm. Sàn chu ng t t nh t làm b ng các thanh g th ng b n r ng có kích thư c 2.5 x 3 cm, ñư c ñóng thành giát có khe h 1-1,5 cm ñ ñ phân dê d l t xu ng dư i, nhưng không làm l t chân dê (hình 3-6). N u làm b ng tre thì ph n c t tre ph i hư ng lên phía trên m t ñ tránh ñ ng phân và nư c ti u, các thanh nan ph i th ng, không cong queo, v n và ñư c vát c nh ñ tránh t o các khe h to trên m t sàn có th làm dê b k t chân.
Hình 3-6: Sàn chu ng dê 2.8. Ngăn l ng chu ng Dê c n ñư c nh t trong chu ng trên các ngăn cũi l ng (hình 3-7). Cũi l ng chu ng dê có th làm b ng tre, g ho c các nguyên li u s n có. T t c ñ u ph i ñ m b o ch c ch n, g n gàng, không ñ dê chui qua, l t chân, gây ch n thương, xây xát da. Kích thư c m t cũi l ng phù h p là: cao 1,5- 1,8 m, chi u r ng (phía trư c) là 1,2- 1,4 m, chi u dài (sâu vào) 1,3 - 1,5 m. Di n tích c a ngăn l ng chu ng ñó là 1,5- 1,8 m2 ñ nh t m t con dê gi ng và ñàn con theo m ho c nh t 2-3 con dê v béo. N u nh t cá th thì chi u r ng m i ô nên 0,6-0,8m . Hình 3-7: Ngăn cũi l ng chu ng dê Vách ngăn các ô chu ng có th làm b ng g , tre, v u… Chi u cao vách ngăn nên là 1,0- 1,2m v i các thanh thang vách cách nhau 8-10cm. M i ngăn l ng ph i có cánh c a ra vào ñóng m ñư c d dàng, ch c ch n. Kích thư c c a thích h p có chi u r ng 0,4-0,5m và chi u cao 1,0-1,2m. 2.9. Máng ăn Chu ng dê ph i có máng th c ăn thô xanh (c , lá) và máng th c ăn tinh (hình 3-8). Máng c nên ñ t phía trư c, ngoài thành l ng, có l cho dê thò ñ u ra ngang t m vai ñ dê l y ñư c th c ăn và tránh ñư c th c ăn rơi vãi ra ngoài (cách sàn 0,2-0,5m tuỳ lo i dê). Máng ăn c nên có kích thư c như sau: cao 0,2-0,3m, r ng 0,25-0,35m và chiêù dài tuỳ theo ngăn ô chu ng. Máng th c ăn tinh có th treo bên ngoài ho c bên trong l ng, c nh c a. Máng này có th ñóng b ng g cao 0,15-0,25m, r ng 0,2-0,25m, dài tuỳ theo ô chu ng. Cũng có th cho dê ăn th c ăn tinh b ng ch u sành hay ch u nh a. Hình 3-8: Máng ăn cho dê
2.10. Máng u ng Máng u ng c n ph i có phía trong ho c ngoài m i ngăn chu ng ñ dê u ng nư c ñư c t do. Có th dung xô, ch u g n ch t vào vách ngăn ô chu ng (hình 3-9). Hình 3-9: Máng u ng cho dê 2.11. Cũi dê con Dê con trư c 21 ngày tu i c n ñư c nuôi trong cũi ñ ñ m b o ñư c v sinh, tăng t l nuôi s ng. Cũi nên làm b ng nan g ho c tre có b n r ng 2-3cm, nh n, c ng. Cũi có chi u cao 0,8m, dài 1-1,5m, r ng 1-1,2m ñ có th nh t 2-4 dê con. Sàn cũi có khe h 1cm ñ làm v sinh ñư c t t. Sàn có lót rơm ho c c khô m m cho dê con n m. Cũi dê con c n ñ t nơi kín gió, có rèm che lúc c n thi t. 2.12. Sân chơi và v n ñ ng Dê c n ph i ñư c v n ñ ng hàng ngày do ñó c n ph i có sân v n ñ ng. Sân v n ñ ng nên làm k v i chu ng nuôi, b ng ph ng, d quét d n, không ñ ng nư c. Di n tích sân nên ñ m b o ñư c 2-5m2/con. Trong sân c n ñ t c ñ nh máng ăn và máng u ng cũng như có cây t o bóng mát. ð qu n lý ph i gi ng và ñàn dê, chu ng nuôi dê nh t thi t ph i có sân chơi (hình 3-10). Sân chơi ñư c làm trư c c a chu ng dê có kích thư c ñ m b o t i thi u 1,5 m2/con. N n sân chơi láng xi măng hay b ng ñ t n n ch t, xung quanh ñư c làm b ng hàng rào. Hàng rào sân chơi ñư c làm t tre, g hay lư i s t, nhưng ph i ñ m b o ch c ch n. Hình 3-10: Sân chơi và máng c cho dê Hình 3-11: S p v t s a dê
2.13. Nơi v t s a ð i v i trư ng h p nuôi dê v t s a thì c n có n i v t s a dê. Thư ng nên cho dê v t s a ñ ng trên m t s p cao ñ ngư i v t s a d ng i và ti p c n núm vú ñư c d dàng (hình 3- 11). Dùng s p v t s a h p lý s giúp c ñ nh ñư c dê ñ ng th i cho nó ăn trong khi v t s a. ð ñ m b o v sinh s a, s p này ph i luôn luôn ñư c gi v sinh s ch s . III. M T S KI U CHU NG NUÔI DÊ THÔNG D NG Chu ng dê có th phân ra thành các lo i như sau: - Chu ng riêng r (chu ng ñơn). - Chu ng sàn có chia ngăn. - Chu ng sàn không chia ngăn. - Chu ng tr t không chia ngăn. - Chu ng nh t chung trong m t khu rào. Hi n nay nư c ta 2 d ng chu ng ph bi n nh t là chu ng sàn có chia ngăn và chu ng sàn không chia ngăn. a. Chu ng sàn có chia ngăn: Chu ng sàn có chia ngăn áp d ng ñ i v i dê nuôi l y s a. Ki u chu ng này có th chia theo nhóm dê như v t s a, ch a, khô, h u b và dê con. b.. Chu ng sàn không chia ngăn: Ki u chu ng này ñư c ph bi n phương th c nuôi chăn th ñ c bi t ñ i v i dê th t. Lo i này vách ngăn ít t n kém hơn và ch c n c a r ng cho toàn b ñàn dê ra vào d dàng. Máng ăn có th ñ t ch y dài theo mái l p. Nư c u ng có th ñ t c a và sân chơi. Ki u chu ng này cũng có th áp d ng ñ i v i dê s a nuôi nh t b ng các s i dây c ñ nh m i con. Tuy nhiên lo i chu ng này cũng c n có ngăn riêng cho nh ng dê con m i sinh, ho c ph i có chu ng úm ñ tránh hao h t ñ i v i dê con. IV. V SINH CHU NG TR I 4.1. V sinh chu ng nuôi V sinh chu ng nuôi có vai trò r t quan tr ng trong chăn nuôi dê vì dê là lo i v t ưa s ch s . M t môi trư ng s ch s h n ch t i ña s phát tri n c a các m m b nh và t o ñư c ti u khí h u t t cho s c kho c a dê. Vì v y, c n v sinh chu ng nuôi dê thư ng xuyên, trong ñó c n chú ý nh ng ñi m sau ñây: - Hàng ngày quét d n s ch s sàn chu ng, n n chu ng, l i ñi, khơi thông rãnh thoát phân và nư c th i. - Hàng tu n lau r a c a, vách, mái và ki m tra n n chu ng ñ s a ch a k p th i. - Th c ăn ph i ñ trong nhà kho, chu ng ch d th c ăn ñ dùng trong ngày hay l y theo t ng b a. - N u chăn nuôi t p trung ph i có thi t b phòng ho và t p hu n cho ngư i chăn nuôi bi t cách s d ng nh ng thi t b ñó khi c n thi t. - Có bi n pháp thư ng xuyên di t ru i, mu i, chu t trong chu ng.
- Hàng năm ñ nh kỳ quét vôi, t y u , ki m tra toàn b chu ng ñ tu s a nh ng nơi b hư h ng. - Cung c p ñ y ñ nư c s ch k t h p v i các lo i hoá ch t t y r a và sát trùng và s d ng các lo i ch i, bàn ch i thích h p khi làm v sinh. Hình 3-12: V sinh chu ng nuôi dê 4.2. V sinh môi trư ng chu ng tr i Tuỳ theo hoàn c nh mà áp d ng các bi n pháp thích h p nh m làm cho m i khu chăn nuôi dê thành m t khu an toàn d ch b nh. Ngoài các bi n pháp thú y như tiêm phòng, cho u ng thu c phòng, t y trùng chu ng nuôi, c n chú ý nh ng ñi m sau ñây: - ð m b o cho ñ t và không khí trong khu v c chu ng tr i không b nhi m b n, không b gió lùa m nh, không b ng p nư c, không b n ào, không b chư ng ng i v t c n tr thoáng khí và làm thi u ánh sáng. - Ph i có ñi u ki n x lý phân và nư c th i. - Trong khu v c chu ng tr i nên tr ng cây bóng mát ñ ñi u ti t ti u khí h u ñư c t t, gi cho mùa ñông m hơn, mùa hè mát hơn, không khí không b quá m th p, gi m ñư c s c gió bão, gi m b i b n và gi thoáng không khí. - H n ch ñ n m c th p nh t m i kh năng lây nhi m ngu n b nh t bên ngoài vào khu v c chăn nuôi.