Tham khảo tài liệu 'giáo trình hình thành ứng dụng khảo sát sự chuyển đổi nền kinh tế thị trường p3', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo trình hình thành ứng dụng khảo sát sự chuyển đổi nền kinh tế thị trường p3
- NÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá, sù qu¶n lý tá ra yÕu
kÐm vµ kh«ng cã hiÖu qu¶. T×nh tr¹ng quan liªu thiÕu hiÓu
biÕt thËm chÝ tr× trÖ b¶o thñ cöa quyÒn vÉn tån t¹i tríc sù
®æi míi nÒn kinh tÕ. Sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña KTTT
mang nh÷ng yÕu tè tù ph¸t, c¬ chÕ vËn hµnh th« s¬ t¹o ®iÒu
kiÖn cho kiÓu lµm ¨n bÊt chÝnh, tÖ tham nhòng vµ c¸c mÆt
tiªu cùc cña thÞ trêng cã c¬ héi ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn.
MÆc dï nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta cßn rÊt nhiÒu thiÕu
sãt vµ yÕu kÐm nhÊt lµ trong ®iÒu hµnh vÜ m« "N¹n tham
nhòng phæ biÕn trong bé m¸y qu¶n lý nhµ níc c¸c cÊp
nhng nh×n chung tÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ lµ nh©n tè
®¶m b¶o cho nh÷ng thµnh c«ng kÕ tiÕp.
Tuy vËy §¶ng vµ Nhµ níc ta cÇn ph¶i n©ng cao vai trß
cña m×nh h¬n n÷a trong nÒn KTTT cÇn ph¶i chuyÓn tõ t¸c
phong chØ huy mÖnh lÖnh sang t¸c phong hç trî t¹o m«i
trêng vµ ®iÒu kiÖn cho thÞ trêng ph¸t triÓn, xö lý hµi hoµ
gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ víi c©n b»ng æn ®Þnh, gi÷a ph¸t
triÓn kinh tÕ víi viÖc thÓ hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi.
c. §Ó cho nÒn KTTT níc ta ho¹t ®éng mét c¸ch cã
hiÖu qu¶ vµ hoµn chØnh th× cÇn ph¶i híng nÒn KTTT tíi
nh÷ng ®iÓm sau:
22
- - NÒn kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh
phÇn nhng nÒn kinh tÕ Nhµ níc ph¶i ®ãng vai trß chñ ®¹o.
Sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt ®Þnh híng ph¸t triÓn nÒn KTTT cña
Nhµ níc lµ th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«
vµ vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ nhµ níc. Kinh tÕ Nhµ
níc ph¶i n¾m vÞ trÝ quan träng trong mét sè lÜnh vùc then
chèt cã nghÜa lµ "m¹ch m¸u" cña nÒn kinh tÕ chi phèi c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Nhng cïng víi viÖc nhÊn m¹nh
vai trß chñ ®¹o cña KTNN th× cÇn coi träng khu vùc kinh
tÕ t nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp ®Æt chóng trong mèi quan hÖ
h÷u c¬ g¾n bã thèng nhÊt kh«ng t¸ch rêi biÖt lËp.
- Nhµ níc ph¶i khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
ph¸t triÓn ®ã lµ khu vùc t nh©n nh»m thu hót ®Çu t vèn tõ
khu vùc nµy. Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n, c¸c con rång Ch©u
¸ vµ c¸c níc trong nhãm nghiªn cøu cho thÊy sù thµnh
c«ng cña hä lµ nhê c«ng lao to lín cña khu vùc t nh©n.
- Nhµ níc dùa trªn c¬ së æn ®Þnh chÝnh trÞ lÊy chÝnh trÞ
lµm tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ ®æi míi qu¶n lý cho
phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña KTTT ®a c¶i c¸ch tiÕn lªn
nh÷ng bíc ph¸t triÓn míi.
- Nhµ níc më réng tù do bu«n b¸n víi níc ngoµi. Më
cöa héi nhËp nÒn kinh tÕ trong níc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi
23
- trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ toµn vÑn l·nh thæ. Sù më
cöa héi nhËp thÓ hiÖn víi tù do ho¸ th¬ng m¹i, ®Çu t vµ
chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ
vµ kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Xu
híng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ víi khu vùc ho¸ vµ toµn
cÇu ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña
thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN hiÖn nay. §Ó tr¸nh nguy
c¬ tôt hËu vµ nh÷ng thµnh tùu KHCN míi nhÊt th× kh«ng
cßn c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc më cöa, më réng quan hÖ bu«n
b¸n níc ngoµi.
- Nhµ níc thÓ hiÖn c«ng b»ng x· héi trong quan hÖ gi÷a
lao ®éng vµ s¶n xuÊt, trong viÖc ph©n phèi thu nhËp thÓ hiÖn
thèng nhÊt gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi.
3. Vai trß cña kinh tÕ Nhµ níc trong viÖc qu¶n lý vÜ
m«.
Trong quan hÖ ph¸t triÓn cña lÞch sö nh©n lo¹i ®· tån t¹i
nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. Nhng ngµy nay trªn thùc
tÕ hÇu hÕt c¸c níc ®Òu tån t¹i nÒn KTTT cã sù qu¶nlý cña
Nhµ níc. Tuú theo m« h×nh tæ chøc cô thÓ ë mçi níc mµ
ph¹m vi vµ møc ®é can thiÖp cña Nhµ níc. Tuú theo m«
h×nh tæ chøc cô thÓ ë mçi níc mµ ph¹m vi vµ møc ®é can
thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ lµ kh¸c nhau.
24
- Mäi nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i kÓ c¶ kinh tÕ TBCN vµ XHCN
®Òu ®øng tríc mét vÊn ®Ò nan gi¶i cña kinh tÕ vÜ m« ®ã lµ
kh«ng cã mét níc nµo trong thêi gian dµi l¹i duy tr× ®îc tû
lÖ l¹m ph¸t thÊp mµ ngêi lao ®éng cã ®Çy ®ñ viÖc lµm trong
®iÒu kiÖn tù do c¹nh tranh vÊn ®Ò l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ
khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ trêng do vËy cÇn ph¶i cã sù can
thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ ®Ó k×m chÕ l¹m ph¸t vµ
thÊt nghiÖp ë tû lÖ thÝch hîp t¹o m«i trêng æn ®Þnh cho viÖc
t¨ng trëng kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng.
§èi víi níc ta khi chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng lµ hoµn
toµn cÇn thiÕt ®Ó khai th¸c vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng s¶n xuÊt
trong x· héi - song thùc tiÔn cho thÊy, cïng víi viÖc kÝch
thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn nÒn KTTT cßn rÊt nhiÒu khuyÕt tËt,
nã lµ m«i trêng thuËn lîi cho viÖc n¶y sinh vµ ph¸t triÓn
cña nhiÒu tÖ n¹n x· héi. Nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n
chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña KTTT gi÷ cho c«ng cuéc ®æi
míi ®i ®óng híng, Nhµ níc cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ vai trß
cña m×nh trong qu¶n lý kinh tÕ. Sù qu¶n lý cña Nhµ níc
nh»m híng sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo nh÷ng môc tiªu
ph¬ng híng nhÊt ®Þnh h¹n chÕ mÆt tiªu cùc vµ ®iÒu tiÕt vÜ
m« nÒn kinh tÕ.
25
- Sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng
th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c h×nh thøc së h÷u Nhµ níc c¸c
ch¬ng tr×nh khuyÕn khÝch ®Çu t vµ tiªu dïng cïng víi viÖc
sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ nh tµi chÝnh tÝn dông tiÒn tÖ...
®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Sù phèi hîp gi÷a ChÝnh phñ vµ thÞ
trêng trong mét nÒn kinh tÕ hçn hîp nh»m b¶o ®¶m sù ph¸t
triÓn cã hiÖu qu¶ víi møc t¨ng trëng kinh tÕ nhanh.
MÆt kh¸c nÕu ®Ó nÒn KTTT tù do ho¹t ®éng kh«ng cã sù
kiÓm so¸t cña nhµ níc th× sÏ dÉn ®Õn rÊt nhiÒu hËu qu¶.
Nguy c¬ khñng ho¶ng kinh tÕ lµ kh«n lêng. ThÞ trêng tù
do ho¹t ®éng, gi¸ c¶ theo thÞ trêng leo thang, s¶n xuÊt trµn
lan g©y nªn mét sù l·ng phÝ rÊt lín c¸c nhµ s¶n xuÊt ch¹y
theo nh÷ng ngµnh mang l¹i lîi nhuËn cao nh ma tuý, bu«n
lËu lµm hµng gi¶, kinh doanh v¨n ho¸ ®åi trôy. §ã lµ cha
kÓ tíi t×nh tr¹ng l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp còng tõ ®ã mµ gia
t¨ng kh«ng c¸ch g× kiÒm chÕ ®îc. ThÞ trêng tù do ho¹t
®éng chÝnh lµ quan ®iÓm kinh tÕ cña trêng ph¸i cæ ®iÓn
nhng quan ®iÓm nµy lµ hoµn toµn sai lÇm vµ ®· g©y ra
nh÷ng biÕn ®éng lín tiªu cùc tíi nÒn kinh tÕ c¸c níc trong
thêi kú ®ã. Thùc tÕ trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y cho thÊy
nÒn KTTT lu«n lu«n tr¶i qua c¸c giai ®o¹n phån vinh vµ
®×nh trÖ. GÇn ®©y nhÊt kinh tÕ Th¸i Lan ®· bÞ khñng ho¶ng
nÆng. Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· l©y sang c¸c níc
26
- In®«nªsia, Hµn Quèc... vµ ®· kÐo nÒn kinh tÕ níc nµy chËm
xuèng 30 n¨m. T¸c h¹i cña khñng ho¶ng kinh tÕ lµ rÊt lín,
nã cuèn tr«i tÊt c¶ thµnh tùu kinh tÕ trong 30 n¨m cña
In®«nªsia lµm cho s¶n xuÊt bÞ ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng cao,
®ång tiÒn trong níc bÞ mÊt gi¸ nghiªm träng. §ã lµ cha kÓ
®Õn t×nh h×nh thÕ giíi vµo nh÷ng n¨m 20, 30 cña thÕ kû nµy.
Níc Anh tõ n¨m 1921 ®· l©m vµo cuéc khñng ho¶ng s©u
s¾c kÐo dµi tíi 20 n¨m. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ nµy sau
®ã lan sang tÊt c¶ c¸c níc TBCN kh¸c. ThÊt nghiÖp t¨ng
nhanh ë møc cao, suy tho¸i kÐo dµi vµ kh«ng cã dÊu hiÖu g×
chøng tá sÏ chÊm døt. §øng tríc vÊn ®Ò khã kh¨n ®ã c¸c
nhµ kinh tÕ ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng muèn kh¾c phôc c¸c hiÖn
tîng trªn th× Nhµ níc cÇn ph¶i can thiÖp s©u h¬n vµo nÒn
kinh tÕ. ThiÕu vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc, nÒn kinh tÕ
kh«ng tµi nµo ph¸t triÓn ®îc.
Sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ ®em l¹i hiÖu
qu¶ rÊt lín: Nhµ níc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n
phèi l¹i trao ®æi vµ tiªu dïng, h×nh thµnh c¸c thÞ trêng nhá,
®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh kinh doanh thu hót vèn ®Çu t. §ång thêi
Nhµ níc kÞp thêi ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh ph¸t huy mäi
nguån lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
27
- Nhµ níc cã vai trß to lín nh vËy nhng thùc tÕ vai trß
kinh tÕ cña Nhµ níc míi chØ ®îc thõa nhËn c¸ch ®©y gÇn
60 n¨m kÓ tõ sau cuéc ®¹i suy tho¸i 1929 - 1933. §èi víi
níc ta nh×n nhËn kinh nghiÖm cña thÕ giíi vµ c¸c kinh
nghiÖm trong khu vùc tõ ®ã mµ ph¸t triÓn t¹o ra híng ®i
®óng ®¾n nhÊt. Kinh nghiÖm c¸c níc l¸ng giÒng - c¸c níc
c«ng nghÖ míi ph¸t triÓn nghiªn cøu cho thÊy mÆc dï nßng
cèt cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ á c¸c quèc gia ®ã chñ yÕu lµ
c¸c xÝ nghiÖp t nh©n cña ngêi b¶n xø vµ ngêi níc ngoµi
nhng vai trß can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ rÊt
®îc chó träng vµ ®ãng vai trß trong viÖc híng dÉn nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch trung h¹n vµ dµi
h¹n. ë Nam TriÒu Tiªn, §µi Loan, Xingapo... Nhµ níc thÓ
hiÖn híng dÉn ®Çu t b»ng viÖc trî cÊp cho khu vùc c¸c nÒn
kinh tÕ mòi nhän vµ chó träng nÒn kinh tÕ quèc doanh. Nhµ
níc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c xÝ nghiÖp nµy ®îc tù do c¹nh
tranh trªn thÞ trêng. ë Thuþ ®iÓn cã ®Õn 41% lao ®éng trong
khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ quan ®iÓm cña NhËt lµ sù
c©n b»ng gi÷a tù do kinh tÕ vµ can thiÖp cña Nhµ níc. Cã
mét ®iÓm chung gi÷a nh÷ng quèc gia nµy lµ ®Òu ®· vµ ®ang
rÊt ph¸t triÓn nhê con ®êng kinh tÕ ®óng ®¾n cña hä. Vai
trß kinh tÕ cña mçi quèc gia ®îc thÓ hiÖn lµ kh¸c nhau
nhng tùu chung l¹i ®ã chÝnh lµ nguån gèc cña sù ph¸t triÓn
28
- kinh tÕ vµ lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng trëng
nhanh chãng.
III. Chøc n¨ng vµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ
vÜ m« cña Nhµ níc.
1. Chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc.
Nhµ níc víi t c¸ch lµ nhµ qu¶n lý ®iÒu hµnh nÒn
KTTT, Nhµ níc gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh
híng nÒn KTTT theo CNXH.
- Nhµ níc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«, Nhµ níc
t¸c ®éng tíi tæng cung vµ tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ t¹o nªn
sù c©n b»ng gi÷a cung - cÇu ®¶m b¶o m«i trêng kinh tÕ
thuËn lîi vµ æn ®Þnh nh»m thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ trong tõng xÝ nghiÖp vµ trªn ph¹m vi toµn x·
héi.
- Nhµ níc ®¶m b¶o æn ®Þnh chÝnh trÞ, lÊy æn ®Þnh chÝnh
trÞ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhµ níc thiÕt lËp khu«n khæ luËt
ph¸p ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ, hÖ thèng c¸c
chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi mµ tríc hÕt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ
tµi chÝnh tÝn dông ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c
ho¹t ®éng kinh tÕ. Mét ®Êt níc cã æn ®Þnh chÝnh trÞ, cã
29
- nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp míi t¹o ra ®îc nh÷ng
thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. MÆt kh¸c cã nh vËy
míi thu hót ®îc vèn ®Çu t cña níc ngoµi vµ t nh©n vµ hä
tin vµo sù æn ®Þnh ®ã ®Ó tiÕp tôc vµ më réng s¶n xuÊt, ph¸t
triÓn s¶n xuÊt. Nh vËy th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch Nhµ níc
®· gi¸n tiÕp thóc ®Èy nÒn kinh tÕ .
Nhµ níc cã chøc n¨ng t¹o ra m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn
cho viÖc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo
c¬ chÕ thÞ trêng b»ng c¸ch: duy tr× ph¸p luËt, trËt tù an toµn
x· héi, thi hµnh nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ theo
híng ®æi míi, æn ®Þnh m«i truêng kinh tÕ thi hµnh nhÊt
qu¸n c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ theo híng ®æi míi, æn ®Þnh
m«i trêng kinh tÕ vÜ m« k×m chÕ l¹m ph¸t, ®iÒu tiÕt thÞ
trêng ng¨n ngõa vµ sö lý kÞp thêi nh÷ng "c¬n sèt" vÒ gi¸ c¶.
Nhµ níc ®Ò ra luËt ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh
nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t.
- Nhµ níc ng¨n ngõa c¸c t¸c ®éng bªn ngoµi ng¨n ngõa
nh÷ng ©m mu ph¸ ho¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch
®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
- Nhµ níc cã vai trß rÊt lín trong viÖc më réng quan hÖ
ngo¹i giao, bu«n b¸n víi níc ngoµi.
30
- - Th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt, Nhµ níc ®¶m b¶o c¹nh
tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ s¶n xuÊt
kinh doanh. Trong nÒn KTTT môc ®Ých cña c¸c nhµ s¶n xuÊt
kinh doanh lµ lîi nhuËn v× vËy hä b»ng mäi c¸ch vµ t×m mäi
c¸ch ®Ó thu lîi nhuËn cao cã thÓ lµ thñ tiªu ®èi thñ c¹nh
tranh cña m×nh v× vËy Nhµ níc cÇn ph¶i cã sù can thiÖp ®Ó
®iÒu chØnh nh÷ng hµnh vi cña hä vµo nh÷ng viÖc lµm cã lîi
nh n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ®a d¹ng phong phó mÉu
m· c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶. §ång thêi Nhµ níc cßn cã chøc
n¨ng chèng ®éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp. §éc quyÒn
trong nÒn KTTT ®ång nghÜa víi sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung -
cÇu, gi÷a tiªu dïng vµ s¶n xuÊt, ®ång nghÜa víi sù leo thang
cña gi¸ c¶ v× vËy ®Çy cã thÓ lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m
ph¸t.
- Nhµ níc dÉn d¾t vµ hç trî nh÷ng nç lùc ph¸t triÓn cña
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Th«ng qua kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch
kinh tÕ sö dông cã träng ®iÓm vµ hiÖu qu¶ c¸c n¨ng lùc tËp
trung vµ lùc lîng dù tr÷. Nhµ níc kiÓm so¸t vµ ph©n phèi
c¸c nguån tµi nguyªn cña ®Êt níc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö
dông vµ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i. Qu¶n lý vµ kiÓm so¸t
tµi s¶n quèc gia t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nh»m b¶o tån
vµ ph¸t triÓn vµ duy tr× sù ho¹t ®éng liªn tôc.
31
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
