Giáo trình Tài chính doanh nghiệp: Phần 1 - PGS.TS. Lưu Thị Hương (chủ biên)

Chia sẻ: Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:160

Thêm vào BST

Báo xấu

1.061
lượt xem 251
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 cuốn giáo trình "Tài chính doanh nghiệp" giới thiệu tới người học các nội dung: Tổng quan về tài chính doanh nghiệp, phân tích tài chính doanh nghiệp, quản lý nguồn vốn của doanh nghiệp, quản lý đầu tư của doanh nghiệp, danh lợi và rủi ro trong hoạt động đầu tư. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tài chính doanh nghiệp: Phần 1 - PGS.TS. Lưu Thị Hương (chủ biên)

336 M T R U O N G O A I H O C KINH TE Q U O C D A N 7593 hu b i e n : PGS.TS. LUUTH| HUONG G I A O T R I N H N H A XUAT B A N T H O N G KE
TRTJ6NG D A I HOC K I N H TE QUOC D A N KHOA NGAN HANG - TAI CHINH Chu bien: PGS. TS. LUU THi HUONG G I A O T R i N H TAI CHINH DOANH NGHIEP • (Tai ban lan thCrhai) WtS**tf*OTJtTj] » T, Ik- I%• N H A XUAT B A N T H O N G KE HA NOI - 2005 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
' 3 3 -96-54-2005 3 3 5 TK-2005 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
L d i G l d l THIEU Sii ton tai vd phat trien cua cdc doanh nghiep trong nen kinh te thi triidng phu thuoc vao rat nhieu nhan to nhii mdi trtidng kinh doanh, trinh dp qudn ly cua cdc nhd doanh nghiep, dac biet Id trinh dp qudn ly tdi chinh. Nhiing kien thUc mdi ve qudn ly tai chinh doanh nghiep trong nen kinh te thi trUdng Id mot trong nhiing npi dung quan trong trong chUdng trinh dao tao sinh vien cdc trUdng dai hoc kinh te'vd cung Id mot doi hoi bUc thiet ddi vdi cdc nhd qudn ly doanh nghiep Viet Nam hien nay. Do vay, nam 1998, Khoa Ngan hang - Tdi chinh, Trtidng Dai hoc Kinh te Quoc ddn da xuat bdn Gido trinh Tdi chinh doanh nghiep do PGS. TS. Li/u Thi Hiidng lam chu bien. Trong gido trinh, cdc tdc gid tiep can vdn de theo mot cdch khac so vdi cdc cdch tiep can thong thtfdng ve tai chinh doanh nghiep. Tii mot tam nhin tong quat ve tai chinh doanh nghiep, cdc tdc gid dd trinh bay npi dung vd phiidng phap phan tich tai chinh doanh nghiep, phat hien nhiing vdn de cdn phdi gidi quyet lien quan den tiing npi dung cua hoat dong tdi chinh doanh nghiep. Nhiing npi dung ve qudn ly tdi chinh doanh nghiep dildc trinh bay trong gido trinh dd dam bdo tinh khoa hoc, tinh tong hop nen co the dp dung doi vdi moi loai hinh doanh nghiep, khong phan biet hinh thvtc sd hUu cung nhii quy mo. 3 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Cudn gido trinh la mot tdi, lieu hoc tap hitu. ich ddi rdi. sinh vien trong cdc trtidng dai hoc kinh te, ddng thdi giup cdc n f l a qudn ly doanh nghiep hinh thanh tti duy vd phtidng phap tie'p can mdi, co khd ndng dtia ra cdc quyet dinh tdi chinh toi tiu. Bdi vay, trong gido trinh nay cdc tdc gid chi tap trung vao nhting vdn de ly ludn cd bdn ve qudn ly tdi chinh doanh nghiep trong nen kinh te thi trtidng, nhting vdn de thtic tien d Viet Nam se dtidc cdc gidng vien lien he trong cdc bdi gidng phii hop vdi tiing doi tiidng. Vdi muc tieu ndng cao chat hidng dao tao, dap ting tdt yeu cau gidng day, nghien ciiu khoa hoc vd iing dung trong qudn ly tdi chinh ciia cdc doanh nghiep hien nay, Hoi dong khoa hoc Trtidng Dai hoc Kinh te Quoc ddn dd chi dao Khoa Ngan hang - Tdi chinh vd tap the tdc gid tien hanh bo sung, hoan thien gido trinh. Cuon Gido trinh tdi chinh doanh nghiep tdi bdn ldn nay da ke thiia cudn gido trinh dd xuat ban triidc ddy, ngoai ra tap the tdc gid da tien hanh bo sung nhieu noi dung quan trong trong tdi chinh doanh nghiep nhti: doanh thu, chi phi vd ldi nhuan cua doanh nghiep; qudn ly tdi sdn trong doanh nghiep; vdn de ve tdi cau true doanh nghiep tren gidc do tai chinh. Npi dung cdc chtidng trong gido trinh dtidc bd sung, sap xep mot cdch logic, tong hop vd khoa hoc hdn. Ket cau Gido trinh tdi chinh doanh nghiep tdi bdn ldn nay bao gom 10 chtidng: Chitting 1: Tdng quan ve tai chinh doanh nghiep Npi dung cua chtidng di cap tdi nhting y tiidng cd ban, cd Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
sd khoa hoc ciia hoat dong tdi chinh doanh nghiep ciing nhit tam quan trong, noi dung, muc tieu, nguyen tac va bo may qudn ly tai chinh doanh nghiep. Chitting 2: Phan tich tai chinh doanh nghiep Trong chtidng nay, cdc tdc gid trinh bay cdc noi dung Ciia phan tich tai chinh doanh nghiep tii muc tieu, phiidng phap thu thap thdng tin den phiidng phap va noi dung phan tich tdi chinh. Chitting 3: Qudn ly nguon voh cua doanh nghiep Vdn de qudn ly nguon von cua doanh nghiep dtidc cdc tdc gid tiep can mot cdch cd bdn, logic tit xem xet tong quan ve voh ciia doanh nghiep din cdc nguon voh, phiidng thtic huy dong va qudn ly. Chitting 4: Qudn ly ddu tti cua doanh nghiep Trong Chtidng 4, cdc tdc gid da de cap toan dien din cdc npi dung trong qudn ly ddu tti doanh nghiep: ddu tti vd vai trd ciia hoat ddng ddu tti ddi vdi doanh nghiep; cdc chi tieu phan tich tai chinh dti dn ddu tti; vdn de xdc dinh luong tien cua dti dn ddu tti; phan tich vd danh gid dti dn; vdn de ddu tti chiing khoan cua doanh nghiep. Chitting 5: Doanh ldi, rui ro trong hoat dong ddu tti Chitting 6: Chi phi vdh vd cd cau vdn Chitting 7: Doanh thu, chi phi vd ldi nhuan ciia doanh nghiep Chtidng nay cdc tdc gid de cap day dii cdc npi dung ve doanh thu, chi phi vd ldi nhuan ciia doanh nghiep cung nhti nghiin ciiu mot so loai thue chu yeu ddi vdi doanh nghiep. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
ChiiOng 8: Qudn ly tdi sdn trong doanh nghiep Npi dung cua chtidng bao gom: qudn ly tdi sdn Itiu dong, qudn ly tdi sdn cd dinh vd quy khau hao. Chtidng 9: Ke hoach hod tdi chinh doanh nghiep Cudi ciing, vdn de tdi cau true doanh nghiep dtidc trinh bay trong Chtidng 10. Chtidng nay cdc tdc gid nghien ctiu vdn de tdi cau true doanh nghiep dtidi gidc dp tdi chinh vd tap trung vao cdc npi dung nhti: sdp nhdp vd mua lai doanh nghiep; thanh ly vd phd sdn doanh nghiep. Mac du tap the tdc gid dd ddu tti nhieu thdi gian vd cdng stic cho ldn tdi bdn, song gido trinh cd the con thieu sot, chung tdi mong nhan dtidc y kien ddng gop, bo sung de ldn tdi bdn sau dtidc hoan chinh hdn. Xin trdn trong gidi thieu ciing ban doc. CHU BIEN: PGS. TS. LUU TM HUONG Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
ChUdng 1 TONG QUAN VE TAI CHINH DOANH NGHIEP • T a i c h i n h d o a n h n g h i e p la g i v a v a i t r o cua q u a n l y t a i c h i n h t r o n g d o a n h n g h i e p q u a n t r o n g n h u t h e nao? M u c t i e u c u a q u a n l y t a i c h i n h l a gi? H o a t dong t a i c h i n h d o a n h n g h i e p k h o n g t h e t a c h r d i cac q u a n he t r a o doi t o n t a i g i u a cac d o a n h n g h i e p , cac d d n v i k i n h te, do do, k h o n g t h e x e m x e t t a i c h i n h ciia cac d o a n h n g h i e p n e u k h o n g d a t c h u n g t r o n g m o t m o i t r U d n g n h a t d i n h . Do l a n h i i n g v a n de t r o n g t a m c a n dUdc l a m r o trUdc k h i n g h i e n c u u t a i c h i n h doanh n g h i e p v a q u a n l y t a i c h i n h doanh n g h i e p . D a y c u n g c h i n h l a n h i i n g n o i d u n g c h u y e u dUdc de cap t r o n g chUdng n a y . 1.1. D o a n h n g h i e p 1.1.1. Khdi niem vd phan loai D o a n h n g h i e p l a c h u t h e k i n h te doc l a p , co t u each p h a p n h a n , h o a t dong k i n h doanh t r e n t h i t r U d n g n h a m l a m t a n g gia t r i cua c h u so" h i i u . D o a n h n g h i e p l a m o t each t h t i c to chiic h o a t dong k i n h te cua n h i e u ca n h a n . Co n h i e \ i h o a t dong k i n h te c h i co t h e t h i i c h i e n dUdc b d i cac doanh n g h i e p c h i i k h o n g p h a i cac ca nhan. O V i e t N a m , theo L u a t d o a n h nghiep: D o a n h n g h i e p l a to chiic k i n h t § ' co t e n r i e n g , co t a i san, co t r u scl giao dich o n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
d j n h , diidc d a n g k y k i n h doanh theo q u y d i n h ciia p h a p l u a t , n h a m muc dich t h i i c h i e n cac h o a t dong k i n h d o a n h - t u c l a thiic h i e n mot, mot so hoac t a t ca cac cong doan c i i a qua t r i n h d a u t i i , t i i san x u a t den t i e u t h u san p h a m hoac c u n g i i n g dich v u t r e n t h i trUdng n h a m muc dich s i n h l d i . Cac d o a n h n g h i e p d V i e t N a m bao gom: D o a n h n g h i e p N h a niidc, cong t y co p h a n , cong t y t r a c h n h i e m h i i u h a n , cong t y hdp d a n h , cong t y l i e n doanh, d o a n h n g h i e p t U n h a n . T r o n g n e n k i n h te t h i trUdng, cac d o a n h n g h i e p bao gom cac c h u the k i n h d o a n h sau day: - K i n h d o a n h ca the (sole p r o p r i e t o r s h i p ) - K i n h d o a n h gop v o n ( p a r n e r s h i p ) - Cong t y (corporation). Kinh doanh cd the 1. L a l o a i h i n h dUdc t h a n h l a p d d n g i a n n h a t , k h o n g can p h a i co d i e u le c h i n h t h i i c va i t c h i u s i i q u a n l y c u a N h a nUdc. 2. K h o n g p h a i t r a t h u e t h u n h a p d o a n h n g h i e p , t a t ca l d i n h u a n b i t i n h t h u e t h u n h a p ca n h a n . 3. C h u doanh nghiep c h i u t r a c h n h i e m vo h a n d o i v d i cac n g h i a v u va cac k h o a n nd, k h o n g co s i i t a c h b i e t g i i i a t a i san ca n h a n va t a i san ciia doanh n g h i e p . 4. T h d i g i a n h o a t dong ciia d o a n h n g h i e p p h u t h u o c vao t u o i t h o ciia ngUdi c h i i . S. K h a n a n g t h u h u t v o h b i h a n che b d i k h a n a n g ciia ngUdi c h i i . Kinh doanh gop vdn 1. Viec t h a n h l a p d o a n h n g h i e p n a y de d a n g v a c h i p h i 1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
t h a n h l a p t h a p . D o i v 6 i cac hdp dong phiic t a p can p h a i diidc vie't t a y . M o t so' t r i i d n g hdp c a n co giay phep k i n h doanh. 2. Cac t h a n h v i e n c h i n h thu'c (general p a r t n e r s ) co t r a c h n h i e m vo h a n v d i cac k h o a n nd. M o i t h a n h v i e n co t r a c h n h i e m doi v d i p h a n t U d n g i i n g v d i p h a n v o n gop. N e u n h u m o t t h a n h v i e n k h o n g h o a n t h a n h t r a c h n h i e m t r a nd ciia m i n h , p h a n con l a i se do cac t h a n h v i e n khac h o a n t r a . 3. D o a n h n g h i e p t a n v d k h i m o t t r o n g cac t h a n h v i e n c h i n h t h i i c chet h a y r i i t v o n . 4. K h a n a n g ve v o n h a n che. 5. L a i t i i h o a t dong k i n h d o a n h ciia cac t h a n h v i e n p h a i c h i u t h u e t h u n h a p ca n h a n . Congty C o n g t y l a l o a i h i n h d o a n h n g h i e p ma d do co sU ke't hdp ba l o a i l d i i c h : cac co dong (chu sd h i i u ) , cua h o i dong q u a n t r i v a cua cac n h a q u a n l y . Theo t r u y e n t h d n g , co dong k i e m soat t o a n bo p h U d n g h u d n g , c h i n h sach v a h o a t dong ciia cong t y . Co dong b a u n e n h o i dong q u a n t r i , sau do h o i dong q u a n t r i l i i a c h o n b a n q u a n l y . Cac n h a q u a n l y q u a n l y h o a t dong cua cong t y theo each t h t i c m a n g l a i l d i i c h t o t n h a t cho co dong. Viec t a c h r d i q u y e n sd h i i u k h o i cac n h a q u a n l y m a n g l a i cho cong t y cac Uu t h e so v d i k i n h d o a n h ca t h e va gop v o n : 1. Q u y e n sd h i i u co t h e de dang c h u y e n cho co dong m d i . 2. S i i t o n t a i ciia cong t y k h o n g p h u thuoc vao s i i t h a y doi so' lUdng co dong. 3. T r a c h n h i e m ciia co dong c h i g i d i h a n d p h a n v d n m a co dong gop vao cong t y ( t r a c h n h i e m h i i u h a n ) . M o i l o a i h i n h d o a n h n g h i e p co n h i i n g Uu, nhUdc d i e m Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
r i e n g va p h u hdp v d i q u y mo v a t r i n h do p h a t t r i e n n h a t d i n h . H a u h e t cac d o a n h nghiep l d n h o a t dong v d i tu each la 1 cac cong t y . D a y l a l o a i h i n h p h a t t r i e n n h a t ciia doanh nghiep. T u y n h i e n , t r o n g p h a m v i n g h i e n c i i u , co t h e coi t a t ca cac l o a i h i n h do l a d o a n h n g h i e p . V e n g u y e n tac, n o i dung quan ly t a i c h i n h doanh nghiep la nhU n h a u . 1.1.2. Moi triidng hoat dong cua doanh nghiep D e d a t dUdc m i l e d o a n h l d i m o n g m u d n , d o a n h nghiep c a n p h a i cd n h i i n g q u y e t d j n h ve to c h i i c h o a t dong san xuat v a v a n h a n h q u a t r i n h t r a o ddi. M o i q u y e t d i n h deu p h a i gan k e t v d i m o i t r U d n g x u n g q u a n h . Bao q u a n h d o a n h n g h i e p la m o t m o i t r U d n g k i n h t e - x a h o i p h i i c t a p v a l u o n b i e n dong. Co t h e k e den m o t sd' y e u td' k h a c h q u a n tac dong t r i i c tiep t 6 i h o a t dong cua d o a n h n g h i e p . D o a n h n g h i e p l u o n p h a i doi d a u v d i cong n g h e . S i i phat t r i e n cua cong n g h e l a m o t y e u to' gop p h i n t h a y d o i phUdng t h i i c san x u a t , tao r a n h i e u k y t h u a t m d i d i n d e n n h i i n g t h a y ddi m a n h me t r o n g q u a n l y t a i c h i n h d o a n h n g h i e p . D o a n h n g h i e p l a d d i tUdng q u a n l y cua N h a nUdc. S i i t h a t c h a t h a y n d i l d n g h o a t dong ciia d o a n h n g h i e p dUdc dieu c h i n h b a n g l u a t v a cac v a n b a n q u y p h a m p h a p l u a t , b a n g cd che q u a n l y t a i c h i n h . D o a n h n g h i e p t r o n g n e n k i n h te t h i t r U d n g p h a i d i i t i n h dUdc kha. n a n g x a y r a r u i ro, dac b i e t l a r u i r o t a i c h i n h de co each i i n g pho k i p t h d i v a d i i n g d a n . D o a n h n g h i e p , v d i siic ep ciia t h i t r U d n g c a n h t r a n h , p h a i c h u y e n d a n t i i c h i e n hide t r o n g c u n g cd d i e n sang c h i e n hide t r o n g c a u h i e n d a i . N h i i n g doi h d i ve chat l u d n g , m a u ma, gia ca h a n g hoa, ve c h a t Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
lUdng dich v u n g a y cang cao h d n , t i n h te h d n cua k h a c h h a n g buoc cac d o a n h n g h i e p p h a i t h i i d n g x u y e n t h a y ddi c h i n h sach s a n p h a m , d a m bao san x u a t - k i n h d o a n h co h i e u qua v a cha't lUdng cao. D o a n h n g h i e p t h U d n g p h a i dap i i n g dUdc doi h o i cua cac ddi tac ve miic v d n c h u sd h i i u t r o n g cd cau v o n . S i i t a n g , g i a m v o n c h u sd h i i u co tac dong dang ke t d i h o a t dong cua d o a n h n g h i e p , dac b i e t t r o n g cac d i e u k i e n k i n h te khac nhau. M u d n p h a t t r i e n b e n v i i n g , cac d o a n h n g h i e p p h a i l a m c h u v a d i i doan trUdc dUdc s i i t h a y ddi cua m o i t r U d n g de san sang t h i c h n g h i v d i nd. T r o n g m o i t r U d n g do, q u a n he t a i c h i n h cua d o a n h n g h i e p dUdc t h e h i e n r a t p h o n g p h i i v a da dang. 1.2. Khai niem tai chinh doanh nghiep T a i c h i n h d o a n h n g h i e p dUdc h i e u l a n h i i n g q u a n he gia t r i g i i i a d o a n h n g h i e p v d i cac c h u t h e t r o n g n e n k i n h te. Cac q u a n he t a i c h i n h d o a n h n g h i e p c h u y e u bao gdm: Quan he giiia doanh nghiep vdi Nhd niidc D a y l a m d i q u a n he p h a t s i n h k h i d o a n h n g h i e p t h i i c h i e n n g h i a v u t h u e d d i v d i N h a nUdc, k h i N h a nUdc gop v o n vao d o a n h n g h i e p . Quan he giiia doanh nghiep vdi thi triidng tdi chinh Q u a n he n a y dUdc t h e h i e n t h o n g qua viec d o a n h n g h i e p t i m k i e m cac n g u o n t a i t r d . T r e n t h i trUdng t a i c h i n h , d o a n h n g h i e p cd t h e v a y n g a n h a n de dap i i n g n h u ciu. v d n n g a n h a n , cd t h e p h a t h a n h co p h i e u v a t r a i p h i e u de dap i i n g n h u c a u vd'n d a i h a n . NgUdc l a i , d o a n h n g h i e p p h a i t r a l a i v a y va 1 I Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
v o h vay, t r a l a i cd p h a n cho cac n h a t a i t r d . D o a n h n g h i e p c u n g co t h e g i n t i e n vao n g a n h a n g , d a u t u c h i i n g k h o a n b a n g s o ' t i e n t a m t h d i chUa s i i d u n g . Quan he giUa doanh nghiep vdi cdc thi tritdng khac T r o n g n e n k i n h te, doanh n g h i e p cd q u a n he c h a t che v6i cac d o a n h n g h i e p khac t r e n t h i t r i i d n g h a n g hoa, d i c h v u , t h i t r i i d n g siic lao dong. D a y la n h i i n g t h i t r i i d n g m a t a i do doanh n g h i e p t i e n h a n h m u a s a m m a y moc t h i e t b i , nha x i i d n g , t i m k i e m lao dong v.v... D i e u q u a n t r o n g la t h d n g qua t h i trUdng, d o a n h n g h i e p co t h e xac d j n h dUdc n h u c a u hang hoa, v a d j c h v u can t h i e t c u n g i i n g . T r e n cd sd do, doanh n g h i e p hoach d i n h n g a n sach d a u t U , k e h o a c h s a n xua't, tiep t h i n h a m thoa m a n n h u c i u t h i trUdng. Quan he trong noi bo doanh nghiep D a y la q u a n he g i i i a cac bo p h a n s a n x u a t - k i n h doanh, giQa cd d d n g v a ngUdi q u a n l y , g i i i a cd d d n g v a c h u n d , giiia q u y e n s i i d u n g vd'n v a q u y e n sd h i i u vd'n. Cac m d i q u a n he n a y dUdc t h e h i e n t h o n g q u a h a n g l o a t c h i n h sach c i i a doanh n g h i e p n h U : c h i n h sach cd t i i c ( p h a n p h d i t h u n h a p ) , c h i n h sach d d u t u , c h i n h sach ve cd c a u v d n , c h i p h i v.v... 1.3. Cof so? tai chinh doanh nghiep va cac dong tien M o t d o a n h n g h i e p , mud'n t i e n h a n h h o a t ddng s a n x u a t - k i n h d o a n h , c a n p h a i cd m o t lUdng t a i s a n p h a n a n h b e n t a i san ciia B a n g c a n dd'i k e t o a n . Ne'u n h U t o a n bd t a i s a n do doanh n g h i e p n a m g i i i dUdc d a n h g i a t a i m o t t h d i d i e m n h a t d i n h t h i sU v a n ddng cua c h u n g - k e t qua ciia qua t r i n h t r a o ddi - c h i cd t h e dUdc xac d j n h cho m o t t h d i k y n h a t d j n h v a dUdc p h a n a n h t r e n Bao cao k e t q u a k i n h d o a n h . Q u a t r i n h 12 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
h o a t dong cua cac d o a n h n g h i e p co su" khac b i e t d a n g ke ve quy t r i n h cdng nghe v a t i n h c h a t h o a t dong. Su" khac b i e t n a y p h a n l d n do dac d i e m k i n h te, k y t h u a t cua t u r i g d o a n h n g h i e p q u y e t d i n h . Cho d u cd sU k h a c b i e t nay, ngUdi t a v a n cd t h e k h a i q u a t n h i i n g n e t c h u n g n h a t cua cac d o a n h n g h i e p b a n g h a n g hoa, dich v u d a u vao v a h a n g hoa, dich v u d a u r a . M o t h a n g hoa, dich v u d a u vao h a y mdt y e u to san x u a t la m o t h a n g hda h a y dich v u m a cac n h a d o a n h n g h i e p m u a s a m de su" d u n g t r o n g qua t r i n h san x u a t - k i n h d o a n h cua ho. Cac h a n g hoa, dich v u d a u vao dUdc k e t hdp v d i n h a u de tao r a cac h a n g hoa, dich v u d a u r a - do l a h a n g loat cac h a n g hda, dich v u cd i c h dUdc t i e u d u n g hoac dUdc su" d u n g cho qua t r i n h s a n x u a t - k i n h d o a n h khac. N h U vay, t r o n g m o t t h d i k y n h a t d j n h , cac d o a n h n g h i e p da c h u y e n hda cac h a n g hoa, d j c h v u d d u vao t h a n h cac h a n g hoa, dich v u d a u r a de t r a o dd'i (ban). Md'i q u a n he giQa t a i s a n h i e n cd v a h a n g hoa, d j c h v u d a u vao, h a n g hoa, d j c h v u d a u r a (td'c l a q u a n he g i i i a b a n g C a n dd'i k e t o a n v a Bao cao k e t qua k i n h doanh) cd the dUdc m d t a n h U sau: Hang hda va dich vu (mua vao) San xua't - chuyen hda Hang hda va djch vu (ban ra) T r o n g so' cac t a i san m a d o a n h n g h i e p n a m g i i i cd m o t l o a i t a i s a n dac b i e t - do la t i e n . C h i n h d i i t r i i t i e n cho phep d o a n h n g h i e p m u a cac h a n g hda, d j c h v u can t h i e t de tao r a n h i i n g h a n g hda v a d j c h v u p h u c v u cho muc dich t r a o ddi. M o i q u a t r i n h t r a o dd'i deu dUdc thUc h i e n t h o n g q u a t r u n g .13' Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
g i a n l a t i e n v a k h a i n i e m dong v a t c h a t v a ddng t i e n p h a t s i n h t t i do, t d c l a sU dich c h u y e n h a n g hoa, d i c h v u v a sti dich c h u y e n t i e n g i i i a cac d d n v i , t d chtic k i n h te. N h U v a y , t U d n g ting v d i ddng v a t c h a t d i vao ( h a n g hoa, dich v u d d u vao) la dong t i e n d i ra; ngUdc l a i , tUdng ting v6i dong v a t chat d i r a (hang hda, dich v u d a u ra) l a ddng t i e n di vao. Q u y t r i n h n a y dtidc m d t a q u a sd do sau: Dong vat chat di vao Dong tien di ra (xua't quy) 1r San xuat chuyen hoa 1 t Dong vat chat d*i ra Dong tien di vao (nhap quy) San xuat, chuyen hda la mot qua trinh cdng nghe. Mot m a t , n d dUdc dac t r t i n g b d i t h d i g i a n c h u y e n h d a h a n g hda va dich v u , m a t khac, n d dUdc dac t r U n g b d i cac y e i i to' c a n t h i e t cho sU v a n h a n h - do l a t u l i e u lao d d n g v a stic lao dong. Qua t r i n h cdng n g h e n a y cd tac d u n g q u y e t d j n h t d i cd ca'u vd'n va h o a t dong t r a o d d i cua d o a n h n g h i e p . D o a n h n g h i e p thUc h i e n h o a t d d n g t r a o d d i hoac v d i t h i t r t i d n g c u n g cap h a n g hoa, d j c h v u d a u vao hoac v d i t h i t r t i d n g p h a n p h d i , t i e u t h u h a n g hoa, d j c h v u d a u r a v a t u y thuoc vao t i n h chat h o a t d o n g s a n x u a t - k i n h d o a n h cua doanh n g h i e p . Cac q u a n he t a i c h i n h cua d o a n h n g h i e p dtidc p h a t s i n h t t i c h i n h qua t r i n h t r a o d d i do. Q u a t r i n h nay q u y e t d j n h sU v a n h a n h cua s a n xua't v a l a m t h a y d d i cd cau v d h cua d o a n h n g h i e p . P h a n t i c h cac q u a n he t a i c h i n h cua doanh n g h i e p c a n dUa t r e n h a i k h a i n i e m c a n b a n l a d d n g v a 14 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
d i i tru". D o n g c h i x u a t h i e n t r e n cd so" t i c h l u y b a n d a u n h i i n g h a n g hda, dich v u hoac t i e n t r o n g m d i doanh n g h i e p v a nd se l a m t h a y ddi k h d i hieing t a i san t i c h l u y ciia d o a n h n g h i e p . M d t k h d i hieing t a i san, h a n g hoa hoac t i e n diidc do t a i m d t t h d i diem la mot k h o a n d i i t r u \ Trong k h i mot khoan dii t r t i c h i cd y n g h i a t a i m o t t h d i d i e m n h a t d i n h t h i cac dong c h i diidc do t r o n g m o t t h d i k y n h a t d i n h . Q u a n he g i i i a dong v a d i i t r t i l a cd sd n e n t a n g cua t a i c h i n h d o a n h n g h i e p . T u y t h u d c vao b a n c h a t k h a c n h a u cua cac dong v a d i i tru", n g t i d i t a p h a n b i e t ddng t i e n d d i t r o n g v a dong t i e n doc l a p . - Ddng tien doi trong Dong tien ddi trong trUc tiep: L a ddng t i e n c h i x u a t h i e n ddi t r o n g v d i ddng h a n g hda, dich v u . D a y la t n i d n g hdp d d n g i a n n h a t t r o n g d o a n h n g h i e p - t h a n h t o a n ngay. T a i t h d i d i e m t m d i d o a n h n g h i e p co t r o n g t a y n h i i n g t a i s a n t h i i c v a 0 t i e n . G i a s i i h o a t ddng t r a o ddi d i e n r a giQa h a i d o a n h n g h i e p A v a B t a i thdi diem t : T a i thdi diem nay, doanh nghiep A t t r a o d d i t a i san t h i i c cho d o a n h n g h i e p B (ban h a n g cho d o a n h n g h i e p B ) de l a y t i e n ( m o t dong v a t c h a t d i t i i doanh n g h i e p A sang d o a n h n g h i e p B ) , cdn d o a n h n g h i e p B c h u y e n t i e n cho A ( m u a h a n g ciia d o a n h n g h i e p A ) de l a y h a n g ( m o t d d n g t i e n d i t i i d o a n h n g h i e p B sang doanh n g h i e p A ) . Dong tien doi trong co ky han: D a y l a t r u d n g hdp p h d b i e n n h a t t r o n g h o a t dong cua doanh n g h i e p . D o a n h n g h i e p A b a n h a n g hoa, d i c h v u cho doanh n g h i e p B d t h d i d i e m t u d o a n h n g h i e p B t r a t i e n cho doanh n g h i e p A d t h d i d i e m t_. D d n g t i e n d t h d i d i e m t tUdng i i n g v d i dong h a n g hda, dich 2 v u d t h d i diem t,. T r o n g t h d i k y t,, t , t r a n g t h a i can bang d i i 2 t r t i cua m d i d o a n h n g h i e p b i p h a v d . T r a n g t h a i can b a n g n a y dtidc l a p l a i t h d n g q u a viec tao r a m o t t a i san t a i c h i n h ttic la Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
q u y e n su" d u n g hdp p h a p m d t t r a i q u y e n ( q u y e n d d i nd) hoac m o t k h o a n nd. T r o n g t r U d n g hdp nay, d i i tru" t a i s a n t h u c ciia d o a n h n g h i e p A b i g i a m d i , n h U n g ddi l a i , d o a n h n g h i e p A co m o t t r a i q u y e n ddi v 6 i d o a n h n g h i e p B t r o n g t h d i g i a n t , - t , cho t d i luc ddng t i e n x u a t h i e n d t h d i d i e m U. Dd'i v d i doanh n g h i e p B , viec n a m g i i i m o t t a i s a n t h i i c da l a m p h a t sinh m o t k h o a n n d cho d e n k h i ddng t i e n x u a t h i e n d t h d i diem t,, cap T r a i q u y e n - N d dUdc g i a i q u y e t m o t each t r o n v e n . Dong tien doi trong da dang: D e k h a c phuc sti m a t can dd'i n g a n quy, d a m bao k h a n a n g c h i tra. t h d n g q u a t h i e t lap n g a n quy td'i Uu, d o a n h n g h i e p cd t h e c h i e t k h a u , n h t i d n g ban t r a i q u y e n cho m o t t d chiic t a i c h i n h t r u n g g i a n hoac dung t r a i q u y e n n h t i m o t t a i s a n t h e chap cho m o t m d n v a y t u y theo n h t i n g d i e u k i e n c u t h e . N h t i v a y , t a i s a n t a i c h i n h - t r a i q u y e n - cd t h e l a m dd'i t t i d n g giao dich. D a y l a m o t h i e n t t i d n g q u a n t r o n g v a p h d bie'n t r o n g n e n k i n h t e t h i t r t i d n g . - Dong tien doc lap D a y l a ddng t i e n p h a t s i n h t t i cac n g h i e p v u t a i c h i n h t h u a n tuy: K i n h doanh tien, k i n h doanh chiing khoan. N h U v a y , sti r a ddi, v a n h a n h v a p h a t t r i e n cua doanh n g h i e p l a m p h a t s i n h m o t he t h d n g cac ddng h a n g hoa;, dich v u v a cac ddng t i e n , c h i i n g t h t i d n g x u y e n l a m t h a y d d i k h d i h i d n g , cd ca'u t a i san t h i i c v a t a i s a n t a i c h i n h ( t r a i q u y e n va nd) ciia d o a n h n g h i e p . 1.4. Cac noi dung cd ban ve quan ly tai chinh doanh nghiep Cac q u a n he t a i c h i n h d o a n h n g h i e p dUdc t h e h i e n t r o n g ca qua t r i n h san xua't - k i n h d o a n h ciia d o a n h n g h i e p . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
De t i e n h a n h san x u a t - k i n h doanh, n h a doanh n g h i e p p h a i x i i ly cac q u a n he t a i c h i n h t h d n g qua phUdng t h i i c g i a i q u y e t ba v a n de q u a n t r o n g sau day: Thii nhat: N e n d a u t U d a i h a n vao d a u v a bao n h i e u cho phu hdp v d i l o a i h i n h s a n x u a t k i n h d o a n h lUa chon. D a y c h i n h l a c h i e n hide d a u t u d a i h a n cua d o a n h n g h i e p v a l a cd sd de du* t o a n v d h d a u t u . Thvt hai: N g u o n v d n d a u t u m a n h a d o a n h n g h i e p cd t h e k h a i t h a c l a n g u o n nao? Thii ba: N h a d o a n h n g h i e p se q u a n l y h o a t dong t a i c h i n h h a n g n g a y n h t i t h e nao? C h i n g han, viec t h u t i e n t t i k h a c h h a n g v a t r a t i e n cho n h a cung cap? D a y l a cac q u y e t d i n h t a i c h i n h n g a n h a n v a c h i i n g l i e n q u a n c h a t che t d i q u a n l y t a i san l t i u d o n g cua d o a n h n g h i e p . Ba v a n de t r e n k h d n g p h a i l a t a t ca m o i v a n de ve t a i c h i n h d o a n h n g h i e p , n h t i n g do la ba v d n de l d n n h a t v a q u a n t r o n g n h a t . N g h i e n c t i u t a i c h i n h d o a n h n g h i e p t h t i c chat l a n g h i e n c t i u each t h t i c g i a i q u y e t b a v a n de do. D d i v d i m d t d o a n h n g h i e p , c h u sd h t i u (cd ddng) t h i i d n g k h d n g t r t i c t i e p d t i a r a cac q u y e t d i n h k i n h doanh, m a d o a n h n g h i e p t h U d n g t h u e cac n h a q u a n l y d a i d i e n cho l d i i c h cua chu sd h i i u v a t h a y m a t ho dUa r a cac q u y e t d j n h . T r o n g t r t i d n g hdp n a y , n h a q u a n l y t a i c h i n h cd t r a c h n h i e m dua r a l d i g i a i cho b a v a n de n e u t r e n . C h a n g h a n , de s a n x u a t , t i e u thu m o t h a n g hda nao dd, d o a n h n g h i e p t h u e n h a q u a n l y m u a s a m cac y e i i t o ' v a t c h a t c a n t h i e t n h t i m a y moc, t h i e t b i , d t i t r t i , d a t d a i v a lao dong. D i e u dd cd n g h i a l a d o a n h n g h i e p da d a u t t i vao cac t a i san. T a i san ciia m o t doanh n g h i e p dtidc p h a n a n h b e n t r a i cua B a n g can dd'i k e t o a n v a dtidc c a u t h a n h t t i t a i san l t i u d o n g v a t a i san c d d i n h . T a i san cd' d i n h Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
la n h i i n g t a i san co t h d i g i a n sut d u n g d a i v a t h i i d n g bao gom t a i san h t i u h i n h v a t a i san v d h i n h . T a i s a n l i i u d d n g t h i i d n g cd t h d i g i a n su" d u n g n g a n , t h a n h p h a n c h u y e u cua n d la dii t r t i , cac k h o a n p h a i t h u ( t i n d u n g k h a c h h a n g ) v a t i e n . De d a u t i i vao cac t a i san, d o a n h n g h i e p p h a i cd von, co n g h i a l a p h a i cd t i e n de d a u t u . M o t d o a n h n g h i e p co the huy ddng v d h b a n g , each p h a t h a n h cd p h i e u hoac v a y nd d a i han, n g a n h a n . N d n g a n h a n cd t h d i h a n d u d i m o t n a m . N d dai h a n l a k h o a n n d cd t h d i h a n t r e n m o t n a m . V d n c h u sd h u u ( v d n t i i co) l a k h o a n c h e n h lech gitia gia t r i cua t o a n bo t a i s a n v a n d cua d o a n h n g h i e p . Cac n g u o n v o h cua m d t doanh n g h i e p dtidc p h a n a n h b e n p h a i cua B a n g c a n d d i k e toan. N h U v a y , m o t d o a n h n g h i e p n e n d a u t t i d a i h a n vao n h t i n g t a i s a n nao? C a u h d i n a y l i e n q u a n den b e n t r a i bang C a n d d i k e t o a n . G i a i dap cho v a n de n a y l a d t i t o a n v d h dau t t i - dd l a q u a t r i n h k e h o a c h hda v a q u a n l y d d u t t i d a i h a n ciia d o a n h n g h i e p . T r o n g q u a t r i n h n a y , n h a q u a n l y t a i c h i n h p h a i t i m k i e m cd h d i d a u t U sao cho t h u n h a p do dau t U dem l a i l d n h d n c h i p h i d d u t u . D i e u do cd n g h i a l a , gia t r i h i e n t a i cac ddng t i e n do cac t a i s a n t a o r a p h a i l d n h d n gia t r i h i e n t a i cac k h o a n c h i p h i h i n h t h a n h cac t a i san do. T a t n h i e n , viec h i a c h o n l o a i t a i s a n v a cd cau t a i s a n h o a n toan t u y t h u d c vao dac d i e m ciia t t i n g l o a i h i n h k i n h d o a n h . N h a q u a n l y t a i c h i n h k h d n g p h a i c h i q u a n t a m t d i viec se n h a n dUdc bao n h i e u t i e n m a cdn p h a i q u a n t a m t d i viec k h i nao n h a n dUdc v a n h a n dtidc n h t i t h e nao. D a n h g i a quy md, t h d i h a n v a r u i ro cua cac ddng t i e n t r o n g t U d n g l a i la v a n de cdt l d i ciia qua t r i n h d i i t o a n v d h d a u t u . N d i d u n g cu t h e se dtidc de cap t r o n g m o t chUdng cua c u o n sach n a y . D o a n h n g h i e p co t h e cd dUdc v d n b a n g each nao de d a u H I Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
t u d a i han? V a n de n a y l i e n q u a n den b e n p h a i b a n g C a n ddi k e t o a n , l i e n q u a n d e n cd cau v d n cua doanh nghiep. Cd cau v d n ciia d o a n h n g h i e p t h e h i e n t y t r o n g ciia nd v a v d n ciia c h i i ( V o n t u cd) do c h u n d va cd ddng c u n g i i n g . N h a q u a n l y tai c h i n h p h a i c a n nhac, t i n h t o a n de q u y e t d j n h doanh n g h i e p n e n v a y bao nhieu? M o t cd cau g i i i a nd v a v d n ciia c h u n h i i t h e nao l a td't n h a t ? N g u o n v d n nao l a t h i c h hdp doi v d i d o a n h nghiep? V a n de t h t i ' b a l i e n q u a n t d i q u a n l y t a i san l t i u ddng, tiic la q u a n l y cac t a i s a n n g a n h a n cua d o a n h nghiep. H o a t ddng t a i c h i n h n g a n h a n g a n h e n v d i cac dong t i e n n h a p q u y v a ddng t i e n x u a t q u y . N h a q u a n l y t a i c h i n h c a n p h a i x i i l y sti lech p h a cua cac ddng t i e n . Q u a n l y n g a n h a n cac dong t i e n k h d n g t h e t a c h r d i v d i v d n h i u dong r o n g ciia doanh n g h i e p . Vd'n h f u dong r o n g dtidc xac d j n h l a k h o a n c h e n h lech gitia t a i s a n h i u dong v a n d n g a n h a n . M o t so' v a n de ve q u a n l y t a i s a n l i i u dong se dtidc l a m r d n h i i : D o a n h n g h i e p n e n n a m g i i i bao n h i e u t i e n v a d i i t r t i ? D o a n h n g h i e p co n e n b a n c h i u k h d n g ? Ne'u b a n c h i u t h i n e n b a n v d i t h d i h a n nao? D o a n h n g h i e p se t a i t r d n g a n h a n b a n g each nao? M u a c h j u h a y v a y n g d n h a n v a t r a t i e n ngay? N e u v a y n g a n h a n t h i doanh n g h i e p n e n v a y d d a u v a v a y n h t i t h e nao? Ba v a n de ve q u a n l y t a i c h i n h d o a n h nghiep: D t i t o a n v d h d a u t t i d a i h a n , cd cau v d h v a q u a n l y t a i san l t i u dong l a n h i i n g v a n de bao t r u m n h a t . M o i v a n de t r e n l a i bao gom n h i e u n d i d u n g , n h i e u k h i a canh. T r o n g cac chtidng sau nay, n h i i n g n d i d u n g cd b a n cua t t i n g v a n de se dtidc de cap m o t each cu t h e . 1.5. M u c t i e u q u a n l y t a i c h i n h d o a n h n g h i e p M d t d o a n h n g h i e p t o n t a i va p h a t t r i e n v i n h i e u muc t i e u I ! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn