BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
---------oo0oo---------
NCS. NGUYỄN THỊ THU HIẾU
HẠN CHẾ TÌNH TRẠNG ĐÔ LA HÓA
TẠI VIỆT NAM
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
---------oo0oo---------
NGUYỄN THỊ THU HIẾU
HẠN CHẾ TÌNH TRẠNG ĐÔ LA HÓA
TẠI VIỆT NAM
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 62.34.02.01
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
GS.TS. NGUYỄN THANH TUYỀN
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2019
- 1 -
CHƯƠ NG 1
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Cùng với tiến trình hội nhập kinh tế diễn ra mạnh mẽ, các nền kinh tế đang
chuyển đổi đã thu hút một lượng lớn ngoại tệ thông qua nhiều kênh khác nhau. Các
nguồn ngoại tệ này là các nguồn lực quan trọng giúp các quốc gia đang trong quá trình
chuyển đổi từng bước thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, các quốc gia này đã
và đang đối mặt với hiện tượng đô la hóa (ĐLH) trong nền kinh tế. ĐLH thường được
xem là sản phẩm tất yếu, một thực thể khách quan gắn với cơ chế hoạt động của mô
hình kinh tế mở, vì vậy, bản thân nội dung của hiện tượng này đã thể hiện tính tích cực
của nó. Tuy nhiên, khi nền kinh tế bị ĐLH, quá trình điều hòa cung ứng tiền của ngân
hàng trung ương gặp nhiều khó khăn, cũng như ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự cân
bằng của thị trường ngoại hối. Bên cạnh đó, khi những nội dung ĐLH bị lạm dụng bởi
những yếu tố chủ quan, tự phát của các thành viên trong xã hội, hoặc khi các cơ quan
quản lý kinh tế không có những biện pháp hữu hiệu để kiểm soát được những mặt tiêu
cực của nó, ĐLH sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường cho nền kinh tế - xã hội.
Cùng cảnh ngộ như hầu hết các quốc gia đang phát triển khác, Việt Nam có một
lịch sử lâu dài về việc sử dụng đồng đô la Mỹ song song với đồng tiền Việt Nam từ
những năm 1960. Sau khi thống nhất đất nước năm 1975, nền kinh tế Việt Nam trãi
qua một thời kỳ dài đầy khó khăn và thất bại trong chính sách giá – lương – tiền, từ đó,
công chúng càng mất niềm tin vào giá trị VND, tâm lý sùng bái vàng và ngoại tệ càng
gia tăng, tình trạng ĐLH càng phức tạp. Mặc dù đã có nhiều công ình nghiên cứu về
ĐLH trên thế giới cũng như ở Việt Nam, song thực tiễn cho thấy tình trạng ĐLH vẫn
còn tiếp diễn khá phức tạp, ảnh hưởng đến sự ổn định và tăng trưởng kinh tế trong tiến
trình hội nhập và vẫn chưa có một phương thức giải quyết hiệu quả đối với nền kinh tế
Việt Nam. Vì vậy, tác giả chọn đề tài: “Hạn chế tình trạng đô la hóa tại Việt Nam”
làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ.
- 2 -
1.2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
Trong khả năng tiếp cận tài liệu của tác giả, các nghiên cứu về ĐLH tại Việt
Nam đã đề cập đến quá trình ĐLH ở Việt Nam trên các khía cạnh nguyên nhân, tác
động và đề xuất các giải pháp trong từng giai đoạn cụ thể, tuy nhiên vẫn còn các
khoảng trống khoa học như sau: (1) Về đối tượng nghiên cứu, vẫn chưa có công trình
nào nghiên cứu đầy đủ mối tương quan giữa tình trạng ĐLH với các chỉ tiêu kinh tế vĩ
mô như: lạm phát, tỷ giá, lãi suất, dự trữ ngoại hối,…;(2) Về phạm vi nghiên cứu, vẫn
chưa có nghiên cứu đánh giá toàn diện tác động của tình trạng ĐLH đến nền kinh tế
trước, trong và sau khi Việt Nam gia nhập WTO theo tiêu chí: ĐLH tiền gởi, ĐLH tiền
vay, ĐLH tiền mặt, ĐLH định giá, niêm yết; (3)Về phương pháp nghiên cứu, vẫn chưa
có nghiên cứu xem xét mối tương quan giữa tình trạng ĐLH với các chỉ tiêu kinh tế vĩ
mô trong không gian ngắn hạn cũng như dài hạn.
1.3. MỤC TIÊU VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Mục tiêu: bao gồm mục tiêu tổng quát và 3 mục tiêu cụ thể. Mục tiêu tổng quát:
nghiên cứu tình trạng ĐLH nền kinh tế Việt Nam, xác định mối tương quan giữa tình
trạng ĐLH với các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô, từ đó gợi ý một số chính sách để hạn chế
tình trạng ĐLH tại Việt Nam. Mục tiêu cụ thể:(1)phân tích thực trạng ĐLH, xác định
nguyên nhân cũng tác động của tình trạng ĐLH đến nền kinh tế giai đoạn từ 1992-
2017; (2)Xác định mối tương quan giữa tình trạng ĐLH với các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô
như: tăng trưởng kinh tế, dự trữ ngoại hối, tỷ giá, lạm phát, lãi suất,…; (3)Đề xuất các
giải pháp hạn chế tình trạng ĐLH trong nền kinh tế Việt Nam.
Câu hỏi nghiên cứu để đạt các mục tiêu: (1) ĐLH ở Việt Nam qua các giai đoạn
diễn ra như thế nào? Nguyên nhân nào gây ra tình trạng này? Nó ảnh hưởng như thế
nào đối với nền kinh tế của Việt Nam? Những biện pháp nào đã được Chính phủ sử
dụng để khắc phục tình trạng ĐLH? (2) Có tồn tại hay không mối tương quan giữa tình
trạng ĐLH với các biến số kinh tế vĩ mô như: lạm phát, tỷ giá, lãi suất, dự trữ ngoại
hối,…? Nếu có, chiều hướng và mức độ tác động như thế nào? (3) Giải pháp nào để
hạn chế tình trạng ĐLH nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh hội nhập?
- 3 -
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đối tượng nghiên cứu: thực trạng ĐLH, nguyên nhân gây ra tình trạng ĐLH,
mối tương quan giữa tình trạng ĐLH với các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô. Tình trạng ĐLH
được đánh giá dựa trên tiêu chí: ĐLH tiền gởi, ĐLH tiền vay, ĐLH tiền mặt và ĐLH
định giá, niêm yết. Trong đó, luận án tập trung vào ĐLH tiền gởi và ĐLH tiền vay.
Các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô bao gồm: lạm phát, tỷ giá, lãi suất, tăng trưởng GDP, dự trữ
ngoại hối và giá trị xuất nhập khẩu.
- Phạm vi nghiên cứu: Về không gian, Tiền gởi ngoại tệ và cho vay ngoại tệ trên
tổng tiền gởi và cho vay của cá nhân và doanh nghiệp trong hệ thống NHTM ở Việt
Nam; Về thời gian: giai đoạn nghiên cứu từ năm 1992 đến 2017.
1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Sử dụng cách tiếp cận hệ thống và phương pháp luận duy vật biện chứng bằng
phương pháp thống kê mô tả, phân tích tổng hợp kết hợp với phân tích so sánh, diễn
dịch để lý giải cho các vấn đề nghiên cứu được sử dụng xuyên suốt trong toàn bộ nội
dung của luận án.
Ngoài ra, luận án sử dụng phương pháp định lượng hồi quy mô hình hiệu chỉnh
sai số dạng véctơ (Vector Error Correlation Model - VECM) được xử lý qua phần
mềm Eviews 8.0 để giải quyết câu hỏi nghiên cứu số 2.
1.6. SƠ ĐỒ NGHIÊN CỨU