Khảo sát mối tương quan giữa đường máu, HbA1C và độ lọc cầu thận

KHẢO SÁT MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA ĐƯỜNG MÁU, HbA1C<br /> VÀ ĐỘ LỌC CẦU THẬN<br /> Trần Thái Thanh Tâm*, Mai Phương Thảo**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu trên 70 người đến khám sức khỏe định kỳ tại Bệnh Viện Đại Học Y Dược<br /> Thành Phố Hồ Chí Minh từ 2007-2008.<br /> Mục tiêu: (1) xác định mối tương quan giữa đường máu và độ thanh lọc creatinin ước đoán từ công thức<br /> Cockcroft – Gault (ĐTLcre ƯĐ) ở nhóm có đường máu bình thường và nhóm có tăng đường máu, (2) xác định<br /> mối tương quan giữa HbA1C và độ thanh lọc creatinin ước đoán từ công thức Cockcroft - Gault ở nhóm có đường<br /> máu bình thường và nhóm có tăng đường máu.<br /> Phương pháp: nghiên cứu tiền cứu, mô tả, cắt ngang<br /> Kết quả: đường máu và ĐTLcreƯĐ ở nhóm có đường máu bình thường có mối tương quan nghịch mức độ<br /> yếu với r = -0,36 (p < 0,05), đường máu và ĐTLcreƯĐ ở nhóm có đường máu tăng không mối tương quan với r<br /> = -0,13 (p > 0,05), HbA1C và ĐTLcreƯĐ ở nhóm có đường máu bình thường có mối tương quan nghịch mức độ<br /> yếu với r = -0,35 (p < 0,05), HbA1C và ĐTLcreƯĐ ở nhóm có đường máu tăng có mối tương quan nghịch mức độ<br /> yếu với r = -0,35 (p < 0,05).<br /> Kết luận: HbA1C đánh giá độ lọc cầu thận tốt hơn đường máu.<br /> <br /> SUMMARY<br /> CORRELATION BETWEEN GLYCEMIA, HbA1C AND GLOMERULAR FILTRATION RATE<br /> Tran Thai Thanh Tam*, Mai Phuong Thao<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 1 - 2009: 239 - 242<br /> A research was performed over 70 adults having annual medical check-up at Ho Chi minh city university<br /> Hospital from 2007-2008.<br /> The aim of the study were: (1) to identify the correlated rate between glycemia with predicted GFR of<br /> Cockcroft - Gault in the normal glycemia group and hyperglycemia group, (2) to identify the correlated rate<br /> between HbA1C with predicted GFR of Cockcroft- Gault in the normal glycemia group and hyperglycemia group.<br /> Method: cross – sectional prospective study<br /> Results (1) glycemie had negative correlation with predicted GFR of Cockcroft Gault in the normal glycemia<br /> group (r=- 0,36 , p0,05), (2) HbA1C had negati ve correlation with predicted GFR of Cockcroft - Gault in both the<br /> normal glycemia group and the hyperglycemia group (r=-0,35 , p 110 mg/dL và HbA1C > 6,5% (nhóm 2)<br /> - Tiêu chuẩn loại trừ: ung thư, nhiễm HIV, rối<br /> loạn tâm thần, các bệnh lý thận, có thai, bệnh lý<br /> cấp tính…<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Cân trọng lượng (kg): Dùng cân Nikita (Nhật<br /> Bản) có thang ghi trọng lượng, đối tượng đo mặc<br /> quần áo mỏng, không mang giày, tư thế đứng.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Tất cả các xét nghiệm creatinin huyết thanh,<br /> đường máu, HbA1C được thực hiện tại phòng xét<br /> nghiệm bệnh viện ĐH Y dược cơ sở 2 theo quy<br /> trình:<br /> <br /> - Đây là nghiên cứu tiền cứu, mô tả, cắt<br /> ngang.<br /> <br /> - Các đối tượng được dặn nhịn ăn 12 giờ,<br /> không ăn sáng vào hôm xét nghiệm.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> - Gồm 70 người, từ 18 tuổi trở lên, tự nguyện<br /> tham gia nghiên cứu, đã được chọn từ các đợt<br /> khám sức khỏe định kỳ, được đo huyết áp, cân<br /> nặng, siêu âm bụng tổng quát, ghi điện tim, chia<br /> thành 2 nhóm:<br /> + Nhóm người trưởng thành có giá trị đường<br /> máu và HbA1C bình thường: gồm 36 người có trị<br /> <br /> - 7 giờ 30 phút lấy 2 ml máu để xét nghiệm.<br /> - Định lượng glucose máu tĩnh mạch huyết<br /> tương lúc đói (sáng) theo phương pháp<br /> glucosesidase.<br /> - Định lượng HbA1C theo phương pháp điện<br /> di<br /> - Định lượng creatinin máu: các mẫu thử<br /> thực hiện bằng phương pháp động học Jaffe.<br /> <br /> + Tính độ thanh lọc creatinin ước đoán từ công thức Cockcroft- Gault (ĐTLcreƯĐ)<br /> (140 – tuổi) x cân nặng (kg)<br /> ĐTLcre ƯĐ =<br /> 72 x creatinin huyết thanh (mg/dL)<br /> (Nữ: nhân 0,85)<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> Các số liệu được xử lý theo phương pháp<br /> thống kê y sinh học trên máy tính bằng phần<br /> mềm SPSS 12.0.<br /> - Xác định giá trị trung bình các chỉ số (X ±<br /> SD) của: đường máu, HbA1C, creatinin huyết<br /> thanh, ĐTLcreƯĐ.<br /> - Tìm hệ số tương quan giữa đường máu và<br /> ĐTLcreƯĐ ở 2 nhóm.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> 2<br /> <br /> - Tìm hệ số tương quan giữa HbA1C và<br /> ĐTLcreƯĐ ở 2 nhóm.<br /> (Tìm hệ số tương quan khi so sánh 2 biến<br /> số liên tục: Hệ số tương quan Pearson, nếu<br /> biến số có phân phối bình thường và hệ số<br /> tương quan Spearman nếu biến số có phân<br /> phối không bình thường).<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> Kết quả nghiên cứu được trình bày ở các<br /> bảng 1, 2<br /> <br /> Bảng 1 HSTQ giữa ĐTLcre ƯĐ và đường máu ở 2<br /> nhóm<br /> ĐTLcre ƯĐ Đường máu<br /> HSTQ<br /> P<br /> mg/dL<br /> ml/phút<br /> Nhóm 1 84,02 ± 18,45 94,89 ± 9,8 r1 = -0,36 < 0,05<br /> Nhóm 2 71,15 ± 15,36 194,44 ±<br /> r2 = -0,13 > 0,05<br /> 74,93<br /> Các<br /> nhóm<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy ở nhóm 1, giữa<br /> độ lọc cầu thận và đường máu có mối tương<br /> quan tuyến tính nghịch, mức độ yếu, có ý nghĩa<br /> thống kê. Ngược lại, ở nhóm 2, giữa độ lọc cầu<br /> thận và đường máu không có mối tương quan<br /> với nhau. Như vậy, khi đường máu ở giới hạn<br /> bình thường, đường máu có mối tương quan với<br /> độ lọc cầu thận, nhưng khi đường máu tăng (rối<br /> loạn dung nạp glucose, đái tháo đường), mối<br /> tương quan này không còn nữa.<br /> 140<br /> <br /> 120<br /> <br /> GFR<br /> <br /> 100<br /> <br /> 80<br /> <br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 70.00<br /> <br /> 80.00<br /> <br /> 90.00<br /> <br /> 100.00<br /> <br /> 110.00<br /> <br /> Glycemie<br /> <br /> Biểu đồ 1. Tương quan giữa đường máu và ĐTLcre<br /> ƯĐ ở nhóm 1<br /> <br /> Biểu đồ 2. Tương quan giữa đường máu và ĐTLcre<br /> ƯĐ ở nhóm 2<br /> Bảng 2. HSTQ giữa ĐTLcre ƯĐ và HbA1C ở 2 nhóm<br /> ĐTLcre ƯĐ<br /> HbA1C %<br /> ml/phút<br /> Nhóm 1 84,02 ± 18,45 5,55 ± 0,63<br /> Các<br /> nhóm<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> HSTQ<br /> <br /> P<br /> <br /> Nhóm 2 71,15 ± 15,36 10,08 ± 2,33 r2 = -0,35 < 0,05<br /> <br /> - Giữa độ lọc cầu thận và HbA1C có mối<br /> tương quan tuyến tính nghịch, mức độ yếu có<br /> ý nghĩa thống kê ở cả 2 nhóm. Điều này cho<br /> thấy, HbA1C ở giới hạn bình thường hay tăng<br /> đều có mối tương quan với độ lọc cầu thận,<br /> hay HbA1C kiểm soát đường máu tốt hơn, xác<br /> định được hemoglobin glycosylat hóa trước đó<br /> vài tháng. Nghiên cứu của chúng tôi cũng có<br /> điểm tương đồng với Lê Thanh Hà, tỉ lệ suy<br /> thận và HbA1C có sự khác biệt có ý nghĩa thống<br /> kê (p=0,032), nhóm kiểm soát đường máu kém<br /> có tỉ lệ suy thận tăng gấp 3 lần so với kiểm soát<br /> đường máu vừa và tốt(3).<br /> Nelson và cộng sự đã nghiên cứu trong 4<br /> năm về diễn tiến tự nhiên của bệnh thận ở người<br /> da đỏ bộ tộc Pima có rối loạn dung nạp glucose,<br /> hoặc ĐTĐ típ 2 có thời gian mắc bệnh và tiểu<br /> đạm đại thể khác nhau. Nghiên cứu này cho<br /> thấy những phát hiện mới quan trọng như sự<br /> tăng tưới máu cầu thận kéo dài ở bệnh nhân có<br /> tiểu đạm bình thường và tiểu đạm vi thể, sự bảo<br /> tồn độ lọc cầu thận ở bệnh nhân có tiểu đạm<br /> bình thường và tiểu đạm vi thể, tốc độ giảm<br /> phân suất siêu lọc cầu thận và độ lọc cầu thận<br /> (khoảng 11ml/phút/năm) ở bệnh nhân có tiểu<br /> đạm đại thể(6). Một nghiên cứu gần đây của<br /> Vandana cho thấy trong dân số chung, tăng<br /> đường máu mà không ĐTĐ có thể liên quan đến<br /> tăng nguy cơ tử vong. Tăng đường máu thường<br /> gặp trong bệnh thận mạn, tuy nhiên mối liên hệ<br /> giữa dấu hiệu tăng đường máu mạn tính là<br /> glycosylated hemoglobin và hậu quả của nó thì<br /> chưa được nghiên cứu. HbA1C được xem như là<br /> dấu hiệu chỉ điểm mọi nguyên nhân tử vong, có<br /> liên quan đến việc làm tăng tỉ lệ tử vong ở bệnh<br /> nhân bệnh thận mạn tính(5).<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi ở nhóm<br /> bệnh nhân có đường máu và HbA1C tăng, một số<br /> bệnh nhân đến với giai đoạn sớm khi độ lọc cầu<br /> thận bình thường (cao nhất là 100 ml/phút),<br /> nhưng phần lớn bệnh nhân đến khi độ lọc cầu<br /> thận đã giảm (thấp nhất là 37 ml/phút).<br /> <br /> r1 = -0,35 < 0,05<br /> <br /> 3<br /> <br /> Do đó, đánh giá độ lọc cầu thận ngay từ khi<br /> có dấu hiệu rối loạn dung nạp glucose hay đái<br /> tháo đường đến điều trị lần đầu.<br /> <br /> - Giữa HbA1C và ĐTLcreƯĐ ở nhóm có<br /> đường máu tăng có mối tương quan nghịch mức<br /> độ yếu với r = -0,35 (p < 0,05).<br /> <br /> 120<br /> <br /> Như vậy, HbA1C là một chỉ số đáng quan<br /> tâm đánh giá sớm độ lọc cầu thận trong các<br /> trường hợp đường máu bình thường hay tăng.<br /> <br /> 100<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> GFR<br /> <br /> 140<br /> <br /> 1.<br /> 80<br /> <br /> 2.<br /> 60<br /> <br /> 40<br /> <br /> 4<br /> <br /> 4.5<br /> <br /> 5<br /> <br /> 5.5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6.5<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 7<br /> <br /> HbA1c<br /> <br /> Biểu đồ 3. Tương quan giữa HbA1C và ĐTLcre ƯĐ ở<br /> nhóm 1<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 100<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 90<br /> <br /> 80<br /> <br /> GFR<br /> <br /> 70<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 60<br /> <br /> 50<br /> <br /> 40<br /> <br /> 30<br /> <br /> 6.0<br /> <br /> 8.0<br /> <br /> 10.0<br /> <br /> 12.0<br /> <br /> 14.0<br /> <br /> 16.0<br /> <br /> HbA1c<br /> <br /> Biểu đồ 4. Tương quan giữa HbA1C và ĐTLcre ƯĐ<br /> ở nhóm 2<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Việc phát hiện suy thận giai đoạn sớm trong<br /> bệnh lý thận do đái tháo đường góp phần đáng<br /> kể giúp ngăn chặn tiến triển đến suy thận giai<br /> đoạn cuối một cách có hiệu quả.<br /> Dựa vào kết quả nghiên cứu chúng tôi rút ra<br /> kết luận sau:<br /> - Giữa đường máu và ĐTLcreƯĐ ở nhóm có<br /> đường máu bình thường có mối tương quan<br /> nghịch mức độ yếu với r = -0,36 (p < 0,05).<br /> - Giữa đường máu và ĐTLcreƯĐ ở<br /> nhóm có đường máu tăng không mối tương<br /> quan với r = -0,13 (p > 0,05).<br /> - Giữa HbA1C và ĐTLcreƯĐ ở nhóm có<br /> đường máu bình thường có mối tương quan<br /> nghịch mức độ yếu với r = -0,35 (p < 0,05).<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> 4<br /> <br /> Cockcroft D.W., Gault M.H, (1975), “Prediction of creatinine<br /> clearance from serum creatinine”, Nephron, 16, pp. 31-41.<br /> Diệp Thị Thanh Bình, (1996), Tầm soát microalbumin niệu bằng<br /> Micro test trên bệnh nhân đái tháo đường, Luận văn tốt nghiệp<br /> Thạc sỹ Y Học, ĐHYD TP Hồ Chí Minh.<br /> Lê Thanh Hà (2004), Một số nhận xét bệnh thận do đái tháo đường<br /> típ 2 ở người có tuổi, Luận văn tốt nghiệp bác sỹ chuyên khoa 2<br /> chuyên ngành Lão khoa, ĐHYD TP Hồ Chí Minh.<br /> Mai Thế Trạch (1997), “Một số nhận xét về thay đổi lâm sàng<br /> và nghiên cứu trong bệnh đái tháo đường ở nước ta trong 30<br /> năm qua”. Tạp chí y học ĐHYD TP Hồ Chí Minh. Chuyên đề nội<br /> tiết, số 2, tr. 8-9.<br /> Menon V., Greene T., Pereira A.A, Wang X. , Beck G.J, (2005),<br /> “Glycosylated Hemoglobin and Mortality in Patients with<br /> Nondiabetic Chronic Kidney Diaease”, J Am Soc Nephron, 16,<br /> pp. 3411-3417.<br /> Parvinh H.H (1996), “Initiation and Progression of Diabetic<br /> Nephrology”, The New England J Med , 335: 1683-1683.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 5<br /> <br />