Khoá luận tốt nghiệp: Hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là nhằm làm sáng tỏ các vấn đề cơ bản trong hoạt động tiếp công dân của Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch, cụ thể như nội dung, ý nghĩa và hiệu quả áp dụng của các nguyên tắc cơ bản. Từ đó, ta sẽ liên hệ thực tiễn để đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện và phát triển pháp luật hiện hành, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển Nhà nước với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp: Hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOA NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT BÁO CÁO KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG MAI DỊCH, QUẬN CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Giảng viên hướng dẫn: TS. Bùi Thị Thanh Thúy Sinh viên thực hiện : Nguyễn Phương Linh Mã sinh viên: 2005TTRA034 Lớp: 2005TTRA Khóa học: 2020 – 2024 Hà Nội - 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan báo cáo khoá luận tốt nghiệp “Hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả các nội dung nghiên cứu trong báo cáo thực tập tốt nghiệp được tôi tìm kiếm và thu thập từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau và có trích dẫn nguồn tài liệu theo quy định. Những số liệu và thông tin nghiên cứu, kết quả nghiên cứu trong báo cáo là trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học và chưa được sử dụng trong bất cứ báo cáo nào. Bài báo cáo này được hoàn thành bởi sự nỗ lực của bản thân tôi và tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung báo cáo thực tập tốt nghiệp của mình. Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2024 Người cam đoan Linh Nguyễn Phương Linh 2
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp, đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn TS. Bùi Thị Thanh Thúy, người đã trực tiếp hướng dẫn, nhận xét, giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình làm luận văn. Qua quá trình học tập, các quý thầy, cô của Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình giảng dạy giúp tôi hoàn thành chương trình học tập và có kiến thức vững chắc để có thể hoàn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội”. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ, công chức tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội đã hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu, thống kê, thu thập số liệu. Do thời gian thực hiện có hạn và kiến thức chuyên môn còn nhiều hạn chế nên bài khóa luận sẽ không tránh khỏi hạn chế, sai sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến góp ý của các thầy cô để nội dung bài khóa luận tốt nghiệp được hoàn thiện hơn và có tính ứng dụng cao. Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2024 Sinh viên Linh Nguyễn Phương Linh 3
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. 2 LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... 3 MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 7 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 7 2. Tình hình nghiên cứu đề tài .................................................................. 8 3. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 9 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 9 5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 9 6. Bố cục của đề tài ................................................................................. 10 NỘI DUNG ..................................................................................................... 11 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG................................................................................... 11 1.1. Khái quát về tiếp công dân của Uỷ ban nhân dân phường .............. 11 1.1.1. Khái niệm hoạt động tiếp công dân .......................................... 11 1.1.2. Đặc điểm hoạt động tiếp công dân ............................................ 14 1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tiếp công dân ................. 15 1.1.4. Ý nghĩa của hoạt động tiếp công dân ........................................ 16 1.2. Khái quát quy định của pháp luật về tiếp công dân ở Uỷ ban nhân dân phường..................................................................................................... 18 1.2.1. Về chủ thể tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường ............ 18 1.2.1.1. Trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan, đơn vị ................... 18 1.2.1.2. Trách nhiệm của cán bộ tiếp công dân............................... 20 4
1.2.2. Về đối tượng trong tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường ............................................................................................................. 22 1.2.3. Về nội dung tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường.......... 23 1.2.4. Về hình thức tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường ........ 24 1.2.5. Về quy trình tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường ......... 27 1.2.6. Về nguyên tắc tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường ...... 29 Kết luận chương 1 ........................................................................................ 32 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG MAI DỊCH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................. 33 2.1. Tổng quan về Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch, thành phố Hà Nội ................................................................................................................. 33 2.1.1.1. Đặc điểm, tình hình chung ..................................................... 33 2.1.1.2. Cơ cấu tổ chức của Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch ....... 35 2.1.1.3. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch.............................................................................................. 35 2.2. Thực trạng hoạt động tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch ......................................................................................................... 36 2.2.1. Kết quả ...................................................................................... 36 2.2.2. Hạn chế...................................................................................... 41 2.2.3. Nguyên nhân ............................................................................. 42 Kết luận chương 2 ........................................................................................ 44 CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG MAI DỊCH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ....... 45 3.1. Giải pháp chung trong thực hiện pháp luật về tiếp công dân .......... 45 5
3.1.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước ...................... 45 3.1.2. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về hoạt động tiếp công dân ....................................................................................... 46 3.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch .................................................................................... 47 3.2.1. Tăng cường trách nhiệm của lãnh đạo Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch.............................................................................................. 47 3.2.2. Tăng cường chất lượng đội cán bộ, ngũ công chức tiếp công dân của Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch ............................................. 48 3.2.3. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong hoạt động tiếp công dân ....................................................................................... 50 3.3.4. Tăng cường sự linh hoạt trong ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch ....... 51 Kết luận chương 3 ........................................................................................ 53 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 54 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 56 6
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thời đại công nghệ 4.0, Việt Nam luôn hướng tới mục tiêu Nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa, xã hội văn minh, dân chủ, bình đẳng, kinh tế phát triển. Để mục tiêu ấy luôn được duy trì thì trong công tác quản lý Nhà nước, đặc biệt là hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh phải được thực hiện nghiêm túc, cẩn thận, tuân thủ theo nguyên tắc công khai, minh bạch. Hoạt động tiếp công dân của các cơ quan hành chính Nhà nước là hoạt động quan trọng nhằm giúp cho Đảng và Nhà nước tìm hiểu, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, ý kiến, kiến nghị, phản ánh của người dân về những vấn đề liên quan đến chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước. Không chỉ vậy, hoạt động tiếp công dân còn tạo điều kiện cho cán bộ hướng dẫn, giúp đỡ công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của mình và dễ dàng tiếp nhận các đơn, thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân để nhanh chóng chuyển đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân cấp cao có thẩm quyền giải quyết và giám sát việc giải quyết theo quy định của pháp luật. Thông qua hoạt động tiếp công dân, việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật Nhà nước đến công dân cũng được truyền đạt dễ dàng hơn, giúp nâng cao nhận thức của nhân dân và vận động nhân dân nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp luật, tránh bị kích động bởi các thế lực thù địch Đảng và Nhà nước ta. Đặc biệt, Uỷ ban nhân dân dân phường Mai Dịch luôn là điểm nóng với những đơn, thư về vấn dề đất đai nên càng cần phải quyết liệt và chú trọng hơn vào hoạt động tiếp công dân, Từ những lý do trên, tôi quyết định chọn đề tài “Hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội” để làm luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Thanh tra của mình. 7
2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong thời gian qua, hoạt động tiếp công dân luôn được chú ý và không còn là đề tài mới. Tuy nhiên, với tính chất quan trọng của công tác tiếp công dân, đồng thời với sự phát triển của Đảng và Nhà nước trong mọi lĩnh vực kinh tế - chính trị - xã hội, đây luôn là đề tài thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả, cụ thể như: Đề tài khoa học cấp Bộ năm 2007: “Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động tiếp công dân” do Thạc sĩ Bùi Mạnh Cường làm chủ nhiệm. Luận văn Thạc sĩ của tác giả Trần Thị Huyền Nhung, năm 2018: “Thực hiện pháp luật Tiếp công dân của Uỷ ban nhân dân cấp xã từ thực tiễn huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội”. Luận văn Thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Diệu Nga, năm 2020: “Hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh”. Luận văn Thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thúy Sương, năm 2020: “Pháp luật về hoạt động tiếp công dân; xử lí đơn, thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân gửi đến đại biểu Quốc hội – thực tiễn tại tỉnh Ninh Thuận”. Những công trình nghiên cứu trên đã giúp tôi có cái nhìn bao quát hơn về hoạt động tiếp công dân, từ đó thấy được ý nghĩa và vai trò vô cùng quan trọng của hoạt động này trong việc xây dựng đất nước ngày một vững mạnh. Tuy nhiên, các nội dung nghiên cứu trên chưa cập nhật đầy đủ tình hình thực tiễn hiện nay. Do đó, trong thời gian chờ Luật và các Nghị định mới liên quan đến công tác tiếp công dân được thông qua và ban hành, tôi sẽ cập nhật tình hình thực tiễn đang diễn ra tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, những thuận lợi và khó khăn trong quá trình áp dụng các quy định của pháp luật, những vấn đề phát sinh, vướng mắc nhằm góp phần hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt 8
động tiếp công dân tại các cơ quan hành chính Nhà nước nói chung và Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch nói riêng. 3. Mục đích nghiên cứu Mục đích của đề tài là nhằm làm sáng tỏ các vấn đề cơ bản trong hoạt động tiếp công dân của Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch, cụ thể như nội dung, ý nghĩa và hiệu quả áp dụng của các nguyên tắc cơ bản. Từ đó, ta sẽ liên hệ thực tiễn để đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện và phát triển pháp luật hiện hành, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển Nhà nước với mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về cơ sở lý luận và thực trạng hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của các cơ quan hành chính tại phường Mai Dịch . Với mục đích nghiên cứu đã trình bày ở trên, khoá luận tốt nghiệp “Hoạt động tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội” có phạm vi nghiên cứu là những vấn đề lý luận và thực trạng về pháp luật tiếp công dân và hoạt động tiếp công dân của cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn quận phường Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội trong năm 2023. 5. Phương pháp nghiên cứu Bài khóa luận sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp để nghiên cứu các vấn đề lý luận ở chương 1; sử dụng phương pháp khảo sát thực tế, thống kê để thu thập thông tin, số liệu thực tế phục vụ cho việc phân tích, đánh giá kết quả hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh tại Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch tại chương 2 và luận chứng tính khả thi của các định hướng giải pháp đề xuất ở chương 3. 9
6. Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung Khóa luận gồm 03 chương: Chương 1. Cơ sở lí luận và pháp lý về hoạt động tiếp công dân của Uỷ ban nhân dân phường Chương 2. Thực trạng hoạt động tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch Chương 3. Giải pháp giúp đảm bảo hoạt động tiếp công dân tại Ủy ban nhân dân phường Mai Dịch 10
NỘI DUNG CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG 1.1. Khái quát về tiếp công dân của Uỷ ban nhân dân phường 1.1.1. Khái niệm hoạt động tiếp công dân Pháp luật về tiếp công dân là tập hợp các quy phạm pháp luật được ban hành theo trình tự, thủ tục nhất định nhằm điều chỉnh việc tổ chức hoạt động tiếp công dân của các cá nhân có thẩm quyền được bảo đảm bằng các biện pháp của Nhà nước. Đây là một bộ phận của pháp luật nước ta gắn liền với tổ chức và hoạt động của các cơ quan Nhà nước. Không chỉ vậy, nó còn có mối liên hệ mật thiết với pháp luật khiếu nại, tố cáo. Pháp luật về tiếp công dân chính là biểu hiện hình thức dân chủ trực tiếp của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, là sự cụ thể hóa quyền cơ bản của công dân trong Hiến pháp. Pháp luật tiếp công dân là hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành theo trình tự, thủ tục nhất định, có mối liên hệ mật thiết với pháp luật khiếu nại – tố cáo. Đồng thời cũng là một bộ phận của pháp luật nước ta gắn liền với tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước, là biểu hiện của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thể hiện hình thức dân chủ trực tiếp, là sự cụ thể hóa quyền cơ bản của công dân trong Hiến pháp. Pháp luật về hoạt động tiếp công dân giúp xác định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền, nhất là cơ quan hành chính Nhà nước. Pháp luật tiếp công dân hiện nay chủ yếu quy định về trách nhiệm tiếp công dân; quyền và nghĩa vụ của người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; quy định về tiếp công dân tại các cơ quan thuộc Chính phủ, đơn vị sự nghiệp công lập; nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các Ban Tiếp công dân, việc bố trí cơ sở vật chất của Trụ sở tiếp công dân; quy chế 11
phối hợp hoạt động tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân; việc bố trí cơ sở vật chất của địa điểm tiếp công dân; các điều kiện bảo đảm cho hoạt động tiếp công dân; việc tiếp công dân được tiến hành tại nơi tiếp công dân của cơ quan, tổ chức, đơn vị; việc tiếp công dân phải bảo đảm công khai, dân chủ, kịp thời; thủ tục đơn giản, thuận tiện; giữ bí mật và bảo đảm an toàn cho người tố cáo theo quy định của pháp luật; bảo đảm khách quan, bình đẳng, không phân biệt đối xử trong khi tiếp công dân; tôn trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, trong thời điểm hiện tại, số lượng người dân đến các trụ sở cơ quan Nhà nước với mục đích khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh diễn ra ngày càng phức tạp và khó giải quyết. Các Trụ sở tiếp công dân trên khắp cả nước thường xuyên diễn ra tình trạng người dân tổ chức thành các đoàn đông người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh trong thời gian dài. Hơn nữa, khi xảy ra khiếu nại, tố cáo phức tạp, đông người và diễn ra trong thời gian dài, hầu hết các cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc thẩm quyền không thể đưa ra giải pháp cụ thể để giải quyết dứt điểm các vụ việc này. Khoản 1 Điều 2 Luật Tiếp công dân 2013 quy định: “Tiếp công dân là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân quy định tại Điều 4 của Luật này đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật”. [1] Qua đó, có thể nói hoạt động tiếp công dân tập trung vào các nội dung cốt lõi sau đây: Thứ nhất, lắng nghe, tiếp nhận các thông tin kiến nghị, phản ánh, góp ý những vấn đề liên quan đến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, công tác quản lý của các cơ quan đơn vị. Lắng nghe và tiếp nhận thông tin luôn là một trong những mắt xích quan trọng trong hoạt động tiếp công dân bởi chúng phản ánh được bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước 12
hoạt động vì lợi ích chính đánh của nhân dân, người dân có quyền tham gia thảo luận về các vấn đề chung của đất nước. Vì lẽ đó, Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đặc biệt chú trọng “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Thứ hai, hướng dẫn, giải thích cho công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh đúng quy định pháp luật. Nội dung này đòi hỏi các chủ thể là các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước phải hết lòng vì dân để nắm bắt kịp thời những tâm tư và nguyện vọng của Nhân dân. Qua đó, đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục ý thức pháp luật khiếu nại, tố cáo đối với quần chúng nhân dân nhằm hạn chế đáng kể tình trạng người dân khiếu nại vượt cấp, kéo dài. Thứ ba, trực tiếp tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh để xem xét, ra quyết định giải quyết theo đúng thẩm quyền và trình tự, thủ tục mà pháp luật hiện hành quy định. Tiếp nhận các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân thúc đẩy tinh thần trách nhiệm trong mối quan hệ giữa Nhà nước đối với Nhân dân và góp phần khơi dậy tiềm năng, trí tuệ của Nhân dân khi tham gia các nhiệm vụ chính trị chung của Đảng và Nhà nước. [2] Xuất phát từ các điều luật này, việc tiếp công dân là hoạt động cần được diễn ra thường xuyên tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị và có vai trò vô cùng quan trọng. Thông qua việc lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, đại biểu các cấp có thêm nhiều cơ hội để tăng cường và củng cố lòng tin của nhân dân, mối liên hệ giữa Nhà nước và nhân dân sẽ ngày càng chặt chẽ. Nhà nước luôn đảm bảo và không ngừng phát huy quyền làm chủ mọi mặt của nhân dân, nghiêm trị mọi hành vi xâm phạm lợi ích Tổ quốc và nhân dân, xây dựng đất nước giàu mạnh, thực hiện công bằng xã hội, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện. Bên cạnh đó, thông qua hoạt động tiếp công dân, ý thức pháp luật của người dân sẽ ngày càng nâng cao. 13
1.1.2. Đặc điểm hoạt động tiếp công dân Trên góc độ nghiệp vụ, tiếp công dân là hoạt động giao tiếp vừa mang tính xã hội vừa mang tính quy phạm của cơ quan, cá nhân, tổ chức trong quan hệ giải quyết công việc. Tiếp công dân là sự trao đổi và phản hồi thông tin qua lại giữa Nhà nước và công dân về những vấn đề mà người dân hoặc xã hội quan tâm. Quá trình tiếp công dân là quá trình tiếp xúc, trao đổi giữa người thực hành công vụ của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền với công dân khi giải quyết các vướng mắc, bức xúc của công dân về các chính sách pháp luật. Một trong những mục tiêu chính của hoạt động này là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, củng cố thêm niềm tin của họ vào Đảng và Nhà nước. Vì vậy, nhiệm vụ của người cán bộ tiếp công dân chính là tiếp nhận các yêu cầu, thông tin phản hồi từ công dân đến với các cơ quan Nhà nước. Đặc điểm này thể hiện bản chất của Nhà nước ta là Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Tiếp công dân là quá trình kết hợp việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân với hoạt động dân vận: Tuyên truyền, vận động, thuyết phục quần chúng thực hiện đúng theo quy định của pháp luật; đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Với định hướng xây dựng một Nhà nước pháp quyền dân chủ, mọi hoạt động của bộ máy Nhà nước và xã hội cần phải đi vào nề nếp, quy củ vì vậy mà việc tiếp công dân đã được các văn bản pháp luật quy định chặt chẽ về nội dung, thẩm quyền, thủ tục. Tóm lại, tiếp công dân chính là “giao tiếp đặc biệt”, là quá trình tác động qua lại, là quá trình vận động quần chúng,...Tiếp công dân diễn ra phổ biến ở các cơ quan hành chính Nhà nước và ở nhiều giai đoạn khác nhau trong suốt quá trình, giải quyết công việc theo thẩm quyền đúng với quy định của pháp luật và cần được thực hiện một cách minh bạch và công khai. 14
1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tiếp công dân Hoạt động tiếp công dân chịu tác động của nhiều yếu tố, bao gồm cả năng lực, đạo đức của cán bộ và các chính sách, quy định pháp luật về hoạt động tiếp công công dân. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong khâu giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật cũng đóng một vai trò quan trọng. Các quy định pháp luật như Luật Tiếp Công dân cùng với cùng với các Nghị định như Nghị định 64/2014/NĐ-CP quy định rõ ràng về quyền, nghĩa vụ và quy trình tiếp công dân, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động này. Các văn bản pháp luật này cũng quy định rõ ràng về năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ tiếp công dân, như tính liêm chính và thái độ tận tình, đóng vai trò quyết định trong việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh một cách hiệu quả. Cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền chặt chẽ và cơ sở vật chất đầy đủ, tiện nghi cũng đồng thời nâng cao hiệu quả tiếp công dân. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, ban ngành đảm bảo rằng thông tin được truyền đạt nhanh chóng, chính xác, góp phần giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh một cách hiệu quả và kịp thời. Quả thật, việc áp dụng công nghệ thông tin trong quy trình quản lý và tiếp nhận ý kiến từ công dân sẽ giúp giảm thiểu thời gian và chi phí. Và khi công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật được làm tốt, gây được tiếng vang lớn đến mọi tầng lớp sẽ giúp công dân hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình, đồng thời hỗ trợ pháp lý cho những người yếu thế, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động tiếp công dân. Tóm lại, những yếu tố này cùng nhau tạo nên một hệ thống tiếp công dân hiệu quả, minh bạch và đáng tin cậy, góp phần tạo điều kiện cho niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước ngày một lớn mạnh hơn. 15
1.1.4. Ý nghĩa của hoạt động tiếp công dân Thứ nhất, tiếp công dân là biện pháp quan trọng và cần thiết để thắt chặt mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước, củng cố lòng tin của nhân dân vafp Đảng và Nhà nước. Tiếp công dân là một hoạt động có tính chất chính trị và pháp lý của Nhà nước, là một hình thức biểu hiện của dân chủ xã hội chủ nghĩa. Theo quan điểm của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh, hoạt động tiếp công dân là hoạt động chiếm vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị. Hoạt động tiếp công dân là cơ sở tạo điều kiện cho nhân dân thực hiện các quyền tự do, dân chủ vốn có. Nó chính là phương tiện để người dân đề đạt nguyện vọng hoặc khiếu nại, tố cáo chống lại các hành vi vi phạm pháp luật nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chính bản thân họ. Trong trường hợp người dân được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét và giải quyết kịp thời các vấn đề thì họ sẽ cảm thấy được tôn trọng, biết được rằng Nhà nước đã lắng nghe ý kiến của họ. Bản chất Nhà nước ta là Nhà nước của dân, do dân và vì dân nên người dân sẽ cảm thấy gần gũi và gắn bó hơn với chính quyền. Ngược lại, nếu việc tiếp công dân không được quan tâm một cách sát sao thì người dân sẽ hình thành tâm trạng bất mãn, thiếu tin tưởng. Bởi vậy, khi làm tốt công tác tiếp công dân, giải quyết nhanh chóng các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của người dân sẽ góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, làm cho mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước ngày càng gắn bó bền chặt hơn. Thứ hai, tiếp công dân là hoạt động giúp kiểm tra, đánh giá tác phong làm việc của cán bộ, công chức tại các cơ quan hành chính Nhà nước. Đây là một phương thức quan trọng để tiếp nhận thông tin từ nhân dân đối với hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước. Khi tiếp công dân, cơ quan Nhà nước cũng tiếp nhận những thông tin về hành vi của cán bộ, công chức, viên chức tại cơ sở làm việc. Qua đó giúp các cơ quan có thẩm quyền nắm bắt được việc thi 16
hành công vụ của cán bộ, công chức, viên chức làm cơ sở đánh giá cán bộ, cũng như phát hiện kịp thời và xử lí các hành vi vi phạm. Thứ ba, tiếp công dân là một kênh thông tin để đánh giá hiệu quả các chính sách quản lý của Nhà nước. Người dân chính là những đối tượng bị tác động bởi các chính sách pháp luật. Chính vì vậy, sự phản hồi của người dân là kênh thông tin để đánh giá hiệu quả của việc quản lý Nhà nước. Hoạt động tiếp công dân của cơ quan hành chính Nhà nước giúp người dân hiểu rõ hơn về chính sách pháp luật của nước ta. Xây dựng tổ công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh sẽ giúp người dân được đảm bảo các quyền cơ bản và tham gia vào thực hiện quyền làm chủ và giám sát các hoạt động của cơ quan Nhà nước một cách chủ động và tích cực, góp phần hoàn thiện thể chế chính sách pháp luật của đất nước ta. Đồng thời qua đó cũng giúp Nhà nước đánh giá, điều chỉnh lại các hoạt động của mình ngày càng hoàn thiện hơn bởi trên thực tế, có những chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước đã không còn phù hợp. Qua hoạt động tiếp công dân, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ phát những bất cập về cơ chế, chính sách để có thể sửa đổi sao cho phù hợp với thời điểm hiện tại. Thứ tư, tiếp công dân là tạo điều kiện cho nhân dân thực hiện quyền tự do, dân chủ trong tiếp cận thông tin và đề đạt các nguyện vọng hay thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội, giảm bớt căng thẳn, xung đột trong xã hội. Điều này không chỉ thúc đẩy sự minh bạch và công khai trong quản lý Nhà nước mà còn tăng cường sự tham gia của người dân vào quá trình đưa ra quyết định. Bằng cách lắng nghe và giải quyết các vấn đề từ cấp cơ sở, các cơ quan Nhà nước có thể đảm bảo rằng các chính sách và quyết định được đưa ra phù hợp với lợi ích và nguyện vọng của nhân dân, có tác dụng giữ vững, ổn định chính trị xã hội, thúc đấy phát triển đất nước, xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng và văn minh. [3] 17
1.2. Khái quát quy định của pháp luật về tiếp công dân ở Uỷ ban nhân dân phường 1.2.1. Về chủ thể tiếp công dân tại Uỷ ban nhân dân phường 1.2.1.1. Trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan, đơn vị Khoản 2 Điều 15 Luật tiếp công dân 2013 quy định Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trực tiếp phụ trách công tác tiếp công dân ở cấp xã và thực hiện các nhiệm vụ như sau: “a) Ban hành nội quy tiếp công dân; b) Bố trí địa điểm thuận lợi và các điều kiện cần thiết khác cho việc tiếp công dân tại Trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã; c) Phân công người tiếp công dân; d) Trực tiếp tiếp công dân tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã ít nhất 01 ngày trong 01 tuần và thực hiện việc tiếp công dân đột xuất trong các trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 18 của Luật này; đ) Phối hợp chặt chẽ với cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan tiếp công dân và xử lý vụ việc nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung; bảo đảm an toàn, trật tự cho hoạt động tiếp công dân; e) Tổng hợp tình hình, kết quả công tác tiếp công dân, báo cáo định kỳ và đột xuất với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.” [4] Tiếp công dân là hoạt động có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và phát huy quyền dân chủ của nhân dân. Trong cơ quan hành chính Nhà nước, Thủ trưởng cơ quan, đơn vị có vai trò quyết định chất lượng và hiệu quả của công tác tiếp công dân của cán bộ, công chức trong phạm vi quản lý. Khác với việc tiếp công dân của cán bộ chuyên trách làm công tác chủ yếu là tiếp nhận đơn thư và hướng dẫn, giải thích cho công dân, việc tiếp công dân của Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị thể hiện 18
tác phong làm việc mang tính dân chủ trong quản lý. Tiếp công dân của Thủ trưởng là để trực tiếp lắng nghe và xem xét, giải quyết và chỉ đạo việc xem xét, giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc thẩm quyền của mình. Đồng thời, qua việc trực tiếp tiếp công dân, thủ trưởng cơ quan, đơn vị cũng biết được tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của cấp dưới, từ đó có biện pháp kiểm tra, đôn đốc cấp dưới trong công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh. Khi tiếp công dân, nếu tiếp nhận những khiếu nại thuộc thẩm quyền mà vụ việc rõ ràng, cụ thể, có cơ sở giải quyết thì Thủ trưởng cơ quan phải đơn vị phải trả lời ngay cho công dân biết. Đối với những vụ việc phức tạp, có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình thanh tra phải xác minh, kết luận thì các bộ phận tham mưu, giúp việc phải báo cáo với Thủ trưởng, bố trí, sắp xếp thời gian hợp lý để Thủ trưởng tiếp cận hồ sơ vụ việc trước khi tiếp công dân đến kiến nghị, khiếu nại về vụ việc đó. Việc tiếp công dân của Thủ trưởng cơ quan, đơn vị phải được cán bộ giúp việc ghi chép đầy đủ vào sổ tiếp công và được lưu giữ tại trụ sở tiếp công dân. Những ý kiến chỉ đạo của Thủ trưởng trong việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh cần được thông báo bằng văn bản đến cho các bộ phân liên quan biết để triển khai thực hiện theo đúng yêu cầu, nội dung và tiến độ. Theo quy định của Luật Tiếp công dân năm 2013, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã trực tiếp tiếp công dân tại trụ sở Uỷ ban nhân dân cấp xã ít nhất 01 ngày trong 01 tuần. Ngoài ra, theo quy định của Khoản 3 Điều 18 Luật Tiếp công dân năm 2013, người đứng đầu cơ quan có trách nhiệm thực hiện tiếp công dân đột xuất trong các trường hợp sau: “a) Vụ việc gay gắt, phức tạp, có nhiều người tham gia, liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc ý kiến của các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn khác nhau; 19
b) Vụ việc nếu không chỉ đạo, xem xét kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hoặc có thể dẫn đến hủy hoại tài sản của Nhà nước, của tập thể, xâm hại đến tính mạng, tài sản của nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội.” [5] 1.2.1.2. Trách nhiệm của cán bộ tiếp công dân Thứ nhất, cán bộ tiếp công dân phải có phẩm chất tốt. Cán bộ tiếp công dân phải có đủ các đức tính cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư và phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn đặt lợi ích của người dân lên trên hết và xử lý các vấn đề một cách công bằng, khách quan. Ở nơi tiếp công dân, các cán bộ tiếp công dân thường xuyên phải tiếp cận với các vấn đề tiêu cực của xã hội như tham nhũng, lãng phí, chuyên quyền,... Vì vậy, hoạt động này đòi hỏi bãn lĩnh chính trị của cán bộ để đấu tranh với các luồng tư tưởng sai trái, đi ngược lại mục tiêu của Đảng. Do đó, khi lựa chọn cán bộ làm công tác tiếp công dân trước hết Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị cần lưu ý đến phẩm chất của cán bộ mà mình lựa chọn. Thứ hai, cán bộ tiếp công dân cần có kiến thức và am hiểu chính sách, pháp luật để có thể giải thích, hướng dẫn cho công dân khi thực hiện nhiệm vụ của mình. Đó là những kiến thức pháp luật về khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về đất đai, chính sách xã hội,... Đây là những lính vực phát sinh nhiều đơn thư. Có thể nói, chất lượng, hiệu quả của việc hướng dẫn, giải thích của người cán bộ tiếp công dân phụ thuộc chủ yếu vào năng lực, trình độ học vấn của người cán bộ đó. Trong thực tiễn, có một số cán bộ lại chưa nắm vững các quy định của pháp luật, không hiểu rõ các chính sách của Nhà nước trong các lĩnh vực nên xảy ra trường hợp hướng dẫn không đúng cho người dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh. Hành vi này dẫn đến hậu quả là công dân bị nhầm lẫn, mất công đi lại nhiều lần mà sự việc không được giải quyết khiến họ 20