Kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính phục vụ quản trị tài chính doanh nghiệp

KỸ THUẬT PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH PHỤC VỤ <br /> QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP<br /> Quản trị  tài chính doanh nghiệp (DM) liên quan đến việc ra các quyết định đầu tư, quyết  <br /> định nguồn vốn và quyết định phân chia cô tức. Các quyết định này được thực hiện ổ  hiện  <br /> tại nhưng sẽ  ảnh hưởng đến tương lai của DN. Do vậy, giám đốc tài chính cần hiểu được  <br /> tình hình tài chính hiện tại của DN trước khi ra quyết định. Phân tích các báo cáo tài chính  <br /> (BCTC) DN là quá trình sử  dụng các BCTC của DN để  phân tích và đánh giá tinh hình tài  <br /> chính của DN để từ đó có thể  hoạch định và kiểm soát hiệu quả  hơn tình hình tài chính tại  <br /> DN, có biện pháp hữu hiệu nhằm duy trì và cải thiện tình hình tài chính DN nhờ đó có thể gia  <br /> tăng sức mạnh của DN, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của DN.<br /> Ths. Nguyễn Thị Ngọc Lan ­ Khoa Kế Toán<br /> Trường ĐH Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp<br />  <br /> Nội dung phân tích BCTC theo góc độ quản trị DN<br /> Vấn đề phân tích BCTC có ý nghĩa rất quan trọng đối với hoạt động quản trị DN. Trong các  <br /> con số  tài chính được thống kê trên các BCTC, để  những đối tượng sử  dụng báo cáo hiểu  <br /> được ý nghĩa những con số này, đòi hỏi sử dụng những phương pháp, công cụ  phân tích để <br /> xuất bản ra một báo cáo đem lại cho người đọc những thông tin hữu ích, dễ hiểu và sử dụng <br /> nhanh trong quá trình ra quyết định của mình.<br /> BCTC được lập theo những chuẩn mực kế toán do các cơ quan quản lý ban hành như Bộ Tài  <br /> chính, Ngân hàng Nhà nước,.. Hệ thống BCTC của một DN (bao gồm cả loại hình ngân hàng  <br /> thương mại) bao gồm 4 loại: Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, <br /> Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh BCTC.<br /> Phân tích BCTC không những phục vụ những đối tượng đang quản trị điều hành DN mà còn  <br /> cung cấp những thông tin cho các đối tượng quan tâm đến tình hình â€œsức khỏe†c a DN.<br /> ủ  <br /> Và một điều lưu ý rằng, tùy loại hình DN mà phương pháp phân tích, hình thức phân tích và <br /> độ nhấn phân tích vào một vài chỉ tiêu trong báo cáo để nêu bật lên mức độ trong hoạt động <br /> DN.<br /> Tùy theo đối tượng sử dụng bản phân tích như thế nào: ta có thể  hiểu việc phân tích có thể <br /> đáp ứng 2 mục đích:<br /> ­ Mục đích ra quyết định: Dựa trên những thông tin từ  các con số  cụ  thể, việc phân tích sẽ <br /> đánh sâu vào yếu tố mạnh yếu của DN như: chỉ số nguồn vốn, chỉ tiêu thanh khoản, chỉ tiêu <br /> thanh toán ngay....<br /> ­ Mục đích đầu tư  vào DN hoặc rời bỏ  DN: Việc phân tích này đòi hỏi chuyên sâu hơn rất <br /> nhiều: vì ngoài việc phân tích các yếu tố tài chính như phân tích hệ thống BCTC thì lồng vào  <br /> đó là phân tích rất nhiều các chỉ số phi tài chính như: tình hình nhân sự, hoạt động marketing,  <br /> chế độ phúc lợi, những khó khăn của DN... Từ đó mới đề<br /> ra được các nhóm giải pháp khắc phục hoặc tăng cường trong hoạt động kinh doanh DN.<br /> Vì thế, nội dung của việc phân tích BCTC có thể được thể hiện qua 2 khía cạnh:<br /> * Phân tích trên từng BCTC<br /> Việc phân tích trên từng BCTC, bao gồm các nội dung cơ bản sau đây:<br /> ­ Phân tích ngang trên từng BCTC để  thấy rõ sự biến động về  quy mô của từng chỉ  tiêu, kể <br /> cả số tuyệt đối và số tương đối.<br /> ­ So sánh dọc trên từng BCTC (đặc biệt trên bảng cân đối kế toán) để thấy rõ sự biến động <br /> về cơ cấu của từng chỉ tiêu trên từng BCTC.<br /> ­ Phân tích mối liên hệ giữa các chỉ tiêu trên từng BCTC nhằm đánh giá sơ bộ về tình hình tài  <br /> chính của DN.<br /> Phân tích như trên sẽ cho cái nhìn tổng quan về sự biến động của từng chỉ tiêu tài chính. Từ <br /> đó biết được con số tài chính đó đang ở mức tốt hay xấu hay ít nhất cũng đưa ra được thông  <br /> tin về tốc độ tăng trưởng của thòi điểm đang phân tích so với một thời điểm trong quá khứ<br /> Ví dụ: Một DN trong 6 tháng đạt lợi nhuận là 30 tỷ đồng. Nếu chỉ dựa vào thông tin trên thì <br /> con số 30 tỷ đồng thực sự khó cho người đọc báo cáo hiểu tường tận con số. ít nhất từ 30 tỷ <br /> đồng đó, ta sẽ so sánh với kết quả đạt được so với 6 tháng cùng kỳ năm trước. 30 tỷ đồng là  <br /> đạt được bao nhiêu % so với kế  hoạch. Hay 30 tỷ đó thu được có xuất phát từ  ngành nghề <br /> chính hay không.<br /> Kỹ lưỡng hơn, ta cũng đi sâu phân tích cơ cấu vốn mà DN đang sử dụng: bao nhiêu % là vốn <br /> vay, bao nhiêu % là vốn chủ. Chỉ số hàng tồn kho là bao nhiêu. Chi phí vốn vay hiện thời DN  <br /> đang sử  dụng là bao nhiêu... Sẽ  có rất nhiều câu hỏi được đặt ra xung quanh con số  30 tỷ <br /> đồng trên. Và trên hết các cổ  đông sẽ  là người chất vấn và rạch ròi nhiều nhất. Càng phân  <br /> tích kỹ lưỡng bao nhiêu, bài phân tích càng có chất lượng.<br /> *Phân tích mối liên hệ giữa các chỉ tiêu trên các BCTC của DN<br /> Việc phân tích mối liên hệ giữa các chỉ tiếu trên các BCTC DN là một nội dung rất căn bản  <br /> của phân tích BCTC, nhằm cung cấp những thông tin đánh giá thực trạng tài chính của DN <br /> mà nội dung của nó bao gồm những vấn đề sau đây:<br /> ­ Đánh giá khái quát tình hình tài chính của DN.<br /> ­ Phân tích tình hình đảm bảo nguồn vốn ngắn hạn cho việc dự trữ tài sản ngắn hạn của DN.<br /> ­ Phân tích khả năng huy động vốn cho SXKD của DN.<br /> ­ Phân tích tình hình và khả năng thanh toán của DN.<br /> ­ Phân tích tình hình rủi ro tài chính của DN.<br /> ­ Phân tích hiệu quả SXKD của DN.<br /> ­ Phân tích giá trị DN.<br /> Việc phân tích BCTC không thể  tách rời việc phân tích DN đó nằm tương quan trong môi  <br /> trường đầu tư. Sẽ  là thiếu đầy đủ  nếu việc phân tích đó không có sự  so sánh với các DN <br /> cùng ngành nghề trong cùng thời điểm. Và cũng là thiếu sót nếu việc phân tích không đề cập  <br /> đến những tác động của môi trường kinh doanh, tác động của chính sách tói hoạt động kinh  <br /> doanh của DN.<br /> Tồn tại của công tác phân tích BCTC phục vụ quản trị tài chính tại các DN Việt Nam<br /> Phân tích BCTC cung cấp được nhiều thông tin bổ  ích liên quan đến hoạt động và tình hình <br /> tài chính DN. Tuy nhiên, Phân tích BCTC  ờ  Việt Nam mới chỉ  thật sự  bắt đầu kể  từ  khi <br /> chuyển sang kinh tế thị trường và có sự xuất hiện ngày càng nhiều các công ty cổ phần. DN  <br /> nhà nước hầu như  không quan tâm lắm đến phân tích BCTC, các loại hình DN tư  nhân hay <br /> công ty hợp danh hầu như quá nhỏ bé khiến không đủ  nguồn lực và cũng không có nhu cầu <br /> phân tích BCTC, kể cả các DN có tiến hành phân tích BCTC thì cũng rất sơ sài, chủ yếu do  <br /> bộ  phận kế  toán thực hiện mà không có một bộ  phận chuyên thực hiện phân tích BCTC.  <br /> Thực trạng phân tích BCTC nhằm mục đích phục vụ quản trị tài chính DN vẫn còn một số <br /> tồn tại sau:<br /> ­ Phân tích BCTC tại các DN Việt Nam ít khi được tiến hành vì mục đích đánh giá và kiểm  <br /> soát bởi các nhà quản lý trong nội bộ  công ty mà chủ  yếu do ngân hàng hay công ty chứng  <br /> khoán là những người bên ngoài DN thực hiện<br /> ­ Phân tích BCTC DN Việt Nam gặp một trở  ngại lớn là không có các dữ  liệu bình quân  <br /> nghành để  so sánh. Điều này làm giảm đi phần nào ý nghĩa trong việc đánh giá tinh hình tài <br /> chính công ty<br /> ­ Do báo cáo kết quả  kinh doanh của Việt Nam không tách bạch rõ ràng các khoản chi phí <br /> tiền thuê và lãi vay nên ít khi các nhà phân tích sử dụng tỷ số đo lường khả năng thanh toán  <br /> lãi vay và khả năng trả nợ, trừ khi ngân hàng và chủ nợ vì quá quan trọng tỷ số này nên phải  <br /> tìm cách tách phần chi phí này từ chi phí hoạt động tài chính.<br /> ­ Đứng trên góc độ nhà đầu tư và cổ đông, chỉ tiêu ROE hay lợi nhuận ròng thuộc về cổ đông  <br /> là rất đáng quan tâm. Tuy nhiên, do báo cáo kết quả kinh doanh chỉ dừng lại ở chỗ báo cáo lợi <br /> nhuận ròng là bao nhiêu trong khi thực tế không phải tất cả lợi nhuận ròng đều thuộc về cổ <br /> đông do công ty phải trích lập một số quỹ khác nên chỉ  tiêu lợi nhuận ròng dễ gây ra sự sai  <br /> lệch kỳ vọng cho cổ đông.<br /> ­ Mức độ  tin cậy của số  liệu trên BCTC không cao, kể cả  các BCTC đã qua kiểm toán nên <br /> kết quả phân tích và đánh giá tình hình tài chính DN thông qua phân tích BCTC thường chỉ có  <br /> giá tri tham khảo hơn là phản ánh đúng thực trạng nếu để phục vụ tốt nhu cầu quản trị DN  <br /> thì cần phải kết hợp thêm nhiều loại báo cáo nữa.<br /> Sử dụng kỹ thuật phân tích BCTC phục vụ quản trị tài chính DN.<br /> Có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau trong việc phân tích tình hình tài chính DN nhưng trong  <br /> phạm vi bài viết này sẽ  đề cập đến hai mô hình đó là: phân tích tài chính dựa vào mục đích  <br /> và phân tích tài chính dựa vào loại phân tích. Khi phân tích tài chính bao giờ  nhà phân tích <br /> cũng kết hợp cả hai loại hình phân tích này (Hình 1, 2).<br /> Trong các kỹ  thuật phân tích BCTC,  ở Việt  Nam hiện tại kỹ  thuật phân tích tỷ  số  tài chính <br /> được sử  dụng nhiều nhất. Phân tích các tỷ  số  tài chính liên quan đến việc xác định và sử <br /> dụng các tỷ  số  tài chính để  đo lường và đánh giá tình hình hoạt động tài chính của công ty. <br /> Có nhiều loại tỷ số tài chính khác nhau, để dễ dàng tiếp cận và ứng dụng, DN nên phân loại  <br /> các tỷ số tài chính:<br /> ­ Dựa vào cách thức sử dụng số liệu để xác định, tỷ số tài chính có thể chia thành ba loại: tỷ <br /> số tài chính xác định từ bảng cân đối kế toán, tỷ  số tài chính từ  báo cáo kết quả  kinh doanh  <br /> và tỷ số tài chính từ cả hai báo cáo vừa nêu.<br /> ­ Dựa vào mục tiêu phân tích, các tỷ số tài chính có thể chia thành: tỷ số thanh toán, tỷ số nợ,  <br /> tỷ số khả năng hoàn trả nợ và lãi vay, các tỷ số hiệu quả hoạt động, các tỷ số khả năng sinh <br /> lòi và các tỷ số tăng trưởng.<br /> Để  có thể  vận dụng kỹ  thuật phân tích BCTC phục vụ  quản trị  DN có hiệu quả  thì DN có <br /> thể tiến hành các bước theo trình tự như sau:<br /> Bước 1: Xác định đúng công thức đo lường chỉ tiêu cần phân tích tính<br /> Bước 2: Xác định đúng số liệu từ các BCTC để lắp vào công thức tính<br /> Bước 3: Giải thích ý nghĩa của tỷ số vừa tính toán<br /> Bước 4: Đánh giá tỷ số vừa tính cao, thấp hay phù hợp)<br /> Bước 5: Rút ra kết luận về tình hình tài chính công ty<br /> Bước 6: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ số tài chính<br /> Bước 7: Đưa ra các khuyến nghị phục vụ quản trị tài chính DN <br /> Bước 8: Tổng hợp trên báo cáo phân tích<br /> <br /> <br /> Kết luận<br /> Phân tích BCTC là quá trình sử dụng các BCTC của một DN cụ thể để tiến hành các kỹ thuật  <br /> phân tích như phân tích tỷ số, phân tích khuynh hướng, phân tích cơ cấu và phân tích DuPoint  <br /> nhằm đánh giá tình hình tài chính của công ty để có những quyết định phù hợp. Quan tâm đến <br /> phân tích BCTC DN gồm các nhà quản lý DN, các chủ nợ, các nhà đầu tư. Mặc dù phân tích  <br /> BCTC cung cấp được nhiều thông tin hữu ích quan trọng nhưng nó vẫn có những mặt hạn  <br /> chế  cần nắm vững đề  vượt qua hoặc tránh những tác động làm sai lệch kết quả  phân tích.  <br /> Phân tích BCTC ở Việt Nam phục vụ quản trị tài chính DN còn nhiều hạn chế cần vượt qua <br /> bằng cách cải thiện hơn môi trường kinh doanh, đặc biệt là số liệu bình quân ngành.<br />