1
M ĐUỞ Ầ
1. Tính c p thi t c a đ tài lu n ánấ ế ủ ề ậ
Cùng v i quá trình h i nh p qu c t toàn di n c a các qu c gia trênớ ộ ậ ố ế ệ ủ ố
th gi i, ho t đng h p tác qu c t v thu trong nh ng năm qua đã di nế ớ ạ ộ ợ ố ế ề ế ữ ễ
ra r t m nh m nh ng c p đ khác nhau và nh ng ph m vi khác nhau.ấ ạ ẽ ở ữ ấ ộ ữ ạ
H p tác qu c t v thu cũng giúp c quan thu các qu c gia ph i h pợ ố ế ề ế ơ ế ố ố ợ
cung c p thông tin nh m ngăn ng a và phát hi n các hành vi gian l n thuấ ằ ừ ệ ậ ế
c a các công ty đa qu c gia. Vì l đó, trong nhi u năm qua, các qu c giaủ ố ẽ ề ố
trên th gi i đã có nhi u n l c trong h p tác qu c t v thu . Tìm hi uế ớ ề ỗ ự ợ ố ế ề ế ể
nh ng xu th này trên th gi i giúp Vi t Nam l a ch n chính sách h p tácữ ế ế ớ ệ ự ọ ợ
qu c t phù h p. Mu n v y, c n h th ng hóa và phát tri n nh ng lý lu nố ế ợ ố ậ ầ ệ ố ể ữ ậ
v h p tác qu c t v thu cũng nh nghiên c u kinh nghi m c a cácề ợ ố ế ề ế ư ứ ệ ủ
n c trong h p tác qu c t v thu nh m t i đa hóa l i ích c a h i nh pướ ợ ố ế ề ế ằ ố ợ ủ ộ ậ
và gi m thi u nh ng tác đng tiêu c c c a nó.ả ể ữ ộ ự ủ
Th c ti n ho t đng h p tác qu c t v thu c a Vi t Nam th i gianự ễ ạ ộ ợ ố ế ề ế ủ ệ ờ
qua đã đt đc nhi u thành t u quan tr ng, góp ph n thi t th c vào vi cạ ượ ề ự ọ ầ ế ự ệ
ch ng th t thu thu , t o đi u ki n thu n l i cho ho t đng th ng m i vàố ấ ế ạ ề ệ ậ ợ ạ ộ ươ ạ
đu t qu c t , thu hút v n đu t n c ngoài vào Vi t Nam và thúc đyầ ư ố ế ố ầ ư ướ ệ ẩ
doanh nghi p Vi t Nam đu t ra n c ngoài. Tính đn h t năm 2019,ệ ệ ầ ư ướ ế ế
Vi t Nam đã ký k t 80 hi p đnh thu song ph ng v i các n c trên thệ ế ệ ị ế ươ ớ ướ ế
gi i. Vi t Nam đã tham gia tích c c vào các ho t đng h p tác qu c t vớ ệ ự ạ ộ ợ ố ế ề
thu nh : t ch c các di n đàn thu khu v c và qu c t ; t ch c các h iế ư ổ ứ ễ ế ự ố ế ổ ứ ộ
th o khoa h c qu c t v thu … Tuy v y, ho t đng h p tác qu c t vả ọ ố ế ề ế ậ ạ ộ ợ ố ế ề
thu c a Vi t Nam th i gian qua v n còn nh ng h n ch nh t đnh nh :ế ủ ệ ờ ẫ ữ ạ ế ấ ị ư
quá trình đàm phán, ký k t các hi p đnh thu song ph ng còn ch m; n iế ệ ị ế ươ ậ ộ
2
dung các hi p đnh thu mà Vi t Nam ký k t ch a bao quát h t các m iệ ị ế ệ ế ư ế ố
quan h có th phát sinh nghĩa v thu gi a ng i n p thu Vi t Namệ ể ụ ế ữ ườ ộ ế ở ệ
v i các n c đi tác trong đi u ki n h i nh p m i; vi c t ch c th c hi nớ ướ ố ề ệ ộ ậ ớ ệ ổ ứ ự ệ
các hi p đnh thu còn ch a hi u qu ; ho t đng trao đi thông tin gi a cệ ị ế ư ệ ả ạ ộ ổ ữ ơ
quan thu Vi t Nam và c quan thu các n c còn ch m… Đi u này đt raế ệ ơ ế ướ ậ ề ặ
yêu c u th c ti n ph i nghiên c u tìm hi u rõ nh ng nguyên nhân ch quanầ ự ễ ả ứ ể ữ ủ
và khách quan c a tình hình trên và tìm gi i pháp thúc đy ho t đng h pủ ả ẩ ạ ộ ợ
tác qu c t v thu c a Vi t Nam trong tình hình m i. Thêm vào đó, Vi tố ế ề ế ủ ệ ớ ệ
Nam đã ký k t và tr thành thành viên th 100 c a Di n đàn Sáng ki nế ở ứ ủ ễ ế
ch ng xói mòn c s thu và chuy n l i nhu n (BEPS) do OECD đ xu t.ố ơ ở ế ể ợ ậ ề ấ
M t trong nh ng vi c quan tr ng ph i ti n hành đ th c hi n BEPS làộ ữ ệ ọ ả ế ể ự ệ
ph i đàm phán ký k t Hi p đnh thu đa ph ng v i t cách là m t trongả ế ệ ị ế ươ ớ ư ộ
nh ng tiêu chu n t i thi u c a BEPS. Đi u này đt ra đòi h i ph i nghiênữ ẩ ố ể ủ ề ặ ỏ ả
c u l a ch n nh ng đi u kho n h p lý nh t, phù h p nh t khi đàm phán kýứ ự ọ ữ ề ả ợ ấ ợ ấ
k t Hi p đnh thu đa ph ng.ế ệ ị ế ươ
Thêm vào đó, cùng v i s phát tri n m nh m c a công ngh thông tin,ớ ự ể ạ ẽ ủ ệ
internet và các công ngh thông minh khác c a m i lĩnh v c khoa h c – kệ ủ ọ ự ọ ỹ
thu t, cu c cách m ng công nghi p l n th t , hay còn g i là cách m ngậ ộ ạ ệ ầ ứ ư ọ ạ
công nghi p 4.0, đã th c s b t đu s có tác đng đn nhi u m t c a điệ ự ự ắ ầ ẽ ộ ế ề ặ ủ ờ
s ng kinh t - xã h i c a các qu c gia, trong đó có lĩnh v c h p tác qu c tố ế ộ ủ ố ự ợ ố ế
v thu .ề ế S phát tri n m nh m c a công ngh thông tin và internet đã t oự ể ạ ẽ ủ ệ ạ
đi u ki n cho s tăng tr ng m nh m c a các giao d ch th ng m iề ệ ự ưở ạ ẽ ủ ị ươ ạ
xuyên biên gi iớ. Trong b i c nh đó, các ho t đng giao l u và h p tác kinhố ả ạ ộ ư ợ
t qu c t gi a các qu c gia s ngày càng r ng m h n v i nh ng hìnhế ố ế ữ ố ẽ ộ ở ơ ớ ữ
thái m i, ph ng th c m i. Đi u này ch c ch n s làm thay đi m i lĩnhớ ươ ứ ớ ề ắ ắ ẽ ổ ọ
v c c a đi s ng kinh t - xã h i trong đó có lĩnh v c h p tác qu c t vự ủ ờ ố ế ộ ự ợ ố ế ề
3
thu .ế Trong b i c nh đó, nh ng v n đ m i đt ra c n có s t ng k t th cố ả ữ ấ ề ớ ặ ầ ự ổ ế ự
ti n đ phát tri n và b sung nh ng v n đ lý lu n v h p tác qu c t vễ ể ể ổ ữ ấ ề ậ ề ợ ố ế ề
thu , làm rõ h n mô hình và cách th c v n hành c a h th ng h p tác qu cế ơ ứ ậ ủ ệ ố ợ ố
t m i.ế ớ
Tuy nhiên, cho đn nay Vi t Nam v n ch a có công trình khoa h cế ở ệ ẫ ư ọ
nào đã công b nghiên c u toàn di n và chuyên sâu v n đ h p tác qu c tố ứ ệ ấ ề ợ ố ế
v thu . Chính vì v y, r t c n có s nghiên c u m t cách đy đ, toànề ế ậ ấ ầ ự ứ ộ ầ ủ
di n và có h th ng v n đ h p tác qu c t v thu , đc bi t là v n đệ ệ ố ấ ề ợ ố ế ề ế ặ ệ ấ ề
h p tác qu c t v thu trong b i c nh s phát tri n m nh m và h p tácợ ố ế ề ế ố ả ự ể ạ ẽ ợ
qu c t c a Vi t Nam ngày càng sâu r ng tác đng r t l n đn m i m tố ế ủ ệ ộ ộ ấ ớ ế ọ ặ
c a đi s ng kinh t xã h i nh hi n nay.ủ ờ ố ế ộ ư ệ
Xu t phát t nh ng lý do đó, NCS đã l a ch n đ tài “ấ ừ ữ ự ọ ề H p tác qu cợ ố
t v thu trong ế ề ế đi u ki nề ệ hi n nay c a Vi t Namệ ủ ệ ” làm đ tài nghiênề
c u lu n án ti n sĩ c a mình mang ý nghĩa thi t th c c v lý lu n và th cứ ậ ế ủ ế ự ả ề ậ ự
ti n.ễ
2. M c đích và nhi m v nghiên c uụ ệ ụ ứ
2.1. M c đích nghiên c uụ ứ
M c đích nghiên c u t ng quát c a lu n án là phát tri n, b sung lýụ ứ ổ ủ ậ ể ổ
lu n h p tác qu c t v thu vàậ ợ ố ế ề ế đ xu t ề ấ các gi i pháp thúc đy ho t đngả ẩ ạ ộ
h p tác qu c t v thu c a Vi t Namợ ố ế ề ế ủ ệ , đ t đó, góp ph n nâng cao hi uể ừ ầ ệ
qu qu n lý thu , ch ng th t thu cho ngân sách nhà n cả ả ế ố ấ ướ .
2.2. Nhi m v nghiên c uệ ụ ứ
V i m c đích nghiên c u nh trên, Lu n án xác đnh các nhi m vớ ụ ứ ư ậ ị ệ ụ
nghiên c u c b n sau:ứ ơ ả
4
- H th ng hóa, hoàn thi n, b sung và phát tri n nh ng v n đ lýệ ố ệ ổ ể ữ ấ ề
lu n v h p tác qu c t v thu .ậ ề ợ ố ế ề ế
- Tìm hi u các xu th h p tác qu c t v thu trên th gi i và kinhể ế ợ ố ế ề ế ế ớ
nghi m c a các qu c gia trong đi u ch nh chính sách thu phù h p v i ho tệ ủ ố ề ỉ ế ợ ớ ạ
đng h p tác qu c t v thu , đ rút ra bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam.ộ ợ ố ế ề ế ể ọ ệ ệ
- Đánh giá th c tr ngự ạ ho t đng h p tác qu c t v thu c a Vi tạ ộ ợ ố ế ề ế ủ ệ
Nam giai đo n 2012 – 2018ạ và tác đng c a nó đn công tác qu n lý thuộ ủ ế ả ế
c a Vi t Namủ ệ .
- Đ xu t đnh h ng h p tác qu c t v thu và các gi i pháp thúcề ấ ị ướ ợ ố ế ề ế ả
đy ho t đng h p tác qu c t v thu c a Vi t Nam trong đi u ki n h iẩ ạ ộ ợ ố ế ề ế ủ ệ ề ệ ộ
nh p m i đn năm 2025.ậ ớ ế
3. Đi t ng và ph m vi nghiên c uố ượ ạ ứ
3.1. V đi t ng nghiên c uề ố ượ ứ
Đi t ng nghiên c u c a đ tài lu n án là h p tác qu c t v thuố ượ ứ ủ ề ậ ợ ố ế ề ế
c a c quan thu n i đa.ủ ơ ế ộ ị
3.2. V ph m vi nghiên c uề ạ ứ
Th i gian nghiên c u:ờ ứ Lu n án t p trung nghiên c u đánh giá th cậ ậ ứ ự
tr ng ho t đng h p tác qu c t v ạ ạ ộ ợ ố ế ề thu ếc a Vi t Nam giai đo n 2012 –ủ ệ ạ
2018 và đ xu t gi i pháp đn năm 2025.ề ấ ả ế
Không gian nghiên c u:ứ Ho t đng ạ ộ h pợ tác qu c t v thu ố ế ề ế thu c lĩnhộ
v c qu n lý thu thu ự ả ế ế n i đa.ộ ị
4. Câu h i nghiên c uỏ ứ
(1) Nh ng v n đ lý lu n nào v h p tác qu c t v thu ch a đcữ ấ ề ậ ề ợ ố ế ề ế ư ượ
làm rõ, c n đc phát tri n, b sungầ ượ ể ổ ? Nh ng v n đ lý lu n nàoữ ấ ề ậ
v h p tác qu c t v thu không còn phù h p v i th c ti nề ợ ố ế ề ế ợ ớ ự ễ
5
qu n lý thu trong th i đi ngày nay, c n ph i đc nh n th cả ế ờ ạ ầ ả ượ ậ ứ
l i cho phù h p?ạ ợ
(2) Th c ti n ho t đng h p tác qu c t v thu c a Vi t Nam trongự ễ ạ ộ ợ ố ế ề ế ủ ệ
th i gian qua nh th nào?ờ ư ế
(3) Làm gì để thúc đyẩ ho t đng h p tác qu c t v thu c a Vi tạ ộ ợ ố ế ề ế ủ ệ
Nam trong th i gian t i?ờ ớ
5. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
5.1. Ph ng pháp nghiên c u chungươ ứ
Quá trình th c hi n đ tài lu n án s d a trên ph ng pháp lu n c aự ệ ề ậ ẽ ự ươ ậ ủ
ch nghĩa Mác – ủLê nin: Duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s . Ngoài ậ ệ ứ ậ ị ử ra,
lu n án s d ng ậ ử ụ các ph ng ươ pháp nghiên c u c th sau:ứ ụ ể ph ng phápươ
phân tích th ng kêố, ph ng pháp ươ so sánh, ph ng phápươ lu t so sánh,ậ
ph ng pháp tình hu ng (ph ng pháp nghiên c u tr ng h p đi n hình)ươ ố ươ ứ ườ ợ ể .
C thụ ể nh sauư:
- Ph ng pháp phân tích th ng kêươ ố : Lu n án s d ng các ph ng phápậ ử ụ ươ
phân tích c a th ng kê nh : phân tích nhân t , phân tích t ng quan, phânủ ố ư ố ươ
tích theo thành ph n chínhầ. Thông qua các ph ng pháp phân tích th ng kêươ ố
đ th y đc tính quy lu t c a s l n, th y đc tính quy lu t thông quaể ấ ượ ậ ủ ố ớ ấ ượ ậ
chu i th i gian c a các s v t, hi n t ng nghiên c u. Ph ng pháp nàyỗ ờ ủ ự ậ ệ ượ ứ ươ
đc s d ng đ đánh giá các nguyên nhân tác đng đn th c tr ng ho tượ ử ụ ể ộ ế ự ạ ạ
đng h p tác qu c t v thu thông qua các nhân t khách quan và chộ ợ ố ế ề ế ố ủ
quan có nh h ng đn t ng n i dung c th c a ho t đng h p tác qu cả ưở ế ừ ộ ụ ể ủ ạ ộ ợ ố
t v thu . Thông qua s li u th ng kê giai đo n 2012 – 2018 c a t ng n iế ề ế ố ệ ố ạ ủ ừ ộ
dung ho t đng h p tác qu c t v thu , phân tích s bi n đi theo th iạ ộ ợ ố ế ề ế ự ế ổ ờ
gian đ th y đc chi u h ng phát tri n và đánh giá các nhân t tác đngể ấ ượ ề ướ ể ố ộ
đn s thay đi c a t ng ho t đng h p tác qu c t c th , ch ng h nế ự ổ ủ ừ ạ ộ ợ ố ế ụ ể ẳ ạ