Luận án Tiến sĩ Khoa học chính trị: Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:205

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Khoa học chính trị "Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình" bao gồm 4 chương như sau: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án; Chương 2: Cơ sở lý luận về năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện; Chương 3: Thực trạng năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình; Chương 4: Quan điểm và giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học chính trị: Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH ____________________________ LÊ CÔNG HỮU NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO CỦA CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP HUYỆN Ở TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ Nghệ An - 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH _____________________________ LÊ CÔNG HỮU NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO CỦA CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP HUYỆN Ở TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 9310201 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Đinh Trung Thành 2. PGS.TS Trần Viết Quang Nghệ An - 2024
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của cá nhân. Các kết quả nghiên cứu, số liệu nêu luận án này là trung thực và chưa từng được công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào. Nếu có gì sai sót tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Nghệ An, 2024 TÁC GIẢ Lê Công Hữu
LỜI CẢM ƠN Nghiên cứu sinh xin trân trọng cảm ơn BGH Trường Đại học Vinh, Trường Khoa học Xã hội và Nhân văn, Trường Sư phạm – Trường Đại học Vinh, Khoa Giáo dục Chính trị, Khoa Chính trị học và Báo chí, Phòng Đào tạo Sau đại học của Nhà trường. Đặc biệt gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS.TS Đinh Trung Thành, PGS.TS Trần Viết Quang đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ NCS hoàn thành luận án. Tác giả xin cảm ơn lãnh đạo tỉnh ủy, HĐND, UBND, Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Bình, lãnh đạo, chuyên viên của các Huyện ủy, UBND, Uỷ ban MTTQ Việt Nam các huyện ở tỉnh Quảng Bình, cơ quan công tác, những người thân trong gia đình cùng đồng nghiệp, anh em, bạn bè đã luôn ủng hộ, tạo điều kiện, khuyến khích động viên, chia sẻ khó khăn trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nguyên nghĩa 1 AN-QP An ninh quốc phòng 2 BCH Ban Chấp hành 3 BTV Ban Thường vụ 4 CAND Công an Nhân dân CT-XH Chính trị xã hội 6 CBCC Cán bộ, công chức 7 DTTS Dân tộc thiểu số 8 HĐND Hội đồng nhân dân 9 HNQT Hội nhập quốc tế 10 HTCT Hệ thống chính trị 11 KT-XH Kinh tế - xã hội 12 MTTQ Mặt trận Tổ quốc 13 MTQG Mục tiêu quốc gia 14 NTM Nông thôn mới 15 NSNN Ngân sách Nhà nước 16 KDC Khu dân cư 17 QP-AN Quốc phòng an ninh 18 TP Thành phố 19 UBND Ủy ban nhân dân 20 UBKT Ủy ban kiểm tra 21 XĐGN Xóa đói giảm nghèo 22 XHCN Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 1.1 Khung nghiên cứu của luận án 32 Bảng 2.1 Phân biệt cán bộ và công chức 34
MỤC LỤC Trang A MỞ ĐẦU 1 B NỘI DUNG 8 Chương 1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề 8 tài luận án 1.1 Các nghiên cứu liên quan công bố trong và ngoài nước 8 1.2 Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình nghiên 27 cứu liên quan đến đề tài và khoảng trống luận án cần tiếp tục nghiên cứu Chương 2 Cơ sở lý luận về năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt 32 cấp huyện 2.1 Một số khái niệm cơ bản 32 2.2 Nội dung năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp 46 huyện 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo của cán 53 bộ chủ chốt cấp huyện Chương 3 Thực trạng năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt 61 cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình 3.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến năng 61 lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình 3.2 Tình hình năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp 67 huyện ở tỉnh Quảng Bình 3.3 Nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế 95 Chương 4 Quan điểm và giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo 101 của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình 4.1 Quan điểm nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ 101 chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình 4.2 Một số giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo của cán 110 bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình hiện nay C Kết luận 138 D Danh mục các công trình khoa học của tác giả đã 140 công bố liên quan đến đề tài luận án E Danh mục tài liệu tham khảo 142 F Phụ lục 154
1 A. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Lãnh đạo nói chung và năng lực lãnh đạo nói riêng từ lâu đã trở thành những đề tài nóng hổi, thu hút sự quan tâm không chỉ của các học giả, các nhà nghiên cứu, mà còn thu hút sự quan tâm của lãnh đạo các tổ chức đảng, Nhà nước, doanh nghiệp. Năng lực lãnh đạo chính là tổng hợp các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và hành vi, thái độ nhằm biến tổ chức, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thành một khối kết dính, thống nhất, đảm bảo thành công trên con đường xây dựng, phát triển. Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt là khả năng tư duy khoa học, có tầm nhìn xa, trông rộng, có phương pháp làm việc khoa học và năng lực tổng hợp, phân tích, dự báo tình hình để có quyết định hoặc đề xuất để tập thể lãnh đạo quyết định kịp thời, sáng suốt, đúng đắn nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị, địa phương mình. Trong tình hình hiện nay, đòi hỏi cán bộ chủ chốt phải thực sự chủ động, nhạy cảm và có khả năng phát hiện những mâu thuẫn, thách thức, thời cơ, thuận lợi, vấn đề mới, khó và những hạn chế, bất cập trong thực tiễn; mạnh dạn đề xuất những nhiệm vụ, giải pháp phù hợp, khả thi, hiệu quả để phát huy, thúc đẩy hoặc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Năng lực lãnh đạo còn đòi hỏi cán bộ chủ chốt phải có kiến thức lý luận, nắm chắc đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nắm chắc và hiểu biết cơ bản tình hình thực tế để cụ thể hóa và tổ chức thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Năng lực lãnh đạo còn được đánh giá ở cả một quá trình công tác liên tục đã qua với khả năng lãnh đạo, chỉ đạo, kinh nghiệm thực tiễn, những thành tích, kết quả công tác nổi trội ở lĩnh vực, địa bàn công tác được phân công, được cấp trên, đồng nghiệp và nhân dân thừa nhận. Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19-5-2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” đã nhấn mạnh: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu then chốt của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững”. Những năm gần đây, năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện luôn là
2 vấn đề được quan tâm hàng đầu bởi họ là những người vừa trực tiếp tiếp xúc với nhân dân, trưc tiếp giải quyết quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, vừa là người truyền tải các thông tin về chính sách, pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên đến chính quyền cơ sở nên mọi hành vi của họ dù đúng, dù sai đều ít nhiều ảnh hưởng đến năng lực, hiệu quả của quản lý nhà nước. Đặc biệt là nhà nước ta, với bản chất là nhà nước của dân, do dân, vì dân thì tinh thần, thái độ, năng lực lãnh đạo, phục vụ nhân dân của cán bộ chủ chốt cấp huyện là cán cân đánh giá tính chất dân chủ của một nhà nước. Nếu cán bộ chủ chốt thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình thì sẽ tạo được niềm tin của nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng, Nhà nước; ngược lại nếu cán bộ chủ chốt không thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân thì sẽ làm suy giảm niềm tin của người dân đối với hệ thống chính trị, hệ thống nhà nước. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh quan điểm chỉ đạo: “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”. Với vai trò là người cán bộ chủ chốt cấp huyện vừa phải tiến hành hoạt động lãnh đạo vừa mang tính bao quát vừa mang tính tác nghiệp, vừa trực tiếp điều hành hoạt động, vừa thực hiện các hoạt động lãnh đạo con người trong cơ quan, đơn vị. Để thực hiện tốt vai trò của mình, cán bộ chủ chốt cấp huyện cần có năng lực lãnh đạo thực sự, có đầy đủ kiến thức, kỹ năng, thái độ và phẩm chất nhằm lãnh đạo hiệu quả bản thân, lãnh đạo hiệu quả đội ngũ, lãnh đạo hiệu quả cả tổ chức. Sức mạnh của mỗi huyện ủy phần quan trọng là ở tinh thần phấn đấu về mọi mặt của từng huyện ủy viên. Tinh thần đó phải được thể hiện cụ thể về mặt tổ chức. Trong một huyện ủy, từ đồng chí bí thư đến các đồng chí huyện ủy viên khác, mỗi người đều được phân công một phần việc nhất định và có trách nhiệm cụ thể khác nhau. Tuy mỗi huyện ủy viên có chức trách cụ thể khác nhau, nhưng tất cả đều nhằm vào việc nâng cao sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của huyện ủy; bảo đảm cho các huyện ủy lãnh đạo, chỉ đạo tốt các mặt công tác, các ngành, các xã trong huyện, giúp các ngành, các xã phát động tổ chức tốt lực lượng cách mạng to lớn của quần chúng, phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đảng bộ. Vì vậy, thực hiện tốt chức trách của mình, các huyện ủy viên sẽ góp phần qua trọng vào việc tăng cường sự lãnh đạo của tập thể huyện ủy, góp phần xây dựng, củng cố và phát huy tác dụng của các ngành ở huyện cũng như của các cơ sở, nhất là các tổ chức cơ sở của Đảng, đẩy mạnh phong trào cách mạng sôi nổi của quần chúng trong toàn huyện,
3 hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của đảng bộ. Chẳng những thế,việc thực hiện chức trách đó sẽ giúp mỗi huyện ủy viên từng bước học tập, rèn luyện về nhiệt tình cách mạng, năng lực lãnh đạo và phương thức, tác phong công tác. Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện là yếu tố quan trọng góp phần quyết định đến vị thế và sự thành công của địa phương cấp huyện trong xu thế mở cửa hội nhập đất nước như hiện nay. Do đó đề tài “Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình”có ý nghĩa thiết thực nhằm hệ thống hóa các vấn đề lý luận, phân tích thực trạng, phát hiện những “khoảng trống” trong năng lực lãnh đạo, từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo của của cán bộ chủ chốt cấp huyện trong thời gian tới. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở khung lý luận về năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện, luận án đánh giá thực trạng và đề xuất quan điểm, giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, tổng quan tinh hình nghiên cứu trong nước và nước ngoài có liên quan đến đề tài, đánh giá kết quả các công trình đã đạt được, chỉ ra khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu. Thứ hai, hệ thống hóa, xây dựng khung lý luận về năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện. Thứ ba, khảo sát, đánh giá thực trạng năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình. Thứ tư, đề xuất hệ thống quan điểm và và giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện bao gồm các ủy viên Ban chấp hành huyện Đảng bộ.
4 3.2. Phạm vi nghiên cứu 3.2.1. Về nội dung -Năng lực cán bộ được nghiên cứu trên 3 phương diện: kiến thức, kỹ năng, thái độ. - Nghiên cứu năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện trên các nội dung: Năng lực xây dựng, ban hành nghị quyết và quán triệt cụ thể hóa nghị quyết của Đảng theo chức trách; Năng lực lãnh đạo chính quyền cấp huyện cụ thể hoá, thể chế hóa các nghị quyết, quyết định của cấp huyện về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng và tổ chức thực hiện; Năng lực tiến hành công tác tư tưởng của cấp ủy cấp huyện và lãnh đạo công tác tư tưởng của các cấp ủy, các tổ chức đảng, các tổ chức trong hệ thống chính trị cấp huyện; Năng lực lãnh đạo và tiến hành công tác xây dựng Đảng, chính quyền nhà nước phát hiện, ngăn chặn và đẩy lùi suy thoái, xây dựng các tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên của đảng bộ, chính quyền cấp huyện vững mạnh, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; Năng lực phát huy sức mạnh của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân địa phương thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của Tỉnh ủy, chính quyền tỉnh và nhiệm vụ chính trị của địa phương; Năng lực kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết. 3.2.2. Về không gian Nghiên cứu năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt ở 8 đơn vị hành chính cấp huyện của tỉnh Quảng Bình. 3.2.3. Về thời gian Luận án nghiên cứu năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện của tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2015 - 2023, giải pháp cho những năm tiếp theo. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Đề tài được nghiên cứu dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam về xây dựng đội ngũ cán bộ. 4.2. Phương pháp nghiên cứu
5 Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng bao gồm: - Phương pháp thu thập, phân loại và nghiên cứu tài liệu: Đề tài sử dụng phương pháp để tiến hành việc lựa chọn, phân loại tài liệu thứ cấp theo nhu cầu nghiên cứu như: các tài liệu về nội dung nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện; các văn bản chính thức được công bố bởi Đảng và Nhà nước; sách, báo, đề tài nghiên cứu khoa học, luận án tiến sĩ, các trang mạng internet. Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp này được sử dụng để phân tích nội dung và đánh giá năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình. Phương pháp so sánh: Phương pháp này nhằm chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt trong khung năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện trong các giai đoạn. Phương pháp định tính: Xét tính chất, yêu cầu của đề tài nghiên cứu và các điều kiện khác, nghiên cứu định tính được Nghiên cứu sinh lựa chọn để thực hiện Luận án. Ở Việt Nam, những nghiên cứu với đối tượng cụ thể là năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện chưa có những lý thuyết được phát triển hoàn thiện liên quan đến lĩnh vực này, do vậy, thực hiện phương pháp định tính là phù hợp. Phương pháp định lượng: Phương pháp này chủ yếu được sử dụng ở chương 3. Thông qua việc thu thập các số liệu, thiết lập các bảng biểu để củng cố độ tin cậy và phản ánh dễ dàng, rõ nét hơn các đánh giá về thực trạng năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình. Phương pháp khảo sát: Sử dụng 2 phiếu câu hỏi (1. đối với cán bộ chủ chốt cấp huyện của tỉnh; 2. đối với cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn, huyện, thành phố và nhân dân tỉnh) để đánh giá về năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình. Phương pháp mô hình hóa được sử dụng nhằm để đưa dự báo đánh giá tác động đến năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình. Phương pháp lịch sử - logic: Phương pháp này nhằm nghiên cứu bối cảnh lịch sử cụ thể hình thành, phát triển nội dung và đánh giá năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện; Phát hiện những vấn đề có tính đặc thù, sự phong phú, đa dạng trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình.
6 Phương pháp hệ thống - cấu trúc: Sử dụng lý thuyết phương pháp hệ thống - cấu trúc để nhìn nhận, đánh giá năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình với khung năng lực cán bộ đáp ứng yêu cầu cách mạng hiện nay. 5. Đóng góp mới của luận án 5.1. Về mặt lý luận Đây là công trình nghiên cứu có hệ thống về năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện. Đóng góp về mặt lý luận của luận án chủ yếu đến từ việc hệ thống hóa quan niệm về năng lực lãnh đạo, làm rõ yếu tố cấu thành và nội dung năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, trước hết là người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. 5.2. Về mặt thực tiễn - Luận án đánh giá được thực trạng năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế này. - Luận án đề xuất được hệ thống quan điểm và giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình, góp phần hiện thực hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ. - Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ là cơ sở để đội ngũ cán bộ các cấp có thể tham khảo đối chiếu và hoàn thiện hơn về kiến thức - kĩ năng - thái độ của mình. Kết quả nghiên cứu của luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ các nghiên cứu sâu hơn về xây dựng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cán bộ chủ chốt cấp huyện hiện nay. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng có giá trị tham khảo cho các cấp ủy Đảng, nhà lãnh đạo, quản lý, các tổ chức trong HTCT, cơ quan tổ chức cán bộ trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ. 6. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu 6.1. Câu hỏi nghiên cứu Luận án được thực hiện xuất phát từ những câu hỏi nghiên cứu sau: - Vấn đề năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện được nghiên cứu như thế nào trong các công trình đã công bố ngoài nước và trong nước?
7 - Nội dung năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện là gì ? Những nhân tố nào ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ? - Thực trạng năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình ? - Quan điểm và giải pháp nào nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình trong bối cảnh hiện nay? 6.2. Giả thuyết nghiên cứu Năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện ở tỉnh Quảng Bình đã có những tác động lớn đến KT-XH, AN-QP của tỉnh. Trong bối cảnh mới hiện nay nếu có được những giải pháp phù hợp sẽ nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ chủ chốt cấp huyện, góp phần đưa Quảng Bình vượt qua những thời khắc khó khăn, quyết tâm “biến tiềm năng thành hiện thực”. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và phụ lục, luận án được kết cấu thành 4 chương.
8 B. NỘI DUNG Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Các nghiên cứu liên quan công bố trong và ngoài nước 1.1.1. Các nghiên cứu về năng lực lãnh đạo 1.1.1.1. Tình hình nghiên cứu của các tác giả ngoài nước Uris Auren (1996), Nghệ thuật lãnh đạo [1]. Cuốn sách trình bày phương pháp đánh giá và cách thức lãnh đạo nói chung và đối với từng đối tượng cụ thể nói riêng. Ba phương pháp lãnh đạo cơ bản được tác giả chỉ rõ trong cuốn sách đó là: 1. Sự lãnh đạo độc tài: Nhà lãnh đạo đòi hỏi nhân viên phải tuân thủ mọi mệnh lệnh của mình, quyết định chính sách và coi việc lựa chọn là điều mà chỉ có một người có quyền làm. 2. Sự lãnh đạo dân chủ: Nhà lãnh đạo tiếp thu ý kiến của nhân viên, tổ chức các buổi hội thảo để bàn bạc công việc và tham khảo ý kiến của người khác; khuyến khích nhân viên tham gia lập chính sách, công việc lãnh đạo chủ yếu là chủ tọa các buổi họp. 3. Sự lãnh đạo để tự do hoạt động: Nhà lãnh đạo chỉ là người cung cấp thông tin thường không tham gia vào hoạt động của tập thể, sử dụng rất ít quyền điều hành của mình. Tác giả cũng nhấn mạnh rằng, một nhà lãnh đạo có thể dùng bất cứ phương pháp nào trong ba phương pháp trên. Nghệ thuật lãnh đạo là sự uyển chuyển, biết sử dụng phương pháp nào một cách đúng lúc. J.C. Maxwell (2008), Phát triển kỹ năng lãnh đạo [53]. Cuốn sách đã phân tích kỹ năng lãnh đạo là yếu tố quan trọng của quản lý. Nhà quản lý giỏi phải có các kỹ năng lãnh đạo hiệu quả, với 5 cấp độ: 1) Chức vị: Mọi người đi theo bạn vì họ buộc phải theo. 2) Sự chấp thuận: Mọi người đi theo bạn vì họ muốn thế. 3) Định hướng: Mọi người đi theo bạn vì tin tưởng. 4) Phát triển con người: Mọi người đi theo bạn vì họ được phát triển. 5) Cá nhân: Mọi người đi theo bạn vì bạn là ai, đại diện cho điều gì. Từ đó, Ông chỉ ra các yếu tố cần thiết mà nhà lãnh đạo phải có để sẵn sàng xử lý các tình huống, đưa ra giải pháp rất cụ thể. Thông qua thực tiễn các tố chất lãnh đạo dần được hình thành, đặc biệt là cách thức, kỹ năng lãnh đạo, lãnh đạo nói chung, quản lý kinh tế nói riêng.
9 Hughes, Richard L. (2012), Năng lực lãnh đạo: Những bài học trải nghiệm [45]. Cuốn sách gồm 4 phần được chia thành 13 chương tổng hợp các kiến thức và kỹ năng trong lãnh đạo: Vị trí lãnh đạo, quyền lực, năng lực phương pháp lãnh đạo, các học thuyết phụ thuộc trong lãnh đạo và giới thiệu một số nhà lãnh đạo nổi tiếng. Những nhà lãnh đạo thành công là những người rút ra được bài học từ những kinh nghiệm có trước bằng cách phản ánh và phân tích để giúp giải quyết những thách thức lớn hơn trong tương lai. Maxwell, John C. (2013), Tinh hoa lãnh đạo [54]. Cuốn sách giới thiệu về những kinh nghiệm, kỹ năng và nghệ thuật lãnh đạo có hiệu quả cao như: người khó lãnh đạo nhất chính là bản thân xác định được những thời điểm then chốt, phản ứng trước những lời phê bình, mỗi ngày làm việc đều là niềm vui… Tan Hong Wee (2015), Lãnh đạo không đơn giản là chỉ huy: Kỹ năng và công cụ phát triển con người tại nơi làm việc ở Châu Á [90]. Trong cuốn sách, tác giả đã phân tích trách nhiệm của nhà lãnh đạo gồm: 1) Thực hiện công việc: Tất cả các nhà lãnh đạo chỉ huy mọi người thực hiện công việc và trách nhiệm là có được kết quả từ làm việc đó. Ở đây nhà lãnh đạo là một nhà quản lý (về con người, tài chính và những tài nguyên khác); 2) Phát triển con người: đây là sự định hướng trung hạn - để chuẩn bị cho làm việc đáp ứng được các yêu cầu của công việc trong tương lai (bao gồm cả những yêu cầu không lường trước được). Nhà lãnh đạo cần phát triển nhân lực về các mặt như tư duy sáng tạo các giải pháp và hành động. Lúc này nhà lãnh đạo giữ vai trò như một giáo viên, cố vấn hoặc huấn luyện viên; 3) Điều chỉnh để phù hợp với yêu cầu của tổ chức: đây là sự định hướng chiến lược và dài hạn. Trong khi vai trò của các nhà lãnh đạo cấp cao là đề ra hướng đi cho tổ chức thì các nhà lãnh đạo ở mọi cấp có trách nhiệm điều chỉnh đội ngũ làm việc của mình hướng tới những yêu cầu cốt lõi của tổ chức - giá trị, mục tiêu, tầm nhìn và văn hóa làm việc. Keith Ferrazzi (2021), Lãnh đạo không dùng quyền lực [32]. Theo tác giả lãnh đạo là một hành trình xuyên suốt cả đời người, là hành trình đầy khó khăn thách thức nhưng cũng đầy đam mê, sáng tạo. Trước khi trở thành nhà lãnh đạo, thành công chỉ là việc phát triển bản thân. Khi trở thành nhà lãnh đạo, thành công là việc phát triển khả năng của những người khác. Và trách nhiệm hàng đầu của họ là chỉ đường, dẫn lối, tạo
10 sự ảnh hưởng và thúc đẩy được mọi người hành động nhằm đạt được mục tiêu công việc chung. Đó cũng chính là thước đo giá trị đích thực của người lãnh đạo. Harvard Business Review Press (2019), Nhà lãnh đạo 4.0 [35]. Tác giả không chỉ đặt tên một chuỗi các mô hình lãnh đạo, mà đi vào bản chất của những gì tạo nên sự lãnh đạo thực sự trong thời đại đầy thách thức này. Những câu chuyện kinh doanh trên con đường của những người đi trước, với những tình huống khó khăn và cơ hội sáng tạo. Đặc biệt, tác giả tạo nên một sự lôi cuốn với cách mô tả sâu rộng về sự tương tác của các yếu tố như tự chủ, linh hoạt, cộng tác và sáng tạo. Từ những thăng trầm của cuộc hành trình lãnh đạo, cuốn sách phân tích người lãnh đạo 4.0, người không chỉ là người chỉ huy, mà còn là người thấu hiểu, thấu cảm và biết cách kết nối trong một thế giới đa dạng và không giới hạn. Từ việc tạo ra môi trường thúc đẩy sáng tạo cho đến việc thách thức những quan niệm truyền thống, cuốn sách mở ra những phong cách lãnh đạo mới mẻ, mạnh mẽ và tương tác. Lori L. Moore and Rick D. Rudd (2004), Leadersip skills and competencies for extension directors and administrators [99]. Nghiên cứu của tác giả xác định các lĩnh vực kỹ năng lãnh đạo quan trọng và năng lực lãnh đạo cụ thể trong từng lĩnh vực kỹ năng cần thiết cho các nhà lãnh đạo. Nghiên cứu đã xác định sáu lĩnh vực kỹ năng cần thiết cho các nhà lãnh đạo: kỹ năng nhân sự, kỹ năng tư duy, kỹ năng kỹ thuật, kỹ năng truyền thông, kỹ năng trí tuệ cảm xúc, và kỹ năng am hiểu ngành công nghiệp. Tổng cộng có 80 năng lực lãnh đạo cụ thể được phát triển và nhóm theo một trong sáu lĩnh vực kỹ năng lãnh đạo này. Tuy nhiên nghiên cứu này do quá chú trọng vào yếu tố kỹ năng nên các yếu tố khác như kiến thức, tố chất, hành vi cũng ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo chưa được đề cập. Katz, R. L. (1955), Skills of an effective administrator [102]. Nghiên cứu đã nhấn mạnh vào tầm quan trọng của kỹ năng đối với việc nâng cao năng lực lãnh đạo. Katz đã xác định ba loại kỹ năng cần thiết của lãnh đạo: kỹ năng kỹ thuật, kỹ năng nhân sự và kỹ năng tư duy. Goleman, D. (1998), What makes a leader?[98]. Bài viết cho rằng mỗi kỹ năng cần thiết cho các nhà lãnh đạo thành công để sở hữu, nhưng yêu cầu của mỗi kỹ năng có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí trong hệ thống phân cấp tổ chức. Goleman nêu ba lĩnh vực kỹ năng lãnh đạo: kỹ năng hoàn toàn kỹ thuật, khả năng nhận thức, và năng
11 lực đã chứng minh trí tuệ cảm xúc. Có năm thành phần trí tuệ cảm xúc đó là tự nhận thức, tự điều chỉnh, động lực, sự đồng cảm, và kỹ năng xã hội. Peter G. Northouse (2004), Leadership - theory and practice [100]. Về kiến thức lãnh đạo, nghiên cứu đã đề cập và nhấn mạnh đến tầm quan trọng của kiến thức ảnh hưởng và góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo. Trong nghiên cứu cũng đã tổng hợp các kiến thức được đề cập đến trong các nghiên cứu khác. Anand Bhardwaj & B.K. Punia (2013), Leadership competencies and their influence on leadership performance: A literature review [95]. Trong bài viết tác giả đã xác định năng lực được sở hữu bởi các nhà lãnh đạo có hiệu quả và thành công trên toàn thế giới. Nghiên cứu cố gắng để hiểu được mối quan hệ giữa năng lực lãnh đạo và kết quả hoạt động của họ. Kết quả chỉ ra rằng kỹ năng giao tiếp, làm việc theo nhóm, chủ động, tầm nhìn, tự quản lý, định hướng dựa trên kết quả, định hướng dựa trên chiến lược, tham vọng, sự kiên trì, việc ra quyết định , chấp nhận rủi ro và sáng tạo, là năng lực thường sở hữu bởi các nhà lãnh đạo thành công và có hiệu quả và hiệu suất lãnh đạo phần lớn phụ thuộc vào các thiết lập năng lực mà lãnh đạo đó sở hữu. Ý nghĩa của bài báo là rất quan trọng cho các tổ chức để đánh giá năng lực của các nhà lãnh đạo của mình để xác định các lỗ hổng kỹ năng và có kết quả hoạt động cần thiết để giúp các tổ chức trong việc phát triển chương trình đào tạo và phát triển một cách hiệu quả để nâng cao hiệu quả và hiệu suất hoạt động. 1.1.1.2. Tình hình nghiên cứu của các tác giả trong nước Nguyễn Bá Dương (2014), Khoa học lãnh đạo - Lý thuyết và kỹ năng [22]. Nội dung cuốn sách nghiên cứu về bản chất, nhân cách, uy tín, phong cách, phương pháp lãnh đạo và các kỹ năng lãnh đạo, trong đó nhấn mạnh kỹ năng xác định tầm nhìn, kỹ năng ra quyết sách, kỹ năng giao tiếp cùng phương pháp lãnh đạo bằng uy tín, bằng đạo đức trên cơ sở tri thức, với điểm cốt lõi là biết thu hút và trọng dụng nhân tài - đây là những nền tảng cơ bản, cần có trước khi tiến tới nghệ thuật lãnh đạo. Tất cả các nội dung này tạo thành một nghiên cứu chuyên sâu về khoa học lãnh đạo. Lê Quân (2016), Khung năng lực lãnh đạo, quản lý khu vực hành chính công [56]. Nội dung cuốn sách nhấn mạnh khung năng lực lãnh đạo, quản lý khu vực hành chính công là công cụ đối sánh thực trạng năng lực lãnh đạo, quản lý khu vực hành chính công ở Việt Nam, đồng thời là công cụ đổi mới công tác quản trị nguồn nhân lực
12 khu vực công. Cụ thể, khung năng lực sẽ góp phần: Xác định nhanh và đồng bộ tiêu chuẩn chức danh cho từng vị trí việc làm trong khu vực hành chính công. Tiêu chuẩn cho các chức danh gắn với khung năng lực sẽ tránh được hiện tượng đánh giá chỉ nhìn vào bằng cấp. Khung năng lực là chiếc gương để mỗi công chức, cán bộ tự nhìn nhận, đánh giá bản thân. Qua đó xác định được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân và có lộ trình để phấn đấu, hoàn thiện. Khung năng lực góp phần làm rõ các tiêu chí đánh giá năng lực cán bộ, làm cơ sở cho đánh giá cán bộ trong quy hoạch cán bộ, đề bạt, thi tuyển cán bộ. Khung năng lực làm cơ sở để xác định nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng và xây dựng chương trình phát triển năng lực lãnh đạo, quản lý cho công chức, viên chức. Đào tạo, bồi dưỡng gắn với khung năng lực sẽ ít chú trọng về đào tạo chay theo bằng cấp, chú trọng hơn bồi dưỡng ngắn hạn gắn với yêu cầu thực tiễn và nhu cầu của từng cá nhân. Đinh Việt Hòa, Hoàng Trung Dũng (2017) Lãnh đạo - Những lý thuyết nền tảng và tình huống lãnh đạo đương đại [31]. Cuốn sách tập trung làm rõ cách giải quyết những vấn đề quan trọng của tổ chức như cách dùng người tập hợp được đội ngũ nhân sự tốt đáp ứng yêu cầu công việc cách kết nối con người nhằm mang tới hiệu quả tối ưu bên cạnh đó là yêu cầu hình thành nên bản sắc văn hóa cho doanh nghiệp và sự đổi mới thường xuyên trên cơ sở kế hoạch tầm nhìn chiến lược để thích ứng với thời cuộc. Đặc biệt cuốn sách cũng cung cấp những câu chuyện về các nhà lãnh đạo tài ba làm thay đổi nền kinh tế thế giới như Roberto Goizueta Chủ tịch tập đoàn Coca - Cola, Henry Ford cha đẻ của tập đoàn xe hơi Ford otô, bên cạnh đó còn tự hào khi kể ra những vị lãnh đạo nổi bật của Việt Nam như Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT hay ông Phạm Nhật Vượng, từ Tập đoàn Vingroup… Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2018), Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ, [38]. Nội dung cuốn sách gồm 3 phần: Phần thứ nhất: Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ. Phần thứ hai: Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ. Phần thứ ba: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ trong giai đoạn hiện nay. Lý Việt Quang - Trần Thị Hợi (Đồng chủ biên) (2020), Phong cách lãnh đạo, quản lý Hồ Chí Minh - Giá trị lý luận và thực tiễn [57]. Phong cách lãnh đạo, quản lý Hồ Chí Minh là tổng hòa các phương pháp, biện pháp, cách thức thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo cách mạng của Người. Phong cách đó được quy định bởi vị trí, vai trò, uy tín, vốn